he-goat, goat;
weedings;
— հանել, cf. Քաղահան առնեմ.
chimera, werewolf.
herborizer;
— լինել, to herborize.
to plait, to arrange gracefully, to fit, to adjust with elegance.
cf. Խորշաքաղ առնեմ.
culling or gathering flowers;
compiling;
extract;
abstract;
summary, anthology;
— առնել, to gather flowers, to cull;
to extract, to collect, to compile;
— երթալ մեղուաց, to rifle the flowers, to gather honey.
cf. Ծայրակոտոր առնեմ;
to abridge, to shorten;
to cull, to gather, to extract, to compile, to make a collection or selection;
to recapitulate;
to refer briefly, to touch in passing, to say in few words.
acropolis, citadel.
opentry town;
without fortification.
clock;
գագացել —ի, crowing of a cock.
plagiary;
compiler;
curious.
plagiarism.
cf. Գիւղաւան.
cf. Գիւղաքաղաք.
cf. Արծաթսիրութիւն.
without a city or country.
who does not understand politics.
impolitic, uncivil, unpolite, uncourteous.
incivility, unpoliteness, rudeness.
cosmopolite.
disinterested.
chamois, wild goat.
cf. Այծաքաղ.
gathering the arms of the fallen.
avaricious, sordid, stingy, niggardly, miserly.
to seek unlawful profits, to gain illeeitly, to procure by fraud;
to flatter, to allure.
sordid interest, avarice;
sordidness, niggardness, stinginess;
թիւրիլ զհետ զօշաքաղութեան, to turn aside after lucre.
avaricious, niggardly, miserly, sordid.
avidity for wealth, insatiable avarice;
անյագ —, insatiable thirst for riches.
that belongs to Tripoli, or to the three towns.
cf. Արքայանիստ.
bulimy.
chimsera, fabulous monster.
inhabitant of heaven.
gathering small wood.
gleaning;
gleaner;
gleanings;
— առնել, to glean.
grape-gleaner.
cf. Ճռաքաղեմ.
cf. Ճռաքաղեմ.
to glean, to gather grapes, to pick up the clusters;
to plunder, to lay waste;
to consume, to destroy entirely, to exterminate.
grape-gleaning.
metropolis, capital;
— վանք, cf. Մայրավանք.
native or inhabitant of a metropolis;
metropolitan.
Pentapolis.
cf. Թերառողջ.
cf. Թերառողջութիւն.
Pentapolis.
cf. Մարդացի.
albatross.
to gather fruits.
city near the capital;
suburb;
borough;
market-town.
big-bellied, pot-bellied or tun-bellied.
sour grapes;
— քաղել, to gather unripe grapes;
— ումուռ մեռանել, to die prematurely;
ի — գալ, to walk, to take a walk.
smile;
laugh, grin, simper;
— ժանտ՝ երգիծական՝ քաղցր ախորժ՝ չարիմաց դժնդակ, malicions, mocking, affected laugh;
sweet, sardonic smile;
— ելանել ումեք, to wish to laugh.
sagacious, shrewd, judicious;
sensible, prudent, cautious;
wary, subtil, sly, crafty;
ingenious, skilful;
— քաղաքավարութիւն, sagacious policy;
sly conduct.
corner;
compartment, division, pigeon-hole;
chess-squares, chequers;
niche;
cell, partition;
nook, lurking-place, hidden corner;
hollow, cavity;
— հանդերձիկ, fold, plait, crease;
— երեսաց, ճակատու, dimple;
wrinkle, puckering;
— ծովու, gulf, bay;
creek, cove;
— նաւի, hold of a ship;
— լերանց, cave, cavern;
— կենդանեաց, den, haunt, lair;
— թռչնոց, eyrie, nest;
ի — մի, in a corner;
— զխորշիւ իջանել, to fold, to plait, to crease;
to become wrinkled, to knit the brow;
—ս քաղել, to fold variously;
—ս —ս գործել, to make smnall rooms or cells;
to gather, to plait;
—ս արկանել յայտս, to wrinkle, to pucker.
peace;
calm, tranquillity, quiet, rest, repose;
pacification, conciliation;
— ընդ ձեզ, peace be with you;
— ոգւոյ, մտաց, peace of mind;
այր խաղաղութեան, angel or messenger of peace;
քաղցր՝ խորին՝ անդորր —, perfect peace, profound tranquillity, sweet repose;
— առնել, to make peace;
կեալ ի խաղաղութեան, to live in peace;
առնել — ընդ ումեք, to make one's peace with;
խաղաղութեամբ լինել ընդ ումեք, to be at peace with;
վայելել ի խոր՝ յանվրդով խաղաղութեան, to enjoy profound peace;
to live in comfort;
աղմկել զ—, to disturb, to break the peace;
աղաչել, խօսել ի -՝ ի հաշտութիւն խաղաղութեան, to sue for peace;
մերժել զբան խաղաղութեան, to refuse terms of peace, to reject means for reconciliation, to be opposed to conciliatory measures;
խաղաղութեամբ, peaceably, peacefully, in peace;
արարտասուահայց խաղաղութիւն, խաղաղութիւն ըղձիւք ըղձացեալ, the longed for peace;
խաղաղութիւն է ինձ, I am happy and contented;
խաղաղութիւն պարգեւեսցէ նմա Տէր, God rest his soul;
peace to his soul;
ե՛րթ ի խաղաղութիւն, երթայք խաղաղութեամբ, go in peace;
God be with you;
մնա՛, մնայք խաղաղութեամբ, goodbye! adieu!
swaddling-band, swaddling clothes;
cradle;
ապտել ի —ս, to swathe, to swaddle;
արձակել ի խանձարրոց, to unswathe, to take out of swaddling clothes;
ի խանձարրոց՝ անդստին ի խանձարրոց, from the cradle, from childhood, from infancy;
ուր —ք են նորա, his birthplace;
—ք քաղաքակրթութեան, the cradle of civilization.
act of driving;
conduct, regency, direction, government;
— տան, house-keeping, economy;
— քաղաքի, policy, politics.
to fill;
to accomplish, to fulfil;
to spread, to diffuse;
to complete, to consmnate;
to load, tore-load, to fill again;
to repeople;
to glut;
to stuff;
— զաղեղն, to bend the bow;
— լուսնի, to be at the full (moon);
— զօրէնս, to fulfil the law;
— զօրէնս բնութեան, to satisfy the laws of nature;
— զոք օրինօք տեառն, to instruct in, to fill with knowledge of the divine law;
— զքաղց, զծարաւ, to drive away hunger, to satisfy;
to quench thirst;
— զիղձս, to satisfy or content on's wishes;
— զպէտս, to satisfy one's necessities;
— զձեռս, to give to the priest, to consecrate;
to be consecrated;
արեամբ — զձեռս, to dip the hands in blood, to assassinate;
— զոք պարգեւօք, to load with gifts;
— զտեղի, to take the place of, to substitute, to replace;
— մինչ ի վեր, to fill up to the brim;
ընդ ամենայն տեղիս — զաւետարանն Քրիստոսի, to spread the gospel of Christ everywhere.
light;
brightness, splendour;
fire;
illumination;
day;
sun;
sky;
eye;
լոյս, լոյս անեղ, Eternal light;
լոյս հաւատոյ, լոյս մտաց, the light of faith;
light of intellect;
լոյս քաղցր, a gentle light;
լոյս զոդիակոսի, northern lights, (aurora borealis);
լոյս ելեկտրական, electric light;
լոյս կազի, gas light;
ի լոյս, by the light of, in broad daylight, openly, visibly;
եղիցի՛ լոյս, եւ եղեւ լոյս, let there be light! and there was light;
լոյս սո՛ւրբ, ողջո՛յն ընդ քեզ, անդրանիկ դու երկնից ծնունդ, եւ կամ՝ մշտնջենին յաւատակից դու ճառագայթ, hail, holy Light! offspring of heaven firstborn, or of the Eternal coeterhal beam;
չիք լոյս անվթար կամ բաժակ անմրուր, no joy without alloy;
ծագել լուսոյ, to dawn;
մինչ լոյսն զգիշերն մերկանայր, it was scarcely break of day, at day break, at early down;
ի լոյս գալ, ի կենաց հասանել, to come out, to appear;
to come into the world, to be born;
to give birth or life to;
կորուսանել զլոյս աչաց, to lose one's sight;
լոյս տալ աչաց, to open the eyes, to cause to perceive, to warn;
ամփոփել լուսոյ ուրուք, no longer to behold the light of day, to die;
ի լոյս ածել, հանել ի լոյս, to bring to light, to discover, to publish, to illustrate;
ի լոյս ընծայել զմատեան, bring out, to publish a work;
լոյս առնուլ, to see the day;
to grow light;
to be enlightened, illuminated;
ի լոյս դառնալ, to issue from an eclipse;
լոյս տալ, to instruct, to enlighten;
լոյս աչաց իմոց, լոյսդ իմ անձկութեան, light of my eyes, my life, my heart, my love, my darling, my dearest one, my sweet one;
աչք իմ մի՛ տեսցէն զլոյս, may I be struck blind! damn my eyes!
consolation, relief, balm, balsam.
yoke;
pair, couple;
լուծք եզանց, yoke of oxen;
լուծ կշռոց, pair of scales;
beam of a balance;
բառնալ ինչ ի լուծ կշռոց, to weigh with scales;
—ք, a pair;
— —, in pairs;
լուծ իմ քաղցր է եւ բեռն իմ փոքրոգի, my yoke is easy and my burden light;
աունուլ զլուծ կրօնաւորական կարգի, to take the cowl (monk), to take the veil (nun), to pronounce the vows, to become a monk or nun;
մտանել ընդ լծով ամուսնութեան, to bear the yoke of matrimony;
ընդ լըծով արկանել, to place under the yoke;
to subject, to reduce to slavery;
խոնարհել ընդ լծով, to bend under the yoke;
to submit tamely to slavery;
ընդ լծով կալ, ընդ լծով ծառայութեան մտանել, to pass under the yoke, to become a vassal, or tributary;
լուծանել, բառնալ զլուծ, to unharness;
to take off the yoke;
ընկենուլ, թօթափել, նշկահել զլուծ, ի բաց ընկենուլ զլուծն, to throw off the yoke, to slip the collar;
զերծանիլ ի լծոյ, to be freed;
yoke, subjection, slavery, bondage;
yoke;
libra, the balance (sign of the zodiac).
to untie, to unyoke, to unchain, to unbind, to undo, to loose;
to dissolve, to decompose, to break;
to resolve, to decide;
to temper;
to dilute, to soften;
to unfold, to develope;
to dissipate, to disperse;
to melt, to dissolve;
to explain;
to analyse;
to change;
to violate, to infringe;
լուծանել զերկունս, to free from the pains of labour, to cause to bring forth;
լուծանել զերկունս նորա, to be born of her;
լուծանել զքաղց, զքերան, to breakfast, to take refreshment;
լուծանել զպահս, to break one's fast;
լուծանել զոք ի կենցաղոյս, to take away a perso's life, to kill, to slay, to murder;
լուծանել զկեանս աշխարհիս, զկեանս իւր, զկենցաղ մարդկան, to end one's days, to depart this life, to cease to live, to die;
լուծանել զմեղս, to absolve, or remit sin;
լուծանել զդատակնիք, to annul a sentence;
լուծանել զօրէնս, to violate the laws, to transgress;
լուծանել զշաբաթս, to break the sabbath;
լուծանել զխաւար, to shed a light in the darkness, to make darkness light;
վրէժս լուծանել, to be punished;
լուծանել զլեզու, to untie, to cause to speak;
լուծանել զամուսնութիւն, to dissolve a marriage;
լուծանել զարգանդ կուսին ի պղծութիւն, to deflower, to violate;
լուծանել զսէրն հայրենի, to act in disregard of paternal love;
լուծանել զքուրձ, to open a sack;
լուծանել զորովայն, to loosen, or move the bowels;
to purge;
զարժանին պատուհաս ելոյծ զյանցանացն, he met with the punishment his crimes deserved.
to speak, to talk, to discourse, to converse;
to confer, to treat, to negotiate;
to betroth, to affiance;
— լեզուս, or ի լեզուս, to speak many languages;
— — եզակի, to thee-thou;
— ուղիղ, to speak out, distinctly — ի սրտի, to think, to meditate, to ruminate;
— սպառնալեօք, to speak threateningly or sharply;
— զքաղաքականութենէ, to talk politics;
տալ — զանձնէ, to be talked of;
to get a bad name;
— զումեքէ ի մահ, to compass a person's death;
— չարութիւն, to speak ill of, to slander;
— հաւու, to crow;
նա խօսեսցի առ ի քէն, he shall be thy spokesman;
— ումեք զկին, to betroth, to promise or to give in marriage;
— իւր զկին, to espouse, to marry;
կոյս խօսեցեալ առն, a vergin espoused to a man;
խօսեցայց ինձ զքեզ, I will marry you;
cf. Ընդ վայր.
flower;
small-pox;
beauty, youth, bloom;
flower, choice, best;
— գինւոյ, mother or floating lees of wine;
— պղնձոյ, verdigris;
արանց —, cf. Լօշ;
— գունոց, splendour, vivacity of colour;
ցոյցք ծաղկանց, — show;
նկարիչ ծաղկանց, — painter;
աման ծաղկի, — pot;
— մանր, floweret;
գեղեցիկ՝ հոտաւէտ՝ քաղցրահոտ՝ անհոտ՝ դեռափթիթ՝ գեղափթիթ՝ գեղափայլ՝ թարշամ՝ սիրուն՝ երփներանգ՝ կարմրագեղ՝ —, beautiful, sweet, fragrant, inodorous, fresh-blown, splendid, faded or withered, lovely, variegated, scarlet -;
ծաղկէ ի —, from — to -;
քաղցրաբոյր հոտ ծաղկանց, the sweet perfume of flowers;
ծածկել զերկիր ծաղկօք, to cover the earth with flowers;
ծաղկունս ոփռել, to strew with flowers;
փթթին, թարշամին ծաղկունք, the flowers are blooming;
— fading;
ի — մանկութեանն, in his earliest years;
ի ծաղկի լինել, to be about to blossom;
to be in the bloom of youth;
ի ծաղկի or ի — հասակին, in the prime of life;
in the — of manhood;
cf. Թօթափեմ.
end, extremity;
border edge;
summit, head, top, point;
the utmost pitch, the highest degree;
over-measure, excess;
— ի —, from beginning to end, from one extremity to the other;
to the full;
punctually;
քաղել զսաղմոսն — ի —, to recite the whole psalter;
ի ծայրն հասանել, to reach or attain the maximum;
—իւք աչաց, glancing slily at;
—իւք ականջաց լսել, to listen furtiyely, to eavesdrop;
cf. Ծագ.
old, aged, stricken or advanced in years;
old man, elder;
—ք ժողովրդեան, քաղաքին, the senate, seniors, elders;
the ancients;
եթէ —ն էր ուժեղ, կամ մանուկն էր ուշեղ, if young folks had experience, and old ones strength;
if youth knew & old age could.
facing the sea, that looks towards the sea, maritime, marine;
— քաղաք, maritime town.
to shake, to jolt, to move violently;
to heat down;
to throw down, to overturn;
to drive away, to repel, to remove;
to wink;
— զփոշի, to shake off the dust;
— զանկողին, to make or shake up the bed;
— զքուն, to shake off sleep;
— զլուծ, to throw or shake off the yoke;
— զքաղաքն, to shake, to tremble;
to destroy, to ruin;
— զսուր, to brandish a sword;
յական —, in the twinkling of an eye.
to take away, to remove, to carry off, to displace;
to retrench;
to derogate, to suppress, to withdraw;
to cause to cease, to destroy, to dispel, to efface, to extinguish, to stifle;
to take away, to ravish, to take, to steal, to rob;
to lift up, to raise;
to bear, to support, to sustain;
— ի վերայ, to put, to put on, to load;
— ի հաշուէ, to discount, to deduct, to abate;
— զօրէնս, to repeal a law, to cancel, to annul;
— զխոչս, to clear, to extricate;
— զցանկն, to unbar;
— զմանուկն յարգանդէ, to deliver a woman;
— թողուլ, բարձի թողի առնել, to abandon, to forsake entirely, cf. Մերժեմ, cf. Լքանեմ;
—ի լուծ կշռոց, to weigh;
— զգլուխ, to behead, cf. Գլխատեմ;
աղաղակ կական՝ կառաչ՝ ձայն՝ ճիչ —, to scream, to cry out;
to weep;
— ի միջոյ, to carry away, to stroy, to annul;
— զամենայն դժուարութիւն, to take away all difficulty;
— զկեանս ուրուք, to take away the life of some one, to kill, to murder;
բաղոք —, to appeal, to invoke, to lament;
— զցաւս, to support pain;
— ուստեք, to go away, to depart;
— զթիւ, to subtract;
— արձակել, to dismiss;
բարձեալ բերել, to carry;
to be carried or brought;
to liken, to compare;
to be taken away;
to be destroyed;
to be estinguished;
բարձիր եւ անկիր ի ծով, be thou removed and cast into the sea;
— մտաց հպարտութեամբ, to be proud of;
արք արգարք բառնիմ, the just perish;
Դամասկոս բարձցի ի քաղաքաց, Damascus will soon be no longer a city;
բարձաւ ուխան, the pact is broken;
— ի կենաց, to die;
նմա բարձին զխանչն, they put on him the cross.
manners, custom, disposition, inclination, conduct, manner of acting;
բոյս բարուց, nature, character, natural, disposition, inclination;
— քաղցունք, good manners, morals;
անբիծ, անարատ —, pure morals;
խրոխտ —, proud character;
խանգարել՝ եղծանել զբարս, to corrupt the morals;
ամոքել զբարս, to soften the morals;
յիւրոց բարուցն, ի կամաց բարուցն, կամաւոր բարուք, բարուք, յօժարութեան, willingly, spontaneously.
open, uncovered;
բացաւ գլխով, with an uncovered head, bareheaded, cf. Հոլանի;
impudently;
աչօք —օք or —աւ աչօք ոչ զոք տեսանէր, with the eyes open, he saw nothing;
—աւ երեսօք or —օք երեսօք, with the face uncovered;
թողուլ ի — զքաղաքն, to leave open the gates of a city;
ի — է դուռն, the door is open;
ի — ունել զգլուխն, to have the head uncovered;
ի — զնա՜, go away !
—է ի —, ի —, far, very far;
quite;
out, abroad;
— ի —, openly, evidently;
բացուստ ի բաց, from afar;
far;
ի —ի, in a field, out of the city, in the country, in the open air, under the open sky, cf. Արտաքս, cf. Հեռի;
ի — առնել, to remove, to send away;
քաջ ի — անցանել զբազմօք, to surpass many;
ի — բառնալ, to take away;
երթալ ի —, ի — գնալ, to go away, to depart;
ի — եգաւ ձմեռնային ցրտութիւն, the rigour of winter is past;
ի — քակել վաղաղակն, to cease from crying;
ի — տար, ի — անդր տար, never ! no ! God forbid! come along ! fy !
— ի, except, excepted, besides, save;
without.
louse;
քաղել զ—ս, to louse, to free from lice.
natural, innate, original, proper, radical, native, natural, indigenous;
— քաղաքակցութիւն, state of a native;
—ք, aborigines.
nature, native, origin, spring, root;
stock, stalk, trunk, set, stake, stem;
baggage;
camp, army;
ancestor;
chief;
own, natural, real, original, radical, true, principal;
— աշտանակի, socket;
— սեան, shaft of a column;
ի —, ց—, մինչեւ ի —, մինչեւ ց-, ի բնի, to the end, entirely;
զգիշերն ի —, all the night;
—, ի բնէ, naturally, by origin;
— ի ներս մտանել, to enter precisely, exactly;
ի — իսկ ուսանել, to learn thoroughly;
դոք որ — անարդ էք, you who are by nature vile;
ի քաղաքն ի — նոցա, in their own capital;
ի — իսկ յերկինս, in the heaven itself;
ի բնին իսկ ի զտակի, in the same day of Easter;
— բարեկենդան, quin-quagesima Sunday;
— բարեկամ, intimate friend;
cf. Յարմատոյ.
out, abroad;
outwardly, outward, externally;
— քաղաքին, out of town;
— ժամու, beyond the hour.
where the king resides;
— քաղաք, capital.
contract, convention, bargain, treaty, engagement;
condition, capitulation;
compact, agreement;
concurrence, alliance;
harmony;
sweet, agreeable to the ear;
with a low voice;
դաշինս կռել՝ հաստատել, ի — մտանել, to contract, to make an agreement;
to stipulate, to transact;
to confederate;
— խօսիլ, to speak very mildly;
— նայիլ, to look tenderly, affectionately, or sweetly on one;
անցանել զդաշամբ, to break the conditions, the alliance or faith;
անցանել զամուսնութեան զառն դաշամբք, to be unfaithful to the marriage-bed;
— հաւատոյ, the Creed;
— քաղաքական, civil contract.
sun;
the eighth ancient month of the Armenians;
— քաղաք, city of the sun, Heliopolis;
յ— կուսէ, on the eastern side.
sun;
light;
life, day;
յ—ու գալ, to come in broad, day-light, to come before the sun sets;
յ—ն երգնուլ, to swear by one's days or life;
զքաղցր —ն յաչաց հանել, ղրկել յ—է, to deprive of light, to blind;
յ—է արկանել, զ— հատանել, to murder, to kill;
to lose one's life;
ի մտանել —ու, the setting of the sun;
յելանել, ի ծագել —ու, the rising of the sun;
ըմպել յ— ուրուք, to drink to the health of some one, to toast;
մուտք, ելք —ու, sun set or – down, sun rise.
geography;
— բնական, physical -;
— քաղաքական, political -.
there;
beyond, on the other side;
yonder;
ի քաղաք —, to the city;
— քան, beyond, further than, on the other side of, over;
— քան զծով, beyond the sea.
cf. Աքաղաղ.
zephyr;
քաղցրաշունչ, the gentle -;
զովարար —, refreshing breeze;
cf. Էրան.
walnut;
— մշկահոտ, nutmeg;
— հնդկաց, cocoa-nut;
— արքայական, the finest quality of -;
— ործացուցիչ, nux vomica;
կեղեւ ընկուզի, nut-shell;
cf. Կորճ, cf. Փեճեկ;
կանանչ կեղեւ ընկուզի, green husk of -;
cf. Կղեղ, cf. Ոզոխ;
(ներքին) մաշկ ընկուզի, epidermis or brown cuticle of -;
cf. Պոպոկ, cf. Փեճեկ;
միջուկ ընկուզի, the kernel of -;
cf. Կթուն;
ծառ ընկուզի, — tree;
cf. Ընկուզի;
փայտ ընկուզի, — wood;
ի գոյն ընկուզի, nut-brown;
cf. Ընկուզագոյն;
քազել —ս, to nut;
երթալ ի քաղել —ս, to go a nutting;
գաւազան ի ժողովել —ս, nut-hook;
cf. Թափիչ.
according to, in relation to, as for, conformably with, agreeably to;
proportionably, at the rate of;
after;
near, relatively;
for, as for;
on;
of;
out;
— իս, — իմումս կարծեաց, according to me, in my opinion;
— իւրում կարի, according to capacity, to the best of one's ability;
այր — սրտին Աստուածոյ, a man after Gods own heart;
կին իցէ քո — միտս, if thou hast a wife after thine own heart;
— բախտի եղեալ նորա, fortunately;
— պատկերի մերում եւ — նմանութեան, in our image and likeness;
— հիւսիսոյ Կխրնոյ, north of Erzeroum;
— անձին, upon one's back;
wearing upon, — the shoulders, — the body;
— ճանապարհին, about the streets;
— հրապարակս գնալ, to pass through, or to wander about the public places;
— բնութեան բարի, naturally or essentially good;
ի չափու կալայց զանձն — օրինակի նորա, I shall be governed by his example;
ելանել — քաղաքն, to go out of town;
այր — առնէ, one after the other;
ամ — ամէ, annually, every year;
օր — օրէ, daily, every day;
— նախահօրն յանցանաց, for the sin of the first father;
— չափու եկամտիցն, in proportion to his income;
— աչս դատել, to judge from the appearance;
— իրետրս պատշաճեալ, well proportioned, symmetrical;
— տեղիս տեղիս եւ — աշխարհս աշխարհս, according to the various places, and different provinces;
— տունս ազգացն՝ ոչխար — երդ, a lamb for every family and every house;
հրաժարել — նմանութիւն, to have no equal, unique;
անցանել — ասհմանս քո, to pass through your confines;
— բանս անցանել, to be inexpressible;
— միտս անցանել, to be beyond understanding, to be past finding out, inconceivable, incomprehensible;
անցանել — չափ, to go beyond;
— ակն լինել յումեքէ, to be far from the sight of, alienated;
— ինքեան, of one's self;
naturally, essentially;
— ամենայնի, totally, in all, entirely;
— այնմ, as is said;
as they say;
— իրիք, — իմիք, in some part, in a certain sense, in some way, or manner;
in part;
— որում, as;
since;
therefore;
— որում..., — նմին, or նոյնպէս, or այսպէս, as..., as;
so..., as;
— օրէն, like, after the fashion of;
— նմանէ, after him;
— այսմանէ, like this, similarly, equally;
եւ որ — այսմանէ.
crowned;
— քաղաք, royal or capital city, seat of government.
daughter, girl;
— եղբօր or քեռն;
niece;
— որգւոյ or դստեր, grand daughter;
դստերք քաղաքի, villages, suburbs;
— Սիոնի, the old and new church;
— վերին Սիոնի, the church triumphant.
to go out, to go from the inside to the outside;
to ascend, to go to a higher place;
to be horn, to take rise, to be produced, to proceed, to emanate, to flow from, to derive;
to attain, to arrive;
to agree, to be proper and suitable;
to surmount, to surpass, to go beyond, to overflow, to advance;
to stray;
ելանէ արեգակն, the sun rises or begins to appear on the horizon;
— ի վեր or ի վերայ, to reascend;
to leap over, to cross;
to gush out;
— աքաղաղի ի վերայ մարւոյն, to tread the hen;
— ի վերայ մատակի, to cover a mare, a bitch;
— ի ցամաք, to disembark;
— յորջոյ, to dislodge;
— զմիմեամբք, to concur;
to surpass;
յոգւոց —, to sigh;
ի գլուխ, ի լրումն —, to be ended, finished;
—ի գենաց, ի կենցաղոյս, to make one's exit from this world, to depart this life, to die, to decease;
to become defunct;
— ի հիւանդութենէ, to recover;
— ընդ սուր, զէնս, to commit suicide, to run one's self through with a sword;
ի պխտիւ —, to exalt or raise one's self to honour;
— յանկողինս ուրուք, to commit adultery;
to seduce;
անմասն, դատարկ —, to have no part, to be excluded;
— զհետ ուրուք, to pursue, to give chase;
յաչաց —, to render one's self hateful or odious, to fall in disgrace;
— ըստ չափ, to pass beyond, to exceed;
— կուսին ըստ չափ, to pass the flower of her youth;
— ըստ ձեռն՝ ընդ իշխանութիւն ուրուք, to revolt, to rebel, to rise up against;
— ըստ քաղաքն, ըստ դուռն քաղաքին, to leave the city;
— ի նաւ, to embark;
— ի կառս, ի ձի, to mount in carriage, on horseback;
— ընդ առաջ, to meet, to go out to meet;
— ի պատերազմ, to go to battle;
ի յորս —, to go hunting;
— յանկողինս մահճաց, to go to bed;
ընդ հակառակս —, to oppose one's self to, to resist;
— ընդ ինչ, to occupy one's self, to dedicate one's self to;
ի չարեաց ի չարիս ելին, from one perverseness they passed to another;
յայլոց յայլ ճառս —, to pass from one subjeet of discourse to another;
ընդ գին —, to buy, to traffic;
— ի սիրտ, to think, to conceive an idea;
to hope;
զարդարիլ եւ ընդ ոսկի —, to clothe or adorn one's self with golden apparel;
— իմիք յայդ, to remain, to rest over for the next day;
— յաջողութեան գորղացն ի ձեռս ուրուք, to progress, to succeed, to promote an affair by another persons means;
օրհնեալ լիցիս դու յ— եւ ի մտանել քում, (blessed be thy going out and coming in), God be with you, good luck to you.
to be sprained, wrung;
to turn aside, to err;
— զիրաւունս, to give unjust judgments;
— զճանապարհս խոնարհաց, to cause the steps of the weak to err;
— զնաւն, to run aground, to run on the rocks;
— զհետ զօշաքաղութեան, to run after error for reward, to become corrupt through avarice.
noise;
prate, chitchat, babble, chatter, tattle;
— ջուրց, murmur, gurgling, purling, babbling;
— թռչնոց, warbling, twittering, chirping;
— հաւուց, clucking, cackling;
— աքաղաղի, crowing;
— հնդկահաւու, gobbling;
— ագռաւուց, cawing;
— գորտոց, croaking, croak.
cf. Քաղցկեղ.
meat, eatables, nourishment, aliment, subsistence, food, victuals;
repast;
bait, food, provender, pasture;
prey;
fuel;
ունի՞ք ինչ —, have you any thing to eat ? — եւ ըմպելի, eating & drinking;
քաղցր ի —, sweet to eat;
— վատառողջ, misdiet;
առողջարար —, wholesome food;
ազնիւ՝ քաղցրանամ՝ փափուկ —ք, exquisite, delicious, dainty meats;
թշնամիք մեր՝ — մեր են, we can eat up our enemies like bread;
մատնելոց են նոքա ի — ձեզ, they shall be your prey;
— տալ՝ արկանել, to give to eat, to feed;
առնուլ ի —, to take for nourishment;
— առնուլ, to eat, to feed, to take food;
— լինել, to be the prey of;
— սրոյ առնել, to put to the sword;
— լինել հրոյ, to be for fuel to the flames;
—ք որովայնի եւ որովայն — կրոց, meats for the belly the belly for meats;
cf. Զուգեմ.
balance;
steel-yard, weighing machine;
weight, heaviness, ponder-ousness;
equilibrium, poise;
equivalent, equal value, counterpoise;
proportion;
parallel, comparison, likening;
trial examination, ponderation, judgment;
equal, just, tantamount, equivalent, proportional;
equally, justly, exactly, proportionately;
perpendicularly, directly over, vertically;
ծանրոցք կշռոյ, counterpoise, the weights of a steel-yard or beam;
— դահեկանաց, money-scales;
— անօթոց, tare, tare & tret;
— հաւասարութեան, equilibrium, counterpoise;
— տեսակարար, յարաբերական, բացարձակ, specific, relative, absolute weight;
— քաղաքական, balance of power;
— տաղաչափական, the scan or measure of verses, prosody;
— գտակաւ, exactly, precisely;
— վերուստ ի վայր, in equilibrium;
perpendicularly, vertically;
կշռով, by weight;
զնոյն կշռով, as much, equally, of like measure or weight;
պաշտօնեայ կարգեալ յուղղութիւն կշռոց, officer appointed to mark weights & measures;
սահմանել զ—ս, to stamp with the public mark;
— արդար, correct balance, scales;
just weight;
— նենգութեան, false weight;
— ստութեան առնել, to falsify weights or scales;
զմէտ կշռոյն անայլայլակ ունել, to hold the balance evenly;
to counter-balance, to counter-poise, to counter-vail, to equipoise, to equilibrate;
դնել ինչ ի — ոսկւոյ, to pay exceedingly dear for, or at an extravagant rate;
դնել զգլուխ իւր ի կշիռս, to risk oneself, to incur danger, to run into jeopardy, to expose oneself to death, to carry one's life in ones hand, to encounter danger or death;
ի — մտանել, to be weighed, carefully pondered or considered;
ի — դնել զոք ընդ ումեք, ի — ընդ միմեանս արկանել, to compare with;
ի — բերեալ համեմատել, ի — համեմատութեան բերել ընդ ումե, to be compared with, to compare oneself with;
զ—ն ընդունել, առնուլ անդրէն զ—ն, to receive the equivalent, or in exchange;
կորուսանել զ— կայից, to lose the balance or equilibrium;
— հաշուի, balance, balance-sheet;
առնել զ— հաշիւ, to strike the balance;
— առնել զհաշիւ, to balance or settle an account;
Libra, the Balance.
to arrive at, to attain, to reach;
to catch, to take, to surprise;
to get, to obtain, to gain;
to be destined, allotted or obliged to;
to ripen, to become ripe;
to understand;
— ի վերայ, to comprehend, to conceive, to understand, to apprehend, to catch at;
to penetrate, to break into;
յեղակարծում, յանակնկալս ի վերայ —, to surprise, to catch;
to overtake, to come on like a thunderclap;
— ի պաշտօն, to obtain, to get hold of a place or post;
ի պատիւ —, to rise to dignities, to be promoted to high rank;
— զքաղաքաւ, to assault the city;
— ի վերայ իրաց աշխարհին, to assume the direction of, to take in hand public affairs;
— ի ցամաք, to disembark, to land, to arrive;
— վիրաց, to draw to a head, to gather;
եթէ զնա ոչ —նէ ինձ տեսանել, if I should not happen to see him;
թէեւ մեռանել ինձ —նիցէ ընդ քեզ, even were I to die with thee;
—նէ քեզ դարձեալ մարգարէանալ, you must prophesy anew;
գուցէ —նիցէ քեզ անձրեւ, lest the rain should surprise you;
ծերացեալ հասեալ յարս, old, among the elders;
հասեալ ժամ, present.
ear or head of corn, of barley;
ոսկեփայլ —ք, golden ears;
—ս արձակել, to shoot into ears, to ear;
to spire;
քաղել —, to glean.
to beat, to strike, to give or deal a blow;
to strike or sweep the chords of the lyre, to vibrate, to touch, to play or perform on;
to ring;
to knock, to thump;
to prick, to bite;
to wound, to hurt, to harm;
to knock down, to beat to death, to kill;
to spoil, to taint, to gnaw, to eat away;
to ill-treat, to punish, to abuse;
to strike against, to shock;
to feel remorse;
to pay tribute;
to write down, to put into writing, to set down;
— զքաղց եւ զծառաւ, to stay hunger;
to quench, slake or allay thirst;
— այսոյն պղծոյ, to possess with a devil;
ի շամփուր —, to spit, to put on the spit;
— զոք ի ցից, to empale;
— ի մահ, — զոք յոգի, to give the death-blow, to despatch, to slay, to kill;
— ի գլուխն, to cause a headache;
— գինւոյ ի գլուխն, to mount to the head;
to intoxicate;
տաւիղ կամ ջութակ —, to harp, to play on the harp or violin;
խորան —, to set up a pavilion;
— զմիմեանս, to strike one another, to knock against each other;
to come in collision, to collide, to come into contact with;
— ընդ միմեանս, ընդ միմեանս — համեմատութեամբ, to compare, to confront with;
— զճանապարհս, to go, to be on a journey, to travel;
մարտ ընդ միմեանս —, to fight, to combat, to make war;
— զպատերազմ, to gain the battle, to conquer;
— զթշնամին, to beat the enemy, to discomfit, to defeat, to rout;
— հուր զտամբ, to set a house on fire;
— գաւազանաւ, to cudgel, to cane, to whip, to thrash, to belabour;
խրախոյս խընդութեան —, to shout with joy;
— զպէտս ուրուք, to supply the needs of, to provide or furnish the needful;
— զմիտս, to strike, to impress;
— զամանակ, to beat the measure;
զծայրս —, to dawn, to rise;
— զանձն, to be afflicted, grieved, mournful, desperate;
ընդ միտ —, to think, to reflect;
—նէ զդաւիթ սիրտն իւր, հարեալ գտանի ի խղճէ մտաց, David is struck by or eaten up by remorse;
ընդէ՞ր —նէ զքեզ սիրտ քո, why is your conscience afflicted and why is your heart heavy within you ?
արեւն ընդ ծայրս —նէր, the sun gilded the mountain tops;
ժանգն —նէ զերկաթ, rust consumes iron;
կօշիկ իմ —նէ զոտս, my shoe pinches.
bread;
food, victuals, livelihood;
meal, repast, table;
— առաջաւորութեան, առաջադրութեան or երեսաց, show-bread;
— կենաց, երկնաւոր —, the bread of life;
the Eucharist;
— սգոյ, նեղութեան, the bread of pain, of affliction;
թարմ, կակուղ, քաջեփ or կսկուծ, ջերմ —, new, soft, well baked, hot bread;
օթեկ՝ գահ or քարտու, կարծր, անեփ —, stale, hard, half-baked bread;
սպիտակ, սեաւ or թուխ —, white, brown bread;
տան, հացագործի —, household, baker's bread;
— համեմաւոր, gingerbread;
անխմոր —, unleavened bread;
գետնոյ —, hog's-wort, sow-bread;
կեղեւ —ի (կողինձ), bread-crust;
ներքին կամ վերին կեղեւ, under-crust or upper-crust;
միջուկ —ի, crumb;
շերտ —ի կոգեզանդ, slice of bread and butter;
կոտոր —ի, a morsel of bread;
փշրանք —ի, crumbs;
— յարգանակի, sopped bread, panado;
— խորովեալ, toast, slice of toast;
քրտամբք երեսաց իւրոց գտանել զ— իւր, to get one's bread by the sweat of one's brow;
— թրել, գործել, to make, to bake bread;
— ունել, to have bread;
առանց —ի լինել, not to have bread to eat;
չոր — ուտել, to eat dry bread;
թանալ զ— իւր արտասուօք, to eat the bread of affliction;
—ի բերան վարձու գործել, to serve for his bread;
ի — կոչել զոք, to invite to dinner;
— մեծ գործել, to give a grand dinner;
հաղորդլ ընդ ումեք —իւ, to eat with one;
արկանել —, to serve up;
to give to eat;
— կտրել, բեկանել, բրդել, to cut or break bread;
to crumble, to crum;
կեղեւել զ—, to cut off the crust, to chip it off;
հատանել զ— քաղցելոց, to keep the bread from the hungry;
անարժան է —ին զոր ուտէ, he is not worth his salt.
travelling companion;
fellow-traveller;
fellow-passenger;
—ք, cross-way, cross-street, place where four roads meet;
—ք ի քաղաքի, public square.
to taste, to try, to relish;
to eat, to feed;
to drink;
to experience;
— զմահ, to die;
— զաշխարհ, to enjoy the world or its pleasures;
— զքաղցրութիւն խաղաղութեան, to taste the sweets of peace.
wealthy, opulent, rich;
copious, rich, abundant, great, ample;
powerful, mighty, potent, grand, high;
master, lord, grand seigneur;
—ք քաղաքին, the first or most distinguished citizens of a town, the magnates, grandees, noblemen, nobility;
—ս ճեմել, to walk haughtily.