solid, stable, firm;
strong, robust;
thick, coarse, large;
—, —ք, stability, firmness, hardness, steadiness;
կալ ի —ի, to stand firm;
ի —ոջ պահել, to hold fast;
ի —ոջ ունել, to preserve, to keep.
cf. Հաստ ամրացուցանել.
to strengthen, to confirm.
that created the world.
inconstant, changeable, variable, alterable;
fragile.
inconstancy, instability, mutability, frailty;
fragility.
strong-armed, having large and powerful arms, robust, vigorous, sturdy, stout.
firm, solid, strong;
hard, compact.
pachydermous.
well bound, tight, strong.
well built, solid, stable.
strong, robust, vigorous.
well nailed or fastened.
well based or built, firm, solid, stable.
having a solid ceiling.
well-bent (bow);
valiant, skilful (archer).
furnished with a very strong or heavy bow.
furnished with very strong claws or talons.
strong, robust.
strong roofed.
to grow stronger, to be strengthened or confirmed;
*to become larger, to increase in bulk.
well limbed, stout, robust.
stable, firm, well built.
hard, firm.
nervous, robust, vigorous.
cf. Հաստաստեղն.
flourishing, well branched.
of unhewn stone.
solidly, firmly, strongly, steadily;
surely, truly, positively;
resolutely.
solid, firm, stable;
sure, certain, positive;
solid;
truth-speaking, veracious, exact, accurate, correct.
cf. Հաստատ.
very firm, very solid;
firmly, surely.
stereographic.
stereography.
stereoscope.
stereoscopy.
cf. Հաստատատպեմ.
to stereotype.
firm, solid, immutable;
— բան, affirmative.
stereotomy.
skilful archery.
to be confirmed, strengthened, to take root in.
stereometric;
solid.
stereometry.
cf. Հաստատ.
stereotype;
stereotyping.
stereotyper, stereotypist.
stereotyping.
to affirm, to sustain;
to prop, to confirm, to consolidate;
to fortify, to comfort, to invigorate, to strengthen, to encourage;
to restore, to mend, to revive, to refresh;
to assure, to guarantee, to attest, to certify, to witness, to approve, to corroborate;
to legalize, to ratify;
to institute, to found, to erect, to create, to make;
— անդրէն, to reestablish;
— զերեսս, զձեռն, զմիտս, to set out, to start, to proceed, to move on;
to deliberate, to resolve, to purpose;
to conduct or comport oneself, to act;
to threaten;
— զառաղջութիւն, to recover, improve or restore health;
—եալ էր ի խորհրդեան, he was resolute and decided in action.
to grow harder, to become stronger;
to be confirmed, to take root in;
to settle oneself firmly in, to stay;
to be certified, assured, proved, confirmed;
to hope for, to rely on, to confide in, to be created;
to recover, to be restored, to come round again;
—տեցաւ ոգի նորա, he recovered his strength, his senses;
—տեցան որդիք նորա, his children are grown up;
—տեցաւ յառողջութեան, he has recovered his health.
affirmative, confirmatory.
stability, firmness, solidity, fixedness, consistence;
constancy, resolution;
strengthening, consolidation, confirmation;
prop, stay, support, base;
affirmation, assertion, acknowledgment, authorization, certifying, approbation, ratification;
solidification;
— երկնից, the firmament;
— մտաց, constancy, firmness of purpose;
— առնուլ, to be vouched for, of a certainty, to prove true, to be confirmed, attested, certified;
հաստատութեամբ, cf. Հաստատ;
հաստատութեամբ եդեալ էր ի մտի, he was resolved, he has taken a resolution, he decided to.
firm, solid, stable, fixed;
certain, sure, positive;
immovable, constant;
permanent, persevering;
determined;
solid;
cf. Հաստատ;
— կերակուր, solid food.
deeply rooted;
— հաստատիլ՝ կանդաղիլ, to strike deep into the soil, to take deep root, to be deeply rooted.
care, attention, solicitude;
nursing, attendance, duty, task;
mindfulness, diligence, assiduity;
—ով, carefully, mindfully, attentively;
— ածել՝ ունել՝ տանել, to take care of, to be mindful of, to look after;
to nurse, to tend, to attend;
to provide, to procure;
զամենայն փոյթ եւ զ— ունել զումեքէ, to take every care of;
to take great pains with;
տարածել ի վերայ ուրուք քլխնամս իւր՝ զգութ խնամոց, to surround with loving cares or kind offices, to be particularly attentive to, to wait assiduously upon;
հաստատեալ ի խնամս չարին, prone to evil.
to be, to exist;
to remain, to stand;
to subsist, to live;
to last, to continue, to be permanent;
to stop, to stay;
to wait;
— մնալ, to rest, to dwell, to reside;
to persist, to persevere;
ի բաց —, to hold aloof, to give up, to withdraw;
ի վերայ —, to superintend, to oversee;
to understand, to comprehend, to perceive;
հաստատուն՝ պինդ —, to hold fast in, to remain firm;
անկեալ —, to lie, to lie down;
— առաջի երեսաց ուրուք, to make head against, to cope with, to resist;
cf. Առաջի;
ստէպ —, to apply oneself, to be assiduous;
ստէպ — օրինաց, to keep the laws;
դատաւոր — ի վերայ, to be judge or arbitrator;
շուրջ — զոմամբ, to beset some one;
կայ մնայ նմա, it is reserved for him;
զիա՞րդ կայք, how do you do ? զի՞ կաս, why do you wait ? what are you waiting for ? զի՞ կայ իմ եւ ձեր, what have you to do with me ? what does it matter to you ? եկաց՝ կացին, there has been;
there have been;
եկաց զնովին ժամանակօք, he lived or flourished about the same time or at the same epoch;
կացին ի նոսա չքնաղ օրինակք առաքինութեան, they possessed rare examples of virtue;
կացին աչք նորա, he has lost his sight, he has become blind;
չկարեմ ի վերայ կալ բանիցդ, I don't know what you mean, I do not understand you;
կալով կացցեն բանք իմ, my words shall come to pass, my prediction shall be fulfilled.
nail;
pole;
դարբնոց բեւեռաց, nail-trade;
բեւեռօք հաստատել, to nail;
հանել զբեւեռն, to unnail;
բեւեռով զ— թափել, one ill chases another;
(diamond cut diamond).
letter, character;
hook, volume, writing;
letter, epistle;
letters, soience, literature;
holy scripture, Bible;
— or թուղթ մեկնելոյ, act of divorce;
cf. Ապահարզան;
— առնել՝ հանել՝ հաստատեմ, to publish, to write, cf. Գրեմ;
— հաստանել, to post up or stake on the wall a bill, writing or advertisement;
ի —՝ ընդ գրով արկանել՝ լինել, to be written or registered;
զգրով or զրովք գալ, to dedicate one's self to reading;
ի —՝ ընդ գրով արկանել, ի գրի առնել՝ հարկանել, ի — դրոշմել՝ արձանացուցանել, to write, to write down, to registrate;
to treat a subject;
to circumscribe.
contract, convention, bargain, treaty, engagement;
condition, capitulation;
compact, agreement;
concurrence, alliance;
harmony;
sweet, agreeable to the ear;
with a low voice;
դաշինս կռել՝ հաստատել, ի — մտանել, to contract, to make an agreement;
to stipulate, to transact;
to confederate;
— խօսիլ, to speak very mildly;
— նայիլ, to look tenderly, affectionately, or sweetly on one;
անցանել զդաշամբ, to break the conditions, the alliance or faith;
անցանել զամուսնութեան զառն դաշամբք, to be unfaithful to the marriage-bed;
— հաւատոյ, the Creed;
— քաղաքական, civil contract.
passport;
— տալ, to give a -;
հաստատել զ—, to viser the -.
cf. Աշխարհաստեղծ.
oath;
սուտ —, perjury, false oath;
— դնել, տալ, to take an oath, cf. Երդմնեցուցանեմ;
— տալ հավատարմութեան, to take the oath of fidelity, to swear fidelity;
ստել զ—, to take a false oath, to break an oath;
անհաստատ —, an unstable oath, a drunkards oath;
ձակել յերդմանէ, to unbind, to liberate from an oath, to release from an engagement.
visage, face, look, countenance, mien, air;
forehead;
exterior, surface;
person;
eyes, sight;
body;
reputation, honour, respect;
meaning, sense, explanation;
mask;
— կօշկաց, vamp;
վերին —ք յարկաց, roof;
— եւ աստառ, outside and lining;
— դրոց, page;
—ք մի հողոյ, stratum, layer, bed;
ոչ —ք ինչ երեւելիք էին, they were not remarkable or important personages;
եւ քո —ք երթիցեն առաջի նորա, and thou shalt be in their midst or among them;
ըստ ժամանակի եւ —աց, according to the period and people;
զ—օք ջուրց, at the water's level;
upon the face of the deep;
զ—ն քարի տացէ, so much the worse for him;
to his harm or damage;
հոտոյ ընդ —ս հարկանիլ, to perceive the odour, bad smell, stink;
տալ զ—ս խնդրել զտէր, to turn his face towards, to seek God, to be converted;
զ—ս հաստատել, դնել, to turn towards, to go to, cf. Դիմեմ;
դնել զ—ս իւր առնել ինչ, to turn the mind or attention towards, to form or conceive an idea;
—ս առնել, to have regard for, to respect, cf. Ակնածեմ;
յ—ս բերել, գալ, to manifest, to show, to display, to make known, to discover;
to appear, to present one's self;
յ—ս անկանիլ, to appear;
անկանել ի վերայ —աց, to fall prone, to prostrate one's self;
խոնարհիլ անկանիլ —աց, to sulk, to be in ill humour;
ելանել յ—աց ուրուք, to go out of the presence of;
յանդիման լինել միմեանց —օք, to see one another, to meet;
թաքչել յ—աց ուրուք, to hide or conceal one's self, to keep out of sight of some one;
հատանիլ քնոյ յ—աց, to have the sleep broken or troubled, to be unable to sleep more;
ակն առնուլ —աց ուրուք, to honour, to respect a person;
ի խոնարհ կախիլ —աց, to knit one's brows, to be melancholy, to frown, to look displeased, sullen or vexed;
զ—ս ծռել, to make wry faces;
առնուլ զ—ս ուրուք, to assume the appearance of some one, to sustain a part or character, to bear a part;
յ—աց, for, on account of;
յ—աց նորա, for his sake;
յ—աց հօր քոյ, from your father, in your fathers name;
առաջի —աց Տեառն, in presence or before the face of God;
յերեսս, to one's face;
in the face of, cf. Առաջի, cf. Յանդիման;
—, —, առ —, face to face;
man to man;
ինձ — արա, I entreat you! listen to me! do me the favour! առ —ս, ի վերին, externally, apparently;
բացաւ —օք, with the face uncovered;
unmasked (man), unveiled (woman);
barefaced, impudent;
frankly, openly;
ընդ — ամենայն —ս երկրի, over or throughout the whole earth;
հաց —աց, cf. Առաջաւորութիւն;
օծանել զ—ս անոյշ իւղով, cf. Իւղ;
որով —օք, with what an air ! with what audaciousness! ազնիւ —օք, of a handsome countenance;
երեսս առնում, cf. Անձնաւորեմ.
area, superficies, surface.
mill-stone;
mill-stone quarry;
of millstone;
— հաստատուն, bedstone, bed mill-stone, lower mill-stone;
— շարժական, runner, upper mill-stone, top mill-stone.
back, shoulders;
back, hind part;
aid, succour, assistance;
բարձրացաւ քան զամենայն ժողովուրդն թիկամբք չափ ի վեր, he was taller than all the people from the shoulders upward, (head and shoulders taller than all the people);
ձեռին ուրուք լինել ի վերայ թիկանց թշնամեաց իւրոց, to place ones hand on the necks of one's enemies;
to put one's enemy under, to subjate;
—նս դարձուցանել, to turn the back, to take to flight, to flee, cf. Արհամարհեմ, cf. Փախչիմ;
—նս տալ արեւելից, to turn to the west;
—նս առնել or —նս օգնականութեան առնել, to form an alliance, to enter into an alliance, to confide in, to recur to, to rely on;
զ—նս հաստ առնել, to strengthen one's self, to be reinforced;
ի —նս հասանել, կալ, իջանել, to fly to the rescue, to send aid or reinforcements, to give a helping hand;
դառնալ ի —նս or ի —նս կոյս, to turn back, to turn one's back, to fly;
ի —նս առաքել, to send back, away;
— նաւին, poop;
ի թիկանց, ի —նս or ի —նս կոյս, զթիկամբք, behind, from behind, backward.
health, life;
salubrity, healthfulness;
cure, recovery of health;
յ— ձեր, to your health ! հաստանիլ յառողջութեան, to be convalescent, to return in health;
քնքուչ, ակար, յեզյեղուկ —, a delicat, feeble, wavering health;
պահպանել զ—, to keep one's health;
խանգարել —, to destroy, to ruin the health;
զօրանալ սակաւ յ—, to be convalescent.
star;
asterisk;
— գիշերոյ, star of night, the moon;
— տուընջեան, star of day, the sun;
— առաւօտին, morning-star, Venus, Lucifer;
— սլացեալ, թռիչ —, shooting, flying star;
բեւեռային, հաստատուն —, polar, fixed star.
faith, belief, creed;
trust, confidence;
fidelity, faithfulness, good faith, sincerity;
proof, testimony, evidence;
Creed;
—ք, յոյս եւ սէր, faith, hope and charity;
քրիստոնէական —ք, the Christian religion;
դաւանութիւն —ոյ, profession of faith;
լոյս, ջահն —ոյ, the light of faith;
մասունք, սահմանք —ոց, articles of faith;
կենդանի, անյողդողդ or հաստատուն, գայթ ի գայթի, մեռեալ —ք, lively, resolute, constant or unshaken, tottering or wavering, dead faith;
անխտիր ի —ս, indifferent as to religious matters;
դաւանել զ—ս, to confess the faith;
ունել —ս, to have faith;
չունել ոչ —ս ոչ օրէնս, to regard neither law nor gospel;
գալ, դառնալ ի —ս, to become converted;
ածել, ձգել ի —ս, to convert;
հաստատուն լինել ի —ս, to be true to the faith;
—ս ի ներքս բերել, —ս բերել, to believe, to give credit to;
—ս ընծայել, to believe in, to give faith to;
—ս ունել յոք, to trust, to place faith in, to put trust in;
— տալ միմեանց, to make a contract, to contract an alliance, to enter into an engagement, to bind oneself;
ուրանել զ—ս, to deny or abjure the faith;
յորում ոչ գոյ —, unbelief;
անցանէ ըստ —ս, it is incredible;
—ոյ, worthy of credit;
cf. Թերանամ.
foundation;
base, basis;
foot, bottom;
back, back part;
foundation, establishment;
— աղանալի, salifiable base;
— ի վեր, from top to bottom;
thoroughly, utterly;
— ի յատակ, to its very foundations;
down to the ground, to the bottom;
— or հիմունս արկանել, to lay the foundations of, to found;
— ի վեր առնել, կործանել, տապալել, յատակել, to cast to the earth, to throw, cast or pull down, to overthrow, to overwhelm, to subvert, to demolish, destroy or ruin utterly;
ի հիմանց կործանիլ, to be overthrown;
— լինել իրիք, to be the foundation of;
անկանիլ հիման, to have laid the foundation;
ի վերայ հաստատուն հիման, on a solid foundation.
wind;
air;
չորք —ք, the four winds, four quarters of heaven;
—ք, jaundice;
— շրջանաւոր, monsoon;
—ք տարեւորք, կանոնաւորք, the trade-winds;
հարուած, բաղխիւն —ոյ, gust of wind;
gale;
cf. Ընթացք;
թեթեւ, քաղցր, զովարար, յաջող, անհաստատ —, light or gentle breeze;
soft, fresh, fair, changing wind;
ցըրտաշունչ, կատաղի, մոլեգին, մրրկալից, սաստկաշունչ, ուժգին, ահեղագոչ —, cold, angry or raging, furious, stormy, impetuous, violent, roaring wind;
ի թեւս —ոյ, on the wings of the wind;
— շնչէ, մռնչէ, փոխի, դադարէ, the wind blows, roars, changes, calms or falls;
— գոյ, it is windy, gusty;
— ելանէ, the wind is rising;
հակառակ է —, the wind is contrary;
ընդդէմ —ոյ նաւարկել, to sail against the wind, or in the wind's eye, to sail with a head wind, to haul the wind;
յաջողակ —ով նաւարկել, to sail before the wind, to be to leeward, to have a fair wind, a wind right aft, to scud;
to prosper;
տալ —ոյ զառագաստս, to unfurl the sails, to spread the canvass;
— աջողակ ուռնոյր՝ լնոյր զառագաստս մեր, a favourable wind filled our sails;
տալ —ոյ, to throw to the winds;
շրջել յամենայն —ոյ, to turn with every wind (of fortune), to be a weather-cock, a time-server;
զ—ս արածել, to feed on air, to cherish vain hopes, to build castles in the air;
ջանալ —ոյ, to labour or strive in vain, to lose one's pains;
գնալ զ—ով, to vanish to dissolve into air, to disappear;
զ—ս ժառանգել, to be reduced to one's last shifts, on one's last legs, to amuse oneself with idle expectations, to buoy oneself up with vain hopes;
ըստ շնչելոյ —ոց եւ վարելոյ ալեաց, at the mercy of the winds and waves;
մարգարէքն մեր էին ի —, our prophets prophesied to the wind.
cannon, gun, piece of ordnance;
հաստարան —ի, carriage;
գնդակ —ի, (ռումբ), cannon-ball;
— պղնձի, a bronze cannon;
փոշի —ի, gunpowder;
արձակմունք —ից, cannon shot;
cannonade;
բոմբիւն —ի, report of a cannon;
cf. Հնչիւն;
cf. Թնդիւն;
cf. Հնչեմ;
արձակել —ս, to fire off, to fire or discharge a gun, to cannonade;
անգործ առնել զ— թշնամւոյն, to dismount a gun;
թնդայ, որոտայ —ն, the artillery thunders.
middle, midst;
inside, interior, heart, bosom;
loins, reins;
ցաւք միջաց, lumbago;
—ք or պորտ ընդոց, hilum of beans;
հացի միջաւ, with the crum;
ի — or ի միջի, in the midst or middle of, among, between, in, into, within;
ի միջոյ, through, out of, from;
ընդ —, by halves;
between, among;
in, into;
through the medium of, by means of;
— ընդ —, from time to time, now and then, ever and anon;
ց-ս, down or up to the waist;
ի միջի ձերում, among you, in the midst of you;
— գիշերոյ, midnight, twelve o'clock;
— ի գիշերի, at night, in the night, by night;
ընդ — իւր, upon his loins or side;
միջովք չափ ի վեր or ի միջոյն եւ ի վեր, from the loins upwards;
միջովք չափ ի խոնարհ or ի միջոյն եւ ի խոնարհ, from the loins downwards;
յապականութեան ի միջի, from or in the midst of corruption;
պնդել զ—ս, to gird up one's loins, to put on a belt;
խորտակել զ—ս, to break one's back;
գօտի ածել ընդ — իւր, to wear a belt, girdle or sash;
արկանել քուրձ զմիջովք, to put or gird sackcloth on one's loins;
սուսեր ընդ — ածել, ածել սուր ընդ —, to gird on a sword;
— ընդ — հերձուլ, հատանել, to cut in halves;
to split into two parts;
բառնալ ի միջոյ, to annihilate, to utterly destroy, to exterminate;
անցանել, կալ ի —, to come forward, to show or present oneself;
ի — բերել, to produce, to bring forward or out, to cite, to expose;
ի անկանել, to interpose;
փոյթ ի — առնուլ, to endeavour, to study, to try, to make any effort, to be solicitous;
դաշինս ի միջի հաստատել, to make an alliance;
արի՛, ա՛նց ի —, arise, get up, come here;
քերթացք նորա չեն ի միջի, his poems are lost;
ընդ — բանից մի՛ անկանիր, do not interrupt another's discourse;
cf. Խորհուրդ;
ի մէջ, cf. Մէջ;
ի միջի, in the middle, between, among;
ի միջոյ, from the middle.
mind, intellect, understanding;
sense, judgement, reason, intelligence;
thought, idea;
intention, design, project;
opinion;
advice, counsel;
meaning, intent;
maxim;
ըստ մտի, ըստ —ս, at one's will or pleasure;
according to one's fancy, liking, desire;
ըմբռնումն մտաց, apprehension, idea;
մարդկեղէն —ք, human reason;
հասարակաց —ք, good sense;
—ք անմտութեան, foolish thoughts;
—ք անարգութեան, reprobate sense;
—ք առակիս, the moral of the fable, or of the apologue;
ուղիղ մտօք, in good faith;
պարզ մտօք, frankly, sincerely, without artifice;
սրտի մտօք, with all one's heart;
ազնուական —ք, noble sentiment;
արդարակորով, խորախորհուրդ, վսեմ, հաստատուն or անյողդողդ, լուսաւորեալ, ընդարձակ, եռանդուն, սուր, թափանցող, արգասաւոր, հնարագիւտ —ք, upright, profound, elevated, firm, enlightened, vast, lively, sharp or piercing, penetrating, fertile, inventive wit, mind or intellect;
թեթեւ, անարգասաւոր, շփոթ, ցրուեալ, տկար —ք, frivolous or light, barren, confused, distracted, weak mind or intellect;
ունել ի մտի, to have the design or intention, to propose to oneself, to project;
ի —ս լինել, գալ, —ս ուսանել, to regain one's intellectual faculties, to be restored to one's senses, to awake;
դնել ի մտի, հաստատել ի —ս, to form a resolution, to take into one's head, to be determined, to resolve, to project, to propose, to presume, to imagine;
— դնել, to be attentive, to apply or devote oneself to, to observe, to regard, to consider with care, to think, to reflect;
ի —ս առնուլ, to understand, to comprehend, to perceive, to conceive, to know, to remark;
to study, to learn by heart;
զմտաւ or ընդ — ածել, to consider, to regard attentively, to meditate, to recollect, to imagine;
աշխատ առնել զ—ս, to fatigue the mind, to rack one's brains;
անկանել ի մտտաց, to be out of one's mind or senses, to lose one's senses, to be crazy;
անկանել or ելանել ի մտաց, to escape or slip from one's memory;
to forget;
—ս դնել, to admonish, to warn, to apprise of;
դնել ի մտի ուրուք, to suggest, to insinuate, to hint, to intimate, to entangle, to involve;
ընդ — մտանել, ըստ մտի լինել, to please, to gain one's affection or good will, to conciliate one's favour, to insinuate oneself in the good graces of, to win one's favour;
ընդ — տանել, to take offence at, to be offended, to take ill, to take a pique, to be nettled;
արկանել ի —ս, to suggest, to inspire;
տալ ի — առնուլ, to cause to understand;
փոխել զ—ս, շրջիլ ի մտաց, to think better of, to change or alter one's mind or intention;
ի չար կամ ի բարւոք —ս առնուլ, to take well or ill;
գերել զ—ս, to captivate one's understanding;
ընդ —ս անկանել ուրուք, to occur to mind, to enter the imagination or thoughts;
հանել ինչ ի մտաց ուրուք, to drive out of one's head, to persuade to the contrary;
—ս ունել, to be witty;
ասել ի մտաց, to say to oneself;
ընդ — արկանել, to think, to recollect, to conceive;
բարգաւաճել, կրթել զ—ս, to cultivate, to form the mind, to improve;
այսր անդր մաղել զ—ս, to distract the mind;
անխիղճ —ս ունել, to keep a clear conscience;
ի մտի պահել, to keep in memory;
բարձրանալ ի —ս իւր, to become proud, vain, puffed up;
— առնել, to listen to, to mind, to agree with;
ընդ —ս հարկանիլ, to occur, to come to mind or memory, to recollect;
առնել ի մտաց իւրոց, to do without intention, to do unintentionally;
առ ի —ս առնուլ, to understand allegorically;
իսկ առ ի —ս, and in mystic or allegorical sense;
բազումք ի —ս ունողաց, the generality of intelligent persons, most witty people;
ոչ ոք ի —ս ունողացն, one of good sense, no sensible person;
եդեալ էր ի մտի, he decided, he was resolved;
չառնում ինչ ի —, I understand nothing of it, I don't understand it, I am quite at a loss;
անմարթ է ի — առնուլ զայն, nothing can be known about it, it is impenetrable, it's marvelously obscure;
—ք իմ առ իս դարձան, my mind was restored;
եւ ոչ ի —ս անգամ անկեալ էր նորա, he never even dreamed of it;
խորհէի եւ ասէի ընդ —ս, I thought and said to myself;
յորմէ ի — առնուլ է, whence it follows that;
բազում անգամ եղեւ ինձ ի մտի, I was more than once tempted to, I several times intended to;
գայ ի —ս իմ, it has just come into my thoughts, mind or head;
ստէպ ի մտի իմում յեղյեղեմ զայն, I often repeated it to myself;
յաս են —ք բանիցս, this is the sense of the passage;
նա չառնու ինչ ի —, he understands nothing of it, he knows nothing about it, it is Chinese to him;
այսպէս եցոյց զչարութիւն մտաց իւրոց, thus he betrayed his malicious intention;
զմտաւ ածեմ, to think, to regard, to consider.
love;
affection, fondness, tenderness;
inclination, delight, liking, taste, fancy;
love, passion, flame, salacity, love-suit;
charity, supernatural love, christian charity;
agape, love-feasts;
kiss;
— կանանց, hymen, vulva;
the quiver of love;
— վաղանցուկ, amour, intrigue, love affair;
յօդակապք, ոլորք սիրոյ, ties, bonds of love;
հանգոյց, տոմսակ, գաղտնիք, երգ, վէպք, ընծայ սիրոյ, love-knot, love-letter, love-secret, love-song, love-tale, love-toy;
— առ աստուած, առ ընկերն, ազատութեան, հայրենեաց, արուեստից, փառաց, առաքինութեան, love of God;
of our neighbours or fellow-creatures;
of liberty;
of our country;
of arts;
of glory;
of virtue;
ամուսնական, մայրական or մայրենի, հայրական, որդիական —, connubial or conjugal, maternal, paternal, filial love or affection;
— անձնական, self-love, egoism, solipsism;
— աստուածային, երկնային, մաքուր or սուրբ, նորաբողբոջ, փոխադարձ, համեստ, օրինաւոր, եռանդուն, սաստիկ, բուռն, անչափ, հաստատուն, հաւատարիմ, յաւիտենական, divine, celestial, pure, rising, reciprocal or mutual, honest, lawful, ardent, lively, violent, extreme, constant, faithful, eternal love;
մոլենախանձ —, jealousy;
— երկրային, յողդողդ, անցաւոր, զգայական, մարմնական, անկարգ, պիղծ, յանցաւոր, եղեռնաւոր, earthly, inconstant, fleeting or transitory, sensual, carnal, illicit, lustful, culpable, criminal love;
վայելել սիրով, to make love to, to fall in love with, to court, to woo;
հալիլ մաշիլ սիրով, to burn, to languish with love, to be love-sick;
հատուցանել ընդ սիրոյ, to give love for love, to re-love;
— ազդել, to inspire with a passion;
դիւթել, բորբոքել զ—ն, to philter, to charm;
— ցուցանել, to show or demonstrate love for;
առնել —, to be courteous, amiable, friendly;
to do or confer favours;
ուտել զ—, to eat together, to make love-feasts;
դնել — ի բերան, to kiss, to embrace;
սիրով, lovingly, tenderly, affectionately, with pleasure, willingly;
ի — աստուծոյ, for God's sake;
ի — իմ, for me, for my sake;
արա ինձ —, do me the kindness or the pleasure to;
ամենայն սիրով, very willingly;
— իմ ! my love ! my dear ! cf. Խառնեմ;
cf. Հարկանիմ.
cf. Հաստատադէտ.
nothing;
void, vacuum;
հաստել յոչէից, to create from nothing;
ստայօդ ոչէիցն երկիր պագանել, to adore false gods.
bone;
տարաբուն —, process, apophysis;
— արմատոյ լեզուի, hyoides;
անանուն —, ossa innominata;
— ցայլից, os pectinis or pubis;
— սրբանի, os sacrum;
— կիտի, whale-bone;
— փղաց, ivory;
cf. Փղոսկր;
գերեզման ոսկերաց, charnel-house;
փոխարկութիւն յ—, ossification;
հաստատիչ խախտեալ ոսկերաց, bonesetter;
կցել զ—ն բեկեալ, to bonset;
փոխարկել յ—, to ossify;
հանել զոսկերս, to bone, to take out the bones;
գողացուցանել զոսկերս, to cause the bones to shake;
cf. Լեզու.
spirit;
spirit, soul, ghost;
breath, respiration;
spirit, meaning, sense;
genius;
manes, shades, ghost, hobgoblin;
life;
heart;
soul, energy, courage;
puff, air, wind;
— գինւոյ, spirit of wine, alcohol;
cf. Հոգի;
— բանական, intelligence, reason;
—ք խաւարի, the spirits of darkness;
— կենդանութեան, spirit of life;
կենդանական —ք, animal spirits;
— նախանձու, the spirit of jealousy;
ոգւով չափ, with all one's soul, heartily, willingly;
— առնուլ, կլանել, to breathe, to take breath, to breathe freely, to respire, to rest, to take repose, to revive, to acquire new strength or vigor, cf. Հանգչիմ, cf. Շունչ կլանել;
յ—ս ապաստան լինել, to be extremely downcast, depressed, prostrated, to be tormented;
cf. Ապաստան;
յ—ս ապաստան առնել, to reduce to the last extremity;
to exhaust, to harass, to vex;
յոգւոցն (պարզել) ապաստան լինել, to be at the last extremity, near the last breath, to be dying, cf. Հատկլիմ;
թափել զ— ուրուք, to keep in suspense;
հարկանել զոք յ—, to sting, to gall to the quick;
to deprive of life, to kill;
դնել զ— ի ձեռն or ի բռին, զ— ի բռին ունել, to endanger oneself, to risk, brave or face death, to risk, expose or hazard one's life, to lavish or to be prodigal of life;
յոգւոց ելանել, to sigh, to heave sighs;
to groan, cf. Հեծեմ, cf. Հեծեծեմ, cf. Հառաչեմ;
ոգւով չափ սիրել, to love to distraction;
խռովիլ յ— իւր, to be disconcerted, perturbed or disturbed;
գիտել յ— իւր, to know within oneself;
արձակել, հանել, փչել զ—, to yield or give up the ghost, to breathe one's last, to expire;
յոգւոցն ցամաքել, to die;
տալ — կամ շունչ ի վէմս կճեայս, to give spirit or life to marble;
ոգւով երգել, to sing with great expression;
եւ դարձաւ — իւր առ ինքն, his spirits returned, his strength revived;
հաստատեցաւ — նորա, he regained strength or vigor;
քաղէին —ք նորա, he fainted or swooned;
գուն գործեալ ոգւովք չափ, risking his life;
—ն էր դաւոյն, he was the soul of the conspiracy;
յ— խաղալ, to play at dice.
nothing, not any thing, nought;
առ ի —է, for want of;
ի —է ի գոյ ածել, ի —ից հաստել, to create out of nothing.
showing, indication, mark, index, sign, testimony;
demonstration, evident proof;
show, appearance, parade, ostentation;
spectacle, laughing-stock, butt;
հաստատուն —, plain proof;
— բարեկամութեան, show of friendship;
— մեծարանաց, demonstration of respect;
ի —, ի —ս, ի —ս ինչ, only for show, for pretence, for ostentation;
—ս առնել, to shew, to show off, to make parade or display of, to display;
առնել ինչ ի —ս մարդկան, to do any thing so as to be seen of men, ostentatiously, for mere shew, to obtain applause fraudulently;
լինել ի —ս, to be exposed to mockery or contempt, to be the laughing-stock, the butt of;
զոմանս — առնել ի խրատ այլոց, to hold up to opprobrium for example to others.
vow;
wish, desire, prayer;
compact, covenant, agreement;
alliance, pact, treaty;
order, congregation, community;
clergy, churchmen;
pilgrimage;
— աղի, everlasting covenant;
—ք եւ դաշինք, conditional promise, alliance;
մատեան —ի, Holy Writ, the Bible;
տապանակ —ի, the ark of the Covenant;
հին եւ նոր —, the Old and the New Testaments;
— հաւատացելոց, Christians;
— եկեղեցւոյ, մանկունք —ի, clergy;
— կանանց, nunnery;
—ի տեղիք, holy places, sanctuaries, relics;
պարզ, հրապարակական, անլուծանելի —, simple, solemn, indissoluble vow;
անխորհուրդ, անխոհեմ —, indiscreet, imprudent vow;
— դնել, to make a vow, vows;
— դնել ողջախոհութեան, to make a vow of chastity;
—ս կռել հրապարակաւ, to make a solemn treaty;
— դնել or յ— մտանել ընդ ումեք, to make a treaty, or an alliance with any one, to be in treaty for;
կնքել — հաշտութեան, — հաստատութեան առնել, to make peace;
կալ յ—ին, to remain faithful to one's vow;
կատարել զ—ն, to accomplish one's vow;
անցանել զ—իւ, ջրել զ—ն, ապախտ առնել զ— իւր, to break or violate one's vow;
տնօրինել զ—ն, to dispense with or exempt from a vow;
—իւք խնդրել, to desire ardently, to long for eagerly;
երթալ յ—ս, to go on a pilgrimage;
զ—ս իմ կատարեցից, I will accomplish my vow.
law;
precepts;
faith, religion;
constitution;
rule, regulation;
right;
principle, maxim;
usage, uses, custom;
institution;
condition, fashion, mode;
district, canton, province;
— աւետեաց, guerdon or gift to a bringer of good news;
—ք քահանայապետականք, decretals;
հմուտ քահանայապետական օրինաց, decretalist, canonist;
—ք կանանց, menses, menstrua, catamenia;
—ք, or Գիրք Բ. օրինաց, or Երկրորդումն օրինաց, Deuteronomy;
—ք ազգաց, the law of nations;
—ք մտաց, principles;
— պատուոյ, decoration, insignia, badge;
—ք անօրէնք, corrupt practice, abuses;
—ք հզօրադունին, the law of might, the good old rule;
հակառակ or ընդդէմ օրինաց, against all rule, illegally;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, divine, eternal, natural, ancient, new, evangelical, written, civil, military law;
according to law, legally, legitimately, lawfully;
duly, suitably, regularly, properly;
խնդրել —ս, to come to Communion;
տալ —ս, to administer the Sacraments, to communicate;
արժանի լինել օրինաց, to be worthy of receving the Sacrament;
—ս դնել, հաստատել cf. Օրինադրեմ;
—ս դնել, to dictate or lay down laws;
to give laws to, to prescribe laws;
—ս տալ, to give laws;
պահել զ—ս, to keep, to obey the laws;
ընդ օրէնս համարել, to lay down or state as a principle;
խոտորել յօրինաց, to swerve, to depart or deviate from the laws;
զանցանել օրինօք, to transgress, to violate the law;
բառնալ՝ ջնջել զօրէնս, to abolish, to repeal, to abrogate a law;
բազում օրինօք հակառակիլ, to resist or oppose in many ways;
լինել ի կանանց օրինի or ի կանանց —ս, to have the menses;
ի կանաց օրինաց պակասել, to cease to be after the manner of women;
եթէ — իցէ ասել, if it may be said;
— է, it may be, it is allowed, one may;
— էր նմա, he was allowed to;
— էր քեզ, you might;
օրէ՞ն իցէ, իցէ՞ —, is it allowed to ? չէ —, it is not permitted to;
յետ օրինացն կցորդութեան, after the Holy Communion;
—ս իւր կալեալ էր, he holded as a maxim or principle;
—ս կարծեցին անձանց, they believed themselves permitted to.
air;
weather;
wind, light wind, breeze;
shoe, boot, half-boot;
կանացի օդք, lady's boot;
պարղ, անոյշ or քաղցրասիւք, բարեխառն, հանդարտ, գեղեցիկ, լապ, զով, ծծելի օդ, serene, mild, temperate, calm, fine, good, cool, breathable air or weather;
ցուրտ, չոր, փոփոխական, անհաստատ, վատ, վնասակար, վատառողջ, ժանտ, ապականեալ, խոնաւ, ամպամած, մրըրկայոյզ օդ, cold, dry, changeable, inconstant, bad weather;
deadly or deleterious, unwholesome, infectious, corrupt or foul air or atmosphere;
damp, overcast or cloudy, tempestuous or stormy weather;
կածք օդոյ, the injuries of the weather;
յօդս, ընդ օդս, in vain, vainly, sillily;
at venture or random;
բանք, խորհուրքդ ընդ օդս, idle talk, silly words, empty discourse, vain, extravagant designs, castles in the air;
ընդ օդս խօսել, հարկանել, to talk idly, to beat the wind, to talk to the winds;
— առնուլ, to air oneself, to take an airing or walk;
— փոխել, to have a change of air, to go abroad, to go into the country;
թօնուտ են օդք, we shall have rain;
խաղաղին, պարղին օդք, it is getting fair again, it is clearing up;
cf. Հողմ.