surrounded by a bright array;
— երկնային թռչունք, angels.
lucid, very clear.
wishing for, longing for light.
that sees the light (eye);
of brilliant aspect.
like the light, clear, bright, brilliant;
beautiful.
cf. Լուսատեսակ.
cf. Լուսատեսակ.
cf. Լուսատեսակ.
that gives light, enlightening;
— լինել, to teach, to enlighten, to illuminate;
— աշտարակ, light-house;
—ք, the stars.
window, casement;
baptistery;
—ք, the eyes.
sacristan, vestry-clerk, sexton.
screen, fire-screen;
shade.
sun-lit, bright, splendid.
cf. Լուսաւորեմ.
clear, bright, brilliant;
luminaries, stars;
apostles, prophets, doctors;
— առնել, cf. Լուսաւորեմ.
very luminous, most splendid;
—, —ս ad. clearly, evidently, in the clearest manner.
enlightened-mind;
intelligent.
clearly.
to illuminate, to make light, to render clear, to brighten;
to enlighten, to illumine;
to light, to kindle;
to make serene;
to restore to sight, to open the eyes of;
to manifest;
to shine, to glitter, to sparkle, to brighten.
cf. Լուսաւորեմ.
illuminator;
սուրբ Գրիգոր՝ — Հայաստանեայց, St. Gregory, the illuminator of the Armenian nation.
light, brightness, glare, splendour;
illumination.
shining with light, resplendent, glittering, refulgent, dazzling.
to shine, to shed light, to be brilliant.
cf. Լուսափայլեմ.
light, brightness, splendour;
lustre;
perspicuity.
cf. Լուսափայլութիւն.
brilliant, luminous;
splendid, illustrious;
—ք burning and shining light.
having very white plumage.
bright, celestial, angelic;
—ք, angels.
optic nerves.
belonging to the celestial chorus.
cf. Լուսաթոյր.
small light;
rush-light, night-light;
an agreeable light.
moon, the planet, or the luminary of the night;
moon, month;
ծագումն լուսնի, moon-rise;
լոյս լուսնի, moon-shine, moonlight;
շող լուսնի, moon-beam;
նոր, ամսագլուխ լուսին, new moon;
կարակնաձեւ, ուռճալիր լուսին, full moon;
աճեցուն, նուազուն, լուսալիր լուսին, crescent, waning, harvest moon;
կարմրորակ լուսին, red moon, April moon;
փուլ լուսնի, the waning of the moon;
cf. Քառորդ;
եւ ոչ լուսին կասէ ի մաշել եւ լնուլ, not even the moon ceases to wax and wane;
եւ էր գիշեր պայծառափայլ լուսնի, it was a beautiful moon-lit night, the moon shone bright;
լուսին ձիոց, horse-shoe;
տեսիլ լուսնի, phase;
ընթացք լուսնի, lunation, the lunar course.
cf. Սոխակ.
speck, film, cataract;
pearl or web;
բուժել, կեղեւել զ—ն, to couch a cataract.
lunacy.
selenography.
cf. Լուսնոտ.
superstitious regard for the moon.
moonlight, moon-shine;
moon-light night;
ի լուսնակի, by moon-light, in the moon-light.
cf. Լուսնակ.
lunar, lunary;
monthly;
lunatic;
epileptic;
— ամիս, տարի, lunar month, lunar year.
cf. Լուսնոտ.
moon-shaped;
crescent-shaped;
orbicular.
interlunium.
neomenia (Roman feast of the new moon).
paraselene, mock-moon
moon-worshipper.
hope, hopes, expectation, longing;
confidence, trust;
դեռածին, հաւաստի, կենդանի, եռանդուն, մխիթարիչ, մեծ, կոյր —, renewed or reviving, well-grounded, lively, ardent, solacing, great, blind hope;
ընդունայն, տկար, անստոյգ, պատիր or խաբէական, սուտ, խուսափու, անմիտ —, vain, weak, uncertain, delusive or deceitful, false, fleeting, foolish hope;
նշոյլք յուսոյ, the rays of hope;
բառնալ զ—, to take away or put out hope;
զհետ գնալ սնոտի յուսոյ, to abandon oneself to chimerical hopes, to hunt a shadow;
սնոտի յուսով պարարել, ի սնոտի — կապել, to nourish oneself with vain hopes;
քաղցր յուսով պարարիլ, to hug oneself with the delightful hope;
գեղեցիկ յուսով պարարել, թարթափեցուցանել զոք, to feed or entertain one with flattering hopes or chimeras, to keep one in suspense;
to ridicule, to deride;
վհատիլ ի յուսոյ, to lose hope;
հատանել զ— իւր, to despair, to give up all hope, to be in despair;
յուսով կեալ, to live in hopes;
դնել զ— իւր ի վերայ ուրուք, to build on one's hopes;
— տալ, to cause to conceive hopes, to give hope, to inspire with hopes;
ի դերեւ հանել զ— ուրուք, to deceive one's hopes or expectations;
լնուլ, կատարել զ— ուրուք, to fulfil a person's hopes;
ծփել ընդ մէջ յուսոյ եւ երկիւղի, to hover between hope and fear;
— է ինձ, I have some hopes;
— մի այսպիսի է ինձ զի, I hope that, I am in hopes that;
— իմ է, that is my only hope;
փակեալ յամենայն յուսոյ ակնկալութեան, hopeless;
— եւս շիջեալ էր յիս, hope died within me;
բարձաւ ամենայն — փրկութեան, all hope of safety was lost;
պակասեալ յամենայն յուսոյ փրկութեան, despairing of life;
հատաւ — նրան, he despaired;
հատաւ — մեր, our hope is vanished;
դու ես միակ — իմ, all my hopes are in you;
cf. Հատանիմ;
արծարծել զ—, to revive hope.
cf. Յուռթուլունք.
cf. Յուռթուլունք.
to prosper, to be prosperous, successful or fortunate, to have great success, to thrive, to succeed in, to contrive to, to get on prosperously, to reach or attain one's aim, to come to a good issue, to terminate propitiously;
— ի վեր քան զակնկալութիւն or զկարծիս, to succeed against all probability;
ոչ-, չ-, to be unsuccessful, to fail, to miss one's aim, to be baffled, to miscarry, to be greatly disappointed;
յաջողեսցին, յաջողեսցի քեզ, you will fully succeed;
all will be well with you.
to hold or stretch out or forth;
to push or drive in, to cause to enter or penetrate, to fix in;
— զաչս or զակն, to look at fixedly, to rivet one's gaze on, to gaze earnestly on, to have the eyes fastened upon;
— զգլուխն ընդ պատուհանն, to face, to come to the window, to look out, to present oneself, to appear;
— զձեռս, to stretch forth one's hand.
cf. Յաւելում.
cf. Յաւելում.
eternity;
perpetuity;
age;
life;
world;
—, —ս, always, perpetually, eternally;
—ենից, ի —ենից, ab eterno, from all eternity, since the world is world;
ի —ենից ոք ոչ լուաւ, such a thing was never heard of since the world began;
—ս —ենից, for ever and ever, to all ages, ever world without end, everlastingly, eternally;
հանդերձեալ —, future life;
— աշխարհի, duration of the world.
cf. Յելուզակ.
cf. Յեղյեղումն;
— սրոյ, rotation of a sword;
յեղմունք լուսնոյ, the phases of the moon.
to fail;
to want, to be wanting in, to lack, to run short;
to lessen, to grow less, to diminish, to cease;
to weaken, to swoon;
to die;
— լուսնի, wane —եալ ի մտաց, mad, foolish;
—եալ են ոգիք նոցա, they are exhausted, worn out;
—եցին աչք իմ յարտասուաց, my eyes are weary with weeping;
մի թէ —եցա՞յք իմիք, have you perhaps wanted for any thing ?
զի՞նչ այլ —սէր ինձ ի բարեբաստութիւն, what was wanting to my happiness ?
to be eclipsed.
want, failure, diminution, decrease;
deficiency;
fault, imperfection;
blemish, defect;
dearth, penury;
— լուսնի, wane;
eclipse.
frost, ice;
sleet;
cold, icy, glacial, freezing;
հալիլ, լուծանիլ —ին, to thaw, to melt, to liquefy;
— ձուլել, to freeze, to ice.
shadow;
shadow, figure, sign;
—ք, shade, manes, ghost, spectre, spirit;
սին —, vain shadow;
—ք մահու, shades of death;
the dark grave;
—ք գիշերոյ, the shades of night;
— երեկորին, the evening shades;
— եւ լոյս ի նկարս (լուսաստուեր), light and shade in painting, chiaro-oscuro;
— արկանել ի նկարս, to shade a drawing;
իբրեւ զ— անցանել, to pass away like a shadow;
իբրեւ զ— են կեանք մարդոյ, life is but a fleeting shadow.
nerve, sinew;
fibre, string;
whip;
nerve, sinews, force, vigour;
— տեսաբանական, optic nerve;
լուծանիլ ջղաց, to become enervated;
զ—ս հարկանել ուրուք, to shock a person's nerves, to frighten, to terrify;
զ—ս հատանել ուրուք, to hurt a person's nerves, to weaken, to enervate.
cf. Սուլումն.
cf. Հալուէ.
bitter, angry reproof, scolding, rebuke, threat, menace;
chastisement;
— իշխանակերպ, մեծավայելուչ, majesty;
— իշխանական, authority, haughtiness;
— աչաց, piercing glance;
ի — մատչել ընդ ումեք, to reproach bitterly, to scold sharply.
bound, term, circumscription;
bounds, limits, confines, frontier, borders;
extremity, sphere;
definition;
statute, rule, regulation;
decision, determination;
jurisdiction, extent;
department;
neighbourhood, district, provinces;
—ք, outskirts, suburbs;
—ք հակատոյ, articles of faith;
— երկրի, կալուածոց, landmark;
— հատանել, to fix the boundaries of;
յարդար —ս ամփոփել զիմն, to reduce to its proper limits;
— դնել, to bound, to fix bounds to, to limit, to end;
— դնել անձին, to propose, to deliberate, to resolve;
երդնուլ արդումն —աւ, to bind oneself by an oath;
անցանել ըստ —, to overstep, to pass the limits or boundaries;
—աւ ասել, to say briefly;
յաղետալի — հասուցանել, to reduce to a deplorable state;
cf. Զէն.
style;
phrase;
method, system, formula;
rank, order, manner, fashion, form;
behaviour, conduct;
dogma, doctrine;
culm or stalk of gramineous plants;
pannier, basket;
— լեզուաց, the character or genius of a language;
— սուրբ գրոց, language of the Scriptures;
ճեմական, բանաստեղծական, ճարտասանական, արձանական, գոթացի, լակոնական, մարոտեան, մեղրածորան ոճ, academical, poetical, oratorical, lapidary, gothic, laconic, marotic, mellifluent or honied style;
բարձր, վսեմ, վայելուչ, յարդարուն, պարզ, կորովի, քաղցր, հեշտ, բարեխառն ոճ, elevated or high, sublime, elegant, florid, simple, nervous, mellifluous, fluent or easy, temperate or moderate manner or style;
ընտանի, կատակաբան, երկայնաբան, անհարթ, խիստ, թոյլ or տկար ոճ, familiar, burlesque, prolix o diffuse, harsh or rough, hard, languishing style;
մաքրել զոճ, to purify, to refine the style;
յոճ եւ ի կարգ մուծանել, to reduce to method, to put in order;
ոճով մանր հայել, to fix, to rivet the attention;
մանգաղ արկանել յոճ ընկերին, to put a sickle unto one's neighbour's standing corn;
գարին յոճ կայր, the barley was green;
cf. Բաղշտակ;
acre (measure of lands);
ոճով, methodically;
distinctly, precisely;
continuously, in detail;
suitably, properly, to the purpose;
նովին ոճով, in the same style.
some, certain, some one, one;
այր —, a man;
կին — անուն մարգարիտա, a woman named Margaret;
ոմն քաղցեալ եւ ոմն արբեալ, one is dying of hunger while another is drunk;
ոմանք մեծատունք եւ ոմանք աղքատք, some are rich and others poor;
ցրուեցան ոմն յայս եւ ոմն յայն կոյս, they are scattered here and there;
զոմանս տեսի անցանել ընդ գետն, ոմանք ի լուղ, եւ ոմանք ի նաւակի, I saw several crossing the river, some swimming, others in a boat.
gold;
gold coin;
gold, golden, of gold;
մուսիոնեան —, massive gold;
— շանթաձիգ, rum fulminans, fulminating gold;
մանեակ —, gold necklace;
— եղէգն, lysimachia, money-wort, loose-strife;
cf. Ընդելուզանեմ;
cf. Կշիռ.
foot;
foot of a mountain;
foot, inches;
foot (measure in prosody);
պատուանդան ոտից, foot-stool;
կռուան ոտին, foot-hold;
ոտից ցաւ, the gout, podagra;
հատանող կոշտից ոտից, pedicure, corn-cutter;
լուացումն ոտից, foot-hath, pediluvy;
— —, — առ —, foot by foot, step by step, inch by inch, by little and little, by degrees, gradually;
առ —, յոտս, առ ոտս, at the feet;
near, at, to;
յոտաց, standing, upright;
յոտից, on foot, walking;
— ընդ ոտին, foot to foot;
յոտից ցգլուխ or մինչեւ ցգլուխ, from head to foot, from top to toe;
յոտին քում, at your coming;
յ— կալ, to rise, to stand up;
կալ ի վերայ ոտից, to stand upon one's legs;
յոտին կալ, to be standing, on foot;
to support or maintain oneself;
յոտին ունել, to uphold, to support, to sustain;
յ— կանգնիլ, to rise, to get up;
— or առ — հարկանել, կոխել ընդ — հարկանել, to foot, to tread under foot, to trample upon;
to despise;
զ— յոտանէ փոխել, to take a step, to walk;
զոտս ամբառնալ, — առնուլ, to start, to depart, to set out, to go away;
զոտս արձակեալ հարկանել, to kick, to foot;
զոտս ամբարձեալ փախչել, to scamper away, to be off;
անկանել յոտս ուրուք, to fall prostrate at the feet of;
— զոտամբ արկանել, to cross the knees;
զոտն հարկանել առ բարկութեան, to stamp on the ground, to trample with anger or rage;
զոտս ի բոյս հարկանել, to wander about the fields or among the mountains;
զամենեսին յոտին կացուցանել, to surpass all competitors;
to surprise, to astonish;
առ ոտս ուրուք խրատիլ, to be brought up at the feet of;
առ ոտս կալ, to be present;
զոտս հատանել, to take away, to destroy, to extirpate, to exterminate.
son, child;
— աստուծոյ, Son of God, Only Son;
—ք լուսոյ, խաւարի, the children of light, of darkness;
հոգւոյ —, cf. Որդեգիր;
—ք բրտից, potters;
—ք որդւոց, nephews;
— ի հօրէ, from father to son, successively;
ըստ հօրն եւ —ն, like begets or produces like.
cf. Որկորամոլութիւն.
cf. Որկորամոլութիւն.
cf. Որկորամոլութիւն.
to excite, to provoke, to rouse the feelings of, to move, to touch;
— զգլուխ, to shake or toss one's head;
— զամենայն քար, to leave no stone unturned, to move heaven and earth;
— զսիրտ, to affect, to move to pity.
to move, to remove, to set in motion, to stir, to cause, to move;
to agitate, to shake, to flutter, to stagger;
cf. Շնորհակալութիւն.
cf. Շնորհակալութիւն.
dog;
adulterer or adulteress;
Canis Major;
cf. Շնիկ;
մատակ —, bitch;
— անպիտան, cur;
— որսորդ, hound, terrier, ranger;
որսական — ոտնակառոյց, setter, pointer, setting-dog;
— մազեղ, գանգրամազ or լուղակ, water-dog;
— մեծականջ, long-eared dog;
— տնպահ, house-dog;
— պահապան, watch-dog;
պահապան — հովուաց, mastiff dog;
ցլամարտ —, bull-dog;
շան լակոտիկ, fisting cur;
— մատնիչ, խեռ, խածանող, կատաղի, a treacherous, snarling, biting, mad dog;
խշտի or խղիկ շան, dog-hole, dog-kennel;
կերակուր շան, dog's-meat, dog-porridge;
ոջիլ շան, dog-louse;
վազք շան, dog-trot;
ցնկնիլ շան, to whelp, to litter, to bring forth;
տալ կամ արկանել շանց, to give or to send to the dogs;
կերակուր լինել շանց, to go to the dogs;
— հաջէ, ոռնայ, կաղկանձէ, ղօղանջէ, կռնչէ or մռմռայ, the dog barks, howls, whines, yelps, growls;
խոնջեալ իբրեւ զ—, dog-weary, tired as a dog;
— հաջան՝ չէ խածան, a barking dog seldom bites.
circulating;
— գլուխ, capital.
from some place;
— —, from several places, in all directions;
ամենայն —, on all sides;
from all quarters;
այլ —, այլուստ —, from another side, elsewhere, in or from another part;
բազում —, յոլով —, from many places;
often, in many ways;
ոչ —, ոչ — այլ —, from no other place, from no other part;
երկիւղ եւ ոչ —, no fear;
ոչ — է իշխանութիւն, եթէ ոչ յաստուծոյ, there is no power but from God;
ոչ գոյր — նմա պատերազմ, no war was undertaken in his time.
there is not, there does not exist;
nothing, nothingness;
nullity;
չիք ոք բարի բայց մի աստուած, no one is good save God only;
զբաբելոն իմ չիք տեսեալ, I have not seen Babylon;
չիք ոք չիք ուրեք, there is no one;
չիք որ գիտիցէ զայդ, nobody knows that;
չիք ոք որ եղծանել կարէ, no one can destroy it;
չիք ինչ, there is nothing;
չիք եւ չիք, indeed it is not;
առ չքի, for want of;
ի չիք դարձուցանել, to reduce to nothing, to annihilate;
չիք լինել, չիք յաչաց լինել, to come to nothing, to be annihilated, dissipated, to disappear, to vanish;
— լուսնի, wane.
enduring, suffering continually;
always vexing or tormenting;
— մեռելութիւն, continual mortification.
lixivium, lye, wash, lye-wash;
լուանալ — ջրով, to wash, to lixiviate.
cf. Լուռ մուռ.
obligation, bond, contract, bill, note of hand, promissory note;
bulletin, cedule, act, schedule, instrument, deed;
— աղաչանաց, memorial, petition;
— ընդունելութեան, receipt, acknowledgment;
— հատուցման, discharge, acquittance;
— արքունի, decree, ordonnance, rescript, mandate;
պարգեւաց —, patent, letter patent, brevet, privilege, special grant;
— մոռացութեան, —մոռացման յանցանաց, amnesty, general pardon.
made of flesh, fleshly, carnal, corporeal, earthly, mortal;
— յարկ, mortal coil;
— բլուր, man-mountain, giant.
cf. Պարագլուխ;
dancing-master.
cf. Պարագլուխ.
cf. Ներքնալուղակ.
to raise, to elevate, to lift up on high;
— զգլուխ, cf. Ըմբոստանամ, cf. Ընդվզիմ;
— յինքն, cf. Ըստանձնեմ.
to be subject to catalepsy;
cf. Լուսնոտ.
cf. Ցոլումն.
bull;
— վայրի, ure-ox, urus;
միս, մորթ ցլու, bull-beef;
bull's-hide;
բառաչ, պոչիւն or պոռոչիւն ցլու, bellowing, lowing;
— բառաչէ, the bull bellows;
զոհ ցլուց, taurobolium;
Taurus, the Bull;
cf. Մլուկն.
plant, shrub, tree;
planting;
տնկել —, to set plants, to plant trees;
լու տնկոց, podura.
jet, gush, spirt, splash;
— ջրոյ, jet deau, water-spout, fountain;
condensing jet;
— լուսոյ, sudden ray.
to be displeased, to regret, to be sorry;
to be afflicted, to grieve;
to compassionate, to pity, to complain;
ցաւէ գլուխ իմ, my head aches, I have a pain in my head, I have the headache;
ցաւեցին ոտք իւր, he suffered from a pain in his foot;
ոչ ումեք ցաւէ ընդ իս, nobody pities me;
ցաւէ ինձ ի վերայ քո, I pity you, I weep for you;
ցաւեաց մեծ վասն իմ, were you sorry for me ? did you feel compassion for me ? աչինչ զաւէր նմա վասն քո, he had no compassion for you.