first;
firstly, in the first place, at first;
— քան, before, ere;
— քան զամենայն, first of all.
πρῶτως, -ον, πρότερον primum, prius, ante, anteruius. Յառաջն. յառաջ ժամանակաւ. կանխաւ. եւ Զառաջինն. յառաջոյ. յառաջագոյն ըստ ժամանակի՝ ըստ տեղւոյ՝ ըստ կարգի. (որ յածանցս լինի Նահ. արմատն է արքի, յարգի. առաջ. առաջին. յորմէ յն. էն արխի՛, ի սկիզբն. եւ էնարխօս, նախկին). առաջ, առաջուց, առջեւէն .... նախ եւ առաջ, մէյ մը որ.
Նախ ժամանակական է ձայն. (Բրս. իսկզբանէ.։)
Ոմմինքն նախ բնակեալ էին ի նմա։ Տարցի նախ զվասն մեղացն, եւ զերկրորդն արասցէ յողջակէզ։ Նախ վասն իւրեանց մեղացն պատարագս մատուցանել, եւ ապա վասն ժողովրդեան։ Կամէի նախ առ ձեզ գալ։ Ե՛րթ նախ հաշտեա՛ց։ Հա՛ն նախ զգերանդ։ Նախ հրէի, եւ ապա հեթանոսի։ Նախ զռաաքեալս, երկրորդ զմարգարէս.եւ այլն։
Որ ծնանի ոք բարի ինչ կամ չար, իրաւունք են՝ զի նախ ինքն վայելիցէ. (Ոսկ. եբր.։)
Մասունք նոցա են վեց. նախ՝ վերծանութիւն, երկիր՝ զրուցատրութիւն, երիր, եւ այլն. (Թր. քեր.։)
ՆԱԽ. ա. πρῶτος, -η, -ον primus, -a, -um. Առաջին. գլխաւոր. նախկին. հին. առջի.
Նախդ ի վկայս. (Շար.։)
Նախն նահապետ ադամ։ Մովսէս, յեսու, եւ նախն քան զնոսա յովսէփ։ Նախն մեր յովսէփ. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Նա՛խ տեսակ արժանի գոռոզութեան. այսինքն առաջինն տեսլեամբ, կամ նշանաւորն արժանի է իշխանութեան. (Պորփ. յԵւրիպիդեայ.։)
Նախն ժամանակի. այսինքն որ է յառաջ քան զժամանակս եւ զյաւիտեանս. (ՃՃ.։)
Արդ այսք եւ նախք ըստ արարողին իմաստութեան կազմեցաւ. (Նիւս. կազմ. ՟Բ։)
ՆԱԽ ԱՌԱՋԻՆ. մ. ՆԱԽ ԵՒ ԱՌԱՋԻՆ. ՆԱԽ ԶԱՌԱՋԻՆՆ. Նոյն ընդ Նախ.
Լսել նախ առաջին արժան է, եւ ապա գործել։ Նախ առաջին՝ ծառայիցն դնէ տիրասէրս լինել. երկրորդ անանդամ, եւ այլն. (Փիլ.։)
Մաքրելի՛ է նախ առաջին զինքն, եւ ապա ընդ սրբոյն խօսելի։ Ծանի՛ր զքեզ նախ առաջին. (Առ որս. ՟Բ։)
Նախ եւ առաջին կամիմ լսել ի ձէնջ, եթէ զի՞նչ համարեալ եմ ես ձեզ. (Փարպ.։)
Յանհատսն նախ եւ առաջին տեսանի պատահումն, յետ այսորիկ ապա ի տեսակս. (Լծ. պորփ.։)
նխ. ՆԱԽ ՔԱՆ. նխ. cf. ՅԱՌԱՋ ՔԱՆ. πρό ante.
Նախ քան զամենայն՝ սէր սերտ ունել։ Տալ նախ զկրտսերն քան զերէց.եւ այլն։
Նախ քան զյաւիտեանս. (Շար.։ Ժմ. եւ այլն։)