front, head;
arm, division, branch;
—ք գետոյ, arm of a river;
յ—ոյ or յ—ոյ կողմանէ, before, in front, at the head of;
զ—ս ունել, առնուլ, to obviate, to be beforehand, to prevent, cf. Սկսանել;
— նաւու, head, prow, how of a ship;
— զօրաց, division of forces;
ընդ առաջ գնալ ելանել, to go to meet.
τὸ ἕμπροσθεν, ἕναντι , προτέρον, quod ante est, coram, anterior, ἁρχή, initium, principium. Կողմն՝ որ է առաջի աչաց. հանդէպ երեսաց. նախկին երեւեալ՝ կամ յառաջեալն վայր. սկիզբն ընթացից եւ տեղւոյ եւ իրաց. առ աջքը.
Առաջ նորա հուր ծախիչ։ Զառաջ նորա, եւ զվերջ նորա. (Յովէլ. ՟Բ. 3. 20։)
Այն առաջն է ... այն վերջն է. (Ես. ՟Թ. 15։)
Ընթացեալ յառաջս։ Յառաջոյ քումմէ։ Յերկոսին՝ առաջս տախտակին։ Անտի բաժանի ի չորս առաջս։ Ի միոջէ աշխարհէն ելցեն երկու առաջք։ Յոր կողմն հայէր մի առաջն, զհետ նորա երթային։ Մտին ի դարանս զսիկիմաւ չորք առաջք. եւ այլն։
Ամենայն ուրեք սկիզբն եւ առաջքն դժուարինք են. (Ոսկ. եբր. ՟Թ։)
Ապաշխարողաց առաջն. այսինքն առաջնորդն. (Ոսկ. լուս.։)
Ի վերջէ յառաջսն տանելի է մեզ պատմութիւնս. (Լաստ. ՟Ժ։)
Մարկիոն եդեալ երիս առաջս՝ ուսուցանէր զբարւոյ եւ զարդարոյ եւ զչարէ. (Եզնիկ.։)
Ի նմանէ (յիմաստասիրութենէ) առնուն առաջս եւ կատարումն ամենայն արհեսհք եւ մակացութիւնք. (Սահմ. ՟Ե։)
ԶԱՌԱՋՍ ՈՒՆԵԼ. Զառաջոյ կողմն ըմբռնել, եւ արգելուլ զընթացս եկելոյն. առաջքը առնել, խափանել.
Եւ դուք զառաջս ոչ կարիցէք ունել։ Եւ շմաւոն բանակաւն հանդերձ զառաջս ունէր նորա. (՟Ա. Մակ. ՟Զ. 27։ ՟Ժ՟Գ. 20։)
Անմտագոյն է քան զամենայն բոց տարածեալ. վասն այսորիկ արագ արագ պիտի ունել զառաջսն, եւ չթողուլ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 3։)
Մերթ՝ Յառաջոյ երթալ. առջեւէն երթալ, առջի բերանը կայնիլ.
Տեսիլ ահաւոր մարդոյ՝ բարձր եւ ահեղ, որ զառաջսն ունէր եւ զէջսն ի վերուստ։ Այրս՝ որ զառաջն ունի զլուսոյն. (Ագաթ.։)
ԸՆԴ ԱՌԱՋ. ՅԱՌԱՋ. ՅԱՌԱՋՈՅ. cf. Ը, եւ cf. Յ։
ԱՌԱՋ ՃԱՆԱՊԱՐՀ. cf. ՅԱՌԱՋՃԱՆԱՊԱՐՀ.
առաջմէ. cf. ՅԱՌԱՋՄԷ.