trial, test, proof, attempt;
specimen, sample;
experience, proof;
endeavour, undertaking, enterprise, expedient;
trial, adversity, misfortune;
temptation;
probation;
experienced, expert, practised;
approved, tried, pure;
ի —ոյ, by or from experience;
խիստ — ,a hard trial;
բազմամեայ —, experience;
բնագիտական —, physical experiment;
—ով ուսեալ, taught by experience;
լինել —, to be experienced, versed, exercised;
զ— առնու րձել, ի — մտանել, to experience, to make an experiment of, to attempt, to make attempts, to try, to assay, to prove, to experiment;
ի — արկանել, to put to the trial or test, to torture;
— փորձել վերստին, to renew an attempt, to make a new effort;
ի վերջին — մատուցանել զիմն, to put to the final proof;
ի մահու — գալ, to prove death, voluntarily to encounter death;
հայաստան նախ զ— առ զօրութեան նորա, Armenia was the first to feel his strength;
ընդ նոր — հանդ իսի էանց նա, he was put to a new trial;
մատեաւ եւ յարդարսն — մահու, even the righteous were in mortal danger;
գիտելով զ— առն, well knowing what a man he is;
զգանից զ— առ, he was beaten;
— է, he is experienced, he has much practice;
— արծաթոյ եւ ոսկւոյ ի բովս, gold and silver are tried in the furnace;
cf. Զէն.
(լծ. եւ յն. եւ լտ. ). πεῖρα experimentum δοκίμιον, δοκιμή probatio, exploratio, experientia. տե՛ս եւ ՓՈՐՁՈՒԹԻՒՆ. πειρασμός tentatio. Փորձելն կամ փորձիլն. հանդէս. քննութիւն. ընտրութիւն, ցուցակութիւն. տեղեկութիւն.
Փորձ արծաթոյ եւ ոսկւոյ ի բովս։ Տաց զնոսա քեզ ի փորձ։ Միւսանդամ փորձ փորձէր։ Այր անօրէն փորձ փորձ առնէ բարեկամաց։ Փորձ տե՛ս զանփորձ արծաթոյ։ Եթէ զփորձ ինչ խնդրէք զՔրիստոսի։ Զփորձ նորա դիտէք եւ դուք.եւ այլն։
Առանց քննութենէ եւ փորձի. (Փիլ. տեսական.։)
Ի փորձոյ ուսանել։ Ի փորձոյ գիտել։ Ի փորձոյ ծանուցաւ. (Ոսկ.։ Կոչ.։ Սարգ.։ Մխ. առակ.։)
Հաւատարմացուցանէ փորձիւ իրացն. (Նախ. ժող.։)
Ուսեալ նոցա ի փորձէն.. . ի փորձէն ուսջիք։ Արարից ճանաչել ի փորձէն. (Նախ. եզեկ.։)
Որպէս եւ փորձ իսկ իծացն յայտ առնէ։ Յառաջագոյն դիտելով զփորձ առն։ Զփորձ պատմութեանդ զամենայն ի գրոց սրբոց ցուցից. (Եզնիկ.։ Խոր. ՟Գ. 55։ Կոչ ՟Դ։)
Որք գիտեն զփորձ սերմանց. (Վեցօր. ՟Է։)
Գիտե՞ս դու զփորձ կնոջ, եւ սովորեալ իցես. ոչ գիտեմ զայդ գործ. (Վրք. հց. ՟Զ։)
Խուզակ լինել, եւ փորձին կալ եւ մնալ հրամայէ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 7։)
Ետ նոցա փորձ զփտութեան սիրոյն հեթանոսաց. (Եփր. համաբ.։)
ՓՈՐՁ. որպէս Փորձութիւն. եւ Փորձանք. արկածք.
Մի տար ըզքեզ ի փորձ չարի։ Դարձեալ յետ փորձըն կատարման։ Մինչ ի ՟Խ տիւ պահեալ, ապա եմուտ ի փորձ. (Շ. խոստ. եւ Շ. մտթ.։)
Բայց ի յԱստուած ապաստանեալ, եւ գոհութեամբ զփորձըն տարեալ. (Վահր. ոտ.։)
ԶՓՈՐՁ ԱՌՆՈՒԼ. πεῖραν λαμβάνω, πειράω experior. Փորձալ անձամբ. յանձին կրել. առնուլ զճաշակ. փորձիւ դիտել.
Զորոյ զփորձ առեալ եգիպտացւոցն՝ ընկղմեցան։ Զտտնջանաց եւ զդանից զփորձ առին։ Փափուկըն՝ որոյ ոչ իցէ ոտին իւրոյ առեալ զփորձ գնալոյ ի վերայ երկրի.եւ այլն։
Տիրապէս ասի ճանաչել, յորժամ զփորձ ոք զիրացն առնուցու։ Զփորձ առնոյր զօրութենէն։ Զփորձ առեալ չարեացն։ Կորովեացն պարսից զփորձ առեալ զստոտկութեան սկային. (Շ. ՟ա. յհ.։ Կոչ. ՟Բ։ Խոր. ՟Բ. 79։)
Թէպէտեւ զփորձ էառ ամենեւին զմերոյ բնութեանս, սակայն առանց մեղաց. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Գ։)
Իսկ (Եբր. ՟Բ. 18.)
Որով ինքն չարչարեցաւ՝ զփորձ առեալ. յն. փորձեցեալ։
Որ զայլոց առն փորձ առեալ է. այն է՝ գիտել զայր. կամ ամուսնանալ. (Փիլ. քհ.։)
Ի ՓՈՐՁ ԱՌՆՈՒԼ. ՄԱՏՈՒՑԱՆԵԼ Ի ՓՈՐՁ. Փորձալ.
Չարաչար տանջանօք ի Փորձ առեալ՝ ոչ կարէին խոստացուցանել. (Կաղանկտ.։ Ասի եւ իբր ռմկ. նովին ոճով, Փորձ առնուլ.)
Ագռաւ մի պանիր ունէր ի բերանն. իսկ աղուէս փորձ առնոյր՝ ի նմանէ հանել զպանիրն. (Ոսկիփոր.։)
Ի ՓՈՐՁ ԱՐԿԱՆԵԼ. Տանջել. չարչարել. βασανίζω crucio.
Ի փորձ արկցէ զնա խրատու իւրով. (Սիր. ՟Դ. 29։)
ԸՆԴ ՓՈՐՁ ԱՆՑԱՆԵԼ. Ի ՓՈՐՁ ՄՏԱՆԵԼ կամ ԳԱԼ. իբր Փորձիլ, եւ փորձել անձամբ.
Ընդ փորձ անցեալ՝ պարծանս ստացաւ։ Ընդ փորձ անցանել այնմ տանջանաց. (ՃՃ.։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 24։)
Ի փորձ մտանէ շնորհացդ։ Պահօք ի լերին ի փորձ մտեր չնրին. (Կոչ. ՟Ա։ Գանձ.։)
Ի մահու փորձ դայ. (Պրպմ. ձ։)
ՓՈՐՁ. ա. πεπειρασμένος tentatus δοκιμαζόμενος, δόκιμος probatus, probus ἕμπειρος, πειραθεῖς expertus, peritus. Փորձեալ, անցեալ ընդ փորձ. ընտիր գտեալ ի փորձութեան. փորձիւ ուսեալ. տեղեակ. հմուտ եւ լաւ. ընտիր.
Փորձ է ամենայնիւ ըստ նմանութեամբ առանց մեղաց. (Եբր. ՟Դ. 15։)
Յառաքինեաց եւ ի փորձից։ Այսու փորձ գտան (այսինքն նեղութեամբ ) ընտրեալք ամենայն։ Եկեսցէ ի մէջ փորձն պօղոս.. . Որ ոչ է փորձ պատերազմի։ Էին եւ Աստուածայնոց գրոց փորձք եւ հմուտք։ Փորձ գտեալ։ Ամենայնիւ փորձք գտեալք։ Որում ամենեքին փորձ էք, Որոյ ճշմարտութեան փորձ էք դուք։ Լսել բարւոյ եւ փորձ վարդապետին՝ հօրն ամոնայ. (Փիլ.։ Պրպմ.։ Իգն.։ Սարգ.։ Սարկ.։ Բրսղ. մրկ.։ Վրք. հց. ՟Բ։)
Պարտ է մեզ լինել փորձս, եթէ զի՛նչ են կամքն Աստուածայ. (Վրք. հց. ՟Ա։)
Ա՛րկ դու զայդ ի բովս, եւ քննեա՛, թէ փորձ իցէ, որպէս եւ ես գտայ փորձ վասն նոցա։ Պատեաց զնա ոսկւով փորձով (կամ փորձելով )։ Զօրութիւն փորձ յանդիմանէ զանզգամս. (Զաք. ՟Ժ՟Ա. 39։ ՟Գ. Թագ. ՟Ծ. 18։ Իմ. ՟Ա. 3։)
Վէմ ընտիր, զոր ոմանք ի թարգմանչացն փորձ ասեն. (Տօնակ.։)