cf. Արդիւնք.
դեան, դեամբ. մանաւանդ՝ արդիւնք, դեանց, դեամբք կամ դեօք - ԱՐԴԻՒՆ մանաւանդ՝ ԱՐԴԻՒՆՔ. γέννημα, εὑφόριον, γεώργιον, πράγμα. productum, fructus terrae, manipulus եւ այլն. (արմատն է Արտ). Բերք անդոց. ծնունդք կամ արտադրութիք արտորէից, արմտիք երկրի. պտուղ. որայ. արգասիք. թարագգա, մահսուլ, պեր, պէրկիւզար, պէրէքէթ.
Արար երկիրն յեօթն ամս լիութեանն արդիւնս։ Սերմանեցէ՛ք զերկիրդ, եւ եղիցին արդիւնք դորա։ Բովանդակիցէք զարդիւնս երկրին։ Բերի զպտուղ արդեանց երկրին։ Տարին կատարեցաւ, եւ զարդիւնս ամենայ ի շտեմարանս ձեր ժողովեցէք։ Յիւրմէ անդոյ անտի տուժեսցի ըստ արդեանն։ Ի պարտէզս ընկուզեացն իջի հայել յարդիւնս վտակացն։ Աստուծոյ արդիւն էք, Աստուծոյ շինած էք։ Աճեցուսցէ զարդիւնս արդարութեան ձերոյ. եւ այն։
Նուազ արդիւնն (բերք երկրի) արծածիչ շնչոյ կենդանութեան. (Լաստ. ՟Ա։)
Բերէ արդիւն շահեկան, եւ ընդունի յետ արդեանն եւ զօրհնութիւն. (Եփր. եբր.։)
Պտուղ ասէ իբր յարդենէ իմեքէ. (Ոսկ. կողոս.։)
Անդաստան պտղածին արդեան օրհնութեան. (Նար. ՟Լ՟Ա։)
ԱՐԴԻՒՆ. եւ ԱՐԴԻՒՆՔ. ἕργον, πράγμα, ἁπόδειξις. opus, res, demonstratio. Գործ յառաջ եկեալ յի՛նչ եւ է պատճառէ. իր. իրական ինչ. իրօք կատարումն. վաստակ. ներգործութիւն. հանդէս եւ ցուցակութիւն գործոյ. յօրինուած. կազմութիւն. գոյացութիւն. զանգուած. գործք, բան. իշ, ամէլ, ֆիիլ.
Արդիւնքն ի սկզբանէ աշխարհի լեալ էին։ Մի՛ բանիւք եւ լեզուօք սիրեսցուք, այլ արդեամբք եւ ճշմարտութեամբ։ Վեր ի վերոյ բանիւք խնդացին, բայց արդեամբք խորամանկեցին։ Ոչ պատիր բանւք իմաստութեան, այլ արդեամբք հոգւոյն եւ զօրութեամբ. եւ այլն։
Քանզի գործոյ եւ արդեան օրինակ է ձեռնն. (Մեկն. ղեւտ.։)
Ի ցամաքել սիրոյ սպառեսցի ամենայն բարի արդիւն. (Տօնակ.։)
Բանն տէրունական՝ արդիւն եղեւ յաւիտենական։ Զի հաստատեսցէ արդեամբն զբան։ Որ ինչ աստ է, ստուեր է. եւ որ ինչ անդ՝ արդիւնք անշարժքօ եւ հաստատունք։ Այս է ճշմարտութեան անհակառակելի արդիւնք, յորժամ զթշնամիս ոք կոչիցէ վկայս. (Ոսկ.։)
Հրամանն այն արդեամբք եւ գործովք յանկ ելանէր. (Կորիւն.։)
Նոքա բանւք հրամայէին, եւ մեք գործովք զարդիւնսն կատարէաք. (Եղիշ.։)
Ըստ կամելոյն զգործն արդեանցն կատարէ. (Եզնիկ.։)
Բանքն արդիւնք լինէին. (Վրք. հց. եւ այն.)
Յարդիւնս բարեացն հայելով. (Նար. ՟Ծ՟Թ։)
Առանց արդեանցն առաքինութեան. (Սարգ. ՟բ. պ. ՟Զ։)
Կոչեցաւ Յիսուս Քրիստոսի, յարդեանց անտի ընկալեալ զանուանսն. (Սարկ. մարդեղ.։)
Կարող է զկերպարանսն փոոխել, եւ զարդիւնսն ըստ իրացն մատուցանել. (Ագաթ.։)
Զիա՞րդ անարգասաւորն եւ անկերպարանն յայլս կաէր արդիւնս ծնուցանել. (Եզնիկ.։)
Զի այն տախտակաց արդիւնք ի վիմէ քարանց ձեւացեալ. (Անյաղթ բարձր.։)
Յորժամ կամիցի հոգին Սուրբ արդիւնս ցուցանել. (Սեբեր. ՟Գ։)
Որ է կերպարան արդեան խմորոյ. (Նար. ՟Զ՟Գ։)
ԱՐԴԻՒՆՔ. ինչք. գոյք. կարասի.
Սկսայ ժողովել զարդիւնս խցին։ Զոր խնդրէր՝ առնոյր, եւ տայր զայն հիւանդաց, եւ ինքեան եւ ոչ մի ինչ արդիւնք առնէր. (Վրք. հց. ՟Բ. ՟Ժ՟Թ։)
ՅԱՐԴԻՒՆՍ ԱԾԵԼ. cf. ԱՐԴԻՒՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ.
Յարդիւնս զբանն ածիցէ։ Զամովսական սպառնացումն յարդիւնս ածէ. (Խոսր.։)
Նա յառաջագոյն նկատեաց, սայադիւնս ած զնկատեալն. (Ոսկ. եփես.։)
ԱՐԴԻՒՆՍ ԳԱԼ, կամ ԱՐԴԻՒՆՍ ԱՌՆՈՒԼ. cf. ԱՐԴԻՒՆԱՆԱԼ.
Զիա՞րդ ի յարդիւնս ինձ օգտից սաղմոսն եկեսցէ. (Նար. կ.։)
Ոչ տացէ թոյլ արդիւնս առնուլ սերմանցն. (Խոսր.։)
ԱՐԴԵԱՄԲՔ. որ եւ ասի ԱՐԴԵՕՔ. Իրօք. իրապէս. իսկապէս. գործնականապէս.
Ի քեզ իսկ արդեամբք զնոյն հուր ընկալեալ։ Որում ապա եւ արդեամբք իսկ գտաւ ժառանգաւոր։ Եղիցի արդեամբք լսել. (անյաղթ. Բարձր։)
Արդեամբք մեղաւ, զի շնացաւն. եւ բանիւք, զի գրեաց հրովարտակ առ յովաբ սպանանել զուրիա. վասն այսորիկ հալածեցաւ յորդւոյն արդեամբք, եւ նախատեցաւ ի սեմեայ բանիւք. (Կիւրղ. թագ.։)
Ոչ անվճար (այսինքն անգործ) կամեցաւ թէ լիցի զմարդկային միտսն լինել ի բնութիւնս, այլ՝ ներգործել, եւ արդիւնքն (կամ արդեւք, արդեօք) լինել իւրաքանչիւր ոք որ անկ իցեն նմա. (Փիլ. լին. ՟Դ. 90. Փիլ. լծ.) մեկնէ, արդիւնականս։
արդիւնք. cf. ԱՐԴԻՒՆ, դիւնք։