until, till, as far as, to;
even to;
that;
— ցայժմ, till now, up to the present, up to this time, hitherto;
— ցայդ վայր, so far, as far as, to that place;
— ցայդր, so far, as far as that, to there;
— ցայս վայր, thus far, as far as this, to here;
— ուրանօ՞ր, how far?
— ցամպս, even to the clouds;
գայ ընդ իս — ի կարս, he goes with me as far as Kars;
կաց or մնա — եկեսցէ, wait till he comes;
— ցե՞րբ, how long?
ոչ ելից — դարձցիս, I will not go out until you return;
— ցբազում ամս, during many years;
— զի, so that, insomuch that;
այնպէս or այնչափ՝ զի, so that;
as well as;
— բազմաց իսկ ասել, so that several people said.
ἅχρι, -ις, μέχρι, -ις, ἔως usque. Ցսահմանեալ եւ ցդիտեալ ժամանակ կամ տեղի, յայտ առնելով զեզր ինչ. ինչուան.
Մինչեւ յառաւօտ կամ ցառաւօտ։ Մինչեւ յօրն՝ յորում, եւ այլն։ Մինչեւ ի ժամանակս։ Մինչեւ ցայսօր կամ ցայժմ։ Մինչեւ ի հունձս։ Մինչեւ ի մահ։ Յաբրահամէ մինչեւ ի դաւիթ։ Մինչեւ ի քրիստոս.եւ այլն։
Մինչեւ ի գաղա, կամ ի քաղաքն, ի տուն։ Մինչեւ ցանդր։ Ի ծովէ մինչեւ ի ծով։ Ի ծագաց մինչեւ կամ մինչ ի ծագս. եւ այլն։
Մինչեւ կամ մինչ ի սպառ։ Մինչեւ կամ մինչ ի կատարած։ Մինչեւ յե՛րբ կամ ցե՛րբ։ Մինչեւ ցո՞ր վայր. եւ այլն։
ՄԻՆՉԵՒ. մ. ἅχρι, ἅχρις ο, μέχρι, μέχρις, ἔως ἁν donec, usquedum. Ցայն ժամանակ՝ զի. ցայնչափ՝ զի. մինչեւ որ, ինչուան որ.
Լուռ եղեւ յակոբ, մինչեւ եկին նոքա։ Մինչեւ յարեաւ այլ թագաւոր։ Մինչեւ կատարեսցին։ Մինչեւ հասցուք։ Մինչեւ եկեալ եկաց ի վերայ։ Մինչեւ ամենայն եղիցի.եւ այլն։
Ոչ անցցէ ազգս այս, մինչեւ այս ամենայն եղիցի։ Ոչ ելանիցես անտի, մինչեւ հատուցանիցես, եւ այլն. որ եւ ասի ՄԻՆՉՉԵՒ։
Այլ անսովոր է յետեւառաջութեամբ ասելն,
Մինչեւ ետ զնա ի ձեռս եկեղեցւոյն, ոչ գնաց անտի. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 23.) ըստ յն. ո՛չ յառաջ՝ քան թէ. որ ի մեզ ասի, մինչչեւ։
Տանելի է ասել
Մինչեւ գնաց մեսրոպ յարքունական դրանէն, ոչ զոք ի ճարտարաց գտանէր անդ ի վպրաց. (Խոր. ՟Գ. 52.) այսինքն յորմէ հետէ. քանի որ։
Այլ ռամկական է ասել
Ոչ բոլոր առանց մասանց ասի երբէք, մինչեւ որ ի մասանցն բոլորն բաղկանայցէ. (Ոսկիփոր.։)
ՄԻՆՉԵՒ. մ. իբր Մինչ, մինչդեռ. եւ Ցորչափ. (անսովոր գոգցես ոճով)
Մինչեւ մեք ազյլս կամէաք հնազանդել, մեր՝ որ վարդապետք օրինացդ էին, զկնի նոցա մոլորութեանն խստորեցան. (Եղիշ. ՟Ը։)
Արարի զքեզ թագաւոր, մինչեւ հովիւն էիր դու. (Եփր. ՟ա. մնաց.։)
Մինչեւ հրամայես, կայ ծառն, եւ բերէ զբազմութիւն տերեւոց. (Իսիւք. (իբր ռմկ. ուր որ, երբ որ, քանի որ )։)
շ. ՄԻՆՉԵՒ. շ. ὤστε ut, ita ut, sic ut. որպէս Մինչ զի, մինչ, որք չեն յաճախելի իբրեւ զմինչեւն. որ ստէպ վարի առընթեր աներեւոյթ բայի, եւ երբեմն կից ընդ դիմաւորի, եւ դուն ուրեք ընդ դերբայի։ cf. ՈՐՊԷՍ ԶԻ, cf. ՈՒՍՏԻ. որ, անանկ որ, այնչափ որ.
Ժողովեցան առ նա ժողովուրդք բազումք, մինչեւ մտանել նմա ի նաւն, կամ մինչեւ տեղի եւս ոչ լինել՝ եւ ոչ առ դրանն։ Լինի ծառ, մինչեւ գալ թռչնոց, եւ հանդգել յոստս նորա։ Զարմացան ամենեքին, մինչեւ հծծել թնդ միմեանս.եւ այլն։
Այնպէս սիրեաց աստուած զաշխարհ, մինչեւ զորդին իւր միածին ետ։ Այնչափ աղէտ տարակուսի էր ի վերայ անհնարին վշտացն, մինչեւ սիրտն ոխակալ եւ ակն նախանձալից՝ արտասուք քամէին. եւ այլն։
Հարին զնոսա, մինչեւ չմնալոյ ի նոցանէ ապրեալ եւ փախստական. (Յես. ՟Ը. 22։)
Ունիցիմ զամենայն հաւատս, մինչեւ զլերինս փոփոխելոյ. (՟Ա. Կոր. ՟Ժ՟Գ. 2. (այսնիքն մինչեւ ցոչ մնալ, ցփոփոխել։))
ՄԻՆՉ ՉԵՒ. մ. Է կրկին բառ, մինչ՝ չեւ. մինչ դեռ ոչ եւս. այն ինչ տակաւին ոչ. չեւ. դեռ չ, ըլլալէն առաջ. ի յն. եւ լտ. ասի՝ նախ քան. յառաջ քան թէ. զոր եւ յետինք յումպէտս վարեցին արտաքոյ հայկաբանութեան.
Մինչ չեւ եկեալ առ միմեանս՝ գտաւ յղացեալ ի հոգւոյն սրբոյ։ Մինչ չեւ հաւու խօսեալ իցէ՝ երիցս ուրասցիս զիս։ Գիտէ հայրն ձեր, մինչ չեւ ձեր խնդրեալն ինչ իցէ ի նմանէ։ Որ կոչեցեալ էր զնա յորովայնի.եւ այլն։
(ի Ճ. ՟Ժ. գրի որոշիչ մակակէտիւ)
Մինչ՝ չեւ երկինք եւ երկիր լեալ էին։ Այլ ի դնիլ կանխաւ այլոյ բացասականի, ասի նա եւ Մինչեւ. (որպէս տեսեր ի վեր անդր։)
Ուստի եւ (Ղկ. ՟Բ. 21.)
Մի՛ տեսանել զմահ, մինչեւ տեսցէ զօծեալն տեառն. ի յն. գրի, մինչ չեւ, կամ նախ քան զտեսանելն զքրիստոս. (զի եւ ռմկ. անխտիր ասի, չմեռի՝ ինչուան տեսնայ, կամ ինչուան որ չի տեսնայ զքրիստոս։)