Այլ

adj.

Նոյն ձայն է եւ յն. լտ. տճկ. ա՛լլօս, ա՛լիուս, իլ, էլ. ἅλλος, -λη, -λο. alius, -ia, -iud, λοιπός, ἑπίλοιπος. reliquus. Որ որոշեալ կամ զանազանեալ է ի մնացելոցն, որպէս ոմն կամ իմն.

Այլք ասին, որք չեն նորին էութեան, այլ՝ զանազանին ի միմեանց ըստ իւրաքանչիւր տարբերութեան. (Անյաղթ առած.։) Բայց ա՛յլ ասի եւ թուով տարբերեալն. ուրիշ. էօզկէ. պաշգա. զայրի. գայրը. սաիր. ախեր. տիկեր.

Այլ է՝ որ սերմանէ, եւ այլ է՝ որ հնձէ։ Այլ եւս եօթն երինջք ... արածէին առ այլ երնջովքն։ Զգեցցի այլ պատմուճան։ Ե՛կ ընդ իս յայլ տեղի։ Տարայց զքեզ յայլ տեղի։ Ընդ այլ ճանապարհ։ Այլ առակ։ Այլ ծառայս։ Այլոց մշակաց։ Եղիցի առն այլում։ Ազգի այլում։ Զայլս ապրեցոյց, զանձն ոչ կարէ ապրեցուցանել։ Եւ այլ բազում կանայք։ Կէսքն ասէին ... այլք ասէին։ Այլք այլ իմն աղաղակէին։ Այլ ոք, այլ ոմն, այլք ոմանք։ Յայլմէ ազգէ։ Յայլոց թագաւորաց եւ յայլոց քաղաքաց։ Յայր յայլ. յազգ յայլ. եւ այլն։

Այլովք պատերազմական գործեօք։ Այլով կազմածովք. (Պիտ.։ )

Զայլոց մարդկանն։ Զբազումս յայլոց ի պէսպէս զբօսանաց կոչեալ. (Ագաթ.։)

Անհոլով մնայ երբեմն՝ զօրութեամբ հոլովելի գոյականի.

Այլով օրինակաւ խօսել ընդ մանուկն, եւ ա՛յլ ընդ ծերն. ա՛յլ ընդ յանցաւորն, եւ ա՛յլ ընդ բարեգործն. (Լմբ. պտրգ. եւ Սղ. ՁԵ. ՂԲ։ )

Ա՛յլ օրինակաւ բժշկի պոռնիկն, եւ ա՛յլ մահապարտն, եւ ա՛յլ կախարդն. (Վրք. հց. Դ։)

Երբեմն հոլովի ՅԱՅԼՈՅ, ԶԱՅԼՈՅ, իբր յայլմէ, զայլմէ. այլ անսովոր ե՛ւս է ասել, ՅԱՅԼՄԱՆԷ, իբր յայլմէ կամ յայլոց։ (Ոսկ. յհ.։ Վրք. հց.։) Իսկ ԶԱՅԼՄԷՑ, որպէս զայլոց, է անպէտ։ (Անյաղթ արիստ.։)

ԱՅԼ. որպէս օտար. ἁλλότριος. alienus. դրսի, ուրիշի. էլ. այրը. եապանճը. եյրեթի.

Մեք երանեմք այլոց։ Քանզի նա զայլոյն ապականէր։ Զի մի՛ իբրեւ յայլոյ հիման վերայ շինիցեմ. (Մաղ. Գ. 15։ Առակ. ԻԷ. 13։ Հռ. ԺԵ. 20։ )

Ընդ այլով նուաճեալ թագաւորութեամբ. (Խոր.։)

Ոչ պճնեցայց այլով պածառութեամբ. (Նար.։)

Կամ տարբեր. որիշ. միւս. ἔτερος. alter. ուրիշ. ախէր. գայրը. այրը. սաիր.

Յարոյց ինձ Աստուած զաւակ այլ փոխանակ Հաբիլի։ Փորեաց այլ ջրհոր։ Զեօթն ամ եւս այլ։ Ի թագաւորութենէ ի ժողովուրդ յայլ։ Զայցելութիւն նորա զայն այլ տարցի։ Այլով կերպարանաւ. եւ այլն։

Ուժգնագոյն քան զայլ աւուրցն. (Եղիշ. յես.։)

Ի յայլոց տնկոց. (Պիտ.։)

Զոմն աթոռ, եւ զայլն պատուանդան. (Նար.։)

որ յայսմ ամի օր ծննդեանն, ի միւս այլն ոչ հանդիպի լինել օր ծննդեան. (Լմբ. ատ.։)

Կամ մնացեալն. λοιπός, ἑπίλοιπος. reliquus, residuus, caeteri. մնացածը. պագը գալան, պագը.

Յետոյ գան եւ այլ կուսանքն։ Ձեզ տուեալ է գիտել, բայց այլոցն առակօք։ Որպէս եւ յայլ հեթանոսս։ Եւ այլոցն լուեալ՝ զահի հարկանիցին. եւ այլն։

Նոքօք եւ զայլսն իմաստասիրեսջիք. (Նար. Զ)

adv.

ԸՆԴ ԱՅԼ. ἁλλαχόθεν. aliunde. Յայլուստ. ուրիշ կողմէն. գայրը դարաֆտան.

Որ ոչ մտանէ ընդ դուռն ի գաւիթ ոչխարացն, այլ՝ ընդ այլ ելանէ, նա գող է. (Յհ. Ժ. 1։)

adv.

ՅԱՅԼՍՆ. ἁλλαχῆ, ἅλλοθι, ἑν ἐτέροις. alibi. Այլուր. յայլում վայրի կամ նուագի. գայրը եէրտէ.

Յաղագս որոյ յայլսն ասացաք։ Յայլսն ասացեալ է. (Փիլ.։)

adv.

ԱՅԼՈՎՔՆ ՀԱՆԴԵՐՁ. ԵՒ ԱՅԼՆ. իբր մ. որ եւ ասի ԵՒ ԱՅԼՆ՝ ՈՐ ԶԿՆԻ. ԵՒ ՈՐ Ի ԿԱՐԳԻՆ. կամ թողում ասել, թո՛ղ զայլսն. մնացածն ալ ասոր պէս. ստիրլէրի պունտ գըյաս էյլէ, պագըսը պունտան ֆէհմ օլունտ. ἐξῆς, καὶ τὰ λοίπα. et quae sequuntur, et caetera. (Կոչ. ընծ.։) (Յհ. իմ.) եւ յայլ գիրս ստէպ։

Զոմանս ի նոցանէ կարէվէրս առնելով, եւ զայլս այլովք հանդերձ. (Պիտ.։)

Սամոստացի զքեզ գրելովն, եւ այլն եւս. (Շ. թղթ.։)

ԱՅԼ ԱՅԼ. իբր այլ եւ այլ. զանազան.

Յայլոցն յայլոցն հարազատ ազգացն. (Յհ. կթ.։)

ԱՅԼԱՅԼ. Տե՛ս զկնի ի կարգին։

ԱՅԼ ՅԱՅԼՄԷ ԼԻՆԵԼ. ἅλλος ἑξ ἅλλου γίνομαι. alius ex alio efficior. Այլայլիլ. յայր այլ փոխիլ. այլափոխ իմն լինել. զգածիլ յոյժ ուրախութեամբ կամ երկիւղիւ. ուրիշ մարդ դառնալ, փոխուիլ, եւ շուարիլ. թեպտիլ օլմագ, պիր դարզ օլմագ.

Այլ յայլմէ եղեւ (Զաքէոս), փոխանակ մաքսաւորի նախանձաւոր, փոխանակ անհաւատի հաւատացեալ. (Ոսկ. զաքէ.։)

Փոխակերպեալք Քրիստոսիւ առ այլ ի յայլմէ. (Նար. մծբ.։)

Ի հեշտութենէս փոքր ինչ այլ յայլմէ լինիմ. (Սարգ. յկ.։)

ն.

այլայլել. փոփոխել.

Զամենայն մարդկային բնութիւնն այլ յայլմէ յարդարեցին. (Սարգ. է. թղթ.։)

Այլ ի յայլմէ երեւմունք. (ՃՃ.) իբր այլ ընդ այլոյ։

ԱՅԼ ԱՅԼՈՅ, ԱՅԼ ԱՅԼՈՒՄ, ԱՅԼ ԱՌ ԱՅԼՈՎ. եւ այլն. ոճ յն. իբր միմեանց, իրերաց. մէկմէկու, մէկզմէկ. պիրկ պիրինէ. ἅλλος ἅλλον. alius alium, unus alterum.

Մի՛ այլ այլում շռայլութեամբ յաղթել փութասցուք. (Ածաբ. ծն.։)

Իւրաքանչիւր ոք ի նոցանէն այլ առ այլով ի մէջ միմեանց մտեալ (ժամանակ թագաւորելոյն). (Եւս. քր. Ա։)

Եւ այսպէս այլ այլոյ ի միմեանց մկրտութեան հորդէր ճանապարհ. (Ոսկ. մտթ.։)

Այլ ոք առ այլ ասեն. (Ոսկ. գծ.։)

adj. adv.

ԱՅԼ ԸՆԴ ԱՅԼ. Այսր անդր. եւ տարտամ. խառն. այլ ընդ այլոյ.

Ի բազում խորհուրդս միտք պատառեալ այլ ընդ այլ տկարացեալ բաժանին. (Ոսկ. յհ. Ա. 1։)

Լնու զնա այլ ընդ այլ մտածութեամբք. (Վրք. հց. Բ։)

Ցուցանելով նոցա այլ ընդ այլ (կամ այլ ընդ այլոյ) ստութեամբ. (Եղիշ. Դ։)

Յերկուցն փախիցէ (խորհրդոց), եւ յիւրում ժամանակի այլ ընդ այլ ընթասցի. (Կլիմաք.։)

s.

ԱՅԼ ԸՆԴ ԱՅԼՈՅ. Այլ ոք փոխանակ այլոյ, եւ այլ ինչ փոխանակ այլոյ իրիք. ուրիշ մը, ուրիշ բան մը.

Նախ հոգին իջանէր, եւ ապա ձայնն հօր գայր ի վերուստ, զի մի՛ ա՛յլ ընդ այլոյ կարծիցեն. (Շ. մտթ.։)

Թերեւս առ աչօք ինչ համարէին, կամ ա՛յլ ընդ այլոյ յարուցեալ եւ երեւեալ. (Ոսկ. յհ. Բ. 17։)

Յանուն շմուէլի զայլ ընդ այլոյ առեալ ածես. (Եփր. թագ.։)

Զսերմն զոր սերմանես, ոչ ա՛յլ ընդ այլոյ գայ. (Եզնիկ.։)

Երդնուն՝ ա՛յլ ընդ այլոյ ասացեալք. (Յհ. իմ. պաւլ։)

Իբրեւ արտաքս ելանեմք, դարձեալ այլք ընդ այլոց լինիմք". այս ինքն փոփոխիմք. ուրիշ մարդ կդառնանք. (Ոսկ. մտթ.։)

adj.

ԱՅԼ ԸՆԴ ԱՅԼՈՅ. Խառն. շփոթ. անհաւաստի. թիւր. սուտ.

Բնաւ այլ ընդ այլոյ լինի իմաստն ամենայն. (Փարպ.։)

Ի պատմութիւնն՝ այլ ընդ այլոյ կայ. (Եղիշ. դտ.։)

Զոր ոմանք ի ձերոց այլ ընդ այլոյ կարծեօք ծանուցին ձեզ. (Շ. թղթ.։)

adv.

ԱՅԼ ԸՆԴ ԱՅԼՈՅ. Խառնիխուռն. այլազգաբար. շփոթաբար. ընդ հակառակն. ձախողակի. թիւրութեամբ. ստաբար. ἔτερα ἁνθ’ ἐτέρων. aliud pro alio եւ ἁπεναντίας contra, ex adverso. շփո՛թ, խառնա՛կ, ծուռումո՛ւռ, ներհա՛կ. գարըշըգ, էյրի պիւյրիւ, պէր աքս.

Ակն պղտորեալ՝ այլ ընդ այլոյ տեսանէ։ Ո՛չ զայն գիր գտանեմ, այլ՝ այլ ընդ այլոյ՝ խանգարս եւ կամակորս։ Մոլորեցուցիչքն այլ ընդ այլոյ իմն բանդագուշեն ... Այլ ընդ այլոյ իրքն երեւէին. (Ոսկ. գղ. եւ Մտթ.։)

Բազումք բազում ինչ այլ ընդ այլոյ պատմեն. (Խոր. Ա. 6։)

Ոչ այլ ընդ այլոյ տեսանէր, այլ ի նոցունց յանձանց եւ այլն. (Եղիշ. Ը։)

Այլ ընդ այլոյ տայք զպատասխանիդ. (Եղիշ. թղմ.։)

Սովորութիւնք այլ ընդ այլոյ յեղանակեցան. (Նար. խչ.։)

Անսային իսկ ոչ, եւ այլ ընդ այլոյ մեկնելոց էին։ Ոչ գայթակղեցան՝ այլ ընդ այլոյ բանին կատարելոյ։ Ոչ ածին զմտաւ՝ թէ այլ ընդ այլոյ բանն կատարեցաւ (որպէս թէ՝ ստեցաւ). (Ոսկ. մ. Բ. 16։ Ոսկ. յհ. Բ. 16։)

Որպէս դուդ այլ ընդ այլոյ կարծես՝ թէ արեգակն Աստուած է։ Ըստ կամաց իւրոց զամենայնն այլ ընդ այլոյ երթեալ պատմէր ստութեամբ. (Եղիշ. Բ. Է։)

Այլ ընդ այլոյ՝ մեկնել. (ՃՃ.։)

Թերեւս այլ ընդ այլոյ իմն լինել իրացն կասկածէին. (Շ. մտթ.։)

Եւ իբր այսր եւ անդր. այլուր եւ այլուր. աս դիս ան դին. շուրայա պուրայա.

Այլ ընդ այլոյ ի միմեանց մոլորեալք՝ այր յեղբօրէ իւրմէ անջատելով ցրուեցան. (Ագաթ.։)

Մի՛ մեկներ զոտս ըստ անասնոյ, մի՛ հայեսցիս այլ ընդ այլոյ. (Կրպտ.։)

ԱՅԼ ԻՄՆ. ԱՅԼ ԻՆՉ. ԱՅԼ ՈՄՆ. ԱՅԼ ՈՔ. cf. ԱՅԼ, ԻՄՆ, ԻՆՉ. ՈՄՆ, ՈՔ։

adv.

ԱՅԼ. որպէս ռմկ. ա՛լ, մէյմալ. տահա, արթըգ, պիր տահա. ἕτι. adhuc, amplius. Ե՛ւս. եւ ե՛ւս. այլ եւս. տակաւին. այսուհետեւ. նշանակ կրկնութեան, եւ առաւելութեան.

Եթէ եւ այլ տեսանեմք զանօրէնութիւնդ զայդ, տամ հրաման եւ այլն։ Ոչ եւս այլ շատ խօսեցայց ընդ ձեզ։ Ի կորուստ մատնեցար, եւ այլ ոչ եւս իցես յաւիտեան. (Նեեմ. ԺԳ. 21։ Յհ. ԺԴ. 30։ Եզեկ. ԻԷ. 36։)

Փառաւոր արարի, եւ ա՛յլ փառաւոր արարից. (Ագաթ.։)

Մի՛ անկանիցի ի սիրտս նոցա ասել այլ զայդ. (Արշ.։)

Մաքրիմ, եւ այլ մրճոտիմ. (Նար. ՀԱ։)

Ես այլ ի քաղաք անդր ոչ մտից։ Եւ ոչ մի բանս ունիմ ընդ քեզ այլ. (Վրք. հց.։)

Գրեալ ես ոչ այլ գալ առ մեզ. (Շ. թղթ.։)

Մի՛ այլ լոյսն ընդ գրուանաւ լիցի թագուցեալ. (Լմբ. ատ.։)

Տո՛ւր զքո որդիդ ինձ պատանդ, եւ այլ ընդ իս եւ ընդ քեզ խաղաղութենէ. (Լաստ. Դ։)

Զմեզ բանիւ այլ մի՛ հարցաներ։ Մի՛ այլ վասն այդպիսի իրաց հարցանէք ցմեզ. (Եղիշ. Բ. Ը։)

Ո՛չ ներգործէ այլ։ Ո՛չ կարես այլ զլանալ ... Բարձաւ ա՛յլ դասակարգութիւն։ Ի լնուլ եօթն ամի այլ՝ խառնին յարութեան։ Աւելորդ համարեցաւ այլ աշխատ առնել ... Իսկ դու այլ առաւել խելս քան զՔրիստոսին ի քեզ խառնես. (Լմբ. համբ. Լմբ. պտրգ. Լմբ. սղ. Լմբ. ստիպ. Լմբ. ատ.։)

Եւ այլ յաւելից։ Եւ այլ կրկնեցից. (Նար. Ի։)

Կամ որպէս նաեւ. եւս. ալ. հէմ. տէ. տախի.

Ոչ համարեցան զինքեանս այլ ընդ քանանացիսն. (Լաստ. ԻԴ։)

Եւ նոքա այլ հասին անողորմք ի վերայ թշուառականացս. (Լմբ. սղ.։)

շ.

ԱՅԼ, կամ ԱՅ՛Ղ. որպէս յն. ա՛լլ, ալլա՛.. ἁλλά, ἁλλ’. եւ արաբ. իլլա. sed. Ստորասութիւն որոշիչ ի բացասութեանցս ո՛չ, մի՛. իբրու՝ այսպէս յաւէտ. մանաւանդ ասելի՛ է. հապա. եա՛. անճագ. Ո՛չ գրով, այլ՝ հոգւով։ Մի՛ իբրեւ ակամայ, այլ՝ կամաւ։ Ոչ հացիւ միայն կեցցէ մարդ, այլ՝ ամենայն բանիւ, որ ելանէ ի բերանոյ Աստուծոյ։ Ո՛չ եկի լուծանել, այլ՝ լնուլ։ Մի՛ կալ հակառակ չարին, այլ՝ եթէ եւ այլն։ Մի՛ յաղթիր ի չարէն, այլ յաղթեա՛ բարեաւն չարին. եւ այլն։

Որպէս որոշիչ ստոյգ գրութեան, յենթագրութենէ իմեմնէ բացատրելոյ բառիւս թէպէտ եւ, կամ թէ եւ, զօրութեամբ կամ ներգործութեամբ. վասն որոյ նոյն լինի ընդ Բայց, սակայն. այսու ամենայնիւ. ամմա. էմմա. լաքին. վէ լաքին. եինէ. δέ, ἁλλ’. sedtamen, autem, vero.

Թէպէտ եւ բաժինք շնորհաց են, այլ տէր նոյն է։ Թէպէտ յաչս մարդկան տանջեցան, այլ յոյս նոցա լի է անմահութեամբ։ Մատեաւ եւ յարդարսն արբեմն փորձ մահու, այլ ոչ ընդերկար կալաւ. եւ այլն։

Թէեւ գտցին յիս անօրէնութիւնք, այլ ոչ հայհոյութիւնք. (Նար.։)

Կենդանի եմք մարմնով, այլ տկար երկոքումբք. (Շ. թղթ.։)

Կամ որպէս բայց միայն. եթէ ոչ. միայն թէ. ֆագաթ. անճագ.

Զի՛նչ շահեսցի յաշխարհականաց, այլ կա՛մ զվիշտս, եւ կամ զհանգիստ մարմնոյ. (Վրք. հց. Բ։)

Յո՞ հայեցայց, այլ ի խոնարհն եւ ի հեզն. (Ոսկ. մտթ.։)

ԱՅԼ. իբր այլ եւ. այլ գլխովին իսկ, անգամ. հա՛պա, ալ. հէմ. պիլէ. տէ. որպէս եւ ի լտ. փոխանակ ասելոյ sed etiam, առընտիր մտենագիրս երբեմն գրի sed.

Մի՛ զանձանց եւեթ գիտել, այլ (յն. այլ եւ) իւրաքանչիւր ոք զընկերին. (Փիլիպ. Բ. 4։)

Ոչ թագաւորք եւ ո՛չ յիշխանաց ոք, այլ մահ ոչ իշխէ. (Փարպ.։)

Ոչ միայն ռաբբի կոչեմ, այլ տէր երկնի։ Ո՛չ ձեռինդ միայն ձգմամբ, այլ ի բացեայ գոլով. (Նար. ԺԷ։)

Ոչ միայն քահանայից, այլ աշխարհականաց. (Լաստ. ԻԳ։)

Ոչ յԵգիպտոսէ միայն, այլ յԵրուսաղէմէ մինչեւ ի Լիւրիկիա. (Լմբ. ատ.։)

Ոչ միայն յոլովիլ (բազմանալով) այլ աճել յուղղութիւնս. (Մխ. երեմ.։)

ԱՅԼ. իբր արդ, եւ արդ, իսկ, եւ. յորս կայ եւ զօրութիւն ձայնիս Բայց. ἁλλά, δέ. autem, verum, vero.

Այլ ես ասեմ ձեզ։ Այլ ես վկայ կոչեմ զԱստուած անձին իմոյ։ Այլ եկեսցեն աւուրք։ Այլ իբրեւ լցան. եւ այլն։

Այլ ես ոչ երբէք կասեցից դատել։ Այլ ահա ձեզ ասեմ. (Նար.։)

Այլ դու եթէ սիրես, աղօթեա՛. (Շ. թղթ.։)

Այլ ինձ ո՞վ տայր հաւասարել։ Այլ աւա՜ղ։ Այլ դու նայեա՛ յիս. (Լմբ.։)

Զմնացորդս ազգի իմոյ կեցուսցես դու. այլ ես եւ եղբայր իմ հրաժարեմք ի քէն. (Ագաթ.։)

Այլ ի վախճանելն Վաղենտիանոսի՝ թագաւորէ անօրէնն Վաղէս. (Յհ. կթ.։)

Կրկին եւ ի ապացուցանել զբանն.

Եւ դուք այնպիսիք ոմանք էիք, այլ լուացարուք, այլ սրբեցարուք, այլ արդարացարուք. (Ա. Կոր. Զ. 11։)

Այլ ողորմիմ յանցաւորիդ, այլ գթամ ի կողոպտեալդ, այլ զգեցուցանեմ զմերկացեալդ, այլ կենդանացուցանեմ զմեռեալդ. (Սարգ. բ. պետ. Ե։)

ԱՅԼ ՆԱ. cf. ՆԱ.

ԱՅԼ ԱՐԴ. cf. ԱՐԴ.

adv.

Ա՛ՅԼ ԵՐԲԵՄՆ. Ա՛ՅԼ ԵՐԲԷՔ. Յայլում նուագի. ուրիշ անգամ, ուրիշ ատեն.

Միտքն ա՛յլ երբեմն այլապէս յեղլով, եւ հաստատութիւն ոչ առնու. (Փիլ. ել.։)

Ա՛յլ երբեմն ի մականական խաղսն. (Խոր. Գ. 55։)

Ա՛յլ երբեմն դարձեալ ասէ։ Երբեմն ի դաւաճանութենէ ընտանեացն պատրաստին, ա՛յլ երբեմն ի կորուսանելոյ դողան. (Սարգ. յկ.։)

Զայս եւ ա՛յլ երբեմն ասէին. (Երզն. մտթ.։)

Եւ ա՛յլ երբէք այլպէս զանազանութեամբ այլայլեալ. (Փիլ. նխ. ա.։)

adj. s.

Ա՛ՅԼ, ԵՒ Ա՛ՅԼ. Որպէս կրկին բառ՝ է այլ ոմն, եւ այլ ոմն. կամ այլ իմն, եւ այլ իմն. (զորոյ զզանազանութիւն քաջ պարտ է դիտել համեմատութեամբ յունին.) ἅλλος, καὶ ἅλλος, ἅλλο, καὶ ἅλλο. alius, et alius;
aliud, et aliud.

Զի գիտասցուք զմի Աստուած, ո՛չ ա՛յլ եւ ա՛յլ, իբրեւ թէ ոմն բարի, եւ ոմն չար. (Եղիշ. Բ։)

Ա՛յլ եւ ա՛յլ (ինչ), յորոց փրկիչն, եւ ոչ ա՛յլ ոք եւ ա՛յլ (անձն), լա՛ւ լիցի։ Ասեմ ա՛յլ եւ այլ ընդդէմ նմին յԵրրորդութեանն ունի. քանզի անդ ա՛յլ ոմն է եւ ա՛յլ. ո՛չ ա՛յլ եւ ա՛յլ (ինչ). (Առ որս. Թ։)

Հայր եւ Որդի՝ ո՛չ են ա՛յլ եւ ա՛յլ (ինչ), այլ՝ մի եւ նոյն բնութեամբ. (Շ. ընդհ.։)

adj.

ԱՅԼ ԵՒ ԱՅԼ. Որպէս մի բառ հոլովական, զանազան. պէսպէս. տարբեր. կերպ կերպ. ἔτερος, διαφέρων, διάφορος. differens, diversus, varius.

Հոգեւոր ախտից այլ եւ այլ գոլով վնասքն՝ այլ եւ այլ ունին եւ զբժշկութիւնսն. (Վրք. հց. Դ։)

Սկսան խօսել յայլ եւ այլ լեզուս (կամ յայլ եւ յայլ, կամ յայլ լեզուս). (Գծ. Բ. 4։)

Խօսեցան յայլ եւ յայլ լեզուս. (Ճշ.։)

Յայլ եւ այլ գործոցն։ Այլ եւ այլ զանազանեալ կերպարանք. (Պիտ.։)

Ծաղկեցան այլ եւ այլ եւ պէսպէս գունովք. (Նար. երգ.։)

Հոգի եւ մարմին մարդոյ են այլ եւ այլ բնութիւնք։ Ըստ այլ եւ այլ ժամանակի. (Շ. թղթ.։)

Ցցեա՛ փայտ հոգւոյ զխաչն, եւ զմիտս սալ դարբնաց ի նմա. զի յայլեւայլոյ ուռանց հարկանելն զնա՝ մի՛ դրդուեսցիս. (Կլիմաք.։)

Ոմանք կա՛մ յայլում եւ յայլում ժամանակս, եւ կամ այլովք պատուհասիւք տանջեալք եղեն. (Փիլ. նխ. բ.։)

Այլեւայլք եւ որիշ են նմանութեամբ ի միմեանց. (Ագաթ.։)

Յայլ եւ յայլ տեղիս եւ ժամանակս գրեցին. (Սկեւռ. յար.։)

Այլեւայլս քան զարժանաւորն դէպ եղեւ կրել վարուց հետեւմունս. (Պիտ.։)

Տե՛ս եւ ի բառն ԱԶԳ՝ ԱՅԼ ԵՒ ԱՅԼ ԱԶԳ, այս ինքն պէսպէս։ մ. Կամ իբր մ. պէսպէս օրինակաւ. զանազանաբար. եւ կրկին կամ խառն.

Զայս հազարամեայ ժամանակս վարդապետք այլ եւ ա՛յլ տեսին։ Այլ եւ այլ զառ նա հայելն ուսուցից առնել. (Լմբ. յայտն. եւ Լմբ. ատ.։)

Մթացոյց զմիտսն, եւ այլ եւ այլ ետ իմանալ. (Կիւրղ. թագ.։)

Զայգի քո մի՛ վարեսցես այլ եւ այլ. (Ղեւտ. ԺԹ. 19։ Օր. ԻԲ. 9.) սոյնպէես եւ յն. διάφορον. diverse. կամ δίφορον իբր կրկին բերս քաղել, կամ երկիցս սերմանել.

adj.

Ա՛ՅԼ ԵՒՍ. Եւ այլ. մնացեալ.

Յայլ եւս ամսն։ Զայլ եւս ժամանակն. (Ղեւտ. ԻԵ. 18։ Ա. Պետ. Դ. 2։)

Ասասցուք եւ զայլ եւս պատճառսն. (Եզնիկ.։)

Եւ որ այլ եւս ի կողմանց կողմանց. (Եղիշ.։)

շ. մ.

տակաւին. եւս. դեռ. եւ եւս. ա՛լ. ἕτι. adhuc.

Եւ այլ եւս եօթն օր, եւ ածից ես անձրեւ։ Վաստակեսցես ինձ զեօթն ամ եւս այլ։ Այլ եւս երեք աւուրք. եւ այլն։ ԱՅԼ ԵՒՍ. ՄԻ՛ ԵՒՍ ԱՅԼ. ՈՉ ԵՒՍ ԱՅԼ. Ա՛յլ անգամ. միւսանգամ. դարձեալ. աւելի եւս. եւ եւս. այսուհետեւ. կամ մի՛ եւս. ո՛չ եւս. (յորս ա՛յլ, եւ ե՛ւս, զնոյն նշանակեն. իբր ռմկ. ա՛լ, մէյմալ. տահա. պիր պահա.) cf. Ա՛ՅԼ. մ։

Նա այլ եւս զօրաւորապէս սկսանի մարտնչել. (Ոսկ.։)

Նախ՝ զի ... Եւ այլ եւս ... (Եզնիկ.։)

Մի՛ անաչառ վարդապետութիւնն այլ եւս լիցի աչառանօք մարդկան պատրուակեալ. (Լմբ. ատ.։)

Ե՛լ ի դմանէ, եւ այլ եւս մի՛ մտանիցես ի դա. (Մրկ. Թ. 24։)

Ո՛չ եւս այլ շատ խօսեցայց ընդ ձեզ. (Յհ. ԺԴ. 30։)

Եւ այլ ոչ եւս իցես, կամ իցէ. (Եզեկ. ԻԷ. 36։ Շար.։)

ԵՒ ԱՅԼ ԵՒՍ. Եւ այլն. այլովքն հանդերձ։ (Եփր. համաբ. ստէպ։)

շ.

ԱՅԼ ԶԻ. Է կրկին բառ, իբր այլ քանզի. այլ որպէս զի. բայց զի. բայց եթէ.

Այլ զի սիրեաց զմարդիկ, վասն այնորիկ եղեւ իբրեւ զմեզ։ Ոչ եթէ ի խնդրել ապաստան, այլ զի լուիցեն արարածք. (Ագաթ.։)

Մի՛ դիցէ արքայ ի սրտի, թէ ամենայն որդիք արքայի մեռան, այլ զի ամոն միայն մեռաւ. (Բ. Թագ. ԺԳ. 33։)

ԱՅԼ ԸՆԴ ԱՅԼՈՅ. Տե՛ս ի վերջէ բառիդ ԱՅԼ։ շ. ԱՅԼ ԹԷ, կամ ԱՅԼ ԵԹԷ. Կրկին բառ, իբր՝ իսկ եթէ. եւ այլ զի.

Այլ եթէ քաղցեալ է թշնամին քո, եւ այլն։ Ոչ ասաց նմա Յիսուս, թէ ոչ մեռանիցի, այլ թէ կամիմ ես՝ թէ կացցէ. եւ այլն։

Զի մի՛ կարծեսցեն, եթէ ի Կուսէն ա՛ռ սկիզբն. այլ՝ թէ յառաջ քան զյաւիտեանս ի Հօրէ. (Շ. թղթ.։)

ԱՅԼ ԻՄՆ. ԱՅԼ ՈՄՆ. cf. ԻՄՆ. ՈՄՆ.

ԱՅԼ ՈՒՐԵՄՆ. cf. ՈՒՐԵՄՆ, ԱՊԱ ՈՒՐԵՄՆ.

ԱՅԼՈՒՐԵՄՆ մ. ԱՅԼ ՈՒՐԵՔ. Յայլ տեղի. ուրիշ տեղ.

Մի՛ այլ ուրեք երթիցես քաղել հասկ. (Հռութ. Բ. 8.) յն. յայլում անդի.

ԱՅԼ ՈՔ. cf. ՈՔ.

ԱՅԼ ՍԱԿԱՅՆ. cf. ՍԱԿԱՅՆ.