colour;
complexion, ornament;
tint, dye;
jaundice;
թափել, հատանել or բառնալ զ—, to discolour.
as, like;
so, thus, in this manner.
very rude, very coarse;
խոշորագոյնս, rudely, coarsely.
to the bottom, profoundly, thoroughly.
severely, harshly, hardly, rigorously.
very barbarous, unpolished, very corrupt, very rude, very harsh.
very rude, very barbarous;
խժդմագոյնս, barbarously, coarsely, harshly.
inferior;
lower;
below.
parti-coloured, variegated.
green;
dark green.
already, before, previously, formerly, antecedently.
lead-colored.
blue, azure, cerulean.
blue, bluish, azure;
livid, blackish.
cf. Կասկածագին.
very luminous, most splendid;
—, —ս ad. clearly, evidently, in the clearest manner.
whitish, rather white.
very or most impudent.
bluish grey.
supreme, extreme.
purple-hued, purple, purplish, carnation.
cf. Ծիրանագոյն.
sea-green;
blue, sky-coloured;
ultramarine.
milk-white
very soft, tender or delicate;
gentle, mild, meek;
—ս յանդիմանել, to reprove gently.
hazel, hazelly.
wider, more ample, vory extensive;
—ս, largely, copiously, amply.
better;
— առնել, to ameliorate, to make better, to improve;
— վարկանել համարել, to consider highly, to prefer;
— կեանք, the future life.
indigo colour, blue.
liver coloured.
higher, sublime;
supreme, grand;
—, —ս, highly, sublimely, boldly.
better.
distant, far off;
diluted;
pale;
—, —ս, far, at a great distance, very far;
— կանաչ, sea-green.
very or farther removed.
of a thousand colours
flame-colour.
that has sparkling eyes.
ferocious, savage.
very or more ardent, much inflamed.
older.
very abundant, much.
of many colours;
more, much, various.
wiser, more reasonable.
cf. Գիջագոյն.
wine-colour.
more damp or moist;
bleared.
more learned.
very learned.
in divers colours.
in divers colours.
harder or very hard;
very harsh;
haughty, cruel.
cf. Դալարագեղ.
stout;
great;
thick;
rough, rude, rustic, unpolished;
awkward, ill-shaped, ill-made;
rugged, toilsome, difficult;
— զգեստ, coarse cloth;
— ձայն, rough voice;
harsh sound;
— գոյնք, stiff or unconnected colouring.
rude;
— գոյն, of a pale grey.
aspirate.
green, verdant;
verdure;
— բացագոյն, sea-green.
cf. Կապուտակագոյն.
cf. Կապուտակագոյն.
cf. Կապուտակագոյն.
purple-fish, Venus-shell;
purple;
purple clothes, stuffs;
imperial dignity;
/cf. Ծիրանագոյն, — Տիւրոսի or Ծուրայ, Tyrian purple;
—ս արկանել, to be clad or clothed in purple, to assume the purple;
to assume the imperial dignity.
sensation, feeling;
advice;
— առնել, to give notice or information, to notify;
to instruct;
to advise, to admonish;
to announce, to publish;
— առնել յառաջագոյն or կանխաւ, to precaution, to premonish, to put on guard;
— լինել, to be aware of, to be informed of;
to be announced or published.
arsenic;
*tinsel;
— կարմրագոյն, realgar, red arsenic, orpiment;
— ոսւեգոյն, orpiment.
to feel, to be sensible of, to hear, to have a glimpse of, to learn, to know;
to scent;
— յառաջագոյն, to foresee;
անձին —, — խելաց, մտաց, to come to one's senses, to recover ones wits.
to drink;
— անյագաբար, — eagerly, greedily;
— սաստիկ յոյժ, — hard or deep, — like a piper, to tipple, to tope to be a hearty toper;
— ի կենդանութիւն թագաւորի, — the king's health;
— ի յաջողութիւն..., — to the success of;
գան —, to receive a thrashing, a blow;
ապտակ —, to be struck in the face;
զջուր գնոյ —, to obtain water by dint of money, to pay for water -;
որ ընպէ զանօրէնութիւնս հանգոյն ըմպելւոյ, who drinks iniquity like water;
տուր ինձ —, give me ... -;
cf. Արբեալ, cf. Արբենամ.
walnut;
— մշկահոտ, nutmeg;
— հնդկաց, cocoa-nut;
— արքայական, the finest quality of -;
— ործացուցիչ, nux vomica;
կեղեւ ընկուզի, nut-shell;
cf. Կորճ, cf. Փեճեկ;
կանանչ կեղեւ ընկուզի, green husk of -;
cf. Կղեղ, cf. Ոզոխ;
(ներքին) մաշկ ընկուզի, epidermis or brown cuticle of -;
cf. Պոպոկ, cf. Փեճեկ;
միջուկ ընկուզի, the kernel of -;
cf. Կթուն;
ծառ ընկուզի, — tree;
cf. Ընկուզի;
փայտ ընկուզի, — wood;
ի գոյն ընկուզի, nut-brown;
cf. Ընկուզագոյն;
քազել —ս, to nut;
երթալ ի քաղել —ս, to go a nutting;
գաւազան ի ժողովել —ս, nut-hook;
cf. Թափիչ.
chosen, worthy;
fine, good;
civil, of good family, elegant, excellent, exquisite, nice, genteel, pretty, noble, polished, precious, pure, singular, sovereign, superb;
the best, the most excellent, the choice, the select, the flower, the cream;
զընտիր զարդուցն եդին ի հպարատութիւն, precious ornaments served to beget pride;
զ—ս Գաղղիոյ սատակեաց, he beat down the choice troops, the flower of France;
գումարել զ— նահատակս, զօրս, to reunite the bravest warriors, the picked soldiers;
— անասունք, very fast animals;
— յոյժ, best, first quality;
cf. Ընտրելագոյն;
— մատենագիր, classic author;
ընդ —ս հանել, to select, to make choice of, to elect;
յ— առնել, to give the choice, to permit the selection;
— առնել, to choose, to make choice of, to appreciate;
ընտրոյ տէր, he who has the choice, arbiter;
զնոսա թողացոյց ընտրոյ տեարս լինել, he left them the choice.
translation, version;
interpretation, explanation;
ճոխագոյն, ընդարձակ —, paraphrase;
ազատ —, բառական —, free translation;
literal -.
cf. Դեղնագոյն.
cf. Երկնահանգոյն.
cf. Երփնագոյն.
redundant, superfluous, excessive;
trascendent;
more, rather;
too much;
— եւս, more, over and above, besides, so much, the more, cf. Աւելի, cf. Առաւելապէս, cf. Առաւելագոյնս, cf. Մանաւանդ;
— քան, more than;
— քան զ—, —ագոյն, more and more, too much;
— եմ, լինիմ, գատնիմ, cf. Առաւելում.
to say, to express, to speak, to relate, to recite, to tell, to recount, to declave, to pronounce, to utter, to dictate;
— յառաջագոյն, to foretell;
— վերստին, to repeat;
բարիս՝ չարիս — զումեքէ, to speak well, badly of a person;
ասա՜ ինձ, tell me;
պարտ է —, one must say;
որպէս ասացաք, as we have said;
համառօտ —, briefly, in one word;
չգիտեմ զի՞նչ —, I know not what to say;
զի՞նչ ասիցեն զքէն, what will they say of you ? անհիմն է զոր ասեսդ, what you say is without foundation;
չգիտէ զոր ինչ ասէ, he does not know what he says;
ցանգ զնոյն —, to repeat always the same thing;
— զկարծիս իւր զիմեքէ, to give one's opinion on some thing;
սուտ —, to tell falsehoods or lies;
— զճշմարտութիւն, to speak the truth;
այո՝ ոչ —, to say yes, no;
զի՞նչ կամիցի — այս, what does that mean ? այլ զի՞նչ ասեմս, but what do I say ? ըստ ասելոյ իւրաքանչիւր, as every one says;
— ընդ միտս, to say to one's self;
զայս իրրեւ ասաց, when he has said that, at these words;
զայս ասացեալ, that said.
indigence, penury, want, necessity, poverty, misery, destitution;
desire, wish;
անհնարին, ծայրագոյն —, great need of;
extreme poverty, utter destitution;
փղձկիլ կարօտութեամբ, to desire eagerly, to long or sigh for, to pant after;
— կարօտութեամբ ուտել զհաց կամ ըմպել զջուր to fare hard, to live upon bad cheer;
to champ the bit.
cow;
շառագոյն՝ խայտաբղէտ —, russet, spotted or speckled —;
— վտիտ՝ պարարակ կամ գէր, lean, tat —;
կաթնտու՝ կաթնաւէտ —, milch cow, dairy cow;
կթել զկով, to milk a -;
ծանր —, a — with or in calf;
ծնանել կովու, to calve;
միս կովու, cow-beef;
կաշի, մորթ կովու, neat-leather, cowhide;
ստեւ կովու, cow hair;
կու, քակոր կովու, cow dung;
կոգի կովուց, butter of kine;
բչիւն՝ բառաչիւն կովու, bellowing, lowing of a -.
cf. Ճահեմ;
— զգոյնս, to match colours.
cf. Ճոխագոյն.
cf. Հզօրագոյնս.
cf. Հզօրագոյնս.
hair;
hair, horse-hair;
nap, shag;
թուխ, սեաւ խարտեաշ, շագանակագոյն, կարմիր, աղեբէկ, սպիտակ —, dark, black, light, chestnut-coloured, sandy, grey, white hair;
գեղեցիկ, գանգուր, բարակ, կակուղ, երկայն —, beautiful, frizzled, fine, soft, long hair;
յարդարեալ, մանեկաւոր or ոլորեալ, գալարուն, խոպոպի —, dressed, crisped, in ringlets, curled hair;
կարճ, տափակ, դիզացեալ, խառնափնդոր, կարծր, իւղոտ —, short, straight, standing up, dishevelled, stiff, greasy hair;
կեղծ —, false hair;
—ք այծեաց, goat's hair;
—իւ չափ, a hair's breadth farther;
exactly, to a hair;
ի —է ոչ վրիպիլ, to hit the mark;
cf. Հեր.
cf. Հպարտագոյնս.
to invite, to desire, to invite to a feast or assembly;
to convoke, to convene;
յառաջագոյն —, to predestine;
— ի ճաշ, to ask or invite to dinner.
cf. Ձիւնագոյն.
part;
bit, piece, morsel;
share, portion;
lot, parcel;
ration, allowance;
contingent, quota;
side, part, quarter, clime;
minute;
relics;
holy or hallowed bread;
— հաւատոյ, article of faith;
մասունք բանի, the heads of a discourse;
— բարի, the better part;
— զգայական, սրտմըտական, ցանկական, sensitiveness;
irascibility;
concupiscence;
մասամբ, ըստ մասին, ըստ մասնեայ, ի —է, in part, partly;
partially, in parts;
by halves;
մեծաւ մասամբ, ըստ մեծի մասին, բազում մասամբ, ըստ առաւելագոյն մասին, for the most or greatest part, mostly, chiefly;
յայսմ մասին, ի մասինդ, յայդմիկ, on this side, on this consideration;
ի մասին, for, instead of;
— առ — or առ մասին, — —, piecemeal, in pieces, piece by piece, in shreds, limb by limb;
իմով մասամբ, on my part, as for me;
աղօթից մասամբ, as for, or with regard to prayers;
ի պարգեւի մասին, in place of a gift, as a gift;
նմա ել —, he was allotted, he had for his share, or portion;
it is fallen to his lot;
— ունել, to participate in, to take a part or concern in;
ի բարեաց մասին առնուլ, to take in good part;
ի չարի մասին առնուլ, to take ill, or amiss;
գրաւիլ ընդ մասամբք ախտից, to be subject to certain vices;
չիք մերընդ դաւթի, we have nothing to do with David.
cf. Յախնթորագոյն.
cf. Յանդգնագոյնս.
out of one's senses, foolish, senseless, mad, crazy, silly;
ծայրագոյն —, an arch-fool, an out-fool and out fool.
cf. Յօժարագոյն.
cf. Յեղանակագոյն.
to be exacted, claimed;
դատաստան —, to be compelled to give account of;
հզօրք հզօրագոյնս պահանջեսցին, the rich shall suffer great torments.
thermometer;
— բնական, natural -;
— բուսական, vegetable -;
— օդեզէն, air — or atmospherical -;
— ալքոհլեան, spirit -;
— տարբերական, differential —;
— մետաղական, metallic —;
— ծայրագոյն ջերմութեան կամ ցրտութիւն, maximum — & minimum —, self-registering —, register —;
— հարիւրամասն —, centigrade -;
— Ռէօմիւրի, Ֆարէնհայթի, Reaumur's —, Fahrenheit's —;
—ն բարձրացաւ՝ էջ մի աստիճան, the — has ascended, has fallen one degree;
—ն զրոյէն մի աստիճան վար՝ վեր է, the — is one degree ahove or below zero.
little;
brief, short, succinct, concise;
*dear, high-priced;
short;
an Armenian note;
— ինչ, իմն or մի, a little, cf. Փոքր ինչ, cf. Խուն մի, cf. Սակաւ մի;
— ինչ յառաջ, some time before;
— ինչ կանխագոյն, a little before;
— ինչ զկնի, some time after;
յաւելից այլ եւս — ինչ, one word more;
ի — բանս, — բանիւ, in few words;
— իշխանութիւն, իշխանք, cf. Սակաւապետութիւն.
cf. Սպիտակագոյն.
cf. Սպիտակագոյն.
to bound, to limit, to set bounds to, to circumscribe;
to define, to determine, to fix, to decree, to establish, to institute;
to regulate, to decide, to resolve, to propose, to deliberate, to stipulate, to prescribe;
to destine, to design, to affect;
to consist, to measure, to weigh;
յառաջագոյն or յառաջ —, to predestine, cf. Նախասահմանեմ;
— սահմանս զանձնէ իւրմէ, to bind oneself by an oath to;
— անդր քան, to confine, to banish, to exile.
cf. Ոսկեգոյն.
lentile-shaped, lenticular;
—, —ապակի, lens, lenticular glass;
— անգոյն, achromatic lens;
— սանդղատեսակ, Fresnel lens.
to overturn, to upset, to turn over, to capsize, to throw down;
to change, to transmute, to convert;
to turn aside, to pervert, to subvert;
ի բաց —, to avert, to turn away, to divert;
— զմիտս, ի մտաց ի խորհրդոց, to deter, to dissuade, to dehort, to discouncil;
ի փախուստ — զզօրս, to rout, to put to flight, to chase, to pursue hotly;
— զգոյն, to discolour;
— զբանն, to retract, to recant;
cf. Միտ.
to take a walk, to walk, to march, to go;
to turn, to be changed, converted, transmuted;
to fall back, to be upset;
— ժամանակաց, changes, mutations or vicissitudes of time;
— ի մտաց, ի խորհրդոց, to alter or change one's mind, to change sides;
շրջեցաւ գոյն երեսաց նորա, his countenance altered;
cf. Օր.
to lament, to bewail, to groan, to complain, to weep, to deplore;
to wear mourning;
ողբամ զքեզ հայոց աշխարհ, ողբամ զքեզ հանուրց հիւսիսականաց վեհագոյն, I mourn for you, Armenia! I mourn for you, oh chief among the nations of the North !.
then, consequently;
some where, in some place;
about, near;
some, certain;
աստ —, here;
անագան —, too late, in the end, at last, after much time, finally;
վաղ —, already, before;
վերագոյն —, above;
before;
զքառասնամենիւք — էր, he was about forty years old.
ill, misfortunes, adversity, disaster, calamity, misery, tribulation, disgrace;
evil deeds, malice, iniquity, rascality;
ill-usage, violence;
— ախտից, the effects of the passions;
չարեօք, badly;
wickedly;
mischievously;
spitefully;
չարիս գործել, to do evil, ill or wrong, to injure, to harm;
— խօսել զումեքէ, to speak ill of, to slander;
cf. Չարախօսեմ;
չարեաց ի չարիս վերանալ, դիմել, to rush from bad to worse, to grow or get worse and worse;
զփոքրագոյնն ընտրեա ի չարիս, of two evils choose the less.
cf. Պատուհասագոյն.