substance;
reality;
essence, being, creature.
οὑσία substantia, essentia Գոյաւոր էութիւն. իսկութիւն եւ բնութիւն գոյակի. էակ ըստ ինքեան ենթակայացեալ՝ ենթակայ պատահմանց. եւ Գոյակք. իրք.
Յաղագս գոյացութեանց։ Գոյացութիւն է, եւ այլն. (Արիստ. ստորոգ.) ուր առաջին գոյացութիւն կոչէ զանհատն. եւ երկրորդ զտեսակն եւ զսեռն։
Զգոյացութիւն բաժանէ ի մարմին եւ յանմարմին. (Սահմ. ՟Բ։)
Որչափ ի գոյացութենէ առաքինութեան սխալեալք հանդիպեցին բազումք. այսինքն ի բուն իսկութենէ. (Պղատ. օրին. ՟Ժ՟Բ։)
Որպէս հեռի ունին զգոյացութեան եւ զորակութեան բան, այսպէս եւ ատրբերեալ տայցեն զներգործութիւնն. (Կիւրղ. գանձ.։)
Գոյացութեամբ ի նմա, իսկ զօրութեամբ արտաքոյ։ Այժմ ի մարմինս իմում իշխանական առաջնորդականն ըստ գոյացութեան է. իսկ ըստ զօրութեան յիտալիա կամ ի սիկիլիա. (Փիլ. այլաբ.։)
Է ըստ բնութեան յերկուց՝ աստուածային եւ մարդկային, իսկ ըստ միաւորութեան մի ... որպէս սուրբն բասիլիոս ասէ, երկուց գոյութեանց կատարեցելոց միաւորութիւն. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Ո՞ր բան արժանապէս կարասցէ թարգմանել զի վերն քան զեղականացս Գոյացութիւն. (Աթ. ՟Ժ՟Բ։) յն. ֆի՛սիս φύσις
Բանն անեղական խոնարհեալ ի հողեղէն գոյութիւնս (մեր)։ Զարարածոց գոյացութիւն։ Ի հողանիւթ գոյացութեանց. (Շար.։)
ԳՈՅԱՑՈՒԹԻՒՆ. իբր Ենթակայութիւն. անձն. եւ Անձնաւոր. ὐπόστασις subsistentia, hypostasis, ἑνυπόστατος, ὐφεστηκός
Ոչ գոյութիւն ունի չարն, այլ առանց գոյացութեան է, բարւոյ աղագաւ՝ եւ ոչ ինքեան եղեալ. (Դիոն. ածայ. ՟Դ։)
Հանճար ոչ գոյացութիւն է, եւ ոչ կենդանի։ Փրկիչն զմշտնջենաւորութիւն իւրոյ գոյացութեան նշանակելով ասէ, ես եմ ճշմարտութիւն։ Գոյացութեամբք, այսինքն դիմօք. (Կիւրղ. գանձ. ստէպ։)
Պա՛րտ է զմի աստուածութիւն պահել, եւ զերիս դէմսն խոստովանել եւ կամ զերիս գոյացութիւնսն. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Մի կատարեալ անհաս գոյացութիւն եւ մի անձն եւ մի քրիստոս. (Մխ. ապար.։)
Ըստ այսմ առ հին հռովմայեցիս իբր նոյն առեալ լինէր substantiva եւ subsistentia, որպէս յն. իբօ՛սդասիս. այսինքն ենթակայութիւն, երբեմն որպէս բնութիւն եւ երբեմն որպէս անձն. այլ յետոյ որոշեցան նշանակութիւնք ձայնիցս ի փիլիսոփայութեան եւ յաստուածաբանութեան առ ի բարձումն ամենայն շփոթութեան։
ԳՈՅԱՑՈՒԹԻՒՆ. իբր Գոյաւորութիւն. գոյացութիւն. արարչութիւն. եւ Արարուած, արարած. բաղկացութիւն. եղանութիւն. σύστασις constitutio, factura
Ո՞չ ահա ամենայն աշխարհս՝ արարչին բոլորեցուն է գոյացութիւն. (Եղիշ. ՟Է։)
Ոչ եկի ի բաց բառնալ իսկզբանն զգոյացութեան շնորհ. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Յետ հրեշտակացն գոյացութեան, արարածս զգալի ստեղծան. (Լմբ. պտրգ.։)
Որպէս յառաջին գոյացութեանն՝ յանէութենէ ի լինելութիւն եկն փոփոխմամբ. (Երզն. մտթ.։)
Կամ իբր Գոյութիւն. ὔπαρξις existentia
Ոմանք գոյացութիւն ունին ... ոմանք երկբայաբար ունին զգոյացութիւն, եւ այլն. (Սահմ. ՟Ա։)
| Singulier | Pluriel | |
|---|---|---|
| nominatif | գոյացութիւն | գոյացութիւնք |
| accusatif | գոյացութիւն | գոյացութիւնս |
| génitif | գոյացութեան | գոյացութեանց |
| locatif | գոյացութեան | գոյացութիւնս |
| datif | գոյացութեան | գոյացութեանց |
| ablatif | գոյացութենէ | գոյացութեանց |
| instrumental | գոյացութեամբ | գոյացութեամբք |