essence, reality, substance, truth;
essential, real, effective, true;
besides, moreover;
but, still, yet;
in fact, really;
even;
as for, as to;
զիսկն գիտել, զիսկն ասել, to be thorougly acquainted with;
to tell the simple truth;
to exhaust a subject;
մեզէն — լուաք, we ourselves have heard;
ինձ — գլխովին, to me;
to myself;
բնաւ — ոչ, not at all;
բնաւ — զի՞ լսէք նմա, why do you listen to him ? չէ եւ չէ —, by no means, in no way whatever;
յայտ —է, it is palpable, evident, clear;
— ես, for me, as for me;
— վասն, as for;
— եւ —, in a moment, soon, speedily, immediately, instantly, directly, forthwith;
truly, in effect, really.
δέ autem. այլ. բայց. սակայն. եւ. ուր. տէ. տա.
Կին մի մերձեցաւ ի դրոշակ հանդերձի նորա. իսկ յիսուս իբրեւ դարձաւ, եւ ետես, ասէ։ իսկ յոհաննէս իբրեւ լուաւ։ Իսկ որ ի մէջ փոցն սերմանեցաւ։ Իսկ որ յերկիրն բարի սերմանեցաւ։ Իսկ ո՞վ իցէ հաւատարիմ ծառայ։ իսկ մի ոմն ի կախելոց չարագործացն։ Այր բարկացօղ նիւթէ զկռիւ. իսկ երկայնամիտն եւ զհանդերձեալն ցածուցանէ. եւ այլն։
Եւ կամ οὗν ergo, արդ. այլ արդ. իսկ արդ. ապա. ուրեմն. հապա, անանկ է նէ.
Իսկ զի. մկրտես, եթէ դու չես քրիստոսն. (Յհ. Ա. 25։)
Եթէ առ օրէնն քերովբէիւ արար պատիւ, իսկ ո՞ր, չափ առ երկնայնս սեղան խաչս. (Անյաղթ բարձր.։)
Զի եթէ զգեստ աստուծոյ զվարդուրին պատրուակ ասաց եզեկիէլ ... իսկ ո՞րքան պատիժ անմաքրութեան եղիցի զաստուած զգեցողիս ներքոյ եւ արտաքոյ. (Նար. ԼԳ։)
ԻՍԿ. յետադաս. շ.մ. μέν, τε, γάρ quidem, utique, que, etiam, enim. Ապաքէն. համայն անդստին. ի բնէ. արդեամբք. արդարեւ. իսկապէս. արդեօք. գոգցես. եւս ե՛ւ.
Դուք կոչէք զիս վարդապետ եւ տէր. եւ բարիօք ասէք (կամ առնէք), քանզի ե՛մ իսկ. (ՂՀ. ԺԳ. 13։)
Արդ յայտ իսկ է, թէ յազգէ յուդայ ծագեաց տէր մեր. (Եբր. Է. 14։)
Զօրութեամբ իսկ գոլով նորա զօրեղագոյն։ Աշխարհ ասացեալ լինի բոլորիցն կարգաւորութիւն իսկ, եւ զարդարումն ընդ աստուծով իսկ, եւ ի ձեռն աստուծոյ պահեալ. (Արիստ. աշխ.։)
Յայնմ ժամանակի այս եղեւ իսկ։ որպէս եւ են իսկ. (Ագաթ.։)
Եթէ այսպէս է, որպէս եւ ասացաւ, զի եւ է իսկ ճխմարիտ. (Սարգ. ա. պ. Գ։)
ո՞վ զայնպիսիսն մարդ անուանեսցէ. չէ՛ եւ չէ՛ իսկ ասել մարդ. (Մանդ. Բ։) Կամ որպէս թարմատար, առընթեր այլոց բանից.
մեզէն իսկ լուաք ի դմանէ. (Յհ. Դ. 42։)
Վերակացուեղեւ բազմաց, եւ ինձ իսկ գլխովին։ որք երեւելիքն իսկ են յառաքեալս, որք եւ յառաջ իսկ քան զիս եղեն ի քրիստոս. (Հռ. ԺԶ. 2. 7։)
cf. ԲՆԱՒ ԻՍԿ.
ԱՐԴԷՆ ԻՍԿ. եւ այլն։
Ուր պայծառապէս իսկ բորբոքի ջահ սրբութեան. (Յհ. կթ.։)
Նորին իսկ սակաւ սիրելն կարգեսցի. (Նար. ԺԷ։)
Զի եւ ինքնին իսկ տէր մեր հարկեցաւ տալ զդիդրաքմայն. (Սարգ. ա. պ. Ե։)
ԻՍԿ ԱՐԴ. չ. οὗν, δέ ergo, itaque եւ այլն. Այլ արդ. եւ արդ.
Իսկ արդ ո՞վ իցէ սուրբ յաղտոյ։ Իսկ արդ զի՞նչ ասիցեմք։ Իսկ արդ զի՞արդ. Իսկ արդ՝ խորհիցի՞ս զայս ո՛վ մարդ. եւ այլն։
Իսկ արդ քանզի յայնպիսի շնորհացն վրիպեցաք, օ՛ն առեալ՝ մտադիր յերկրորդն դիմեսցուք. (Ոսկ. մ. Ա. 1։)
ԻՍԿ ԵԹԵ. շ. εἱ οὗν si ergo. արդ եթէ. այլ եթէ. ապա թէ. եւ եթէ.
Իսկ եթէ դաւիթ զնա տէր կոչէ, զի՞արդ որդի նորա իցէ։ իսկ եթէ դուք՝ որ չարքդ էք, եւ այլն։ իսկ եթէ մատամբ աստուծոյ հանեմ զդեւս, եւ այլն։
Իսկ եթէ այս այսպէս է, ապա, եւ այլն. (Պիտ.։)
ԻՍԿ ԵՒ ԻՍԿ. մ. εὑθέως statim Անդէն վաղվաղակի. իսկոյն. առժամայն. նոյն հետայն. մէկէնիմէկ.
իսկ եւ իսկ ծանեան զնա. (Մրկ. Զ. 54։)
Իսկ եւ իսկ առ նմին մեղկիմ. (Նար. ՀԱ։)
Ի՛ՍԿ ԵՒ Ի՛ՍԿ. մ. իսկապէս. ճշմարտապէս.
մեղայ առ կեանսդ դժրողութեան, ի՛սկ եւ ի՛սկ մեղայ։ Աստուած ի՛սկ եւ ի՛սկ իլոյս անմատոյցասի. (Նար. ԻԷ. ՂԳ։)
ԻՍԿ ԹԷ. cf. ԻՍԿ ԵԹԷ.
ԻսԿ թէ ոք ասասցէ։ Իսկ թէ զոք յաղքատաց, եւ այլն. (Շ. թղթ.։ Լմբ. սղ.։) հապա թէ, թէ որ։ Կամ որպէս, Այլ թէ. բայց. սակայն. ամմա.
Իսկ թէ որ իցէ գառանն, ասասցէ յովհաննէս։ Իսկ թէ որքան բարիս հանդերձեալ է աւարտել, տնօրենն եւ ուղղիչն զչափն գիտէ. (Կոչ. ԺԳ։ Լմբ. ատ.։)
ԻՍԿՈՅՆ. ԻՍԿՈՅՆ ԻՍԿ. Որպէս թէ Յիսկէ կամ յսկզբանէ անտի. զոյգ ընդ ինելն. անդէն եւ անդ. իսկ եւ իսկ. նոյն ժամայն. նոյն ատէն, մէկէնիմէկ, շուտով.
Լուեալ աբգարու, իսկոյն կոչեաց զնա։ իսկոյն ճիչ բարձեալ։ Իսկոյն բեկաւ. (Խոր. Բ. 30։ Նար. ԻԵ։)
Ի հասնելն մերում անդ՝ իսկոյն իսկ հրովարտակ առաքեցի։ իբրեւ յանդիման ոստիկանքն եղեն, նա իսկոյն իսկ հրամայէ սրով սատակել զնոսա. (Յհ. կթ.։)
ԻՍԿ 2 (ի իւ, ից, կամ ոյ.) գ. ԻՍԿ որ եւ ԻՍԿՈՒԹԻՒՆ. (լծ. յն. ուսիա. լտ. էսսէնցիա. ) Բուն էութիւն. գոյութիւն. զինչութիւն. զաթ.
իսկն նորա եւ բնութիւն անհաս է ի մէնջ. (Լմբ. պտրգ.։)
Արդ որ կամի՝ (գիտել) զիսկն խաչիս մծանձիութեան. (Շ. ոտ. բարձր.։)
Վասն ոչ զօրելոյ երկրածին բնութեան զիսկն գիտելոյ. (Նար. ՂԳ։)
Տէր քրիստոս, որ է օծեալ անունդ իսկոյն։ Ծանուցեալ նշանակի իսկ անունն իսկոյ. իմա՛, կամ իսկութեան, կամ ճշմարտին՝ իսկականին (ըստ յաջորդ նշ)։ նոյնպէս է եւ (Նար. ԺԷ.)
Որ վարդապտացն է պատիւ, կարծողական զիսկն գիտելոյ. այսինքն զստոյգն (իբր գոյակ. կամ ածակ.)։ Նոյնպէս իմա՛ եւ զասելն. (Սարկ. յղ. պատկեր.)
Թեպէտեւ հոմանունաբար գոյացութիւն ասիամենայն, սակայն իսկ եւ տիրապէս էութիւն արարչական, ըստ որում եւ էն, ասասցի։
ԻՍԿ. ա. որ եւ ԻՍԿԱԿԱՆ. Էական. ի բնէ գոյացական. բուն. յատուկ. բնիկ. ստոյգ. Ճշմարիտ եւ. հարազատ.
Ո ր ինչ հանդերձ իմաստութեամբ է, ամենայն ինչ իսկ եւ բուն եւ տիրական է. (Փիլ. լին. Գ. 22։)
Աստուած՝ անուանելով հայր բազմաց, բայց յիսկ իսկութենէ ճշմարտիւ հայր միածին որդւոյ. յն. բնութեամբ եւ ճշմարտութեամբ. (Կոչ. Է։)
արդ եթէ ի՛մկ իցէ հիւղն. զուգակից է աստուծոյ. (Վեցօր. Բ.) յն. անծին կամ անեղ։
Հայր անծին եւ իսկ ասի. (Քեր. քերթ.։ եւ զկնի.)
Որդի ... հոգին սուրբք ... այս են իսկք։ Ուստի ըստ փիլիսոփայից՝ ԻՍԿ ասի գոյացականն, որպէս եւ պատահականն՝ (Անիսկ.)
Զպատճառ յեղանակաց բաժանման իսկիցն եւ անիսկիցն ... ասէլ. (Սահմ. ԺԸ։)
Եւ ըստ քերականաց՝ ԻՍԿ ասի Յատուկ անունն, ըստ յն. κύριον , այսինքն տիրական. լտ. proprium, այսինքն Սեպհական. զի եւ յայտարար եզական կամ անհատ անձին որ կոչի առաջին գոյացութիւն. որպէս եւ հասարակ անունն յայտաբար տեսակի գոյացութեանց՝ Առասական կոչի.
Իսկ է, որ զինքեան գոյութիւն (կամ զգոյացութիւն) ցուցանէ. որպիսի մարկոս (յն. հոմերոս, սոկրատէս)։ Մակադրական է, որ ի վերայ իսկիցն, եւ կամ առասականացն եդեալ է ... Ի վերայ իսկիցն, որպիսի՛, յովաննէս զաքարեան ... Երկանուն է, անուանք երկու ի վերայ մրոյ իսկի դասալ, ո՛րգոն, եղիազարոս (որ) եւ աւարեան։ Մականուն է, որ հանդերձ այլով իսկիւ ի վերայսիոյ ասացեալ է. ո՛րգոն, բաներեգէս յովհաննէս. (Թրակ. քեր.։)
Միիմ անուն, որ ոչ հատանի յայլ ոմն, իսկ ասին. եւ են այլոքիկ, ադամ, սեթ, եւ այլն. սյնպէս եւ այլ կենդանիք, եւ աճականք, եւ անաճք՝ անհատք ի սացանէ՝ ի՛սկ ասին. (Երզն. քեր. եւ Նչ. քեր.։)