out, abroad;
outwardly, outward, externally;
— քաղաքին, out of town;
— ժամու, beyond the hour.
ἕξω, ἕξωθεν extra, foras, foris Ի դուրս, եւ դէպ ի դուրս. եւ Յարտաքին կողմանէ. եւ Ի վեր քան. դուրսը, դուրս, դրսէն.
Արտաքոյ բանակին, կամ քաղաքին, սահմանացն, բնակութեան, շինին, տան, ապարանից, վարագուրին, մարմնոյ իւրոյ. եւ այլն։
Արտաքոյ հարսանեացն ընկեցան։ Արտաքոյ իւրեանցն հալածեսցեն գաւառի. (Փարպ.։ Պիտ.։)
Արժանաւորաց եւ անարժանից արտաքոյ եղեալ եկե եցւոյ. (Լմբ. պտրգ.։)
Մարգարէ սուտ արտաքոյ մտաց իւրոց եղեւ. (եւս. պտմ. Ե. 17։)
Արտաքոյ մտաց իւրոց արարի ես զայն. (Վրք. հց. ԻԶ։)
Արտաքոյ կայր ինքն ինքեան. (Նիւս. երգ.։)
Զի մի՛ հեբրայեցիքն արտաքոյ կարգի պատուիցեն զնա. (Եփր. օրին.։)
Արտաքոյ զօրութեան իմոյ է այս. (Եւս. պտմ. Ա. 1։)
Եւ Ուրոյն. ի զատ. մեկուսի. օտար. հակառակ. անմասն. անբաժ. ազատ. առանց.
Ետու քեզ զսիկիմ սեպհական արտաքոյ եղբարց քոց։ Արտաքոյ օրինաց։ Արտաքոյ վարդապետութեանն՝ զոր դուքն ուսայք. եւ այլն։
Արտաքոյ այլոցն տրոհեալ։ Արտաքոյ արժանեաց, կամ իրաւանց. վայելչականին, կամ արժանւորին, յարմարականին։ Արտաքոյ բոլոր վշտակիր հեծութեան։ Արտաքոյ այցելութեան։ Արտաքոյ ամենայն անգոսնելի կրից, կամ անասնական կրից։ Արտաքոյ կամացն Աստուծոյ. արտաքոյ բնութեան, կամ մտաց, կամ զգայութեան. եւ այլն. (Յհ. կթ.։ Սարգ.։ Պիտ.։ Նար.։ Շ. բարձր. եւ Շ. ամենայն չար. եւ այլն։)
Զոր օրինակ եւ ոչ զերկայնակեաց կենդանիսն ասէ ոք անմահս, եւ սակայն նոքա բազում ժամանակս կան արտաքոյ մահուան. (Ոսկ. յհ. Բ. 53։)
ԱՐՏԱՔՈՅ ՔԱՆ. նխ. Նոյն ընդ վ. ըստ ամենայն առման.
Արտաքոյ քան զայգին, կամ զերուսաղէմ. եւ այլն։
Արտաքոյ քան զամուրսն. (Եղիշ. Է։)
Այլ Աստուած արտաքոյ քան զնա. (Եզնիկ.։)
Արտաքոյ քան զիս. (Ոսկ. ես.։)
Ոչ ինչ արտաքոյ ասել քան զոր մարդարէքն եւ Մովսէս խօսեցան. (Գծ. ԻԶ. 22։)
Արտաքոյ քան զգիտութիւն արուեստին էին. (Բուզ. Գ. 13։)
Պատուէին զնա արտաքոյ քան զարժանն. (Եւս պտմ. Ե. 16։)
ԱՐՏԱՔՈՅ 2 մ. Արտաքս. ի դուրս. եւ Արտաքուստ.
Եւ պատմեաց արտաքոյ։ Կալ կամ շրջիլ կամ ագանիլ արտաքոյ։ Ի տան ծնեալ՝ կամ արտաքոյ։ Ծեփեսցես զնա ներքոյ եւ արտաքոյ։ Արտաքոյ երեւին գեղեզիկք։ Արտաքոյ մարտք եւ ի ներքոյ արհաւիրք. եւ այլն։
Զցանկ պարտիզին արտաքոյ դնել. (Վրք. հց. Է։)
Իսկ բացառական խնդրով, իբր Հեռի, անխտիր է մ. եւ նխ.
Արտաքոյ լեր յանագորոյն ռամկէդ. (Ճ. Բ.։)
Որ յայսմ ախտէ արտաքոյ է. (Լմբ. սղ.։)
Զայն արտաքոյ տարեալ տրոհէին յայլոց. (Յհ. կթ.։)
ԱՐՏԱՔՈՅ ԿՈՒՍԷ. Յաերտաքին կողմանէ. արտաքուստ. ի վերին երեսս.
Գանձն արտաքոյ կուսէ փուշ ունէր, եւ ի ներքոյ մարդարտով լի. (Ոսկ. ղկ.։)
ԱՐՏԱՔՈՅ 3 (քոյց, քոյս.) գ. ԱՐՏԱՔՈՅՔ. Արտաքին կողմանք. եւ Արտաքին իրք.
Զարտաքոյս եկեղեցւոյն, կամ արքունեացն ամրացուցանել, կամ հոգածել։ Զարտաքոյսն (մարմնոյն) զգեստաւորեալ։ Արտաքոյքդ միայն են ի տեսիլ արտաքնոց. (Յհ. կթ.։)
Կա՛մ զմարմինն վնասէ, կամ զարտաքոյսն՝ զինչսն յափշտակելով։ զարտաքոյսն, այսինքն զստացուածս։ Տիրեն ի վերայ մարմնականացն եւ արտաքոյց։ Իմաստասիրութիւն զբնութիւն էիցն գիտէ. իսկ զարտաքոյս բնութեանց եւ զհետեւողս էր գիտել արհեստից. (Սահմ. ԺԱ։)