cf. Աճումն.
cf. Աճեցական.
cf. Ամենագով.
most becoming, decent, suitable, appropriate, very convenient.
very much to be wished, most desirable.
unrecognizable.
cf. Անճառ.
cf. Անճնշական.
inextricable.
cf. Անմատոյց.
cf. Անմարտ.
inseparable, indivisible;
inexplicable, inexpressible.
excusable, pardonable
not to be softened, hardhearted, inflexible, inexorable.
incapable of cultivation.
mute, speechless;
that will not speak.
cf. Անյաղթ.
cf. Անյատակ.
cf. Անյեղ.
cf. Անյեղ.
immemorable.
irrevocable.
not susceptible;
inefficacious.
unpardonable;
intolerable.
cf. Աննիրհ.
cf. Աննկարագիր.
inimitable.
cf. Աննշմար.
irreparable.
unchangeable;
that cannot be overturned.
impalpable.
cf. Անողոք.
uneatable, unfit for food.
cf. Անչարչար.
irreproachable.
cf. Անպակաս.
indefectibility, continuance.
cf. Անպատում.
cf. Անպատուաստ.
cf. Անպարունակ.
indefatigable.
invincible, unquered;
insurmountable, unsubdued.
cf. Անջինջ.
indelible;
indissoluble;
incontestable.
cf. Անսահման.
cf. Անսայթաք.
cf. Անսասան.
cf. Անսաստ.
who has neither lovers nor friends;
antipathetic.
want of love or affection;
antipathy.
cf. Անսպառ.
cat, puss;
— արու, tom-cat;
— էգ, she-cat;
— ոչ մալեալ, he-cat;
ձագ —ի, kitten, young cat;
— քաջ մկնորս, a good mouser;
— վայրի, cat-o-mountain;
նուալ՝ մլաւել —ի, to mew, to caterwaul;
մլաւիւն —ի, mewing;
երաժշտութիւն —աց, caterwauling;
ցնկնիլ —ի, to kitten, to bring forth kittens.
cord, line, string, packthread, twine;
needlework;
sewing;
seam;
—ս հարկանել, to sew, to seam.
order, rank, rule, class, series, arrangement, disposition;
turn, succession, sequel, train, concatenation;
rank, state, condition;
religious order, institution, congregation;
orders, ordination;
hierarchy;
rank, line, battle-array;
stratum, layer, bed;
կարգաւ, ըստ —ի, — ըստ կարգէ, — ըստ կարգի, in order, orderly, regularly, systematically, by turns;
one after another, each in his turn, successively;
արտաքոյ —ի, extraordinary;
— բնութեան, order of nature;
—ք ուղղութեան, the laws of probity;
դաշնակեալ կարգք, harmony;
— կանանց, the menses;
— բանից, train, style;
անդրէն ի — բանին ի վեր ելանել, to return to one's subject, to take up a discourse anew;
դնել ի կարգի, ի — արկանել՝ ածել, to put or set in order, to set to rights, to order, to arrange, to settle, to regulate, to dispose;
to enumerate, to run over;
խանգարել, վրդովել զ—, to trouble, to disturb, to disarrange (the order);
զանձն ի —ի ունել, ի — գալ, to regulate oneself, to become discreet, orderly, methodical;
ի — անկանիլ, to prepare, to dispose oneself;
ի — անկեալ պատմել, to relate or narrate methodically;
դնել ի վերայ —, to impose penitence;
ի — աշխարհի մտանել, to get married;
եւ որ ի —ին, and so forth.
unfrocked;
apostate;
— լինել, to throw off the cowl, to renounce holy orders.
cf. Կարգաթող;
— առնել, to dismiss, to degrade from one's rank, degree or dignity;
to expel from a convent.
gum;
ցաւել լնդաց, to have sore gumes.
to exist, to live;
to consist;
to become, to turn, to make one's self;
to happen, to take place, to occur, to chance;
to come to pass;
— առն, to marry, to be married, cf. Ամուսնանամ;
— ընդ կնոջ ընդ միմեանս, to have commerce with, to be in intimate relation with;
— ընդ ումեք, to stay with, to live together;
— ուրեք, to sojourn;
to dwell;
— բերկրութիւն ուրուք, to be the joy or happiness of;
— այր, to become a man, to arrive at man's estate;
— քահանայ, to be ordained priest;
զի՞նչ լինիցի ընդ իս, what shall I do ? what will become of me ? ի ցնծութիւն եւ ի հիացումն եղեւ աշխարհի, he was the glory and admiration of the whole world;
են նորա երկու որդիք, he has two sons;
իցեն այսոքիկ որպէս եւ են, whatever it may be;
քաւ եւ մի լիցի, God forbid ! արանց եւ կանանց լինէին, they married and were given in marriage;
որ ինչ լինելոց է եղիցի, happen what may ! ողջ լիք or լերուք, adieu! good bye! farewell!
fulness, plenitude;
— արկանել, to fill a ditch;
լրիւ իւրով, totally, entirely, completely;
ապականել զերկիրն լրիւ իւրով, to lay waste the land;
to desolate the land in the fulness thereof;
Տեառն է երկիր լրիւ իւրով, the earth is the Lord's and all that therein is.
that imposes a yoke;
— լինել, to suhject, to place under the yoke.
lever;
balance;
— քառաթեւին, arms of the cross;
— կշռոյ, beam of an assaying balance;
— թեքեալ or արմկնաձեւ, crook or elbow -;
— արգելիչ, detent -.
lever.
bearing the same yoke, yoke-fellow, companion, fellow, colleague, partner;
husband, spouse;
— հարազատութիւն, consanguinity;
— լինել, to be united, accompanied;
to be married.
(letters) of similar sounds.
that shakes off the yoke, disobedient, refractory, froward, rebellious;
— լինել, to shake off the yoke, to obtain liberty;
to be refractory.
impudent, immodest, shameless, lecherous, lewd, libertine, licentious, insolent, unblushing, brazen-faced;
lascivious, wanton, lustful, obscene;
— կաքաւել, to dance indecently.
swimming;
flying;
— քար, stone-roller;
ի — անկանել, to swim, to take to the water, to jump into the water;
արկանել —, to set floating, to float, to launch;
ի —, by swimming;
ի — հատանել անցանել, to swim over, or across;
ի — հասանել ի ցամաք, to swim to the shore;
ի — երթալ, to swim to, to swim beyond.
liquid, fluid;
loose, free;
soft, mellow, tender;
— որովայն, open, easy in the bowels;
— լինել բնութեան, to be easy in the bowels;
to have the diarrhoea, flux, looseness;
— հանդերձք, immodest dress;
— կեանք, debauchery, dissolute life.
light;
brightness, splendour;
fire;
illumination;
day;
sun;
sky;
eye;
լոյս, լոյս անեղ, Eternal light;
լոյս հաւատոյ, լոյս մտաց, the light of faith;
light of intellect;
լոյս քաղցր, a gentle light;
լոյս զոդիակոսի, northern lights, (aurora borealis);
լոյս ելեկտրական, electric light;
լոյս կազի, gas light;
ի լոյս, by the light of, in broad daylight, openly, visibly;
եղիցի՛ լոյս, եւ եղեւ լոյս, let there be light! and there was light;
լոյս սո՛ւրբ, ողջո՛յն ընդ քեզ, անդրանիկ դու երկնից ծնունդ, եւ կամ՝ մշտնջենին յաւատակից դու ճառագայթ, hail, holy Light! offspring of heaven firstborn, or of the Eternal coeterhal beam;
չիք լոյս անվթար կամ բաժակ անմրուր, no joy without alloy;
ծագել լուսոյ, to dawn;
մինչ լոյսն զգիշերն մերկանայր, it was scarcely break of day, at day break, at early down;
ի լոյս գալ, ի կենաց հասանել, to come out, to appear;
to come into the world, to be born;
to give birth or life to;
կորուսանել զլոյս աչաց, to lose one's sight;
լոյս տալ աչաց, to open the eyes, to cause to perceive, to warn;
ամփոփել լուսոյ ուրուք, no longer to behold the light of day, to die;
ի լոյս ածել, հանել ի լոյս, to bring to light, to discover, to publish, to illustrate;
ի լոյս ընծայել զմատեան, bring out, to publish a work;
լոյս առնուլ, to see the day;
to grow light;
to be enlightened, illuminated;
ի լոյս դառնալ, to issue from an eclipse;
լոյս տալ, to instruct, to enlighten;
լոյս աչաց իմոց, լոյսդ իմ անձկութեան, light of my eyes, my life, my heart, my love, my darling, my dearest one, my sweet one;
աչք իմ մի՛ տեսցէն զլոյս, may I be struck blind! damn my eyes!
consolation, relief, balm, balsam.
saliva, spittle, slobber, slaver, drivel;
լորձունս ծորեցուցանել, to slaver, to slabber, to drivel.
flea;
մաքրել որոնել զլուս, to flea, to clear from fleas.
the hearing, the act of hearing;
լու առնել, to make known, to bring intelligence, to announce, to publish, to divulgate, to spread the news;
լու լինել, to be heard of, to be announced, to be made known, to be published, promulgated;
լու եղեն բանք նորա, his words were heard;
— ի —, publicly, in presence, in the hearing of;
եւ ասէ ցնոսա ինձ — ի —, he told them in my hearing.
yoke;
pair, couple;
լուծք եզանց, yoke of oxen;
լուծ կշռոց, pair of scales;
beam of a balance;
բառնալ ինչ ի լուծ կշռոց, to weigh with scales;
—ք, a pair;
— —, in pairs;
լուծ իմ քաղցր է եւ բեռն իմ փոքրոգի, my yoke is easy and my burden light;
աունուլ զլուծ կրօնաւորական կարգի, to take the cowl (monk), to take the veil (nun), to pronounce the vows, to become a monk or nun;
մտանել ընդ լծով ամուսնութեան, to bear the yoke of matrimony;
ընդ լըծով արկանել, to place under the yoke;
to subject, to reduce to slavery;
խոնարհել ընդ լծով, to bend under the yoke;
to submit tamely to slavery;
ընդ լծով կալ, ընդ լծով ծառայութեան մտանել, to pass under the yoke, to become a vassal, or tributary;
լուծանել, բառնալ զլուծ, to unharness;
to take off the yoke;
ընկենուլ, թօթափել, նշկահել զլուծ, ի բաց ընկենուլ զլուծն, to throw off the yoke, to slip the collar;
զերծանիլ ի լծոյ, to be freed;
yoke, subjection, slavery, bondage;
yoke;
libra, the balance (sign of the zodiac).
to untie, to unyoke, to unchain, to unbind, to undo, to loose;
to dissolve, to decompose, to break;
to resolve, to decide;
to temper;
to dilute, to soften;
to unfold, to develope;
to dissipate, to disperse;
to melt, to dissolve;
to explain;
to analyse;
to change;
to violate, to infringe;
լուծանել զերկունս, to free from the pains of labour, to cause to bring forth;
լուծանել զերկունս նորա, to be born of her;
լուծանել զքաղց, զքերան, to breakfast, to take refreshment;
լուծանել զպահս, to break one's fast;
լուծանել զոք ի կենցաղոյս, to take away a perso's life, to kill, to slay, to murder;
լուծանել զկեանս աշխարհիս, զկեանս իւր, զկենցաղ մարդկան, to end one's days, to depart this life, to cease to live, to die;
լուծանել զմեղս, to absolve, or remit sin;
լուծանել զդատակնիք, to annul a sentence;
լուծանել զօրէնս, to violate the laws, to transgress;
լուծանել զշաբաթս, to break the sabbath;
լուծանել զխաւար, to shed a light in the darkness, to make darkness light;
վրէժս լուծանել, to be punished;
լուծանել զլեզու, to untie, to cause to speak;
լուծանել զամուսնութիւն, to dissolve a marriage;
լուծանել զարգանդ կուսին ի պղծութիւն, to deflower, to violate;
լուծանել զսէրն հայրենի, to act in disregard of paternal love;
լուծանել զքուրձ, to open a sack;
լուծանել զորովայն, to loosen, or move the bowels;
to purge;
զարժանին պատուհաս ելոյծ զյանցանացն, he met with the punishment his crimes deserved.
to get loose, to become untied, to be dissolved, decomposed;
to languish, to fall off, to flag;
to be consumed, to waste away;
to grow soft or slack;
to stop, to stay, to lodge with;
to be dismissed, destituted, deposed;
լուծանել ի վաւաշ ցանկութիւնս, to give up one's elf entirely to luxury;
յարտասուս լուծանել, to melt into tears;
լուծանել ի կենաց, յաշխարհէ, to cease to live, to die;
լուծանել ի շոգի, to evaporate;
լուծանել ի ծաղուէ, to laugh heartily, cf. Թալանամ;
լուծան պէտք նոցա, their wants were provided for.
exchange, change;
շահել, կորուսանել լումայափախութեամբ, to win, to lose by the exchange.
mute, silent, taciturn;
— բերանով, in silence;
լուռ հաւատք, absolute, blind faith;
լուռ լինել՝ կալ, to be silent, to keep silence, to remain mute, cf. Լռեմ;
լուռ լինել ի թշնամութենէ, to cease from being enemies;
to conceal enmity;
լուռ լինել յաստիճանէ, to be deprived of, to be degraded, deposed;
լուռ լե՛ր, silence! hush! hold your tongue! ի լուռ լե՛ր, do not celebrate;
չկարէր լուռ կալ, he could not refrain from speaking.
silently, tacitly, in silence;
զմանկունս — ուսուցանել, to teach the children silence;
cf. Լուռ.
lynx;
ունել աչս լուսանունս, to be lynx-eyed.
margin;
— բնութեանց, the eyes;
գրել ի —ս, to make marginal notes.
that gives light, enlightening;
— լինել, to teach, to enlighten, to illuminate;
— աշտարակ, light-house;
—ք, the stars.
clear, bright, brilliant;
luminaries, stars;
apostles, prophets, doctors;
— առնել, cf. Լուսաւորեմ.
moon, the planet, or the luminary of the night;
moon, month;
ծագումն լուսնի, moon-rise;
լոյս լուսնի, moon-shine, moonlight;
շող լուսնի, moon-beam;
նոր, ամսագլուխ լուսին, new moon;
կարակնաձեւ, ուռճալիր լուսին, full moon;
աճեցուն, նուազուն, լուսալիր լուսին, crescent, waning, harvest moon;
կարմրորակ լուսին, red moon, April moon;
փուլ լուսնի, the waning of the moon;
cf. Քառորդ;
եւ ոչ լուսին կասէ ի մաշել եւ լնուլ, not even the moon ceases to wax and wane;
եւ էր գիշեր պայծառափայլ լուսնի, it was a beautiful moon-lit night, the moon shone bright;
լուսին ձիոց, horse-shoe;
տեսիլ լուսնի, phase;
ընթացք լուսնի, lunation, the lunar course.
speck, film, cataract;
pearl or web;
բուժել, կեղեւել զ—ն, to couch a cataract.
hearing, audition;
audience;
news, account, report, relation;
hearsay, rumour;
renown, fame;
discourse, sermon;
obedience;
noise that wakes or rouses;
sound, voice, cry;
Աստուած ամենայնիւ լուր է, the ail-hearing God;
լուր չարեաց, bad news, ill news;
լուր առնել, to warn, to avert;
to acquaint;
to announce;
զխուլս ի լուր առնել;
to cause the deaf to hear;
լուր լինել;
to be heard;
to be announced;
լուր դնել;
to listen;
to hear;
լուր լինել առ ոք, to come to one's knowledge;
ելանել լրոյ ուրուք, to spread one's fame;
լուր ի ականջաց լսել, to hear with one's own ears;
ի լրոյ, by hear-say, by current report;
— ! listen ! — օր, workday.
silence, secrecy;
taciturnity;
calm, quiet, tranquillity;
պատուել զ—, to preserve silence;
լուծանել, աղմկել զ—, to break silence;
նստել ի լռութեան, to live in tranquillity, to lead a peaceful life;
ընդ լռութեամբ անցանել, to pass over silently;
ի խոր լռութեան գիշերոյ, in the deep silence of night;
եթէ խօսքն է արծաթի՝ —ն է ոսկի, words are silver, silence is gold;
— ! silence ! hush !
to hear;
to give audience to, to listen to;
to grant, to hearken to the prayer of;
to understand;
— զչար հոտ, to perceive the odour;
չլսելոյն, չլուելոյն առնել, to turn a deaf ear to;
լուայ զի, I have heard it said that;
լուարուք ինձ, listen to me, hear me;
լուր մեզ, hearken to us, grant our prayer;
ոչ լսեն ինձ, they do not listen to me.
listening, hearing;
auditor;
scholar, disciple;
obedient, docile;
— լինել, to hear, to hearken to, to lend an ear to.
impudence, impertinence, insolence, shamelessness, arrogance, cynism;
ի — դարձուցանել, to render insolent.
entire estate, complement, completeness, fulness;
accomplishment, completion, perfection, consummation;
satiety;
reunion, multitude;
— լուսնի, full moon;
ի — ածել, to accomplish, to complete, to finish, to crown, cf. Կատարեմ;
ի — գալ՝ ելանել՝ հասանել, to be accomplished, to be fulfilled;
ի —, for the completion of;
ի — աղետիցս, to complete my misfortunes, to give me the finishing blow, to fill up the measure of my misfortunes;
— ժպրհութեան, եղերան, the height of insolence;
the lowest depth of crime;
— եղեւ փառաց նորա, his glory was at the highest pitch.
deceit, fraud, cheating, knavery;
fraudulent, deceitful;
deceived, cheated, defrauded, duped;
— գործել, տալ, to cheat, to defraud, to dupe, to swindle;
ի —ս անկանել, to be deceived, to fall into error;
ի —ս ինչ լինել, to be in fault;
ընդ —ս գտանել, to detect in fraud;
ընդ խաբս, ընդ խաբ, fraudulently, deceitfully, knavishly, roguishly;
cunningly, astutely;
— շրթանց, the spell of eloquence;
գուցէ ընդ —ս ինչ իցէ, perhaps it was done by mistake.
cf. Խցարգել.
conversing with another;
— լինել, to have an interview, to converse, to talk, to discourse, to have a chat together, to hold a conversation with.
herald, messenger, negociator;
flag of truce;
— լինել, to parley, to negociate, to treat.
word;
speech, language, tongue;
discourse, sermon;
saying;
diction;
talk, conversation, chat;
word, promise;
report, news;
— ընդ Աստուծոյ, prayer;
— հաւու, cock-crowing;
խօսս արկանել՝ առնել, to speak, to talk;
խօսս առնել՝ դնել, to compose, to write;
ի խօսս գալ՝ մատչել, to begin to speak in one's turn;
to converse, to talk;
ի խօսս առնել, to cause to speak;
ի խօսս լինել՝ — կանաց or լեզուաց լինել, to be the public scorn, to become a bye-word;
կարճել զխօսս ուրուք, to interrupt a person, to break in upon;
—քո յայտ առնեն զգեզ, thy speech bewrayeth thee;
cf. Բան.
apex, head, top, summit, ridge, end, tip, point, extremity;
end, conclusion, heaping, over-measure;
—ք աշխարհի, the entire globe, the universe;
— լերանց, the top or summit of mountains;
— մատին, the tip of a finger;
— մեծութեան, the topmost height or pinnacle of greatness;
—է ի —, —աց ի —ս, right through, from one extremity to the other, from beginning to end;
from top to bottom, entirely;
ի —աց երկրի մինչեւ ի —ս երկնից, from the uttermost part of the earth to the uttermost part of heaven;
մինչեւ ի —ս երկրի, to the ends of the earth;
լինել ի —ս փառաց, to be at the highest pitch of glory;
ածել ի — կատարման, to bring to the acme of perfection.
dawn, rising;
birth, origin, source, rise;
emanation;
lineage, descent;
derivation;
զ—ն ունել, to take its rise in, to draw one's origin from;
— արեգական՝ արեւու, sunrise, sunrising.
outlay, expenditure;
cost;
expense;
consumption;
waste, damage;
sale;
մանր —ք, trifling expenses;
տարապարտ՝ աւելորդ —ք, useless, superflous, exhorbitant expenses;
առանց ծախուց, gratis;
սակաւ ծախիւք, at a slight cost, cheap;
—իւք իմովք, ազգին, բարեկամին, at my, at the nation, at his friends cost or expense;
ծախս առնել, առնել —ս մեծամեծս, to expend;
to make great expenses, to spend a great deal;
to live in great stile.
to spend, to expend;
to eat, to use, to consume, to waste, to reduce to nothing, to exhaust;
to absorb;
to devour;
to corrode;
*to sell;
— զժամանակն, to waste, to throw away one's time;
— զինչս, to dissipate one's fortune;
զվաստակս —, to lose one's labor, to have one's labor for one's pains;
ի զուր զբանսն —, to speak to no purpose, to talk to the winds;
հրոյ —, ի հուր —, to consume by fire;
— առաւել քան զսովորականն, to exceed the ordinary expenditure.
cant-words, jargon, gibberish, slang, cant;
խօսել ծածկաբանութեաթբ, to talk jargon, slang or rogues language.
bored;
perforated;
— բանալ, to make or bore a hole;
խնուլ զ—, to stop up a gap;
ի — կարաս կրել ինչ, to draw water with bottomless buckets, to labour in vain.
hole;
opening, aperture;
burrowing;
— առնել, to drive into a hole;
to cause to dwell in caverns;
— լինել, to enter a hole.
flower;
small-pox;
beauty, youth, bloom;
flower, choice, best;
— գինւոյ, mother or floating lees of wine;
— պղնձոյ, verdigris;
արանց —, cf. Լօշ;
— գունոց, splendour, vivacity of colour;
ցոյցք ծաղկանց, — show;
նկարիչ ծաղկանց, — painter;
աման ծաղկի, — pot;
— մանր, floweret;
գեղեցիկ՝ հոտաւէտ՝ քաղցրահոտ՝ անհոտ՝ դեռափթիթ՝ գեղափթիթ՝ գեղափայլ՝ թարշամ՝ սիրուն՝ երփներանգ՝ կարմրագեղ՝ —, beautiful, sweet, fragrant, inodorous, fresh-blown, splendid, faded or withered, lovely, variegated, scarlet -;
ծաղկէ ի —, from — to -;
քաղցրաբոյր հոտ ծաղկանց, the sweet perfume of flowers;
ծածկել զերկիր ծաղկօք, to cover the earth with flowers;
ծաղկունս ոփռել, to strew with flowers;
փթթին, թարշամին ծաղկունք, the flowers are blooming;
— fading;
ի — մանկութեանն, in his earliest years;
ի ծաղկի լինել, to be about to blossom;
to be in the bloom of youth;
ի ծաղկի or ի — հասակին, in the prime of life;
in the — of manhood;
cf. Թօթափեմ.