name;
renown, glory, reputation, honour, title;
— բայի, nominative;
noun, substantive;
— շքոյ, title.
ὅνομα. nomen. Բառ, կամ ձայն նշանական՝ յայտարար ուրուք կամ իրիք. կոչումն իւրաքանչիւր էակի եւ անհատի՝ հասարակ կամ յատու յորջորջմամբ։ Հայ մեկնիչք քերականի ստուգաբանեցին, իբր Անունելի, յասելն.
Ասի անունդ անըմբռնելի, վասն զի արդարեւ իսկ անտեղի եւ անժամանակ է. (Մագ.։ Երզն. եւ այլն։) Այլ ի զուր, զի յայլ լեզուս եւս է բառ նմանաձայն (պ. նամ. յն. օնօմա. լտ. նօմէն. եւ այլն. որ եւ թ. ատ, իսմ.)
Կոչեաց ադամ անուանս ամենայն անասնոց։ Անուանեաց զանուն նորա սէթ։ Անուն միւսումն փիսովն։ Եղիցի անուն տեառն օրհնեալ եւ այլն։
Անուամբ ճանաչի մեզ, յորժամ տեսանելով ինչ՝ ասեմք, զի՞նչ է. (Սահմ. յռջբ։)
Յիրմէ անտի անունն ճանաչի. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
(Աստուած) ո՛չ անուամբ չափեալ. (Նար. ՟Լ՟Դ։)
Թողու իւր որդի զհրաչեայ, ըստ արժանի անուանն եւ տեսակ դիտակին. (Յհ. կթ.։)
Գեղեցիկ անուն բարի սուրբդ սարգիս. (Շար.։)
ԱՆՈՒՆ. ըստ քերականաց եւ տրամաբանից՝ նոյն է ըստ բնիկ նշանակութեան ընդ առաջնոյն.
Անուն է ձայն նշանական ըստ շարադրութեան՝ առանց ամանակի, որոյ ոչինչ մասն է նշանական՝ զատեալ. (Արիստ. պերիարմ.։)
Անուն է մասն բանի հոլովական, մարմին կամ իր նշանակելով. (Թր. քեր.։)
Անուն՝ սահման է կարճառօտ, եւ սահման է անուն ծաւալեաել. (Վահր. երրորդ.։ եւ Կիր. ՟ը. խհ.։)
ԱՆՈՒՆ. իբր Համբաւ, եւ հռչակ անուան եւ գործոց. փառք եւ պարծանք. յիշատակ. նամ.
Արասցո՛ւք մեզ անուն։ Լաւ է անուն բարի քան զմեծութիւն բազում։ Արարի զքեզ անուանի ըստ անուանց մեծամեծաց՝ որ ի վերայ երկրի։ Դառնային անուամբ մեծաւ։ Երթայր անուն փառաւորութեան նորա մինչեւ ի ծագս երկրի։ Հանիցեն անուն չար որ յանուան իշխանքն են. եւ այլն։
Արար ասէ դաւիթ անուն, փոխանակ ասելոյ թէ արար իւր փառս, կամ յաճախութիւն նուիրելեաց. (Կիւրղ. թագ.։)
Դառնայր բարի անուամբ. (Ագաթ.։)
Անուն քաջութեան, կամ քաջ անուն ժառանգալ. (Եղիշ.։)
Յաղագս մեծի անուան համբաւոյ։ Զյաղթութեան ինչ անունն գտանել. (Փարպ.։)
Վա՛յ իցէ մարդոյն, որոյ անուն իւր քան զգործն մեծ իցէ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։)
Ստացի՛ր անուն քեզ. (Նար. ՟Խ՟Ը։)
Կամէր՝ միայն անձամբ անուն առնուլ (յաղթութեան). (Բուզ. ՟Է. 42։) cf. ՔԱՋ, cf. ՎԱՏ, cf. ԿԵՂՏ, եւ այլն։
ԱՆՈՒՆ. իբր Անձն՝ ոյր անունն ոչ նշանակի.
Եւ էր անդ բազութիւն անուանց իբրեւ հարիւր եւ քսանից. (Գծ. ՟Ա. 15։)
Իշխանութեան եւ պետութեան եւ ամենայն անուան անուանելոյ. (Եփես. ՟Ա. 21։)
ԱՆՈՒՆ. իբր Անուամբ, կամ անուանեալ, կամ փոխանակ ասելոյ՝ Որոյ անունն էր այս.
Առաքէր զոմն վահրիճ անուն։ Հռուփանոս անուն։ Տիրայր անուն։ Վարդան անուն։ Վասակ անուն. եւ այլն. (Կորիւն.։ Եղիշ.։ Փարպ.։ Յհ. կթ. եւ այլն։)
Քրիստոնեայ անուն. (Բուզ. ՟Դ. 9։)
Եղբարքս անուն՝ արդեամբք ոսոխս ընդդէմ իրերաց յառնեմք. (Լմբ. պտրգ.։)
ԱՅՍ ԱՆՈՒՆ, կամ ԱՅՆ ԱՆՈՒՆ, անուան. ὀ δεῖνος, ἠ δεῖνα, τὸ δεῖνος. ille, iste, talis;
illa, ista;
illud, istud, tale. Այս ոք, այն ոք, եւ այս ինչ, այն ինչ, կամ այս նիշ, այն նիշ. փեղմոնի, եղմոնի. իքը, ինքը. ֆալան, ֆիլան.
Երթա՛յք ի քաղաքն՝ առ այս անուն (ոմն), եւ ասացէ՛ք ցնա. (Մտթ. ՟Ի՟Զ.18։)
Սոկրատէս, եւ այս անուն, եւ այն անուն առաքինիք։ (Զծնունդս) ծնողացն, զայսր անուան կամ զայնր անուան. (Փիլ. նխ. եւ Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Ես այս անուան (հօր զաւակ եմ), եւ այս անուն է իմ մայր. (Ածաբ. աղքատասիր.։)
Ո՛չ ասաց, եթէ այս անուն եւ այս անուն, այլ թէ ամենեքեան։ Զայսմ անուանէ ասէ, եւ զայնմ անուանէ չարախօսեսցուք։ Այս անուն չէ արժանի քահանայութեան, եւ միւսն չկայ պարկեշտութեամբ։ Այս անուն մարդոյ եմ ես։ Այս անուն առն շնորհք։ Այս անուն մարդոյ էին ապարանքս այս. (Ոսկ. մտթ. եւ Ոսկ. եբր. եւ Ոսկ. յհ.։)
Երթիցո՛ւք յայս անուն քաղաք, (Յկ. ՟Դ. 13։)
Ենթակայ (ունի) զայս անուն փայտ. (Սահմ. ՟Է։)
Ընդ այս անուն ճանապարհ գնացէք։ Տեսեր յայս անուն ժամանակ, եւ յայն անուն. (Լմբ. սղ.։)
ԱՆՈՒԱՄԲ. ՅԱՆՈՒՆ. իբր Իշխանութեամբ, զօրութեամբ. կամ դիտաւորութեամբ եւ այլն.
Դու գաս ի վերայ իմ սրով, եւ ես գամ ի վերայ քո անուամբ տեառն զօրութեանց։ Օրհնեալ եկեալ անուամբ տեառն։ Զոր խօսիցի մարգարէն յանուն իմ։ Յանունքո զօրութիւնս բազումս արարաք։ Մկրտեցէ՛ք զնոսա յանուն հօր, եւ որդւոյ, եւ հոգւոյն սրբոյ։ Յանուն աստուծոյ։ Յանուն յիսուսի. եւ այլն։
Չարն եւ բարին՝ ձեռին անուամբ է գրեալ ի գիրս. (Համամ առակ.։)
Զգործս ադամայեցւոց յանուն աղաղակի առակեաց. (Եփր. ծն.։)
Տո՛ւք զայդ նուէր յանուն փրկութեան ձերոյ։ Յանուն զենման աղօթել։ Ի յիմ անուն յանցաւորապէս՝ բազումս մեռեալ։ Ի քո անուն զանարժանս զիս ընկալան. (Նար.։)
ՅԱՆՈՒԱՆԷ. որ եւ ՅԱԿԱՆԷ ՅԱՆՈՒԱՆԷ. ὁνομαστί. nominatim. Տալով կամ յիշելով զանունն։ անուամբ եւ դիմօք հանդերձ. գիտելով զանձն ըստ երեսաց եւ ըստ անուանն. որոշակի. յայտնապէս. յատկաբար. մի ըստ միոջէ. անունովը, տեղն ի տեղը. իսմի ճիսմի իլէ.
Կոչեաց աստուած յանուանէ զբեսելիէլ։ Առէ՛ք զհամար ըստ թուոց, յանուանէ ըստ գլխոցն նոցա։ Զամենեսեան զնոսա յանուանէ կոչէ։ Զիւր ոչխարսն յանուանէ կոչէ։ Ողջո՛յն տաջիք սիրելեաց մերոց իւրաքանչիւր յանուանէ. եւ այլն։
Յանուանէ հարցանել, կամ կարդալ զոք, կամ գրել, կամ յիշատակել զնոսա. (Կորիւն.։ Եղիշ.։ Նար. եւ այլն։)
Վասն հօր նահապետացն յականէ յանուանէ ինքնին տէր մեր յիսուս քրիստոս ասաց. աբրահամ հայր ձեր ցանկացաւ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 6։)
Զմի ոք ի նոցանէ առանձին յականէ յանուանէ ծանուցանէր. (Ագաթ.։)
Զոր յականէ յանուանէ գիտէր թագաւորն։ Հինգ հարիւրով չափ յականէ յանուանէ ճանաչեմ. (Եղիշ. ՟Զ. ՟Ը։)