popular, plebeian;
secular, laic;
a private person.
place of assembly;
synagogue;
cf. Ժողովարան.
rabbi;
parish priest, archpriest.
parochial, parish.
curacy, parish.
loving the people, popular.
popularity.
impediment to the sight;
— լինել, to put a stop to, to hinder.
descendants, posterity.
architect of the Tabernacle.
basso-relievo.
to snore;
to snort, to rattle in the throat;
to roar, to bluster (sea).
pike.
flight of cranes.
snorer.
figuratively;
sacramentally;
mysteriously;
confidently.
astute, shrewd, wary, cautious;
initiated, adept;
— առնել, to let into a secret, to initiate into a mystery;
— լինել, to be initiated.
cf. Խորհրդագէտ.
initiation.
thought, reflection;
deliberation;
secret;
mystery;
administration of the sacraments;
celebration of mass.
to reflect, to ponder, to think, to revolve, to meditate, to consider;
to imagine, to form an idea of, to suppose;
to consult, to deliberate;
to explain, to expound, to comment upon;
to administer the sacraments;
to celebrate mass.
thinker;
counsellor;
the initiated;
minister, priest.
functionary in mysteries, priest.
confident.
mystical;
mysterious;
sacramental;
emblematical, symbolical;
rational, thinking, prudent;
adviser, counsellor;
— իմաստ, rhapsody, religious rapture.
deliberation, council, consultation;
mystery, sacrament;
mysticalness, mysteriousness;
wisdom, prudence, wariness, cautiousness.
accomplishing, performing.
mysterious.
adviser, counsellor;
confident.
foolish, odd, eccentric.
to consult, to confer, to hold a parley or conference.
council, consultation;
conference, parley;
confidennce.
cf. Խորհրդարան.
secret, discreet, prudent.
secretness, discretion, prudence.
prime adviser or counsellor.
missal, massbook.
adviser, counsellor.
place of conference, council-chamber;
vestry-room;
offertory.
mysteries;
orgies, drunken revelry, feasts of Bacchus, bacchanals, drinking-bout.
house of Parliament, hall of Assembly, chamber of deputies;
place of administration of the sacramants;
offering-place;
mind, intellect.
mysterious, mystical, arcane;
figurative, emblematic, symbolical;
hieroglyphical;
— նշան՝ պատկեր, emblem.
inconstant, voluble, fickle.
Mullein, cow's lungwort.
cf. Խեղ.
strangled, suffocated;
— առնել, to strangle, to suffocate;
— լինել, to be strangled, suffocated.
halter, rope;
bowstring;
gibbet, gallows.
to be obstinate, headstrong, stubborn, to persist doggedly.
cf. Խխում լինիմ.
to be judged by one's own conscience.
joyful, cheer-ful, gay, merry;
gaily, cheerfully, merrily;
— լինել, to be transported with joy.
hour;
time, moment;
proper time, precise time;
loisure-time, opportunity, occasion;
canonical hours, divine service;
season;
horoscope, nativity, ascendant;
*church;
Վրան or Խորան ժամու, Tabernacle;
միջին —, mean -;
աստեղական —, sideral —;
արեւային —, solar -;
ճշմարիտ —, true -;
հնչել երկրորդ —ու, to strike two;
քանի՞ են —ք, what o'clock is it ? what's o'clock ? — է երկրորդ, it is two o'clock;
—ք երկու եւ վայրկեանք տասն, it is ten minutes past two (o'clock);
երկու —ք եւ քառորդ մի, it is a quarter past two;
—ք երկու եւ վայկեանք քսան, twenty minutes past two;
—ք երկու եւ կէս, half past two;
—ք երկու քառորդաւ ընդհատ, a quarter to three;
—ք երկու եւ վայրկեանք քառասուն, twenty minutes to three;
զերրորդ —ու, about three o'clock;
առաջին — եւ կէս, an hour & a half;
կէս —, half an hour;
քառորդ մի —ու, a quarter of an hour;
ի վեցերորդ —ու առաւօտուն, at six (o'clock) in the morning, or at six AM.;
յեօթն —ու յետ միջօրէի, at seven in the afternoon, or at seven PM.;
ի սմին իսկ —ու or պահու, just now, now;
յամենայն —ու, յորում եւ է —ու, every hour in the day, at every moment;
ի նշանակեալ —ու or պահու, at the appointed time;
ամենայն —ուց են նորա գործք, every hour of his time has its appointed task;
ի —ս պարապոյ իմոյ, in my leisure hours;
— առնուլ, գտանել, to take occasion, to find time, or opportunity;
— բարեպատեհ, favorable moment;
—ու, ի —ու, ի դէպ —ու, in time, in good time, at the proper time;
— առնել, դնել, տալ, to appoint an hour, a time, to fix a day, cf. Ժամադրեմ;
յորժամ — լինիցի, when the opportunity arrives;
— է, it is time, it is the fitting moment;
այլում —ու եւ ժամանակի սպասել, to wait better times, or for a more favorable occasion;
զում —ս ընդ իմն հանել, to stay some hours with;
— հարկանել, to ring the bell;
— առնել, to pray;
to say the mass;
յամենայն —, at all times, always;
— ի —, from hour to hour;
— ի — առնել, սահմանել, to put off from time to time, to spin out, to prolong;
— ի —է, —է ի —, at every moment, hourly, from hour to hour;
առ — մի, ընդ —ս, առ —ս, at present, for the moment, now, provisionally;
—ս —ս, ընդ —ս —ս, —ս ընդ —ս, from time to time, now and then, sometimes;
յառաջ քան զ—ն, out of time, before the time, too soon;
եկեալ հասանէր —ն, the moment had arrived;
— ճաշոյն, dinner-time, the dinner hour;
— ճաշոյն է, it is dinner-time;
ըստ —ուն պիտոյից, according to circumstances, seasonableness;
զօգուտ —ս, ի բազում —ս, —ս ձիգս, ցմեծ —ս, for hours together, whole hours, hours at a time, a long time;
ի —ու եւ տարաժամու, seasonably and unseasonably;
հասանել —ու կնոջ, to be near delivery or childbirth;
to be near her time;
յետին —, dying hour, hour of death, last moments;
time.
time;
year;
century, epoch, period;
age;
the end of life, death;
the present life, our times;
season;
opportunity, leisure;
appointment;
ճշմարիտ —, true or correct -;
միջին —, mean -;
արեւային — solar -;
աստեղական —, sideral -;
դիշերահաւաստրային —, equinoctial season, equinox;
—ք Թագաւորաց, The Books of Kings;
անցանել զ—օք, to grow old, to advance in years;
— պատեհի գտանել, to find a favorable moment;
յօգուտ վարել զ—ն, to make a good use of time;
կորուսանել, անցուցանել զ—ն, to lose, to waste one's time, to while away;
դէպ —, a favorable moment;
—ի մնալ, սպասել, or սպասել դիպող —ի, to wait the favorable moment;
— առնուլ, գտանել, to find a favorable occasion or opportunity;
ընտրել զ—ն, cf. Ընտրեմ;
ոչ բազում —ք են, a short time since, not long since, lately, of late;
ոչ սակաւք են, a long time since, a long, long while ago, long since;
առ այնու —օք էր տեսանել, then one saw, it was at that period one saw;
առ —օք Վարդանայ Մեծի, in the time of Vardan the great;
յաւուրս —աց սորա, of his epoch;
ի վաղեմի —սն, in remote ages;
ի սուղ, ի սակաւ —ի, in a short time, in a moment;
ի միում, ի նմիմ —ի, at the same time;
ի յետին —ս, in these latter times, years or days;
անդստին ի —աց անտի, or յառաջին —աց, thenceforth, from the earliest or olden times;
առ նովին —օք, towards this period, about the same time;
հզօր ի —ին, powerful at that time;
— ինչ, some time, a short time;
առ — մի, provisionally, for a certain period, for the present;
—աւ, with time, in the course of time, in time, in the long run;
ընդ or ըստ —ս —ս, from time to time, at intervals, now and then, ever and anon;
զայնու or առ այնու —աւ, զայնու —օք, ընդ —ս, or յամս —ացն այնոցիկ, առ սովիմբ, or զսովին —աւ, ընդ —ս ընդ այնոսիկ, ընդ ամս —ացն այնոցիկ, then, at that time, in those times, at that epoch, during that century;
ի —ին՝ յորում..., in the time when...;
ընդ ամենայն —ս, at all times;
—աւ, once upon a time;
once there was;
formerly;
— ինչ առնել առ ձեզ, I shall remain some time among you;
—ս ձիգս, long time;
բազում —ս աշխատ եղէ ի վաստակս այս, this work has cost me much time;
բազում —ի պէտք են առ այս, that requires much time;
անցանէ —ն, time flies.
time;
time;
tense.
punctual, exact to the time appointed, watchful, vigilant;
— լինել, to seek, to look out for, to spy, to watch, to be on the watch, to keep watch;
— դարանակալ լինել, to lie in wait for, to be on the watch for.
assemblage, collection;
heap;
assembly, levy;
company, convention, college;
chapter, congregation;
council, synod, consistory;
session, sitting;
meeting, assembly, conference, club;
crowd, multitude, people;
solemnity;
synagogue;
assembled, reunited;
պատկառելի —, honorable assembly;
— հաւատացելոց, assembly of the faithful, church, solemnity;
— վանական, chapter, congregation;
— եղբարց, convent, monastery;
— հայրապետաց, council, synod;
— տիեզերական or ընդհանրական, oecumenical council;
— քահանայապետական, consistory;
— դեսպանաց, congress;
— ծերակուտի, աւադանւոյ or պաշտօնէից տէրութեան, Parliament;
diet;
գումարումն —ոյ ծերակուտին, meeting of Parliament;
— յանձնարարական, committee;
— հերետիկոսաց, հերձուածողաց, conventicle;
—, ակումբ երեկոյին or գիշերական, evening party;
— ջուրց, mass of water;
— առնել, ի — գումարել, to unite in council, in sitting, to hold an assembly, to convoke;
արձակել զ—, to dismiss an assembly;
— լինել, to be convoked, or convened in council;
—ս ժողովել, to excite to rebellion;
—ս ժողովել ի վերայ տան ուրուք, to bring down a tempest of misfortune on one's family;
—ս կուտել ի վերայ ուրուք, to revolt against;
ի —ս մեծամեծաց յաճախել, to frequent fashionable society, or high life.
smile;
laugh, grin, simper;
— ժանտ՝ երգիծական՝ քաղցր ախորժ՝ չարիմաց դժնդակ, malicions, mocking, affected laugh;
sweet, sardonic smile;
— ելանել ումեք, to wish to laugh.
to, of, by, for, in, at, upon, during, with;
հայեցաւ ի Պետրոս, he looked at Peter;
ի ժամ երրորդ, at three o'clock;
գնալ ի Հայաստան, to go to Armenia;
յերկրէ ի յերկինս, from earth to heaven;
ի պատկեր Աստուծոյ, in the image of God;
ի փրկութիւն առաքեաց, he sent to save;
բաշխեաց ի մարդ հաց մի, he distributed a loaf to each person;
որ ելանէ ի բերանոյ՝ ի սրտէ անտի գայ, that which comes out of the mouth comes from the heart;
ոչ կարէր տեսանել ի բազմութենէն, he could not see on account of the crowd;
շրջել ի զպոյ, to walk with a stick;
ի ձախմէ Դամասկոսի, to the left of Damascus;
նստել ի տան, to be at home;
ի տեղւոջ անդ, in that place;
ի տունջեան եւ գիշերի, by day and night;
ի նմիմ ամի, in the same year;
ի գարնան, in spring;
ի ննջելն, asleep, sleeping;
ի գնալն, in going, while going;
ի գլուխ իմ, on my head;
ի բարկութեան իմում, in my anger;
ի հանդերձս աղտեղիս, with soiled clothes.
voluntary;
powerful;
self-sufficient;
— լինել, to take too much liberty, too great a latitude;
— լինել յիմն, to dare to undertake something, to attempt, to dare, to presume;
— լինել յիւր որդիս, to kill one's children with one's own hands;
— խեղդամահ սատակիլ, to strangle, or choke one's self, to commit suicide
deeply rooted;
— հաստատիլ՝ կանդաղիլ, to strike deep into the soil, to take deep root, to be deeply rooted.
corner;
compartment, division, pigeon-hole;
chess-squares, chequers;
niche;
cell, partition;
nook, lurking-place, hidden corner;
hollow, cavity;
— հանդերձիկ, fold, plait, crease;
— երեսաց, ճակատու, dimple;
wrinkle, puckering;
— ծովու, gulf, bay;
creek, cove;
— նաւի, hold of a ship;
— լերանց, cave, cavern;
— կենդանեաց, den, haunt, lair;
— թռչնոց, eyrie, nest;
ի — մի, in a corner;
— զխորշիւ իջանել, to fold, to plait, to crease;
to become wrinkled, to knit the brow;
—ս քաղել, to fold variously;
—ս —ս գործել, to make smnall rooms or cells;
to gather, to plait;
—ս արկանել յայտս, to wrinkle, to pucker.
obstinacy, stubbornness, pertinacity;
ի խժդան եւ յոխորտի կալ, cf. Խժդան.
cf. Խռնդատ.
cf. Խեղդան.
boar, sow;
pig, hog, swine;
—ք, spoke of a wheel;
scrofula, king's evil;
— մատակ, sow;
— մալեալ, hog;
— ծովային, sea-hog;
ցնկնիլ —ի, to farrow, to pig;
ծնունդք —ի, litter of pigs;
— խանչէ՝ բոհբոհէ՝ կնչէ՝ գրդայ՝ կռնչէ, the hog grunts.
play, game;
recreation, pastime, amusement, sport;
fun, joke, raillery, pleasantery, mockery;
mummery, foolery;
games;
scene, stage, theatre;
*song, air;
սէր խաղուց, gambling, gaming;
խաղք Ողոմպիայ, Olympic games;
խաղք ըմբշամարտից, wrestling;
գնդակ խաղ, the game of tennis;
խաղ կճեայ գնդակաց, game of marbles;
խաղ նարտի, backgammon;
խաղ աղիւսակի, draughts;
խաղ սատրնջոյ, chess;
խաղ աչկապուկի, blind man's buff;
խաղ թղթոյ, card-playing;
cf. Թուղթ;
խաղ բախտի, game of chance;
խաղ բառից, a pun, play upon words;
չլինել կամակ ի խաղ, to be in no mood for sport, not to be in a sporting mood;
ի խաղ հատանիլ, զակատիլ ի խաղս, to abandon oneself to amusements;
ի խաղ մտանե, to join a game;
to sit down to play;
լինել յաջողակ ի խաղի, to have a good game;
to hare a good-hand (cards), to be a lucky player;
լինել դժբաղդ ի խաղի, to have ill luck at play;
կորուսանել ի խաղի, to play or to gamble away;
վատնել զամենայն ի խաղի, to gamble away one's fortune, to lose ones' fortune by gambling;
դադարել ի խաղի, to leave off playing;
խաղ համարել, to take as a joke;
չեն ինչ խաղոյ, it is not to be trifled with, it is no joke;
— խաղ առնել զոք, ընդ խաղ արկանել, to ridicule, to deride, to mock, to make sport or mockery of, to laugh at a person;
ընդ խաղ առնել, to rally, to joke with, to jest with;
to turn to ridicule;
ընդ խաղ, ընդ խաղս, for fun, in jest, for a joke, jestingly;
ո՛րչափ խաղացի ընդ նոսա, how many tricks I played on them ! թո՛յլ տուր անդ զխաղդ, թո՛ղ զխաղդ, joking apart, in good earnest;
խաղ կանչել, to sing a song.
a note.
cf. Խանդանք.
cf. Խանդամ.
cf. Խանդանք.
cf. Խանդանք.
darkness, obscurity;
grief, sorrow, affliction;
blindness, delusion, ignorance;
hell;
devil;
dark, obscure, gloomy, murky;
ընդ —, ի —ի, in the darkness, darkly;
խաւար աղջամուղջ, utter darkness;
խաւար շօշափելի, darkness that could be felt;
խաւար գիշերոյ, the shades of night;
— ******խաւար տգիտութեան, the darkness of ignorance;
ի խաւար դառնալ, to get or to grow dark, to become obscure;
ընդ խաւար գնալ, to walk in darkness, to be ignorant of;
բաժին խաւարին առնել, to condemn, to damn;
խաւար կալու զամենայն երկիր, darkness covered the whole earth;
cf. Ըմբռնիմ.
womanlike, womanly;
— զարդարիլ, to adorn or bedeck oneself like a woman.
taking bribes, greedy of gifts, corrupted, venal;
sub-orned;
— դատաւոր, venal or unjust judge.
quiver;
կապարճս դարձուցանել, to desert, to rebel;
to retreat, to flee, to throw down one's arms.
blue, sky-blue, cerulean, aznre;
light blue;
գորշ —, dark blue;
— դաշտ, the liquid plain, the watery way, the main, the sea.
carriage-train or waggon-train;
railway train;
— երթի, down-train;
— դարձի, up-train;
երագնթաց կամ յամրնթաց —, fast, slow train;
հապճեպ, կայական, համաշխարհիկ, բեռնակիր or երթեւեկաց, զբօսանաց —, express, stopping, mixed, goods or luggage, passenger, excursion train;
տեղափոխիկ —, carriage-truck;
եհաս ահա հինգ եւ կիսոյ ժամուն —, the half past five o'clock train is just arrived;
cf. Երկաթուղի.
order, rank, rule, class, series, arrangement, disposition;
turn, succession, sequel, train, concatenation;
rank, state, condition;
religious order, institution, congregation;
orders, ordination;
hierarchy;
rank, line, battle-array;
stratum, layer, bed;
կարգաւ, ըստ —ի, — ըստ կարգէ, — ըստ կարգի, in order, orderly, regularly, systematically, by turns;
one after another, each in his turn, successively;
արտաքոյ —ի, extraordinary;
— բնութեան, order of nature;
—ք ուղղութեան, the laws of probity;
դաշնակեալ կարգք, harmony;
— կանանց, the menses;
— բանից, train, style;
անդրէն ի — բանին ի վեր ելանել, to return to one's subject, to take up a discourse anew;
դնել ի կարգի, ի — արկանել՝ ածել, to put or set in order, to set to rights, to order, to arrange, to settle, to regulate, to dispose;
to enumerate, to run over;
խանգարել, վրդովել զ—, to trouble, to disturb, to disarrange (the order);
զանձն ի —ի ունել, ի — գալ, to regulate oneself, to become discreet, orderly, methodical;
ի — անկանիլ, to prepare, to dispose oneself;
ի — անկեալ պատմել, to relate or narrate methodically;
դնել ի վերայ —, to impose penitence;
ի — աշխարհի մտանել, to get married;
եւ որ ի —ին, and so forth.
gum;
ցաւել լնդաց, to have sore gumes.
light;
brightness, splendour;
fire;
illumination;
day;
sun;
sky;
eye;
լոյս, լոյս անեղ, Eternal light;
լոյս հաւատոյ, լոյս մտաց, the light of faith;
light of intellect;
լոյս քաղցր, a gentle light;
լոյս զոդիակոսի, northern lights, (aurora borealis);
լոյս ելեկտրական, electric light;
լոյս կազի, gas light;
ի լոյս, by the light of, in broad daylight, openly, visibly;
եղիցի՛ լոյս, եւ եղեւ լոյս, let there be light! and there was light;
լոյս սո՛ւրբ, ողջո՛յն ընդ քեզ, անդրանիկ դու երկնից ծնունդ, եւ կամ՝ մշտնջենին յաւատակից դու ճառագայթ, hail, holy Light! offspring of heaven firstborn, or of the Eternal coeterhal beam;
չիք լոյս անվթար կամ բաժակ անմրուր, no joy without alloy;
ծագել լուսոյ, to dawn;
մինչ լոյսն զգիշերն մերկանայր, it was scarcely break of day, at day break, at early down;
ի լոյս գալ, ի կենաց հասանել, to come out, to appear;
to come into the world, to be born;
to give birth or life to;
կորուսանել զլոյս աչաց, to lose one's sight;
լոյս տալ աչաց, to open the eyes, to cause to perceive, to warn;
ամփոփել լուսոյ ուրուք, no longer to behold the light of day, to die;
ի լոյս ածել, հանել ի լոյս, to bring to light, to discover, to publish, to illustrate;
ի լոյս ընծայել զմատեան, bring out, to publish a work;
լոյս առնուլ, to see the day;
to grow light;
to be enlightened, illuminated;
ի լոյս դառնալ, to issue from an eclipse;
լոյս տալ, to instruct, to enlighten;
լոյս աչաց իմոց, լոյսդ իմ անձկութեան, light of my eyes, my life, my heart, my love, my darling, my dearest one, my sweet one;
աչք իմ մի՛ տեսցէն զլոյս, may I be struck blind! damn my eyes!
consolation, relief, balm, balsam.
to untie, to unyoke, to unchain, to unbind, to undo, to loose;
to dissolve, to decompose, to break;
to resolve, to decide;
to temper;
to dilute, to soften;
to unfold, to develope;
to dissipate, to disperse;
to melt, to dissolve;
to explain;
to analyse;
to change;
to violate, to infringe;
լուծանել զերկունս, to free from the pains of labour, to cause to bring forth;
լուծանել զերկունս նորա, to be born of her;
լուծանել զքաղց, զքերան, to breakfast, to take refreshment;
լուծանել զպահս, to break one's fast;
լուծանել զոք ի կենցաղոյս, to take away a perso's life, to kill, to slay, to murder;
լուծանել զկեանս աշխարհիս, զկեանս իւր, զկենցաղ մարդկան, to end one's days, to depart this life, to cease to live, to die;
լուծանել զմեղս, to absolve, or remit sin;
լուծանել զդատակնիք, to annul a sentence;
լուծանել զօրէնս, to violate the laws, to transgress;
լուծանել զշաբաթս, to break the sabbath;
լուծանել զխաւար, to shed a light in the darkness, to make darkness light;
վրէժս լուծանել, to be punished;
լուծանել զլեզու, to untie, to cause to speak;
լուծանել զամուսնութիւն, to dissolve a marriage;
լուծանել զարգանդ կուսին ի պղծութիւն, to deflower, to violate;
լուծանել զսէրն հայրենի, to act in disregard of paternal love;
լուծանել զքուրձ, to open a sack;
լուծանել զորովայն, to loosen, or move the bowels;
to purge;
զարժանին պատուհաս ելոյծ զյանցանացն, he met with the punishment his crimes deserved.
cf. Թոդան;
shad.
impudence, impertinence, insolence, shamelessness, arrogance, cynism;
ի — դարձուցանել, to render insolent.
to irradiate, to cause to shine;
to cause to germinate, or to sproutforth;
ծագեցից Դաւթի ծագումն արդարութեան, I will cause the Branch of righteousness to grow up unto David;
առաւօտն ծագեաց զլոյս իւր, the sun shone forth, day broke.
to dawn, to shine, to begin to appear, to rise;
to be born;
to take rise;
to emanate, to proceed from;
to sprout, to germinate, to pullulate;
to blossom;
to ensue, to result, to derive;
ի— առաւօտուն, at the peep or break of day, at daybreak;
ի— արեգական, at sunrise;
ծագեցաւ արեգակն, the sun appeared;
արդարքն ծագեսցեն իբրեւ զարեգակն, the righteous shall shine forth as the sun.
senate;
assembly of elders;
the ancients;
անդամ ծերակուտի, senator;
վճիռ ծերակուտի, senatus-consultum;
—, — կուտական, senatorial.
breast;
— կենդանեաց, udder;
cf. Ստին;
cf. Տիտ.
chimney;
chimney-flue, funnel, shaft;
մաքրիչ —ի, chimney-sweeper;
յարդարիչ —ի, chimney builder or repairer;
պահպանակ —ի, fire-screen;
մաքրեք զ—, to sweep, to clean a chimney.
to beget;
to give birth, being or life to, to bring forth a child, to lie in, to be delivered;
to procreate, to produce;
to be begotten, engendered, produced, born;
to originate, to arise, to spring;
to pullulate, to bloom;
to emanate, to issue, to proceed;
— — կենդանեաց, to engender, to litter, to bring forth;
վերստին —, to be regenerate, born again;
to revive, to come to life again;
— Հօր, to procreate;
վերստին — մկրտութեամբ, to be new-born or regenerated by grace;
որդիս —, to bring forth a child, to be delivered of a child;
ծնաւ որդի or մանուկ արու, she brought forth or was delivered of a male;
գոգցես յայն ծնեալ էր or թուէր իմն յայն ծնեալ he seemed born for;
գետք զխորս ծնանին, the rivers nourish the sea;
երեսք որ ծնանիցին ի հայելւոջ, a figure horn or reflected in a mirror;
այտի ծնաւ քերթուղութիւն, thence poetry was born.
childbirth, confinement, delivery, lying-in;
birth, nativity, filiation;
origin, rise, source;
generation, race, offspring;
infant or child;
fruit, production;
effect;
horoscope, nativity;
—ք, posterity, children, descendants;
խթումն ծննդեան, Christmas-eve;
— Քրիստոսի, Christmas, nativity of our Lord;
—ք or գիրք ծննդոց, Genesis;
վերստին —, regeneration, renewing;
միւսանգամ —, resurrection;
— մտաց, conception, conceit;
— լուսնի, new moon;
— փոխոյ, interest;
usury;
— կենդանեաց, brood, litter, covey;
մերձ ի —, near lying-in;
about to bring forth young;
կալ ի ծննդոց, to cease from bearing, to become sterile;
օր ծննրոց, anniversary of birth-day;
երկիր ծննդեան իմոյ, my native country or soil, birth-place, home.
sea;
lake;
the molten sea in the Temple;
—ն լայնասփիւռ, the main sea, the deep, the high or open sea;
անդունդք ծովու, the depths of ocean, the mighty deep;
ի խորս ծովու, far out at sea;
կապուտակն ծովուց, sea-green;
ջուր —ու, sea-water;
հէն ծովու, sea-rover, pirate;
ընտել ծովու, accustomed to the sea;
ընդ ծով եւ ընդ զամաք, by sea & land;
գնալ ընդ —, to go to sea, to put to sea, to sail;
անցանել ընդ —, to go over or across, to cross the sea;
զեփիւռ ծովու, sea-breeze;
հողմախաղաղ —, հարթածաւալ —, calm sea, as smooth as glass;
կապուտակային՝ անշարժ՝ խաղաղաւէտ՝ ընդարձակ՝ անհուն —, blue, still, quiet, vast, immense ocean;
մոլեգնութիւն ծովու, the raging or fury of the sea, the roughness of the waters;
ալեկոծ՝ յուզեալ է —ն, the sea is turbulent, swelling, rolling;
ալեկոծի, փրփրէ ծովն, the sea runs high, foams, froths;
մրրկալից՝ մոլեգին՝ զայրագին՝ փրփրադէզ՝ ահեղագոչ՝ անսանձ՝ սպառնալից՝ անգութ —, stormy or tempestuous, dreadful or furious, angry or raging, foaming, thundering or roaring, unruly or ungovernable, threatening, pitiless ocean;
— աչեր, blue of sea-green eyes.
— հեշտութեանց՝ ցաւոց, a sea of delights, of griefs or sorrows.
lord of the sea;
sea-king;
admiral;
մեծ —, փոխան —ի, երորդ —, high, vice-admiral, rear-admiral;
ատեան, խորհրդարան —աց, admiralty-board;
նաւ —ի, flag-ship.
the empire of the sea;
admiralty, navy office;
պաշտօնեայ ծովակալութեան, first lord of the admiralty;
խորհրդական ատենի ծովակալութեան, lord commissioner of admiralty.
belonging or pertaining to the sea, marine, maritime, naval;
— զօրութիւն, marines, the navy, the naval strength, maritime forces;
— շուն, dog-fish;
— օդաթռիչ երիվար, clipper-vessel.
packet;
package;
roll;
envelope, cover;
bag of money;
—ք կախարդաց, fascination, talisman;
cf. Թուղթ.
gauze;
gas;
— լուսաւորութիւն, illuminating -;
լոյս, լուսաւորութեան կազի, — light;
— illumination;
— կրելի, portative -;
(մայր) խողովակ կազի, — main;
(փոքր) — pipe;
բերան or կտուց, լապտեր, յարդարիչ, ընդունարան, գործարան կազի, — burner;
— lamp;
— fitter;
gasometer;
— works;
ի լոյս կազի, by — light.
soda;
alkali;
— կայուն, ցնդական, fixed, volatile alkali.
to stammer, to stutter, to lisp;
to hesitate in speech, to have a difficulty in pronouncing words, to speak in a confused manner;
to give out-of-the-way answers;
— զդասն, to stammer out one's lesson.
cabbage;
— ընդաւոր, cauliflower;
— խոպոպի, savoy cabbage;
— վայրի, colewort, rapeseed;
—ի տակ, — stalk, — stump.
to be, to exist;
to remain, to stand;
to subsist, to live;
to last, to continue, to be permanent;
to stop, to stay;
to wait;
— մնալ, to rest, to dwell, to reside;
to persist, to persevere;
ի բաց —, to hold aloof, to give up, to withdraw;
ի վերայ —, to superintend, to oversee;
to understand, to comprehend, to perceive;
հաստատուն՝ պինդ —, to hold fast in, to remain firm;
անկեալ —, to lie, to lie down;
— առաջի երեսաց ուրուք, to make head against, to cope with, to resist;
cf. Առաջի;
ստէպ —, to apply oneself, to be assiduous;
ստէպ — օրինաց, to keep the laws;
դատաւոր — ի վերայ, to be judge or arbitrator;
շուրջ — զոմամբ, to beset some one;
կայ մնայ նմա, it is reserved for him;
զիա՞րդ կայք, how do you do ? զի՞ կաս, why do you wait ? what are you waiting for ? զի՞ կայ իմ եւ ձեր, what have you to do with me ? what does it matter to you ? եկաց՝ կացին, there has been;
there have been;
եկաց զնովին ժամանակօք, he lived or flourished about the same time or at the same epoch;
կացին ի նոսա չքնաղ օրինակք առաքինութեան, they possessed rare examples of virtue;
կացին աչք նորա, he has lost his sight, he has become blind;
չկարեմ ի վերայ կալ բանիցդ, I don't know what you mean, I do not understand you;
կալով կացցեն բանք իմ, my words shall come to pass, my prediction shall be fulfilled.
to wring, to twist;
to bend, to bow, to curve;
to distort, to overstrain a phrase, to strain, to misinterpret;
to pervert, to deprave;
— զարդարութիւն, to pervert justice.
prince, sovereign, despot;
minister;
magistrate;
ruler, governor, chief, commander;
—աց —, — աշխարհի, the sovereign, the king;
prince, crown-prince, heir-apparent;
— զօրուն, general of the army;
—երգոց, cf. Դասապետ;
—ք, the authorities;
— լինել, to rule, to command, to be in power, in authority;
— առնել զոք, to give power to some one;
— էր իւրոց ախտից, he was master of himself, or his own master;
քում գլխոյդ չես —, you are not lord of your own life;
չէ —, he cannot, he is not authorised to;
cf. Թեկն.
cf. Արդարակշիռ.