reasonable;
intelligent, wise;
vocal;
rational.
λογικός rationalis, et intellectualis Բանական. տրամաբանօղ. մտաւոր. իմացական եւ խօսուն.
Մարդ է կենդանի բանաւոր։ Շնորհես բանաւոր կենդանի՝ մարդ ի հողոյ. (Սահմ. ՟Գ։ Շար.։)
Ոչ կարասցէ ոք ասել, թէ բանաւոր եմ, եւ անբան. (Կիւրղ. գանձ.։)
Զիա՞րդ ոչ գիտէր զբարի եւ զչար՝ բանաւոր գոլով բնութեամբ, եւ ազատ խորհրդովք. (Աթ. ՟Դ։)
Անշնչական եկեղեցի, անբանն ի բանաւորէն կառուցեալ, մեծ է քան զմարդ, առաւել քան զբանաւոր, գերազանց քան զմտաւոր. (Նար. ՟Լ՟Է։)
Ասի եւ զհրեշտակաց, որք չեն տրամաբանօղ, այլ ունակք գերագոյն բանի յիմացական կարգի.
Հոգիք մտաւորք եւ բանաւորք։ Բանաւորաց՝ հոգեղինաց, եւ մարմնաւորաց. (Ագաթ.։)
Զայն տեսցո՛ւք, թէ բնաւ գուցե՞ն այլ ինչ արարածք բանաւորք՝ քան զհրեշտակս, եւ զդեւս, եւ զմարդիկ. (Եզնիկ.։)
Հրեշտակք ամենայն եւ մարդիկ՝ բանաւոր էութիւնք են. (Մաքս. ի դիոն.։)
Ի փրկութիւն բանաւորաց՝ հրեշտատակաց եւ մարդկան. (Շար.։)
ԲԱՆԱՒՈՐ. իբր Բանիբուն. մտացի. հանճարեղ. ճարտարաբան.
Այր ոմն իմաստասէր եւ բանաւոր. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Է։)
Թէ եւ ամենայն իսկ որք իմաստնագոյն բանաւորացն ի մի վայր ժողովեսցին. (Պիտ.։)
Զոչխարսն քան զհովիւս՝ բանաւորս արարեր. (Փարպ.։)
Խորին բանաւորքն եւ պերճացեալքն ի ճարտարութիւն լեզուոյ. (Լմբ. սղ.։)
ԲԱՆԱՒՈՐ. Խօսուն. բարբառօղ նիւթապէս.
Զանբանն (զէշն բաղաամու) բանաւոր կացոյց, եւ զանարժանսն մարգարէութեամբ պատուեաց. (Սարգ. յռջբ.։)
ԲԱՆԱՒՈՐ. Խօսական. որ ինչ բանիւ լոկով վճարի.
Իմաստութեան տեսակ կրկին է. է՛ որ երկրաւոր է եւ բանաւոր, որ ճարտասանութեամբն իմանի, եւ է՛ որ հոգեւոր է, եւ գործով ճանաչի. (Սարգ. յկ. ՟Ը։)
Կամ Որ ինչ հայի ի բանս Աստուծոյ, կամ ի քարոզութիւն.
Բանաւոր անձրեւաւն պարարեցաւ սրտից երկիրս մսեղէն անապատացեալ մարդկան. (Ագաթ.։)
Եթէ զբանաւոր հացն սիրես ուտել. (Լմբ. ժղ. (որ հայի եւ ի յաջորդ նշ)։)
ԲԱՆԱՒՈՐ. Բանաւորական. իմանալի. հոգեւոր. շնչաւոր, բանական.
Հովիւն հօտից բանաւուր ոչխարաց. (Ագաթ.)
Բանաւոր հօտ, գառինք։ Ողջակէզք բանաւորք. (Ժմ.։ Շար.։ Խոր. հռիփս.։)
Բանաւոր պատարագ, պաշտօն։ Երկիր բանաւոր։ Բանաւոր դրախտ։ Բանաւոր բուսոց. (Շար.։ Խոր. հռիփս.։)
Սահման բանաւոր։ Փա՛յտ բանաւոր։ Տիղմս բանաւոր։ Բանաւոր մոխրոյս. (Նար.։)
| Singulier | Pluriel | |
|---|---|---|
| nominatif | բանաւոր | բանաւորք |
| accusatif | բանաւոր | բանաւորս |
| génitif | բանաւորի | բանաւորաց |
| locatif | բանաւորի | բանաւորս |
| datif | բանաւորի | բանաւորաց |
| ablatif | բանաւորէ | բանաւորաց |
| instrumental | բանաւորաւ | բանաւորաւք |