who, which, what, that;
որ միանգամ, որ ոք, who, whoever, whosoever;
որք միանգամ, all they who;
որ ինչ, what;
which;
all that;
whatever;
այրն որ գայ, the man who is coming;
զոր դու գտեր, what you have found;
եւ որ չար եւս է, որ չար քան զամենայն է, and what is worst of all;
այրն զոր եմ սիրեմ, the man whom I love;
չգիտէ զոր գործէն, he does not know what he is doing;
յորմէ, whence, therefore;
որ եւ իցէ, whoever, whosoever;
any thing whatever, aught;
որ զինչ եւ իցէ, whatever or whatsoever it may be;
be that as it may;
ընտրեա զոր եւ կամիս, choose which you please;
որոյ աղագաւ, for this reason;
որ բարիս գործէ, գտցէ զբարիս, who acts well will be rewarded;
որ խնդրէ՝ առնու, he who asks will receive;
ժողովեցին որ շատ եւ որ սակաւ, some have gathered much, some little;
հանապազօր մեղանչեմք՝ որ խորհհրդով, որ բանիւ, we continually sin either in thought or word.
which ? what ?
որո՞վ իշխանութեամբ, with what authority ?
ո՞ր որդի է, who may that child be ?
յո՞ր իրս եւ յի՞նչ միտս առաքեաց, for what and why did he send ?
որո՞վ իւիք, by which ? with what ?
յո՞ր վայր, up to where ?
յորո՞ւմ ժամու, at what hour ?
ո՞ր աղագաւ, why ? for what reason ?
զորմէ՞ օրէ ասիցէ, and what day does he fix ?
զո՞ր օրէնք ունի, what law prevails ?
վասն ո՞ր արդար վաստակոց, for what just deserts ?
որո՞վք երեսօք հալածիցեն, with what effrontery they will drive away ?
գիտէ զիւրաքանչիւր ոք ըստ կարգի՝ եթէ որ ըստ որմէ իցեն, he knows each one by the order in which he comes;
եւ որ այլ or այլն եւս, եւ որ ի կարգին, եւ որ ինչ ի կարգին, and so on and so of the rest, et cetera.
that;
որ զի, that, in order that, so that;
since, as;
կարծեմ որ գայ, I believe that he will come;
որ թէպէտեւ նոքա վեհք են, although they are superior.
some, some one;
one ... and the other;
some... others;
some ... some;
sometimes.
things present, the present;
մի վստահիր յ—դ, do not trust to the present.
watch and clock-maker.
watch and clock-making, clock-work.
temporary, of short duration.
temporariness, transitoriness, perishableness.
rocky;
jaggod;
shoaly, shelvy.
cf. Ժանու.
rusty;
venomous, poisonous.
cf. Ժանեղ.
malefactor, scoundrel, rascal;
obscene, immodest;
pernicious, pestilential, contagious;
— ցաւ, հարուած, pest, plague, pestiferous scourge.
misdeed, wickedness, rascality, villany;
obscenity, libertinism
heir;
possessor;
beneficed clergyman, incumbent.
ecclesiastical benefice, living.
heir, heiress;
անմահից կենաց լինել —, to inherit eternal life;
հայրենի առաքինութեան լինել —, to inherit or possess the paternal virtues.
cf. Ժայռաւոր.
confused, indistinct;
confusion, tumult, turbulence, uproar, hubbub, clatter, rout, rattle, dreadful or deafening noise;
— կալնուլ, to go mad or crazy, to be delirious, to rave, to be beside one's self, to wander;
— մեծ է, there is such a hubbub one cannot hear one's self.
to confound, to confuse, to perplex;
to make noise, to alarm, to rouse up.
cf. Ժխոր.
young viper;
young adder.
intelligent, skilful, clever;
well made, well constructed, skilfully made.
cf. Իմաստախոհ.
intelligent;
knowing, learned.
ninth;
ninthly.
nineteenth.
cf. Իննեւտասներորդ.
ninetieth.
that which inflames, or excites itself.
self-created;
self-acting, that makes or works for himself, or by himself.
to make by himself, to produce.
own work, sole agency, own action, own composition.
desired by himself, voluntary.
self-destroying;
self-destroyed, self-ruined.
voluntary, spontaneous, prompt, ready, inclined;
— լինել, to crave, to have a longing for, to desire, to want, to long;
— յորդոր յօժարութեամբ, of one's own freewill, willingly, cheerfully, voluntarily.
subsistent, existing by itself.
proper, own natural.
stout;
great;
thick;
rough, rude, rustic, unpolished;
awkward, ill-shaped, ill-made;
rugged, toilsome, difficult;
— զգեստ, coarse cloth;
— ձայն, rough voice;
harsh sound;
— գոյնք, stiff or unconnected colouring.
rude, rough, unpolished.
coarse featured, hard-favoured, ugly.
very rude, very coarse;
խոշորագոյնս, rudely, coarsely.
to grow up;
to become stout or bulky;
to grow rude or rough.
cf. Մանրացոյց.
to magnify, to increase, to make larger.
coarseness, rudeness, want of politeness;
bigness.
penitent.
oblique, crooked;
deluded;
strayed, erroneous, wrong.
declinator.
to turn aside, to mislead, to lead astray;
to divert, to distract;
to twist, to contort, to bend, to make awry;
to lead astray, to cause to err, to delude, to unsettle.
cf. Խոտորեմ.
perverting, turning aside, leading astray.
to turn aside, to deviate, to swerve;
to go astray, to lose the way;
to decline, to shrink from;
to slope, to slant;
to go astray, to err, to be perverted, to abandon oneself to;
to avoid, to shun.
oblique, crooked, aslant, aslope, athwart, across, transverse;
out of the way, indirect;
ill-turned, ill-made;
bad, perverse, wicked, froward;
cross beam, traverse;
—, —ս, obliquely, crossly, transversely.
hour;
time, moment;
proper time, precise time;
loisure-time, opportunity, occasion;
canonical hours, divine service;
season;
horoscope, nativity, ascendant;
*church;
Վրան or Խորան ժամու, Tabernacle;
միջին —, mean -;
աստեղական —, sideral —;
արեւային —, solar -;
ճշմարիտ —, true -;
հնչել երկրորդ —ու, to strike two;
քանի՞ են —ք, what o'clock is it ? what's o'clock ? — է երկրորդ, it is two o'clock;
—ք երկու եւ վայրկեանք տասն, it is ten minutes past two (o'clock);
երկու —ք եւ քառորդ մի, it is a quarter past two;
—ք երկու եւ վայկեանք քսան, twenty minutes past two;
—ք երկու եւ կէս, half past two;
—ք երկու քառորդաւ ընդհատ, a quarter to three;
—ք երկու եւ վայրկեանք քառասուն, twenty minutes to three;
զերրորդ —ու, about three o'clock;
առաջին — եւ կէս, an hour & a half;
կէս —, half an hour;
քառորդ մի —ու, a quarter of an hour;
ի վեցերորդ —ու առաւօտուն, at six (o'clock) in the morning, or at six AM.;
յեօթն —ու յետ միջօրէի, at seven in the afternoon, or at seven PM.;
ի սմին իսկ —ու or պահու, just now, now;
յամենայն —ու, յորում եւ է —ու, every hour in the day, at every moment;
ի նշանակեալ —ու or պահու, at the appointed time;
ամենայն —ուց են նորա գործք, every hour of his time has its appointed task;
ի —ս պարապոյ իմոյ, in my leisure hours;
— առնուլ, գտանել, to take occasion, to find time, or opportunity;
— բարեպատեհ, favorable moment;
—ու, ի —ու, ի դէպ —ու, in time, in good time, at the proper time;
— առնել, դնել, տալ, to appoint an hour, a time, to fix a day, cf. Ժամադրեմ;
յորժամ — լինիցի, when the opportunity arrives;
— է, it is time, it is the fitting moment;
այլում —ու եւ ժամանակի սպասել, to wait better times, or for a more favorable occasion;
զում —ս ընդ իմն հանել, to stay some hours with;
— հարկանել, to ring the bell;
— առնել, to pray;
to say the mass;
յամենայն —, at all times, always;
— ի —, from hour to hour;
— ի — առնել, սահմանել, to put off from time to time, to spin out, to prolong;
— ի —է, —է ի —, at every moment, hourly, from hour to hour;
առ — մի, ընդ —ս, առ —ս, at present, for the moment, now, provisionally;
—ս —ս, ընդ —ս —ս, —ս ընդ —ս, from time to time, now and then, sometimes;
յառաջ քան զ—ն, out of time, before the time, too soon;
եկեալ հասանէր —ն, the moment had arrived;
— ճաշոյն, dinner-time, the dinner hour;
— ճաշոյն է, it is dinner-time;
ըստ —ուն պիտոյից, according to circumstances, seasonableness;
զօգուտ —ս, ի բազում —ս, —ս ձիգս, ցմեծ —ս, for hours together, whole hours, hours at a time, a long time;
ի —ու եւ տարաժամու, seasonably and unseasonably;
հասանել —ու կնոջ, to be near delivery or childbirth;
to be near her time;
յետին —, dying hour, hour of death, last moments;
time.
time;
year;
century, epoch, period;
age;
the end of life, death;
the present life, our times;
season;
opportunity, leisure;
appointment;
ճշմարիտ —, true or correct -;
միջին —, mean -;
արեւային — solar -;
աստեղական —, sideral -;
դիշերահաւաստրային —, equinoctial season, equinox;
—ք Թագաւորաց, The Books of Kings;
անցանել զ—օք, to grow old, to advance in years;
— պատեհի գտանել, to find a favorable moment;
յօգուտ վարել զ—ն, to make a good use of time;
կորուսանել, անցուցանել զ—ն, to lose, to waste one's time, to while away;
դէպ —, a favorable moment;
—ի մնալ, սպասել, or սպասել դիպող —ի, to wait the favorable moment;
— առնուլ, գտանել, to find a favorable occasion or opportunity;
ընտրել զ—ն, cf. Ընտրեմ;
ոչ բազում —ք են, a short time since, not long since, lately, of late;
ոչ սակաւք են, a long time since, a long, long while ago, long since;
առ այնու —օք էր տեսանել, then one saw, it was at that period one saw;
առ —օք Վարդանայ Մեծի, in the time of Vardan the great;
յաւուրս —աց սորա, of his epoch;
ի վաղեմի —սն, in remote ages;
ի սուղ, ի սակաւ —ի, in a short time, in a moment;
ի միում, ի նմիմ —ի, at the same time;
ի յետին —ս, in these latter times, years or days;
անդստին ի —աց անտի, or յառաջին —աց, thenceforth, from the earliest or olden times;
առ նովին —օք, towards this period, about the same time;
հզօր ի —ին, powerful at that time;
— ինչ, some time, a short time;
առ — մի, provisionally, for a certain period, for the present;
—աւ, with time, in the course of time, in time, in the long run;
ընդ or ըստ —ս —ս, from time to time, at intervals, now and then, ever and anon;
զայնու or առ այնու —աւ, զայնու —օք, ընդ —ս, or յամս —ացն այնոցիկ, առ սովիմբ, or զսովին —աւ, ընդ —ս ընդ այնոսիկ, ընդ ամս —ացն այնոցիկ, then, at that time, in those times, at that epoch, during that century;
ի —ին՝ յորում..., in the time when...;
ընդ ամենայն —ս, at all times;
—աւ, once upon a time;
once there was;
formerly;
— ինչ առնել առ ձեզ, I shall remain some time among you;
—ս ձիգս, long time;
բազում —ս աշխատ եղէ ի վաստակս այս, this work has cost me much time;
բազում —ի պէտք են առ այս, that requires much time;
անցանէ —ն, time flies.
time;
time;
tense.
to arrive;
to happen, to come to pass;
to ripen;
to be able;
to have time or leisure;
ոչ —, to have no time;
to be unable;
— ի գահ թագաւորութեան, to gain the throne, to succeed to the throne;
ժաշամեցին արդիւնքն՝ բանիցն, the words are realized.
clock;
watch;
— ճօճանակաւոր, pendulum;
— ծովային, chronometer;
cf. Ժամանակաչափ;
— ելեքտրական, electric clock;
— արեւային, sun-dial;
— աւազի, hour-glass;
— ջրոյ, clepsydra;
խասխաւոր —, anchor watch;
գլանաւոր —, lever watch;
գլխալար —, keyless watch;
հնչակ —, repeater, repeating watch;
զարթուցիչ —, alarum (watch or clock);
երաժշտակ —, musical watch;
ինքնահնչակ —, striking watch, hour and quarter watch;
րոպէացոյց —, seconds-watch;
ութօրեայ լարելի —, eight-day clock;
ուզզել զ—, to set one's watch right;
լարել զ—, to wind up a clock;
քակել զ—, to take a clock to pieces;
բանալի —ցուցի, watch-key;
տուփ, պատեան —ցուցի, watch-case;
թնդիւն, զարկ —ցուցի, tick-tack;
հնչել —ցուցի, to strike;
cf. Ժամ.
dial, dial-plate;
ոլաք —ի, the hand, index;
արեւային —, sundial;
աստեղական, գիշերահաւասարային, բեւեռային, հորիզոնտկան —, sideral, equinoctial, polar, horizontal dial.
heir, successor;
owner, possessor;
beneficed clergyman;
cf. Ժառանգութիւն;
արժանաւոր — հայրենականացն առաքինութեանց, worthy inheritor of his fathers virtues.
to make heir, to cause to inherit or possess;
անուն պանծանաց անձին —, to achieve great renown;
կորուստ —, to cause to perish.
inheritance, heritage, patrimony, succession;
seizure, possession;
diocese;
ecclesiastical state, the clergy;
— թողուլ որդւոյ, to leave an inheritance to one's son;
մերժել՝ հատանել ի ժառանգութենէ, to disinherit, to deprive of inheritance, to cut off with a shilling;
առնուլ զիմն ի —, to have in inheritance;
ի — ընձեռել զոք, to place one in the church or ecclesiastical career;
ժառանգութեամբ, or ըստ իրաւանց ժառանգութեան, hereditarily, by inheritance.
smile;
laugh, grin, simper;
— ժանտ՝ երգիծական՝ քաղցր ախորժ՝ չարիմաց դժնդակ, malicions, mocking, affected laugh;
sweet, sardonic smile;
— ելանել ումեք, to wish to laugh.
to, of, by, for, in, at, upon, during, with;
հայեցաւ ի Պետրոս, he looked at Peter;
ի ժամ երրորդ, at three o'clock;
գնալ ի Հայաստան, to go to Armenia;
յերկրէ ի յերկինս, from earth to heaven;
ի պատկեր Աստուծոյ, in the image of God;
ի փրկութիւն առաքեաց, he sent to save;
բաշխեաց ի մարդ հաց մի, he distributed a loaf to each person;
որ ելանէ ի բերանոյ՝ ի սրտէ անտի գայ, that which comes out of the mouth comes from the heart;
ոչ կարէր տեսանել ի բազմութենէն, he could not see on account of the crowd;
շրջել ի զպոյ, to walk with a stick;
ի ձախմէ Դամասկոսի, to the left of Damascus;
նստել ի տան, to be at home;
ի տեղւոջ անդ, in that place;
ի տունջեան եւ գիշերի, by day and night;
ի նմիմ ամի, in the same year;
ի գարնան, in spring;
ի ննջելն, asleep, sleeping;
ի գնալն, in going, while going;
ի գլուխ իմ, on my head;
ի բարկութեան իմում, in my anger;
ի հանդերձս աղտեղիս, with soiled clothes.
signification, sense, meaning, substance, drift;
acceptation;
understanding, good sense, judgment;
notion, knowledge;
conception;
thought, idea, design, project;
maxim, axiom;
invention;
expedient, means;
intrigue, machination, plot, snare;
—ք ուղղութեան՝ առաքինութեան, sentiment of probity, of virtue;
մեծահրաշ —ք, mysteries;
զգայարանք —ից, the mind, intelligence;
ուշ —ին՝ —ից, spirit, thought;
յ— եւ ի բան հասանել, to arrive at the years of discretion;
գալ յ—, to return to one's self, to recover the senses;
to be known, understood;
ունել զիմաստս իրիք, յիմաստս իրիք երթալ, to understand, to seize the meaning, to comprehend;
—ս չարս իմանալ, cf. Իմանամ;
զ— խորհդեան կատարել, to execute the deliberation of council;
զիմաստս խաբէութեանն լուծանել, to frustrate a plot, to baffle an intrigue;
—քն գործք լինէին, the ideas were realized.
thing, something;
ունիմ — ասել քեզ, I have something to tell you;
յ— ածել, to create;
ամենայն որ — իմ է՝ քո է, all that I have is thine.
self-adorned, simple, natural;
— շնորհք, ingenuous grace;
— բանք, unaffected words
voluntary;
powerful;
self-sufficient;
— լինել, to take too much liberty, too great a latitude;
— լինել յիմն, to dare to undertake something, to attempt, to dare, to presume;
— լինել յիւր որդիս, to kill one's children with one's own hands;
— խեղդամահ սատակիլ, to strangle, or choke one's self, to commit suicide
cf. Ինքնայորդոր.
one's own master, absolute, independent;
— եմք գործոց մերոց, we are masters of our own actions.
by himself, personally, in person;
դու —, yourself, (thyself);
ես — իսկ եմ, it is I (myself);
թագաւորն —, the king himself, in person;
դուռն — բացաւ, the door opened of itself.
grass, herbage, turf, verdure;
pasture;
չոր —, bay, forage.
wound, sore, ulcer;
wounded;
— խորամուխ՝ կարեվէր, deep, mortal wound.
obstinacy, stubbornness, pertinacity;
ի խժդան եւ յոխորտի կալ, cf. Խժդան.
to harden, to become hard;
to be obstinate, to persist;
to be severe, rigorous, austere;
— ումեք, to treat mercilessly;
— որովայնի, to constipate, to close the bowels.
to harden, to make hard;
to render obstinate;
— զսիրտ, to render obdurate or callous, to harden the heart;
— զորովայն, to constipate.
hardening, making hard;
— որովայնի, astringent, binding, costive.
hardness;
stiffness;
roughness, harshness, asperity, austerity, rigidness;
rigour, severity, cruelty, inclemency, inflexibility;
— սրտի, obduracy, hardness of heart;
— բարուց՝ օրինաց, severity of customs, of laws;
— կարծեաց, too great austerity of morals, puritanism;
— որովայնի, tightness of the bowels, costiveness, constipation.
trench, hollow way, ditch;
mine or sap;
breach, rupture, rent;
division, separation;
— հատանել, to cut a trench;
to make a gap;
to open a breach;
յորդիս իմ եղեւ, there was a gap among my sons.
cf. Խրթին;
երեկորնեայն —, Venus, Vesper (the evening star).
to be hindered, impeded, prohibited, forbidden;
to cease, to remain suspended;
to be abolished;
— սովորութեան, to fall in disuse.
intelligent, well-informed, skilful, learned;
— առնել՝ կացուցանել, to initiate, to instruct, to inform;
— լինել, to be well-informed, to have profound knowledge, to be well versed in, to understand thoroughly, to know perfectly;
— լինել ապագայից, to penetrate the future;
— լինել ի մէջ բարւոյ եւ չարի, to distinguish, to know good from evil;
— լինել յամենայն ճանապարհս իւր, to be have prudently or wisely;
— լինել ի սրտի իւրում, to revolve, to turn over in one's mind, to reflect, to consider, to mediate, to ruminate, to ponder;
— լինել ոգւոյ նորա, to seize the meaning, to enter into the spirit of;
— ամենայն իմաստութեան, learned in all knowledge.
brains;
mind, sense, wit, understanding, intelligence, wisdom;
խելօք, skilfully, ingeniously, cleverly, dexterously;
bench for rowers;
— կամրջաց, bridge-head;
— գետոց, source of ariver;
—լս ունել, to be wise, judicious, prudent;
ի խելաց ելանել, to lose one's reason, to become mad;
գնալ խելօք, յայլ խելս շրջել, յայլոյ խելս լինել, to be out of one's mind, to turn mad;
ցնորիլ ի խելաց, to faint, to swoon;
ի խելս գալ, to come to one's self, to recover one's self;
to amend;
խելս խառնել, to tax one's ingenuity, to contrive, to set one's wits to work, to try, to attempt;
to dupe, to outwit, to use artifice, craft, guile;
ի խերս կերպարանեալս, feignedly, with simulation, in appearance;
astutely, cunningly;
բանք բազում — սակաւ, much tongue and little judgment;
ի խելաց եւ ի մտաց թափեալ, hair-brained, cracked, foolish, insane, mad;
գինին կալաւ զխելս նորա, he became intoxicated, tipsy.
— նաւի, poop, stern of a ship;
ի խելս նաւին, on the poop.
cf. Խեցեգործութիւն.
to stuff, to cram, to gorge;
— — զորովայն, to gorge one's self.
to fill, to heap up, to stuff, to cram;
— զորովայն, to gorge, to gormandize, to stuff or cram one's self, to eat too much.
affinity, alliance, relationship;
հոգեւոր —, sponsorship;
արկանել —, — առնել ընդ, cf. Խնամենամ.
to search for, to ask, to solicit, to implore;
to demand, to claim, to require, to run after, to pursue;
to ransack, to rummage;
— զանձն ուրուք, to seek one's life;
զարիւն նորա ի ձեռաց քոց խնդրեցից, I will require his blood at your hands;
զքէնս վրիժուց —, to revenge oneself, to be avenged;
— զերեսս Աստուծոյ, to seek God's face;
զշահս անձին եւեթ —, to have no other aim but self-interest.
gruff-look ing, surly-looking, of a stern or austere countenance, scowling, lowering;
sorrowful, gloomy, sullen;
— ցնորք, frightful spectres.
thought;
thoughtful, discreet, prudent;
ի — արկանել, to think, to consider, to ruminate;
— ի միտս կայր նորա, he had the intention to, he intended to.
cf. Խոյրագործ.
cf. Խազմագործ.
play, game;
recreation, pastime, amusement, sport;
fun, joke, raillery, pleasantery, mockery;
mummery, foolery;
games;
scene, stage, theatre;
*song, air;
սէր խաղուց, gambling, gaming;
խաղք Ողոմպիայ, Olympic games;
խաղք ըմբշամարտից, wrestling;
գնդակ խաղ, the game of tennis;
խաղ կճեայ գնդակաց, game of marbles;
խաղ նարտի, backgammon;
խաղ աղիւսակի, draughts;
խաղ սատրնջոյ, chess;
խաղ աչկապուկի, blind man's buff;
խաղ թղթոյ, card-playing;
cf. Թուղթ;
խաղ բախտի, game of chance;
խաղ բառից, a pun, play upon words;
չլինել կամակ ի խաղ, to be in no mood for sport, not to be in a sporting mood;
ի խաղ հատանիլ, զակատիլ ի խաղս, to abandon oneself to amusements;
ի խաղ մտանե, to join a game;
to sit down to play;
լինել յաջողակ ի խաղի, to have a good game;
to hare a good-hand (cards), to be a lucky player;
լինել դժբաղդ ի խաղի, to have ill luck at play;
կորուսանել ի խաղի, to play or to gamble away;
վատնել զամենայն ի խաղի, to gamble away one's fortune, to lose ones' fortune by gambling;
դադարել ի խաղի, to leave off playing;
խաղ համարել, to take as a joke;
չեն ինչ խաղոյ, it is not to be trifled with, it is no joke;
— խաղ առնել զոք, ընդ խաղ արկանել, to ridicule, to deride, to mock, to make sport or mockery of, to laugh at a person;
ընդ խաղ առնել, to rally, to joke with, to jest with;
to turn to ridicule;
ընդ խաղ, ընդ խաղս, for fun, in jest, for a joke, jestingly;
ո՛րչափ խաղացի ընդ նոսա, how many tricks I played on them ! թո՛յլ տուր անդ զխաղդ, թո՛ղ զխաղդ, joking apart, in good earnest;
խաղ կանչել, to sing a song.
a note.
peace;
calm, tranquillity, quiet, rest, repose;
pacification, conciliation;
— ընդ ձեզ, peace be with you;
— ոգւոյ, մտաց, peace of mind;
այր խաղաղութեան, angel or messenger of peace;
քաղցր՝ խորին՝ անդորր —, perfect peace, profound tranquillity, sweet repose;
— առնել, to make peace;
կեալ ի խաղաղութեան, to live in peace;
առնել — ընդ ումեք, to make one's peace with;
խաղաղութեամբ լինել ընդ ումեք, to be at peace with;
վայելել ի խոր՝ յանվրդով խաղաղութեան, to enjoy profound peace;
to live in comfort;
աղմկել զ—, to disturb, to break the peace;
աղաչել, խօսել ի -՝ ի հաշտութիւն խաղաղութեան, to sue for peace;
մերժել զբան խաղաղութեան, to refuse terms of peace, to reject means for reconciliation, to be opposed to conciliatory measures;
խաղաղութեամբ, peaceably, peacefully, in peace;
արարտասուահայց խաղաղութիւն, խաղաղութիւն ըղձիւք ըղձացեալ, the longed for peace;
խաղաղութիւն է ինձ, I am happy and contented;
խաղաղութիւն պարգեւեսցէ նմա Տէր, God rest his soul;
peace to his soul;
ե՛րթ ի խաղաղութիւն, երթայք խաղաղութեամբ, go in peace;
God be with you;
մնա՛, մնայք խաղաղութեամբ, goodbye! adieu!
cf. Խաղացք;
խաղացմունք շնորհաց, inspiration of the Divine Spirit.
to cause to move, to march, to transfer, to transport, to carry away;
to advance, to drive forward, to push on;
to pour out, to spirt;
cf. Թաւալգլոր.
spotted, speckled, marked;
գործ —, inlaid work;
— յօրինել, to inlay, to mark, to speckle.
to melt to tenderness, to be moved with compassion, to have pity;
to entreat, to beseech, to supplicate, to implore;
խանդաղատէր սիրտ նորա, he was deeply moved;
խանդաղատեցաւ զնովաւ, he took compassion on him;
— ընդ, to be moved to pity by.
bait, lure, decoy;
allurement, charm, attraction;
match;
percussion-cap;
burn, burning, scorching;
odour of burning or scorching, *burnt smell;
—իւ որսալ, to bait, to allure, to decoy, to entice;
— արկանել, to kindle, to light;
to stir up, to poke a fire;
— փառաց, շահու the attraction of glory;
the allurement of gain.
swaddling-band, swaddling clothes;
cradle;
ապտել ի —ս, to swathe, to swaddle;
արձակել ի խանձարրոց, to unswathe, to take out of swaddling clothes;
ի խանձարրոց՝ անդստին ի խանձարրոց, from the cradle, from childhood, from infancy;
ուր —ք են նորա, his birthplace;
—ք քաղաքակրթութեան, the cradle of civilization.
cf. Խոշոր;
young tree, shoot, sucker;
stake, pile.
to mix, to mingle, to blend;
to join, to incorporate, to unite;
to combine, to amalgamate;
to confound, to confuse, to perplex;
to mix up, to season;
to intermix, to intermingle;
to intertwine, to interweave;
to adulterate, to taint, to tinge;
— բարեկամութիւն, to knit in friendship;
սէր —, to fall in love with;
— զկերակուրս, to lay the cloth, to spread the table, to serve up;
— զօղս ընդ ճարմանդս, to button;
to buckle;
to unite;
— զձեռն իւր ընդ ձեռն ընկերի, to take one another by the hand;
խելս —, to exert all one's powers of ingenuity;
— ի ծով, to sail in the open sea;
զխորս —, to swim in the sea;
— զանձն, to meddle, to intermeddle, to interfere, to interpose, to intrude.
to burn, to scorch, to be parched, to wither;
— ի ծարաւոյ, to be parched with thirst;
— գորովով՝ գթով, to burn with love, with tenderness.
darkening, offusca-tion;
tenebrse;
eclipse;
— արեգական՝ լուսնի, solar, lunar -;
— բոլորական, մասնական, մանեկաձեւ, total, partial, annular -.