boldness, audacity, hardihood, confidence;
bravado, rodomontade;
insult;
assault, rushing.
cf. Խիզախիւն.
cf. Խիզախիւն.
a hut & its inhabitants.
gripes, colic;
twinge, twitch, shooting pain;
blister, sore, swelling;
rock, reef, sand-bank;
crocodile;
— սրբանին, tenesmus;
—ք ոտից, gout.
to doubt, to suspect, to disbelieve, to distrust;
to look at with an evil eye.
to be tortured by remorse;
to pain, to afflict, to grieve, to vex.
cf. Խիթացուցանեմ.
doubt, mistrust, suspicion;
remorse.
gum.
gummy;
— ծառ, gumtree.
gummy.
gamboge.
mucous, glutinous;
viscous;
— հիւթ, mucus, snot.
search, perquisition, investigation, strict inquiry;
plucking up, snatching away;
— արկանել, to search out, to investigate, to rummage, to inquire into.
cf. Խլայ.
cf. Խլայեմ.
filth, filthiness, fetid matter.
learned, wise;
pedantic.
unclean;
profane.
tendril, clasper;
sucker, shoot;
fibre, filament, stamen;
—ս արկանել, to cling to, to hold fast to, to clasp, to strain to;
to twine, to entwine;
— արկանել՝ առնուլ, to be thoughtful, melancholy;
to clasp one's knees.
scruple;
conscience;
doubt, distrust;
anguish, sorrow, affliction;
scrupulous, conscientious;
— մտաց, conscience;
scruple;
remorse, compunction;
խղճիւ մտաց, conscientiously, scrupulously;
ազատութիւն խղճի, liberty of conscience;
կշտամբանք խղճի մտաց, accusation, reproach of conscience;
— պահել, ի խղճի լինել մտաց ուրուք, to pretend to have scruples, to scruple to, to be conscientious;
լռեցուցանել զ— մտաց, to stifle remorse;
յազատութիւն խղճի մտացն, for conscience sake.
small stone, pebble, gravel;
— նաւու, ballast.
joy, mirth;
առ խնդին, for joy.
bosom, cavity, hollow;
bottom;
— սրտի, ventricle.
cf. Խինծ.
lance, spear;
—ք, խշտաց, cf. Խշտիք.
night-mare, incubus;
phantom;
bug-bear.
hard, stiff, harsh, tough;
sharp, strict, severe, rigorous, rigid, austere;
rough, rude;
cruel, merciless;
haughty, arrogant, supercilious, overhearing;
inflexible, obstinate, untoward, stubborn, untamable;
difficult, inaccessible;
—, խստիւ, harshly;
roughly, cruelly;
severely;
— բանք, harsh words;
— կեանք, austere, hard life;
խստիւ գնալ, to be blunt with;
to treat with brutality or severity, to maltreat;
—ս բարբառել՝ խօսել ընդ ումեք, to speak bluntly or harshly to, to say unpalatable things;
— է քեզ, it is hard forthee.
thickness, density;
close, dense, thick, serried;
compact, dense;
crowded, numerous, frequent;
full;
—, — առ, — ընդ —, thickly, densely;
frequently, often, much;
— առ — հարուածք, repeated blows.
white violet.
startling;
— լինել, to shy, to start at;
to doubt, to fear, to suspect;
—ս ի —ս՝ — ի —ս, inconstant, vacillating;
doubtfully, suspiciously;
with a start.
closing or shutting;
cork, stopper, bung, plug;
valve;
— արկանել, to cork, to bung, to dam, to stop;
to hinder, to oppose.
black-bird.
hasty-pudding;
gruel;
paste;
starch.
deafening, stunning.
snot, mucus.
cf. Խլիկք.
snotty, mucous;
— մարմին, թաղանթ, mucous body, — membrane.
rooter out, weeder out, extirpator.
cancer;
a shrewd person, a sly one.
deafness.
gangrene;
horrid, dark-working.
to be moved, stirred, shaken;
to creep, to insinuate.
neigh, neighing;
cf. Խղունջն.
cf. Ջրաթաթախ լինել.
censure, criticism;
discussion, examination, research.
quilting;
— առնել, to quilt, to stitch.
to grow narrow, to shrink.
the manger at Bethlehem.
to take away, to remove, to carry off, to displace;
to retrench;
to derogate, to suppress, to withdraw;
to cause to cease, to destroy, to dispel, to efface, to extinguish, to stifle;
to take away, to ravish, to take, to steal, to rob;
to lift up, to raise;
to bear, to support, to sustain;
— ի վերայ, to put, to put on, to load;
— ի հաշուէ, to discount, to deduct, to abate;
— զօրէնս, to repeal a law, to cancel, to annul;
— զխոչս, to clear, to extricate;
— զցանկն, to unbar;
— զմանուկն յարգանդէ, to deliver a woman;
— թողուլ, բարձի թողի առնել, to abandon, to forsake entirely, cf. Մերժեմ, cf. Լքանեմ;
—ի լուծ կշռոց, to weigh;
— զգլուխ, to behead, cf. Գլխատեմ;
աղաղակ կական՝ կառաչ՝ ձայն՝ ճիչ —, to scream, to cry out;
to weep;
— ի միջոյ, to carry away, to stroy, to annul;
— զամենայն դժուարութիւն, to take away all difficulty;
— զկեանս ուրուք, to take away the life of some one, to kill, to murder;
բաղոք —, to appeal, to invoke, to lament;
— զցաւս, to support pain;
— ուստեք, to go away, to depart;
— զթիւ, to subtract;
— արձակել, to dismiss;
բարձեալ բերել, to carry;
to be carried or brought;
to liken, to compare;
to be taken away;
to be destroyed;
to be estinguished;
բարձիր եւ անկիր ի ծով, be thou removed and cast into the sea;
— մտաց հպարտութեամբ, to be proud of;
արք արգարք բառնիմ, the just perish;
Դամասկոս բարձցի ի քաղաքաց, Damascus will soon be no longer a city;
բարձաւ ուխան, the pact is broken;
— ի կենաց, to die;
նմա բարձին զխանչն, they put on him the cross.
speech, voice, accent, language, idiom, dialect;
acclamation, exclamation;
cry, clamour;
sound;
կերկերեալ դողդոջ՝ ընդհատ սպառնալից —, a hoarse or gruff, trembling, interrupted, menacing voice;
յօդել —, to offer a word, to speak;
ածել ի —, to make one speak;
— արձակել, to cry, to raise the voice, to exclaim;
հնչեցին օդք ի — ցնծութեան, the air was filled with cries or a thousand cries of joy;
ի Հայ —, in the Armenian language;
— ամպոց, սրաման, thunder, noise;
— ամբոխին, clamour, cry;
— փողոյ, հաւուց, վահանաց, հողմոց, blast of trumpets, ruff;
cackling;
noise or clashing of shields;
whistling or bluster of the wind;
— առիւծու, դաղանաց, cf. Մռնչիւն;
— աղաղակի, rumour
well, right;
safely;
— եկիք, be welcome;
— նմա՜, adieu ! — մնալ ասել, to bid farewell, to take leave;
to renounce, to forsake.
intercessor, mediator;
— լինել, cf. Բարեխօսեմ.
friend;
familiar, dear;
մտերիմ՝ անկեղծ՝ ճշմարիտ՝ անձնանուէր՝ սիրելի սուտ —, intimate, sincere, true, devoted, dear, false friend.
cf. Բարեկեցիկ.
very agreeable;
բարեհաճոյ լինել, cf. Բարեհաճոյանամ.
favourable, prosperous;
— լինել, to prosper.
splendid, magnificent;
superb, graceful, pretty;
venerable;
modest, chaste, bashful;
առնուլ զիւրեաւ ծածկոյթ —, to cover one's self with a veil for modesty.
cf. Բարկասիրտ.
cushion;
bolster, pillow;
squab, mattress, divan;
bench, sofa;
hip, thigh;
dignity, degree, throne;
floor or board of a ship;
փետրալից —, downy pillow;
— երեսաց, pillow;
առաջին —, first place, place of honour;
— տալ ումեք, to confer a dignity of some one.
president;
— տեղի or —ք, the first place, honourable place.
high, elevated;
sublime, eminent, great, excellent;
հոսել ի բարձուէ, to fling, to throw from above;
ի ձայն բարձր, — ձայնի, ձայնիւ բարձու, aloud, loudly;
— առնել, to elevate, to raise on high, to magnify, to exalt, cf. Բարձրացուցանեմ, cf. Վերացուցանեմ, cf. Համբառնամ, cf. Օրհնեմ;
— լինիմ, to be elevated, glorified, cf. Բարձրանամ, cf. Փառաւորեմ;
ճանաչել զբարձունս, to know sublime or profound things;
սեղան —, splendid, sumptuous dinner, banquet;
ի բարձուէ, from above;
— ոճ, elevated style;
— քանդակ, relief, basso-rilievo.
puffed up, arrogant, proud;
— շրջիլ, to be puffed up, to be proud of, to bridle up.
moral, belonging to morals;
moralist;
moral;
— իմաստասիրութիւն, ethics;
— գիտութիւն, morality, ethics;
— իմաստ, morality;
առնել — խորհրդածութիւնս, to moralize, to make moral reflections.
good;
well;
եթէ — թուի առաջի or յաչս, if you please or like;
— ծերութիւն, a prosperous old age;
— վարդապետութիւն, good or sound doctrine;
— այր, a good man;
— խոտել, to despise or to scorn well;
— է մեզ աստ լինել, it is a good thing for us to remain here;
— է or — է բանդ, վադապետ, you say well, master;
ոչ է — մարդոյգ միայն լինել, it is not well for man to be alone;
տուժել զայր արդար չէ —, it is not a good thing to do ill to the just.
manners, custom, disposition, inclination, conduct, manner of acting;
բոյս բարուց, nature, character, natural, disposition, inclination;
— քաղցունք, good manners, morals;
անբիծ, անարատ —, pure morals;
խրոխտ —, proud character;
խանգարել՝ եղծանել զբարս, to corrupt the morals;
ամոքել զբարս, to soften the morals;
յիւրոց բարուցն, ի կամաց բարուցն, կամաւոր բարուք, բարուք, յօժարութեան, willingly, spontaneously.
open, uncovered;
բացաւ գլխով, with an uncovered head, bareheaded, cf. Հոլանի;
impudently;
աչօք —օք or —աւ աչօք ոչ զոք տեսանէր, with the eyes open, he saw nothing;
—աւ երեսօք or —օք երեսօք, with the face uncovered;
թողուլ ի — զքաղաքն, to leave open the gates of a city;
ի — է դուռն, the door is open;
ի — ունել զգլուխն, to have the head uncovered;
ի — զնա՜, go away !
—է ի —, ի —, far, very far;
quite;
out, abroad;
— ի —, openly, evidently;
բացուստ ի բաց, from afar;
far;
ի —ի, in a field, out of the city, in the country, in the open air, under the open sky, cf. Արտաքս, cf. Հեռի;
ի — առնել, to remove, to send away;
քաջ ի — անցանել զբազմօք, to surpass many;
ի — բառնալ, to take away;
երթալ ի —, ի — գնալ, to go away, to depart;
ի — եգաւ ձմեռնային ցրտութիւն, the rigour of winter is past;
ի — քակել վաղաղակն, to cease from crying;
ի — տար, ի — անդր տար, never ! no ! God forbid! come along ! fy !
— ի, except, excepted, besides, save;
without.
cf. Բացայայտակի.
remote, distant, far;
ի — լինել, to absent one's self, to quit.
far, very far;
— ի բաց cf. Բաց.
who lives, sleeps in the open air;
shelterless;
uncovered, in the open air, under the open sky;
— լինել, to sleep, to lodge in the open air or under the stars;
to pass the night in the fields.
end, limit;
sufficiency;
— է,
իմաստութեան նորա ոչ գոյ —, his wisdom is without measure.
sufficient, fit, capable, competent, qualified;
worthy, capacity, ability;
—ն or Աստուած —, God, omnipotent, Almighty;
— լինել, to suffice, to be capable;
— լինել անձին, to content one's self;
— առնել, to enable, to capacitate;
to content, to satisfy;
sufficiently, enough;
ըստ —ի, passably, tolerably, so-so;
— է, it is enough, it suffices, cf. Շատ է;
չէ —, it is not enough or sufficient.
cf. Բաւական լինել.
consul;
mayor;
prince;
փոխանակ —ի, proconsul, cf. Անթիհիւպատոս, cf. Անթիպատոս.
fragment, piece, morsel;
—ք քարանց, շինուածոյ, rubbish.
mouth;
entrance, opening;
narrow entrance of a harbour;
orifice;
defile;
anus;
— ի —, face to face;
ի —, ի —ոյ, by heart, by rote, cf. Անգիր;
ի — գիտել, ուսանել, առնուլ, ունել, to leam by heart;
— սրոյ, edge;
— գետոյ, mouth;
արկանել, կոտորել ի — սրոյ, հարկանել —ով սուսերի, to kill with the sword, to put to the sword;
ի — սովուն, at the beginning of the famine;
ըստ —, each, so much a head, apiece;
աղաղակէր ամենայն —, every one or body cried out, all the people cried out;
— ժողովոյն, orator of the assembly or council;
նա եղիցի քեզ —, he will speak for you;
գրել ինչ ի —ոյ ուրուք, to write under dictation;
ի —ս լինել, հարկանել, տապալիլ, — ի վայր անկանիլ, to fall upon one's face;
գոյժ ի — առնուլ, to bring bad news;
երդս ի — առնուլ, to sing, to warble;
ի —ոյ ուրուք, on account of or in the name of some one;
ի մի՝ ընդ մի —, ի միոջէ —ոյ, with one voice, unanimous, cf. Միաձայն, cf. Միաբերան;
— ի վայր, ի վերայ —ոյ, lying upon one's face;
ընը — ածել, to repeat incessantly;
բանս ի — դնել, to suggest, to hint;
—ք ճրադաց, cf. Բազմակալ.
bit, bridle, gag;
with the mouth shut, dumb, speechless;
— լինել, to become dumb.
to carry, to bring, to bear;
to produce;
to conduct, to lead back, to drag along;
to provoke;
to refer;
to render;
to suffer, to support;
— զնմանութիւն, to imitate;
to resemble, to be like;
յինքեանս — զկեղծիս, to feign, to dissimulate, to pretend;
— ընդ միոյ երեսուն, to give thirty for one;
— զվճիռ, to give sentence;
— զլռութիւն, to be silent, to hold ones tongue;
ոչ բերէ ատել կարդ բանիս, the order of mine discourse does not permit me to say;
— ատելութիւն ընդ ումեք, to hate, to dislike some one;
նախանձ — ընդ ումեք, to envy some one;
— սրամտութիւն ընդ ումեք, to be angry with some one;
to be offended;
ի գործ —, to make use of;
խորհուրդ — ընդ ումեք, to consult, to take counsel with some one;
ոգի —, to strengthen one's self, to become strong;
ոչ — զփառս ուրուք, to envy the glory of some one;
ի համար, ի հաշիւ, to count, to enumerate, cf. Համարեմ, cf. Հաշուեմ;
տալ —, to cause to be conveyed, to despatch;
ի միտս, ի յուշ —, to remember;
օտարացուցիչս իմն բերես ի լսելիս մեր, you tell us strange things.
cf. Բերկրալի.
cf. Բթիմ.
blear, bleared;
Գիճակն.
medical;
բժշկականն, cf. Բժշկականութիւն.
lobe of the ear;
— սրտի, auricles of the heart;
— լերդի, lobe of the lungs.
cf. Բլշակնիմ.
cf. Բիծ դնել.
cf. Բնաջինջ առնեմ.
inhabitant, native, indigenous;
inherent;
habitation, dwelling;
sepulchre, tomb;
բնակք, cf. Գերեզման, cf. Շիրիմ.
natural;
—, — իմաստասէր, այր, philosopher;
physician;
—ն, physics;
—ք արուաց, genitals;
—ք, — լոյս, օրէնք, light of nature, natural law.
to inhabit, to dwell, to lodge, to reside, to make abode, to sojourn, to settle, to occupy;
—ի միասին, to cohabit.
cf. Բնաւորիմ.
all, total, entire;
— ոչ, ոչ —, — սիկ ոչ, not, none, never, nothing;
—, — իսկ, totally, entirely, absolutely;
ընդ —, everywhere;
throughly.
natural, innate;
— յօժարութիւն, temper, inclination.
all total, entire;
garland, crown, circle;
bud, button;
environs;
— գիր, primer.
horse-radish;
կարմիր —, radish.
nest;
niche;
dwelling, lodging;
—ս դնել՝ կառուցանել, to nestle, to make one's nest;
հանել ի բունոյ, to take out of the nest.
herb, plant, simple;
vegetative body;
— բարուց, —ք բնութեան, բարք բուսոց, nature, temper, natural character, cf. Բարք, cf. Բնութիւն, cf. Սովորութիւն;
to pullulate.
to assemble, to gather;
to complete, to accomplete, to accomplish, to finish;
to contain, to inclose, to comprehend;
ի համառօտն —, to abridge.