preface, prologue, preliminary dissertation, prefatory discourse, preamble, exordium, prelude, prolegomena;
speaking first.
to speak first;
to open the proceedings;
to make a preface or introduction;
to give as a specimen.
cf. Յառաջաբան;
the being the first to speak;
prediction.
pronounced, uttered.
cf. Յառաջ բերել;
to be produced;
to advance, to progress.
presentation;
preposition, propounding;
pronunciation, utterance.
placed in the chief seat, seated in the highest place;
president;
—ք, precedence, primacy, the first, highest or most honourable place.
foreknowing, prescient;
instructed beforehand;
forewarned.
prescience, foreknowledge.
written beforehand.
known or discovered precedently;
pre-eminent.
preceding, foregoing, antecedent.
anterior, previous, precedent, former, prior;
before, heretofore, beforehand, antecedently, previously;
formerly, anciently;
— աւուրբք, some days before;
— քան, before;
ի —գունէ, a priori.
pre-existence.
cf. Նախագուշակ.
to write about or treat of antecedently;
—գրեալ, predicted, foretold;
aforesaid, above mentioned.
prior, placed before, having the precedence;
pre-eminent;
foregoing, precedent.
cf. Նախադասեմ.
advancing, progressing;
improving, making proficiency;
forward;
coryphaeus;
proficient;
— է, he is advancing in his studies;
երթալ — եւ մեծանալ, to improve;
to increase in prosperity;
իրք առնն — յաջողէին, that man prospered greatly.
cf. Յառաջադիմեմ.
to advance, to go forward, to progress, to make progress, to profit, to succeed.
advancement, progress, improvement, amelioration.
placed before, propounded.
to set before, to propound;
to propose;
to purpose, to project, to devise, to form a design or resolution.
proposition;
design, project, intention.
foregoing;
progressive;
— գունդ, advanced guard, vanguard.
course of the stars.
premeditating, deliberating beforehand;
premeditated;
— լինել, to premeditate;
to provide.
previous deliberation, premeditation.
foretelling, predicting;
presuming to speak first;
pert, petulant, saucy, rash.
prediction, prophecy.
resultant.
foreknown, predicted, foreseen.
foreknowledge, foresight, presage.
to produce, to create.
producer, author.
production, creation.
predisposed, spontaneous.
predisposition, spontaneity.
built or constructed previously.
Perfect from all eternity;
done or finished before.
pre-ordained, destined;
decreed;
first in order.
first building or construction.
prominent, jutting or leaning out.
present, assisting;
first in order or rank, primary, principal, chief;
coryphaeus.
the first place;
the front, the fore part.
familiarized or tamed beforehand.
provident, prudent, cautious;
— լինել, to foresee.
arrived before or first.
cf. Յառաջահասութիւն.
adb. with giant strides;
— ընթանալ, to walk or advance -;
— յառաջադիմել, to make rapid progress;
— great improvement.
to invite, to desire, to invite to a feast or assembly;
to convoke, to convene;
յառաջագոյն —, to predestine;
— ի ճաշ, to ask or invite to dinner.
gnat, mosquito;
midge, any small fly;
առաջնորդք կոյրք, որ զմժղուկս քամէք եւ զուղտս կլանէք, ye blind guides, who strain at a gnat and swallow a camel.
to enter, to go or come in, to introduce, insinuate or intrude oneself;
to penetrate into, to slip in;
— առ ոք, առաջին ուրուք, to present oneself, to call on, to visit;
— աղօթից առաջի ուրուք, to be heard, hearkened to;
— առ ումեմն, to be a guest, to receive hospitality, to be lodged;
— առ կին, to know a woman;
— ի վերայ օտարի ամուսնոյ, to commit adultery;
— ի or ընդ գիրկս, ընդ աղեղն, to bend a bow;
ի դատաստան, ի դատ —, to sue, to bring an action against, to summon before a magistrate or court of justice;
ընդ դատաւորաւ —, to act the judge;
ընդ երկիր —, to plunge into an abyss, to be engulfed, swallowed up;
ընդ գետին —, to be overwhelmed with shame, to hide one's confusion under the earth;
— ի ծառայութիւն, to enter a person's service, to serve;
— յորդեգրութիւն, to be adopted;
երաշխաւոր —, to guarantee, to become security;
— ի պայքար, to dispute, to contest;
ի փորձ —, to prove, to try, to make an experiment;
— ընդ մերով մարդկութեամբս, to be clothed with our humanity;
ի քուն —, to be overcome with sleep, to sleep, to lay to sleep;
— արեգական, to go down, to set;
ընդ քիրտն —, to sweat, to work hard, to give oneself much trouble;
— ի նաւ, to embark, to go on board a vessel;
— ընդ անձին, to be at enmity with oneself;
— ընդ լծով or — ընդ ձեռամբ ուրուք, to submit, to become subject to;
— դիւի ի մարդ, to possess;
— ի ճաշ, to sit or be at table.
back, backward;
behind;
after, then, since, afterwards, subsequently, posterior to, after that;
— կողմանէ, backward;
behind, from behind;
— հուսկ, — յետուստ or ուրեմն, at last, finally, at length, in fine, in conclusion;
— եւ առաջոյ, behind and before;
— ապա, after;
— ձերմէ, behind or after you;
— գտանիլ, to be deprived of.
to rise, to arise, to get up, to rise or stand up, to rise again;
to awake, to be roused, to wake out of sleep;
to resuscitate, to come to life again, to live again;
— ի մեռելոց, to rise from the dead;
— ի վերայ, — ընդդէմ, —ոսոխ հակառակ ուրուք, to rise against, to rebel or stand up against, to revolt, to mutiny;
անդրէն —, to rise anew, to get up again;
յարեաւ միւս եւս խնդիր, another question arose;
արի՛, arise !
;
օ՛ն արիք, get up !
արիք ընդառաջ նրան, go to meet him;
յարեաւ յաթոռոյն, he rose from his seat, he got up from his chair.
after, since, afterwards;
— զատկի, after Easter;
— տրայիանոսի, after Trajan;
— երկուց ամաց, after two years;
— գալոյ քո, after or since your arrival;
— մեկնելոյ քո, since you set out;
— բազում ժամանակաց, a long time since;
— սակաւուց, a short time since, shortly after;
— այսորիկ, — այնորիկ, after that, since that time, then, since, afterwards, after;
— որոյ, after that;
back;
— յառաջ, before and behind;
ի — ընկենուլ, to lay aside;
— դարձուցանել, to bring back;
— դառնալ, to return, to come back;
— կալ, to recede from, to desist;
— հայիլ, to look back;
— ընթադրել, to retort, to repulse, to repel.
barenecked;
naked, clear, evident, open, frank;
nakedly, clearly, overtly, plainly;
— առնել, to make evident, to reveal, to discover, to unveil;
ամենայն ինչ — կայ առաջի նորա, all things are naked and opened unto the eyes of him.
heart;
heart, soul, mind, intellect, memory, intelligence;
courage, spirit, heart;
heart, inmost thought;
heart, centre;
առ սրտի, through anger;
սրտի դիւր, ease, pleasure, contentment, satisfaction;
բարութիւն, խստութիւն սրտի, kindness, hardness or obduracy of heart;
լքումն սրտի, faintheartedness, despondency;
ուղիղ, անկեղծ սրտիւ, sincerely, openheartedly, openly;
բոլորով սրտիւ, ի բոլոր սրտէ, յամենայն սրտէ, սրտի մտօք, with all one's heart or soul, heartily, with good will, willingly, voluntarily;
կրթել զ—, to form the mind or character;
հեռացուցանել յանձնէ զ—ս, to alienate good will;
գերել զ—, to captivate, to gain the heart or affection;
յինքն արկանել զ— ուրուք, to gain a person's good;
յափշտակել զ—ս, to charm or gain all hearts;
գորովել, ժառանգել զ—, to touch, to move, affect or stir, to possess the heart;
իջանել ի խորս սրտին, to descend into one's heart;
թափանցել ի խորս սրտին, to penetrate the inmost recesses of one's heart;
տալ, նուիրել զ— իւր, to give one's heart;
խոտարեցուցանել զ—, to pervert, to deprave the heart;
խօսել ընդ սրտի, to speak to the heart;
ասել ի սրտի իւրում, to say within oneself, to say in one's heart;
սրտի մտօք վաստակել, to labour heartily, to take to heart, to occupy oneself seriously with;
— ի բերան շրջել, to seek painfully for;
սրտի դիւր լինել, to be in a state of contentment or tranquillity, to feel pleased, comfortable, contented;
զեղուլ զ— իւր առաջի աստուծոյ, to open one's heart before God;
հայրական, մայրական, գողտր, զգայուն, խաղաղ or անդորր, խաղաղաւէտ, երախտագէտ, ազնուական, բարի, ազնիւ, վսեմախոհ, վեհ, անվեհեր —, paternal, maternal, tender, feeling or sensible, calm, pacific, thankful, noble, good, excellent, elevated (high-minded), great, intrepid or dauntless heart;
անզգայ, ապերախտ, խիստ, ապականեալ, վատ, անգութ, անողորմ, չար, լքեալ —, unfeeling or insensible, ungrateful, flinty or obdurate, spoilt or corrupt, craven or dastard, hard(hearted), unmerciful or pitiless, cutting, drooping, dejected or despondent heart;
խորհուրդք մեծամեծք ի սրտէ գան յառաջ, great thoughts take their rise in the heart;
—ն բաբախէ, թնդայ, the heart palpitates;
արկ ի — իմ, he placed in my heart, he inspired me;
անկցի գութ ի — քո, let your heart be touched;
նուաղեալ էր — նորա, his heart was weak;
հրճուէր ի սրտի, he rejoiced from the bottom of his heart;
եթէ ուրուք — առնուցու կերիցէ, let him eat it if he has the heart to, if he has courage enough;
— իմ գելանի, my heart is moved;
— ի բերանն էր, he struggled with death;
որ յաչաց հեռացաւ՝ ի սրտէ հեռացաւ, out of sight, out of mind.
little;
brief, short, succinct, concise;
*dear, high-priced;
short;
an Armenian note;
— ինչ, իմն or մի, a little, cf. Փոքր ինչ, cf. Խուն մի, cf. Սակաւ մի;
— ինչ յառաջ, some time before;
— ինչ կանխագոյն, a little before;
— ինչ զկնի, some time after;
յաւելից այլ եւս — ինչ, one word more;
ի — բանս, — բանիւ, in few words;
— իշխանութիւն, իշխանք, cf. Սակաւապետութիւն.
to bound, to limit, to set bounds to, to circumscribe;
to define, to determine, to fix, to decree, to establish, to institute;
to regulate, to decide, to resolve, to propose, to deliberate, to stipulate, to prescribe;
to destine, to design, to affect;
to consist, to measure, to weigh;
յառաջագոյն or յառաջ —, to predestine, cf. Նախասահմանեմ;
— սահմանս զանձնէ իւրմէ, to bind oneself by an oath to;
— անդր քան, to confine, to banish, to exile.
generating or producing worms;
— առաջնորդ, Queen-bee.
moveable, moving;
versatile, unsteady, unsettled;
առաջին —, the primum mobile;
— ի հողմոյ, shaken by the wind;
— եւ անշարժուն ստացուածք, personal and landed property.
grace, Divine grace;
favour, good offices, auspices, service, benefit;
grace, gracefulness, charm, beauty;
agreeableness, pleasing or graceful manners;
thanks givings, thanks;
forgiveness, pardon, mercy, grace;
gift, concession;
merit, worth;
the Graces;
ի —ս, առ —ս, for, in favour of;
by favour;
ի նորա —ս, —ս նմա առնելով, to please him, to do him the favour, to oblige him;
ի —ս երեսաց քոց, thanks to you;
in your behalf, for you;
—իւ տեառն, թագաւոր..., by the grace of God, king...;
— արա, pray, do me the pleasure;
լի —օք, most graceful;
— or —ս ունել, —ս մատուցանել, to thank, to return thanks, to be thankful to, cf. Շնորհակալ լինել, cf. Գոհանամ;
—ս արկանել, to be grateful, to acknowledge;
—ս գտանել, to be in favour or in the good graces of, to please;
—ս գտանել առաջի or առաջի աչաց ուրուք, to find favour in the sight of any one, to find grace or favour with, to win the good graces of, to please, to be liked;
—ս առնել ումեք, to favour, to gratify, to befriend, to forgive, to excuse, to remit, cf. Շնորհեմ, cf. Ներեմ;
—աց տալ, to give gratuitously;
— ընդ —ս ինչ տալ, to discharge an obligation as if doing a favour;
զրկել ի —աց, to disfavour, to disgrace;
մեռանել ի —ս, to die in a state of grace, in odour of sanctity;
— ունիմ քեզ, thanks, I thank you, much obliged to you;
cf. Զեղումն.
bad, wicked;
hurtful, sinister, dangerous;
mischievous, malicious, spiteful, flagitious, iniquitous;
evil, malice, wickedness, iniquity, perversity, impiety;
trouble, affliction, disaster, misfortune;
—, —աւ, —իւ, —եաւ or —ով, ill, badly, wickedly;
ferociously, ruthlessly, without pity;
—, —ն, այս —, demon, evil spirit;
մահ —, plague, pest, pestilence;
օր —, unlucky day;
ժամանակ —, calamitous times;
— ծառ, worthless tree;
— ջուր, unwholesome, polluted, very bad water;
— ամօթ, bashfulness, sheepishness;
—, —իս առնել, գործել, to harm, to hurt or wrong any one;
—աւ կորուսանել, to destroy cruelly, without pity or remorse;
զ—սն —աւ կորուսցէ, he will miserably destroy the wicked men;
արար — առաջի տեառն, he did evil in the sight of the Lord;
եւ որ — քան զամենայն է, այլ որ — եւսն է, the most disagreeable that can be, the worst, the worst is that, that is worse;
զի մի — եւս ինչ լինիցի քեզ, for fear lest something worse should happen.
war, battle, combat, fight;
temptation;
առտնին or քաղաքական —, intestine or civil war;
պաշտօնարան —ի, War-Office;
պաշտօնեայ or ոստիկան —ի, Minister of War;
պատրաստութիւնք —ի, warlike preparations;
արիւնռուշտ —, bloody battle;
մահացու —, war to the death, deadly fight;
դաշտ —ի, battle-field;
ըստ օրինաց —ի, according to the laws of warfare;
— հրատարակել, to declare war against;
— ահագին ի վերայ ուրուք յարուցանել, to threaten with war;
պատրաստիլ ի, —, to prepare for war;
երթալ ի —, to go to the wars;
առաջին նուագ մտանել ի —, to be in one's first battle;
ձեռն արկանել ի —, to undertake a war;
ի —գրգռել, դրդել, to excite to war;
to engage in war;
— յարդարել ընդդէմ, to combat, to attack;
տալ —, — մղել, to be at war, to make war, to war against, to give battle to, to fight a battle with;
եղեւ — խիստ յոյժ, a bloody battle was fought;
գրգռել, բորբոքել զ—, to excite, to kindle war;
սաստկացաւ —ն, the combat was fierce;
կորուսանել զ—ն, to lose the day, or a battle;
ի ժամանակս —ի, in time of war;
արծաթով պնդի —ն, gold is the sinew of war;
cf. Ընտանի;
cf. Իր;
cf. Խանձեմ;
cf. Մարտ.
to honour, to render honour and respect, to respect, to esteem, to venerate, to revere, to glorify, to favour;
— զախտն, to caress, to cherish, to flatter, to humour the passions;
յառաջ —, to esteem most, to prefer.
pity, compassion;
pity-stirring, piteous, pitiable, moving, touching, miserable, unhappy, unfortunate, sad, deplorable, dismal;
—, —ս, — —, touchingly, humbly, in a suppliant manner;
miserably, piteously, pitiably, deplorably, lamentably;
compassionately;
— խօսել, to speak pitifully or deplorably;
յաղերս եւ յ— խոնարհեցուցանել, to touch, to excite or move to compassion, to inspire pity;
անկցի — իմ առաջի քո, have compassion on me ! have mercy on me !.
high, superior;
ի —, from above, from on high, from heaven;
from the beginning;
— ի վայր, from top to bottom;
անդուստ ի —, from ancient times, from the beginning;
ի — եւ ի սկզբանէ այնպիսիք էին, they were so from the beginning;
յառաջագոյն ի — գիտէի զայս, I knew that long since.
cf. Յառաջաբանեմ.
cf. Յառաջագահ;
— արքեպիսկոպոս, primate;
— նստել, բազմել, լինել, to preside, to be the president, to hold the first place;
—ք, cf. Նախաթոռք.
more ancient;
cf. Յառաջագոյն.
cf. Առաջին.
cf. Առաջին.
place, spot, site;
occasion, opportunity;
point, lieu;
հասարակ —ք, common-place topics;
հասարակաց —ք, public places, squares;
սուրբ —ք, holy place;
the Holy Land;
— ապաւինի, refuge, shelter, retreat, cover;
առ տեղեաւս, here;
ի — or ի տեղւոջ, in the room of, instead of, in lieu or place of;
ի —ս —ս, տեղեաց տեղեաց, in different places, in some or several places;
ընդ ամենայն —ս, in all places, every where;
omnipresent;
առ տեղեաւն, there, in the very place;
just then, for that time, for a short time;
ունել զ—, to supply the place of, to substitute for, to take or fill the place of, to succeed;
ունել զառաջին —, to hold or occupy the most advantageous place, to be on the side of the wall;
զ— առնուլ, ունել, to stop, to cease to go, to rest, to take repose, to halt;
անկանել ի տեղւոջ, to be left dead on the spot;
— առնել ումեք, to give the first place to a person;
— տալ ումեք, to yield, to give up, to acquiesce, to consent, to condescend, to submit;
— տալ իմիք, to expose oneself, to give hold;
— տալ յիմեքէ or յումեքէ, to evade, to avoid, to draw back, to withdraw, to retire, to depart, to go away;
շրջէր փախստական տեղւոյ ի —, as a fugitive he wandered;
բանին իմոյ չիք — ի ձեզ, my words have no place in you;
— տուր գնա՛, get thee hence ! cf. Թատր, cf. Ժահահոտ.
to finish, to end, to complete, to bring to an end, to terminate, to carry out, to perform, to fulfil, to conclude;
to recompense, to restore, to compensate;
to pay, to acquit, to discharge, to settle;
to deliver, to release, to free from, to rid of, to disentangle, to set free;
to forbid, to prohibit, to obstruct, to hinder;
— զկեանս, to end one's life, to depart this life, to die;
— զոք ի կորուստ, to despatch, to kill;
— զպարտս, to pay, to settle a debt;
— զհաշիւն, to pay a balance;
գործս —, to despatch business;
զիրս դատաստանին արեամբ —, to condemn to capital punishment;
— զհաճոյսն, to content, to satisfy;
զառաջի եդեալ ճանապարհն —, to finish the journey undertaken;
ոչ ինչ կարացին ի ժամուն —, they could do nothing at that moment;
անձամբ ինչ ոչ կարէր —, he could do nothing alone;
չոր թզով եւեթ զպէասն վճարէր, he satisfied his hunger with dried figs alone;
վճարեցէք զնա ամենայն իրօք, provide for all his requirements;
վճարեաց վասն նորա հայրն, his father resolved to kill him;
տեսից եթէ ըստ աղաղակին վճարեցին, I shall see if their works equal their cry ?
լինել ի միջի եւ չլինել՝ զնոյն վճարէ, to be there or not is the same thing;
աստուածպաշտութեամբ վճարեցին զկեանս, they led a pious life to the end.
Estate, State;
domination, rule, power;
sovereignty, empire;
Barony, lordship;
—ք, the dominions;
— ձեր, Your Majesty;
առաջի քոյոյ հզօր տէրութեանդ, before your high Majesty;
— քո ազգէ մինչեւ յազգ, your dominion endures throughout all generations.
age, years, time of life;
century;
— մանկութեան, infancy, tender age, first period of life;
անլիութիւն տիոց, immaturity, unripe age;
— ծերութեան, old age;
ի տղայ տիոց, անդստին յառաջին տիոցն, from one's infancy;
from one's boyish or girlish days, from boyhood or girlhood;
ի մատաղ or ի մանուկ տիոց, from one's earliest years;
ի հասակ եւ ի տիս հասեալ, grown up;
ի կատարեալ տիս հասեալ, arrived at years of discretion;
յերեքտասանամեան տի, thirteen years old;
մանկագոյն տիովք, young, in infancy;
ի նոյն տիս հասակաց, հաւասար տիօք, of the same age, coetaneous;
cf. Մատաղ.
music, song, air, tune, melody, strain;
sonnet;
cup, goblet, bowl, mug;
fashion, manner;
bout, time;
երեքսրբեան —, trisagium, agiology;
յօրինել —ս, to modulate, to sing;
հեշտացուցանել զ—ս, to make a sweet concert or harmony;
զյաղթութեան —ս երգել, to sing an epinicion, a triumphal song;
fashion, manner;
bout, time;
զառաջին —ն, յառաջնում —ի, the first time;
ի բազում —ս, ի —ս բազումս, յայլ եւ այլ —ս, more than once, several or many times, over and over again;
ի միումն —ի, once, at once;
all at once;
զմի — եւս, once more;
վասն միոյ —ի, առ մի —, for once;
զայս մի եւս —, more, once again;
յերկարագոյն —օք զբանիւք անկանել, to be prolix, to prolong the discourse;
յերկարագոյն —օք, long, a great while or time;
զվեց օրն մի մի —, once a day for six days;
լուր զայս վերջին —, hear for the last time;
cup, goblet, bowl, mug;
— ոսկի, golden cup or goblet.
little, small;
few;
inconsiderable, trifling;
minor;
— ինչ, — մի, somewhat, a little;
փոքու իմն, in few;
almost;
յետ փոքու, զկնի փոքու ինչ, յետ — ինչ, shortly after, in a short time, shortly;
ի փոքուստ, from small matters;
ի փոքուն, in small things;
ի փոքուստ or փոքրուստ, in infancy, yet young;
— —, առ — —, ըստ փոքու փոքու, առ ի — —, by little and little, little by little, by degrees, insensibly;
— մի յառաջ, shortly before;
— մի եւս՝ եւ, — միւս եւս, — ինչ՝ եւ, little was wanting, there was little wanting to, almost, nearly;
— միւս եւս եւ անկանէի, I was very near falling in;
— մի եւս սասանեալ էին ոտք իմ, my feet were near sliding;
— ինչ համարել, վարկանիլ, — իմն թուիլ յաչս, to hold as trifles, to consider as insignificant;
ի փոքունս յարեալ հայիլ, to stand upon trifles, to lay much stress upon things of no importance.
pace, step, stride;
— մի ոտին, a foot of earth;
— առ —, — —, step by step;
ընդ — —, at each step;
հազար —, mile;
առնուլ զառաջին —, to take the first step, to break the ice;
—ս փոխել, to step, to walk;
եւ — առ —յուշիկ ընթաց՝ վարեալ տանի քաջ անդր ի բաց, fair and softly goes far in a day.
how much, how many, how;
as much as;
որչա՞փ եւս, որչա՞փ եւս առաւել, how much more ?
որչա՞փ անգամ, how many times ?
որչա՞փ ժամանակ, how long ?
— յիսն է, as much as in me lies, my best;
— կարեմ, as much as I can;
— հնար է, as much as possible;
— եւ մեծատուն իցէ, however rich he may be;
այնչափ յարգեմ զնա — զքեզ, I esteem him as much as I do you;
եւ — յառաջ մատչէր, in proportion as he advanced;
զորս — ոք հաւաստագոյն քննեսցէ, the more one sifts or investigates them, the more one;
— ի կենցաղումս կեամ, while I breathe this moral breath;
յ—ից զրկեցեր զանձն քո բարութեանց, of how much you have deprived yourself !
— ծնեալ էր զիս մայր իմ՝ այսպէս հանգիստ եւ անոյշ քուն ոչ է եղեալ, never since my birth did I sleep so well;
— մարդիկ, նոյնչափ կարծիք, as many men, as many minds.
to have;
to take, to hold, to possess, to occupy, to enjoy;
to take, to stop, to retain;
to seize upon, to become master of, to subject, to subdue;
to contain, to enclose;
to carry, to support, to sustain;
to relate to, to refer to;
to be able, to know how;
— առ, իբրեւ, to esteem, to repute, to take for, to look upon as, to regard as;
— զտեղի, to stand instead of, to supply the place of;
— զոք, to stop one, to seize;
— զգուշութիւն, to take care, to watch;
— ի մտի, to form a design or project, to propose to oneself, to think to;
to retain;
զառաջս —, to oppose, to resist, to impede, to hinder;
to stand or go before;
զդէմ —, to make head against, to face, to resist, to oppose, to fight;
— առ իւր զխորհուրդս, to keep another's secret;
— զտունն, to maintain the honour of the house;
պինդ — զխոստովանութիւն, to keep the faith;
ի վայր — զբարկութիւն, to refrain from anger, to control one's anger;
գութ — զմէնջ, to have pity on us;
— զաղանդ, զուսումն, to follow the doctrine, to be of the sect of;
ոչ առ սուտս ունիմ զձեզ, I do not take you for liars;
զանձինս առ իմաստունս ունէին, they thought themselves wise;
իբրեւ զմարգարէ ունէին զնա, they looked on him as a prophet;
սրտմտութիւն կալաւ զնա, he was enraged;
զի՞նչ ունիս առնել, what have you to do ?
կալ զնա զեղջերացն, take it by the horns;
հրամայեցին նմա — զգլուխ բազմականին, they gave him the highest place at the feast;
տենդն կալաւ զնա, the fever has seized him, he has caught a fever;
ունիմ ի վենետիկ քսան եւ չորս ամ, I stayed twenty-four years in Venice;
ահ կալաւ զիս, fear seized me;
ի բանի մի ունիք, never mind, do not care for that;
— ունէին իւղ՝ այլ, they had indeed oil, but;
խօսել կալաւ, he began to speak;
կալարուք զկիրճս ջրոցն, seize the canals;
դիպող պատասխանեօք ունի զբերանս նոցա, he silences them with opportune replies;
խօսիլ ոչ ունիմ, ոչ ունիմ ասել, I cannot speak, I do not know how to speak.
day, daytime;
time, days, life;
— գործոյ, work-day;
— տօնի, feast-day, holiday;
օր ծննդոց, birth-day;
ուտիք օր, flesh-day;
օր պահոց, fast day;
օր մոխրոց, ash-wednesday;
տօն աւուրց յաւուրս, universary solemnity;
գեղեցիկ or գեղածիծաղ օր, fine, splendid day;
բարենշան՝ երջանիկ or երանաւէտ օր, fortunate, happy, lucky day;
չարագուշակ օր, unlucky day;
այս or զայս օր, today;
օր ընդ մէջ օր ընդ օրն, every other;
օր յօրէ, from day to day;
օր ըստ օրէ, quotidian;
day by day, daily, every day, more & more;
օր աւուր, աւուր աւուր, աւուրց յաւուրս, daily, every day;
առ օրին, նոյն օրին, the same day, in the same day, presently, soon;
զօրն ցերեկ, զօրն իբուն, all day, all day long, during the livelong day, from morning till night;
զօր ամենայն, every day, diurnal;
all day long;
մինչեւ ցօր հասարակ, till noon;
աւուրն, a day;
յաւուր միում, ի միում աւուրց, one day, a day, one fine day, some fine day;
յերկրորդում աւուր, the day after, next day;
ի միուսում աւուր, the day after, tomorrow;
հետեւեալ օրն, the following day;
յետ երկուց աւուրց, two days after;
յերիր աւուր, in three days;
ի նմին աւուր, the same day;
ի նմին իսկ աւուր, the very same day;
յօրէ յառաջնմէ, from the first day;
զամենայն աւուրս, every day, for ever;
յաւուրս մեր, in our days, in these days, in our time;
յաւուրս յետինս, in the latter days, latterly;
յաւուրսն յայնոսիկ, in those times or days;
յաւուրս նորա, under him, during his time;
որ օր, the day that;
զաւուրս, many days, long time;
միով օրով, of a day;
օր ի յօր or օր յօր առնել, to put off from day to day, to procrastinate, to defer, to delay;
օր սահմանել, to fix a day;
կալ զօրս զերեկ դատարկ, to waste the day, to remain idle all day;
համարել զաւուրս, to count the days;
մեռանել լի աւուրք, to die full of days;
շրջել աւուրն, the passing of the day;
բառնալ զծանրութիւն աւուրն, to bear the burden of the day;
դեռ աւուր շատ կայ, it is not yet late, it is yet early;
մինչ աւուր կայ, while it is day;
զամենայն աւուրս կենաց իւրոց, for his whole lifetime;
երկայնին, կարճին աւուրք, the days grow or are growing longer, shorter;
երեք ժամ է աւուրն, it is three o' clock a. m.;
ոչ յետ բազում ինչ աւուրց, in a few days, soon, shortly;
տային նմա աւուրն նկանակ մի, they gave him a loaf daily;
մանուկ ծնեալ առ օրին, new-born babe;
օրն խոնարհեցաւ յոյժ, the day gave place to evening;
շատ է աւուրն, sufficient for the day is the evil thereof.
example, model, exemplar, original;
transcript, copy;
idea, shadow, image;
drawing, design, plan, project, representation;
form, manner, way, sort, figure;
sample, pattern, specimen;
paradigm;
as, in imitation of, after the fashion of, by way of, like...;
զայս —, զայս ձեւ օրինակի, զ— զայս, ըստ սմին օրինակի, — զայս, պէս զայս —, in this manner or way, thus, so;
զայն —, զնոյն —, ըստ նմին օրինակի, in that way, in the same way, likewise;
զոր —, օրինակի աղագաւ, — իմն, for example, for instance;
— իմն, let us say, we will suppose;
ըստ —ի, after the manner of, according to the example of, in imitation of, like;
սովին օրինակաւ, like that, in that way;
աստուածահրաշ օրինակաւ, in a divine way;
որով օրինակալ եւ է or իցէ, in whatever way it may be;
բարի՝ չար՝ քնաղ՝ գեղեցիկ —, good, bad, rare, fine example;
— տալ, to give or set the example;
— առաջի ընծայել, to indicate as an example;
— առնուլ, to take for example or for model, to follow;
— զանձն ընծայեցուցանել, կացուցանել, to shew or set oneself an example of;
—աւ իւրով քաջալերել, to encourage by one's example;
— եկաց թագաւորաց, he was the model of kings.
to labour, to cultivate, to plough, to till;
to sow;
to lead, to conduct, to guide;
to lead away, to drive, to cause to go;
to chase away, to drive out, to expel, to dispossess;
to draw or carry along, to drag along;
to direct, to guide, to govern, to rule, to manage;
to use, to employ, to make use of, to handle, to wield;
to thrust in, to drive into, to fix in;
cf. Վարիմ;
— ամենազօր իշխանութիւն, to wield absolute authority;
գերի or ի գերութիւն —, to catch, to make captive, prisoner, to reduce to slavery;
— զկեանս, կենցաղ, to live;
դատ —, to act against, to pursue to justice;
to be concerned in a law-suit;
— ի խաղաղութիւն, to make peace, to pacify, to appease, to accommodate;
— զճանապարհ, to travel;
to go, to walk, to march;
— զնաւ, to navigate, to steer a ship;
յառաջ —, to drive forward;
to urge or push on.