research, examination, investigation, inquiet;
emotion, agitation, perturbation, trouble, confusion;
troubled, agitated;
— սրտի, emotion;
—ք խռովութեանց, troubles, broils;
— եւ խնդիր, research, perquisition, chicane, pettifogging;
ի —ս կրից, in the heat of passion;
ի նախկին —ս ցասման, in the first impulse of indignation;
— առնել, ի — առնուլ, լինել ի — եւ ի խնդիր, — եւ խնդիր առնել, to search into, to make researches, to investigate.
Արմատ Յուզելոյ. որ եւ ՅՈՒԶՈՒՄՆ, յուզման. որպէս ἑξέτασις inquisitio. Խոյզ եւ խնդիր. որոնումն. քննութիւն. վէճ. պրպըտելն, փնտռտելն.
Յոյզ (այսինքն ի յոյզ) առեալ զտունս եւ զկայեանս։ Յոյզ արարեալ՝ գտին զծառայն. (Յհ. կթ.։ Ասող. ՟Բ. 4։)
Չեմք ի յոյզ եւ ի խնդիր հոգեւոր ուղղութեանց, կամ մարմնական ձրից. (Լմբ. առ լեւոն.։)
Յուզէի ի յարկս իմ նամակս ինչ. եւ զգիրս զայս ի յոյզ նամակաց գտի. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Յամէ այս քննութիւնս մինչեւ ի ՟Ի՟Ը ամն. թէ անցանէ ընդ այս, խափանէ օրէնքն ա՛յլ զյոյզ նորին. (Մխ. դտ.։)
Աշխատեալ՝ յուղիւք մեծ գանձուցն. յոր հասեալ ցանկութեամբ՝ հանգչի. (Նար. երգ.։)
Եւ որպէս σάλος agitatio χειμών, χύμα tempestas, aestus ἑπίθεσις rerum novarum molitio, tumultus. Ծփումն. շփոթ. վրդով. շռինդն. աղմուկ. պղտորումն. տակն ու վրայ ըլլալը, իրար անցում.
Լսէին զՆիկանովրայ զարշաւանն, եւ զայնչափ յոյզսն հեթանոսաց. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Դ. 15։)
Յառաջ քան զջրոցն յոյզսն՝ զմտաց նոցա զյոյզսն ցածուցանիցէ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 3։)
Պարտի զմիտս յստակել, եւ զխորհուրդս սրբել, զյոյզս շարժմանց պարզել. (Եզնիկ.։)
Մինչդեռ յայն յոյզ քննութեան էին. (Ագաթ.։)
Մեծ յոյզք խռովութեան եղեալ. (Խոր. ՟Բ. 11։)
Բազում յուզիցն եւ խնդրոցն, եւ զօրաժողովն լինելոյ. (Արծր. ՟Գ. 14։)
Որ կատարեալն իցէ հասակաւ, եւ յուզից եռանդման մանկութեան հասեալ. (Ոսկ. ես.։)
Վասն բազում յուզիցն եւ մեծամեծ ամբոխիցն. (Կանոն.։ եւ Մխ. դտ.։)