Other definitions containing this entry
Կամ Թումբ, կոյտ, հողակոյտ. բլուր. (լծ. թ. պայըր ) եւ Բանակ. բանակեաղ. ... կամ Խումբ զօրաց. կամ ակումբ պարու. եւ կամ առագաստ (որ հայի ի ՟Ա նշ).
Տապաստ յերկիր արկանէր արս ընտիրս եւ քաջս։ Նա ըզմանկունսըն բեթէլին՝ տապաստ էարկ վասն այպանին։ Զչարափառացն տապաստ արկանել խումբս։ Առ հասարակ իսկ զամենայն դասս հերձուածողացն արկանէ տապաստս. (Խոր. ՟Բ. 5։ Յիսուս որդի.։ Յհ. իմ. երեւ.։ Ոսկ. փիլիպ.։)
Տապաստ յերկիր արկանէր արս ընտիրս եւ քաջս։ Նա ըզմանկունսըն բեթէլին՝ տապաստ էարկ վասն այպանին։ Զչարափառացն տապաստ արկանել խումբս։ Առ հասարակ իսկ զամենայն դասս հերձուածողացն արկանէ տապաստս. (Խոր. ՟Բ. 5։ Յիսուս որդի.։ Յհ. իմ. երեւ.։ Ոսկ. փիլիպ.։)
ՏՈՐՄԻՂ ՆԱՒԱՑ. στολή classis, armatura navalis. Նաւատորմիղ. գումարտակ կամ բազմութիւն եւ հանդէս նաւաց. ... (իսկ ձեյնս տորմիղ, է լծ. ընդ հյ. տարմ. եւ լտ. դու՛րմա, դուրմի՛լլա. այսինքն գունդ. խումբ. տող. շարք)
(որ եւ յն. ֆա՛լանքս. լծ. թ. պէօլիւի ). φάλαγξ, -γκος phalanx, peditatus, legio, cohors. Գունդ՝ մանաւանդ հետեւակազօրու. լեգէոն զօրաց. գաս. խումբք. հոյլք.
(ՓԱՂԱՆԳ) Գունդ՝ մանաւանդ հետեւակազօրու. լեգէոն զօրաց. գաս. խումբք. հոյլք.
Պահապան ամրոցի. բերդապահ. կամ խումբ արանց պահելոց եւ ամրացելոց ի բերդի.
Խուժախումբ եւ բաժամիտ ժողովն բժշկեալ լինէին ի հարուածոյ օձին. (Թէոդոր. խչ.։)
ԼԵԳԷՈՆ. ա. իբր Լեգէոնական. յոգնախումբ. մեծագունդ.
Ուր իցէ խումբ ինչ. յայտարար խմբի. միաբանական.
ԽՐԱԽՈՅՍ. ա. իբր Խրախուսօղ. եւ Խրախուսական. Սոքա խրախոյսք ընտրական տօնից։ Խրախոյս հանդիսիւ, միախումբ դասակցութեամբ. (Նար. առաք. եւ Նար. խչ.։)
մէջ յոգնախումբ հրապարակացն, եւ կաճառեալ ատենից. (Սարգ. յկ. ՟Ժ՟Ա։)
(ռմկ. քէրվան, քէվրան. պ. քեարպան, քեարվան. իտ. քարօվանա). Խումբ եւ չու ուղեւորաց՝ բեռնաբարձ գրաստուք, բանակ ճանապարհորդաց, եւ զինուորական, եւ արքունի.
Եւ ժողովոյն միանգամայնք, խումբ, համուռն, հոյլ. (Թր. քեր. (ուր Նչ. եւ Երզն. գրեն, համուռ։))
Նշանս այս առաւելաւ ի խումբս եւ ի հոյլս հոմասեռիցն (փայտից). (Նար. խչ.։)
ՁԻԱՍՏԱՆ ՁԻԱՍՏԱՆԻ ՁԻԱՍՏԱՑ. σφήξ, σφηκία vespa, examen vesparum, crabro μέλισσα, -ση apis. որ եւ ՁԻԱՊԻԾԱԿ. Ազգ չարատանջ մեղուաց, կամ ճանճից ձիոց. պիծակ, խումբ պիծակաց.
Իսկ իբր մ. Միախուռն. համախումբ. միաբան.
Որպէս մի հոյլ եղեալ. համախումբ. միաբան.
Եւ զայլ աղօտ թանձրատեսակն եւ մրրական (զլոյս՝) խումբք աստեղացն են ընկալեալ՝ որ բազմազան. (Երզն. ոտ. երկն.։)
Նախեղակ վեհից իմանալեացն խումբ. (Շ. տաղ.։)
Զչարափառացն տապաստ արկանել խումբս. (Յհ. իմ. երեւ.։)
ՊԱՆԴԵՄԻ կամ ՊԱՆԴԵՄԻՆ. Բառ յն. բա՛նտիմօս, բանտիմի՛. այսինքն ամենախումբ, համաշխարհական. Տօն հանդիսի առ հեթանոսս.
Անցանել ի վերայ աղբախումբ զօրութեանցս՝ որ աստէն առ մեօք պատաղիչքն. (Բուզ. ՟Դ. 5։)
Զխումբն պտուտեալ ի փախուստ դարձուցանէր. (Խոր. ՟Գ. 37։)
Ադամածնացս քաղաքակիցս լինել երկնախումբ բանակացն. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Ի հզօր եւ ամենակալ թագաւորաց եւ բռնաւորացն յատեանս ... Յիրաւի ամենակալք ճանաչին առաքելականն խումբ ... Միտք մեր իբր ամենակալ իմն են, յամենայնի՝ զոր իմանալն կարեն, զնոսին ըմբռնեն ... Յատեանս ամենակալացն, այս է՝ Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ, երեք Անձանց՝ եւ միոյ Աստուածութեանն. վասն որոյ եւ ամենակալաց ասաց, եւ ոչ ամենակալի ... (այլ ըստ ՟Ա. նշ. յարէ) Չէ՛ հնար երեք ամենակալ լինել, կամ երկու, այլ՝ մի. զի ամենակալ է՝ որ զամենայնն ունի։
Ոմանք ասեն զխումբս սոցա ոչ առկայունս՝ այլ շարժունս լինել. (Շիր.։)
Զքաղդէացին ամբարձեալ գոռոզ ի ճարակաւորացն արտաքսեաց. (խումբս։ Զնա դատապարտեալ արտաքսէր ի տարտարոսացէնն խաւար. Խոր. հռիփս.։)
Նուռն՝ կուռն, յոդնախումբ ... բազմահատեալ հարստութեամբ. (Մագ. ՟Ը։)
Բազմաժողով. յոգնախումբ. գունդագունդ. դասադաս.
Եթէ չկայցէ սխալ գրչի, է (որպէս յն. տի՛մօս, կամ լտ. դո՛ւրմա,) Ամբոխ. խումբ. հոյլք.
Համախմբիլ. կարդիլ ի մի խումբ ընդ այլս.
ἁγελαῖος gregalis, socialis Համախումբ. միաժողով.
Ի խրախճանս կենդանախումբ բերկրեցելոցն պարուց։ Պարեն ի խրախճանս անկէան երանութեան. (Նար. ՟Ձ՟Ա. ՟Ձ՟Բ.) (զորս մարթ է առնուլ եւ իբրեւ խրախճանարան)։
Անդ ղօղեալ ծուարեալ կային բազմութիւնք լէգէոնախումբ զօրաց. (Ուռպ.։)
Կոչէր առ ինքն զհամազունս իւր՝ զազատախումբ բանակին. (Ղեւոնդ.։)
cf. ՀՐԷԱԽՈՒՄԲ.
ՁԻԱՍՏԱՆ ՁԻԱՍՏԱՆԻ ՁԻԱՍՏԱՑ. σφήξ, σφηκία vespa, examen vesparum, crabro μέλισσα, -ση apis. որ եւ ՁԻԱՊԻԾԱԿ. Ազգ չարատանջ մեղուաց, կամ ճանճից ձիոց. պիծակ, խումբ պիծակաց.
Որոց պարն կամ խումբն է մաքուր եւ սուրբ. եւ Պարառեալ կամ շուրջ պատեալ մաքրութեամբ.
cf. ՄԵԾԱԴԵԶ. եւ ՄԵԾԱԽՈՒՄԲ։ (Մծբ. ՟Ժ՟Ա։)
συνεστραμμένοι, πανεθνεί եւ այլն. Համագունդ. համախումբ. միահամուռ. ամենեքին առ հասարակ. միաբան.
Համախմբել. ի մի խումբ վերածել. դասակից առնել.
Համախումբ. համագունդ.
Միախումբ եկեալ հասին՝ հրաւիրմամբ հոգւոյն սրբոյ. (Տաղ.։)
Ի հանդիսական տօնիս մերոց վկայից՝ միախումբ եկա՛յք եղբարք պարառեալ երգօք եւ այլն. (Տաղ.։)
Խրախոյս հանդիսիւ, միախումբ դասակցութեամբ. (Նար. խչ.։)
Ի կարանայ, որ զառաջինն միախումբ կալաւ զմակեդոնացւոց հարստութիւնն. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Եւ զայլ աղօտ թանձրատեսակն եւ մրրական (զլոյս՝) խումբք աստեղացն են ընկալեալ՝ որ բազմազան. (Երզն. ոտ. երկն.։)
Նախեղակ վեհից իմանալեացն խումբ. (Շ. տաղ.։)
Ի միում տեղւոջ շանթահար եղեալ երկոցունց։ Յարձակեալ սպանդարատ, եւ հերձեալ զխումբն՝ որպէս շանթահար յերկիր կորցանէր զքաջն. (Խոր.։ ՟Գ. 16. 37։)
ՊԱՆԴԵՄԻ կամ ՊԱՆԴԵՄԻՆ. Բառ յն. բա՛նտիմօս, բանտիմի՛. այսինքն ամենախումբ, համաշխարհական. Տօն հանդիսի առ հեթանոսս.
ՊԱՐՈՒՆԱԿ. գ. Խումբ. ջոկ. լրումն բազմութեան. դասք.
իբրեւ զջոլիրս կենդանեաց. խումբ խումբ.
Նախեղակ վեհից իմանալեացն խումբ, ստորակայ տարրիցը քառիւք. (Շ. տաղ.։ Ի վերնայարկն, եւ ի ստորակայն։ Ստորակայ, եւ վերակայ. Տաղ.։)
ՏԱՐՄԱՆԱԼ. Երամանալ որպէս զտարմ. խումբ կազմել.
Րամկական խումբ հազարաց, եւ երեսնից թիւ ընդ վեցից. (Շար.։)
Մտերիմ եւ քաջասիրտ հաւատով։ Յառաջ կացեալ աներկիւղ եւ քաջասիրտ մտօք։ Խումբ արեալ քաջասիրտ պնդութեամբ. (Յճխ. ՟Զ։ Փարպ.։ Մեսր. երէց.։)
Կոխել զամենայն անցաւորս, եւ թռչել անցանել ի վերայ ազբախումբ զօրութեանցս, որ աստէն առ մեօք պատաղիչքն. (Բուզ. ՟Դ. 5։)
Հոգեճաշակք եւ արփիաբնակք։ Արփիաբնակ խումբ. (Նար. առաք. եւ Նար. մծբ.։)
Բազմախումբ. բազմաժողով. յոքնաթիւ. յոքնատեսակ. բազմապատիկ. դաս դաս, շատւոր.
πολύχειρ multimanus, numerosus Որ իցէ բազում ձեռն, այսինքն չափ եւ թիւ զինուորական ուժոյ, կամ բազմութիւն արանց ուժաւորաց. բազմաթիւ. յոքնախումբ. յաճախագունդ. (որոյ ներհակն Սակաւաձեռն ասի). շատւոր.
Հրաբունսեռ վեհից վերնոց, անդ խումբ բիւրաչեայ՝ թեւասքողեալ երամ. (Տաղ.։)
Գազանային չարութիւն, անմտութիւն, կիրք, անձն, դէմք, խումբ. (Փիլ.։ Լմբ.։ Տօնակ.։ Ոսկ. յհ.։ Մագ.։ ՟Ծ՟Է։ Նար. մծբ.։)
τάγμα, στρατιά, πλῆθος agmen, exercitus, copiae Գումար՝ մանաւանդ զօրու. բանակ. ճակատ. դաս. խումբ. եւ Բազմութիւն.
ԳՈՒՄԱՐՏԱԿ. ՟ա. որպէս Գումարեալ. բազմախումբ.
Դասադաս խմբեալ. յոգնախումբ.
Դասախումբ ժողովոյն ի քեզ հաւատացելոց. (Թէոդոր. խչ.։)
Աստուածացեալ մարմնովն, եւ երկախումբ ներմարդութեամբն. (Թէոդոր. խչ.։)
Երկրպագեալ ե՛ւս երկախումբն իբրեւ մի աստուած։ Երկախումբ խոստովանեալ ըստ բնութեանց, եւ մի ըստ միաւորութեան. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Մարդն յօդական եւ երկախումբ, իսկ հրեշտակն պարզ եւ անշարադիր. (Լծ. ածաբ.։)
Երկնագումար. երկնախումբ. հրեշտակք.
Խումբ երամ տղայոցն՝ երփնաթերթից. ոստինակոտոր արմաւենեաց նոճի. (Նար. տաղ.։)
համախումբ. բազմաժողով. միաբան.
Ուր իցէ կաճառ խիտ. յոքնախումբ.
Յոգնախումբ. գեղապար.
Առ նոյիւն յոգնախումբ հոյլս պաճարեղէն անասնոցն կենասերեալ պահիւր առ ի յապառնիսն ամանակացն լինել սերմ սերելոյ. (Անան. եկեղ։)
Առ հասարակ խմբեալ. միաժողով. համախումբ. համագումար. բովանդակ. միաբան.
Համախումբ ժողով, եւ ժողովօղ.
Զոր տարեալ համախումբ քահանայից եւ իշխանաց աշխարհին՝ եդին զնա ի քնարանի. (Յհ. կթ.։)
Յաղագս հուղկահարի։ Զխումբս հուղկահարացն։ Զհուղկահարուսն եւ այլն. (Պիտ.։)
ՀՐԷԱԽՈՒՄԲ եւ ՀՐԷԱԿԱՃԱՌ. Որ ինչ անկ է խմբի կամ կաճառի հրէից.
Հրէախումբ չար մոլեգնութեան. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
ՀՐԷԱԽՈՒՄԲ եւ ՀՐԷԱԿԱՃԱՌ. Որ ինչ անկ է խմբի կամ կաճառի հրէից.
Հրէախումբ չար մոլեգնութեան. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Ի ճարակաւորացն արտաքսեաց խումբն (զնաբուգոդոնոսոր). (Խոր. հռիփս.։)
Ուր իցէ խումբ մեծ. բազմագումար. յոքնախումբ. համախմփեալ.
(Ի) յիշատակ սրբոց վկայիցն մեծախումբ ժողովք հանապազ պայծառանային. (Բուզ. ՟Ե. 31։)
Մեծախումբ ժողովով խաղացին առաջի որթագլխոյն. (Մծբ. ՟Ժ՟Գ։)
Եւ նոցա մեծախումբ արարեալ ժողով՝ դիմեցին ի դիւաբնակ անապատն. (Կաղանկտ.։)
Ես երթեալ առից զնա, տարեալ թագուցից յայն ի հրէական մոլախումբ ժողովոյն. (Տաղ.։)
Եւ զայլ աղօտ թանձրատեսակն եւ մրրական (զլոյս՝) խումբք աստեղացն են ընկալեալ՝ որ բազմազան. (Երզն. ոտ. երկն.։)
Վահանաւ փակեալ վայր կամ խումբ. վահանապատ պատնէշ. որ եւ Ասպարափակ.
Կուտեալ խմբեալ ի սպայից. հեծելագունդ. ազատագունդ. բազմախումբ.
Խումբս առեալ մանկանցն քնարաձայն հնչմամբ՝ ելին ընդառաջ անմահ արքային. (Տաղ.։)
Բառնալ զազատախումբ տոհմն յաշխարհէ հայոց հանդերձ նորին հեծելովք. (Ղեւոնդ. ՟Զ. ուր եւ ասի իբր ՟Գ.)
Կոչէր առ ինքն զհամազունս իւր՝ զազատախումբ բանակին։
Բառնալ զազատախումբ տոհմն յաշխարհէ հայոց հանդերձ նորին հեծելովք. (Ղեւոնդ. ՟Զ. ուր եւ ասի իբր ՟Գ.)
Կոչէր առ ինքն զհամազունս իւր՝ զազատախումբ բանակին։
Ուր իցէ ժողով ամենայն բազմութեան. աշխարհախումբ. տե՛ս եւ ԱՄԵՆԱԽՈՒՄԲ, ԱՄԵՆԱՀԱՆԴԷՍ. բոլոր ժողովրդով. ումումի. զիննէթլի. πάνδημος. publicus, plebejus, universus
Ոչ երթայ ի ժողովս ամենախումբս. (Նեղոս.։)
ԱՄԵՆԱԽՈՒՄԲ ՄԱՐՏ. որ եւ յն. ձայնիւ ասի ՊԱՆԿՐԱՏԻՈՆ. παγκράτιον. certamen omnium virium Ողոմպիական խաղ ինչ, յորում լինէր հանդիսացուցանել զամենայն մրցմունս ուժոյ.
Յամենախումբ մարտին՝ պողիդամաս յաղթանդամն (յաղթեաց)։ Անտենովր աթենացի յամենախումբ մարտին։ Արիստոմենէս ռոդացի՝ երրորդ ի Հերակղեայ՝ յամենախումբ մարտին. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Ուր ամենեքին հաւաքին, կամ որ զամենեսին յինքն հաւաքէ. ամենաժողով. ամենախումբ.
Գոչէին միախումբ աշխարհագոչ փողովք. (Խոր. վրդվռ.։)
τὸ ζώδιον, σημεῖον constellatio, signum Տուն աստեղաց. խումբ խումբ աստեղաց յիւրաքանչիւր կողմանս երկնից, մանաւանդ ի կամարն կենդանակերպից. համաստեղութիւն.
Աւագախումբ նախարարք. (Բուզ. ՟Գ. 8։)
Բագձաձական լսի բացառականն, որ եզական թուով եւ միաւոր անուամբ զբազումս նշանակէ. որպէս Տոհմ, պար, հոյլ, ջոկ, գրոհ, գեհ, անդեայ, պառակ, երամ, կոյտ, գումար, խումբ. (Երզն. քեր.։)
Բազմախումբ. գունագունդ. շատ, շատւոր.
որ եւ ՅՈՔՆԱԽՈՒՄԲ. Բազմաժողով. բազմաթիւ. շատւոր.
Տիրէր բազմախումբ ժողովրդեանն՜ Բազմախումբ մշակացն մանկունք. (Պիտ.։)
Բազմախումբ պարաւորութիւն, կամ պար։ Ի մեծն տօնի՝ ի բազմախումբ գիշերւոջն. (Պիտ.։)
Եւ անտի յարուցեալ բազմախումբ կաճառովն մտանէ ի Գարդման գավառ. (Կաղանկտ.։)
ԲԱԶՄՈՒԹԻՒՆ. իբր Ամբոխ, եւ գունդ. խումբ.
Ի նմին աշխարհախումբ՝ երկրագումար՝ եւ բիւրակաճառն ատենի (դրանն արքունի). (Նար. խչ.։)
Երեւելանան ամենայն աշխարհախումբ հրապարակին. (Խոսր.։)
Ադամածնացս քաղաքակիցս լինել երկնախումբ բանակաց. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Երկնախումբ քահանայապետական սուրբ ժողով. (Լմբ. ատ.։)
Ժողովեալ յերկնայինն փարախ. երկնախումբ. երկնագումար.
Չորեքկերպեան աթոռ ... երկրախումբ ո՛չ գնացիւք, այլ թեթեւընթաց երագացելոցն հետիւք. (Գանձ.։)
առ հնովն եւ օրինակաւն յոյժ հրկանէր զխուժախումբ եւ բաժամիտ ժողովն. (Թէոդոր. խչ.։)
Ի խրոխտապանծ մոլենախանձ զրաբանողաց։ Բարձրագլուխ ի մէջ յօքնախումբ կացեալ հրապարակաց՝ լի հանդերձ խրոխտապանծ տեսութեամբ ի զանազան պայծառ զգեցեալ պատմուճանաց. (Պիտ.։)
Պաշարին խումբք հակառակորդին. (Նար. ՟Ղ՟Ա։)
Ի մի կամ ի միասին գումարեալ. համախումբ. միահամուռ. միաբան.
Համագումար բազմութեամբ, կամ խումբք առաքելոց, կամ դասք սրբոց հարցն, կամ սուրբք. (Երզն. լս. եւ Երզն. մտթ.։ ՃՃ.։ Շ. առ մխիթ.։)
πανδημεῖ cum toto populo, publice. Հանդիսիւ. համախումբ.
Որք հերձուածեցան ի հերձուածն (կամ ի խումբն) ապողինարի հերձուածողի. (Կանոն.։)
Բազմախումբ. բազերամ. բազմաժողով. բազմագունդ.
Յոգնախումբ մարտիկ զօրականք, կամ ժողովարան. (Պիտ.։)
Յոքնախումբ հրապարակ, կամ հրապարակ. (Պիտ.։ Սարգ. յկ. ՟Ժ՟Ա։ եւ Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Դ։)
Յոգնախումբ հոյլք անասնոց, կամ զօրք. (Անան. եկեղ.։ Ճ. ՟Բ.։)
Արիստոտէլ, Պղատոն, եւ այլքն յոգնախումբ ի ճեմարանսն Աթենայ գտեալ։ Վերծանեալ զյոգնախումբ հոյլս հանդիսացելոցն։ Արի՛ իբրեւ զՅեսու քաջամարտութեամբ յոգնախումբ ճակատամարտս հրաշից. (Մագ. ՟Ե. ՟Է. ՟Ժ՟Դ։)
Բազմերամ վեհագունիցն հոյլքն յոգնախումբս եղանակէին. իմա՛ իբր մ. անթիւ բազմութեամբ, կամ բազմօրինակ նուագօք։
Խրախացուցիչքն մանկանց սիովնի, սխրացուցիչքն բազմախումբ ժողովրդոց. (Ճ. ՟Ը.։)
Որպէս Լեգէոնախումբ.
Ուր իցէ խումբ աղանդոց.
Աղանդախումբ մոլորութեամբ կախարդասարացն. (Կանոն.։)
Առաւելագոյնս քան զբնաւ նահատակացն խումբս բաւական է. (Պիտ.։)
Յոքնախումբ. բազմաժողով. յոքնաթիւ. շատւոր, շատ.
Նուռն՝ կուռն, յոդնախումբ ... բազմահատեալ հարստութեամբ. (Մագ. ՟Ը։)
Բարձրագլուխ ի մէջ յոքնախումբ կացեալ հրապարակաց. (Պիտ.։)
cf. ԵՐԿՆԱԽՈՒՄԲ.
Բարձրագլուխ ի մէջ յոքնախումբ կացեալ հրապարակաց. (Պիտ.։)
Իբր Գումարտակական. համախումբ.
Դաս դաս եղեալ. յոքնախումբ. հեծութեամբ. յորդութեամբ.
Երբեմն զմարդոյ վայելուչսն թողոյր ձայնս, եւ երբեմն ցուցանէ իրս՝ աստուածութեանն միայն եղեալ պարտ. զի իմասցի երկաքանչիւր ինչ». այսինքն ծանիցի միանգամայն աստուած եւ մարդ. որ յայլոց յումպէտս թարգմանեալ է Երկախումբ։
Ի նմին աշխարհախումբ, երկրագումար, եւ բիւրակաճառն ատենի. (Նար. խչ.։)
Տեսեալ զքոյդ ծաղկազուարճ երանգախումբ իմաստաիղձ գիւտս բանի. (Յիշատ. ոսկ. յհ.։)
Հեծելախումբ ամբոխիցն. (Պտմ. աղեքս.։)
Յաղագս հուղկահարի։ Զխումբս հուղկահարացն։ Զհուղկահարուսն եւ այլն. (Պիտ.։)
Բազմագունդ. բազմախումբ. բազում.
Սեպհական յոգնախումբ բազմութեան.
Բազմախումբ. յոքնախումբ.
Անհամար երիվարօք, եւ յոլովախումբ եւս հետեւակազօրօք. (Պիտ.։)
Քահանայականն խումբ՝ յոլովախուռն ժողովրդովք. (Սկեւռ. ի լմբ.։)
Ստորին գունդ. խումբ երկրաւոր մարդկան.
Խումբ երամ տղայոյն երփնաթերթից ծաղկանց՝ ոստինակոտոր արմաւենեաց նոճի. (Նար. տաղ.։)
Յունակութիւն լըսարանին՝ տպաւորեա՛ զբան սուրբ տառին (այս ինքն յընդունարան կամ յըմբռնողութիւն4)։ Սակաւ է սա քանակութեամբ, բայց յոքնախումբ ունակութեամբ (պարունակեալ իմաստիւք). (Յիսուս որդի.։)
ՊԱՐԱՌՈՒԹԻՒՆ. Պարաւորութիւն. համախումբ պարակցութիւն.
δημοτελής popularis, publicus. Բազմաժողով. յոքնախումբ բազմութեամբ քաղաքացւոց միաբան.
Ժողովեալ յամենայն աշխարհէ, կամ ի տեղեաց տեղեաց. համաշխարհական. տիեզերաժողով. աշխարհագումար. յոգնախումբ. հանդիսական.
Աշխարհախումբ բազմութիւն. (Ագաթ.։ Բուզ. Ղեւոնդ.։)
Աշխարհախումբ ժողով. (Զենոբ.։)
Տօն աշխարհախումբ կարգեաց. (Խոր. ՟Բ. 63։)
Ի նմին աշխարհախումբ ատենի. (Նար. խչ.։)
Աշխարհախումբ ժողովարան շինեցին զսուրբն կաթողիկէ. (Տօնակ.։)
ԱՇԽԱՐՀԱԽՈՒՄԲ. Խմբումն աշխարհաւ ի մեծ պատերազմ.
Աշխարհախումբ առնի։ Եւ թէ աշխարհախումբ առնիցի յերկիր թշնամեաց. (Կանոն.։)
Խմբեալ ի պատիւ առաքելոց. կամ Ուր պատուի խումբ առաքելոց.
Յառաքելախումբ նուագս տօնից. (Նար. գանձ առաք.։)
Դասակիցն լինել. համադասութիւն. եւ Դաս. խումբ. ժողով.
Կցորդք դասակցութեանցն վեհից։ Միախումբ դասակցութեամբ։ Առ դասակցութեան հարանցն հրաշալիք։ Ընդդիմաբանիցն դասակցութիւնք։ Դասակցութեան դժնէից մարդոց համաբան. (Նար.։)
Միախումբ դասակցութեամբ, միապար երգակցութեամբ՝ ընծայեցուցանես ի քեզ բազմելոյդ մաքուր օրհնաբանս. (Նար. խչ.։)
Յոգնախումբ. բազմագունդ.
Լեգէոնախումբ կաշառօք. (Նար. խչ.։)
Ծիածանածաւալ ծաղկազուարճ երանգախումբ իմաստաիղձ գիւտս բանի. (Յիշատ. ոսկ. յհ.։) (կամ գրելի, ծիրանածաւալ։)
Ուր է խումբ անմահից.
Ի խրախճանս կենդանախումբս բերկրեցելոցն պարուց. (Նար. ՟Ձ՟Ա։)
Հայրապետախումբ եւ մարտիրոսաջոկ երամօքն. (Ուռպ.։)
Առնոյր ընդ իւր զհաւանելոցն բազմութիւն՝ նախարարակոյտ զօրուն հանդերձ։ Ժողովէր զազատախումբ բանակ նախարարակոյտ զօրացն։ Հորդան տայր զօրաց իւրոց նախարարակոյտ բազմութեամբ. (Ագաթ.։ Բուզ. ՟Գ. 11։ Յհ. կթ.։)
Որոյ խումբն է նուաստ, տկար, կամ նուազ, սակաւաձեռն, սակաւաթիւ.
Գունդ նըւաստախումբ՝ աւետարբեր յոյս. (Նար. տաղ.։)
χορῳδία choreae vel chori cantus. Պար երգով. հանդէս համախումբ պարակցութեան.
ՍՐՈՎԲԷԱԳՈՒՄԱՐ ՍՐՈՎԲԷԱԳՈՒՆԴ ՍՐՈՎԲԷԱԽՈՒՄԲ. Ի սրովբէից գումարեալ՝ համախմբեալ՝ եւ գունդ կազմեալ.
Եկեղեցի՝ բնակարան սրովբէագունդ բանակաց։ Ի սրովբէախումբ սեռից միշտ երգաբանեալ ձայնից. (Գանձ.։)
ՍՐՈՎԲԷԱԳՈՒՄԱՐ ՍՐՈՎԲԷԱԳՈՒՆԴ ՍՐՈՎԲԷԱԽՈՒՄԲ. Ի սրովբէից գումարեալ՝ համախմբեալ՝ եւ գունդ կազմեալ.
Եկեղեցի՝ բնակարան սրովբէագունդ բանակաց։ Ի սրովբէախումբ սեռից միշտ երգաբանեալ ձայնից. (Գանձ.։)
Ի տիեզերախումբ ատենին զդատողականն ընկալեալ զաթոռ։ Ի յատեան խումբ ասպարիսին. (Նար. գանձ առաք. եւ մրգր։ Ճ. ՟Ա.։)
Ի յոգնախումբ ժողովարանի ի համօրէն քահանայազարդ դասուց բարեբանեսցիս. (Պիտ. վերջ։)
στράτευμα, στρατιά, στρατεία militia, exercitus Զինուոր գոլն. կարգ եւ իշխանութիւն զինուորաց. եւ Գունդ կամ խումբ նոցա. զօրականութիւն. եւ Զօր. որ եւ Զօրութիւնք ասի՝ մանաւանդ վասն երկնային զօրաց.
Լեգէոն հետեւակախումբ զօրօք. (Յհ. կթ.։)
ՍՐՈՎԲԷԱԳՈՒՄԱՐ ՍՐՈՎԲԷԱԳՈՒՆԴ ՍՐՈՎԲԷԱԽՈՒՄԲ. Ի սրովբէից գումարեալ՝ համախմբեալ՝ եւ գունդ կազմեալ.
Եկեղեցի՝ բնակարան սրովբէագունդ բանակաց։ Ի սրովբէախումբ սեռից միշտ երգաբանեալ ձայնից. (Գանձ.։)
Տիեզերախումբ. ի տիեզերաց գումարեալ. տիեզերաժողով. աշխարհաժողով. համօրէն, համաշխարհական։
Աշխարհախումբ ժողովարան շինեցին զսուրբն կաթողիկէ. զոր եւ աշխարհամատուռն անուանեցին, այսինքն համընդունակ հաւատացելոց։ Պատճառ աշխարհամատռանն։ Աշխարհամատրան կիւրակէ. (Տօնակ.։) Տօնացոյց.։ (Շար.։)
Հայրապետախումբ եւ մարտիրոսաջոկ երամօք. (Ուռպ.։)
Խումբք սրբոցն անաղօտ ջահագործութեամբք գունակս գունակս պայծառացուցանեն զպատիւ մեծի աւուրս. (Թէոդոր. կուս.։)
Բեքն, մեծ. եւ ջեքն (որպէս թ. չէ՛գ ... ) աւելի մեծ եւ բարձր։ Բէքիցն աւանք, եւ ջէքիցն խումբք սոսկականք են եւ գեղաղէշք. (Երզն. քեր. եւ Նչ. քեր.։)
Բեքն, մեծ. եւ ջեքն աւելի մեծ եւ բարձր։ Բէքիցն աւանք, եւ ջէքիցն խումբք սոսկականք են եւ գեղաղէշք. (Երզն. քեր. եւ Նչ. քեր.։)
(լծ. յն. դա՛քսիս, դա՛ղմա. եւ թ. տիղ, տիղի) τάξις, τάγμα, χορός coetus, chorus, cohors, ordo եւ այլն. Բազմութիւն կարգաւորեալ, եւ կարգ ի բազմութեան. որպէս որոշեալ խումբ, գունդ, հոյլք, ջոկ, պար. երախան.
στρατιά , στρατεία, στρατεύμα, -τος, δύναμις, λαός exercitus, militia, copia Խումբ զինուորաց. գունդ եւ բանակ. սպայ. զօրք .... որ ասի եւ ԶՕՐՈՒԹԻՒՆ, ԶԻՆՈՒՈՐՈՒԹԻՒՆ.
πειρατής pirata, praedo marina πειρατήριον, ληστήριον latronum sedes, agmen Աւազակ. խումբ աւազակաց ի ծովու եւ ի ցամաքի. հուղկահար. ելուզակ. հրոսակ. ասպտակ. ասպատակութիւն.
Ոմանք ասեն զխումբս սոցա ոչ առկայունս, այլյ շարժունս լինել, բայց յամս ձիգս. (Շիր.։)
ՇԱՐ. որպէս թ. սիւրիւ ... Դաս. խումբ. բազմութիւն.
ՊԱՐ. դաս պարողաց. եւ գունդ եւ գումար դասաւորեալ յո՛ր եւ է կարգի. հանդէս. խումբ. ակումբ.
Ջէքն բախճանագոյն (կամ խրախճանագոյն) լսի, կամ զօրազուարճ։ Ջէքն այնքան գեղեցիկ էր պսակն։ Ջէք պայծառ իմն է լոյսն։ Ջէք անճառականք են աստուծոյքն, եւ հրեշտականք։ Բէքիցն աւանք, եւ ջեքիցն խումբք սոսկականք են, եւ գեղաղէշք. (Երզն. քեր.։)
συνουσία coetus χορός chorus ἁγέλη grex ἑσμός examen, copia, multitudo φατρία, φρατρία curia, sodalitas, conventus, contubernium κλῆρος sors γένος genus, gens, familia. Բազմութիւն ի մի խմբեալ. ջոլիր. խումբ զատուցեալ. գունդ. դաս. փաղանք. առանձին ժողովակ. ազգ առանձին. ջոկած խումբ մը.
Րամկական խումբ հազարաց, եւ երեսնից թիւ ընդ վեցից. (Շար.։)
Նոյն ընդ Երամ. (պ. ար. եբր. րէմ, րամ. որպէս եւ րէմէ, երամակ արածելի) Ջոկ. ժողով. համօրէն բազմութիւն. հոյլ. խումբ. դաս.
πλῆθος, χορός, ἁγύλη եւ այլն. multitudo, coetus, grex եւ այլն. Հոյլ, խումբ, ժողով, երամ, ջոկ, գունդ.
ԳԱՂԹ. ի Թանձրացեալն, իբր Գաղթական. վտարանդեալն. խումբ փախստէից.
ԵՐԱՄ ԵՐԱՄ. ա.մ. Խումբ խումբ. եւ Խմբովին. սիւրիւ սիւրիւ.
Որպէս Խումբ.
ՀՈՅԼՔ ἑσμός examen (apum) πλῆθος agmen ὅχλος turba, grex, congregatio. գրի եւ ՀՈԼՔ. յորմէ ՀՈԼԻԼ. Նոյն ընդ Բոյլք. (լծ. եւ բոլոր. յն. օ՛լօս, օ՛խլօս. թ. ուլու ... ժողով. ջոկ. խումբ. ամբոխ. բազմութիւն հաւաքեալ. դաս. պար.
Գունդ հրոսակաց. խումբ ասպատակաւորաց.
ՋԱՅԼ եւ ՋԱՅԼԻ. ἁγών coetus, multitudo. Ջոլիր. ջոկ. խումբ. հանդէս բազմութեան լալտկանաց, եւ անբանաց.
Նախեղակ վեհից իմանալեացըն խումբ՝ ստորակաց տարրիցը քառիւք. (Շ. տաղ.։ Գոյիցս տածիչ՝ տարրից ու անտարրից սուրբ հոգիդ. Տաղ յհ. եղբ. հեթմ.։)
ὅχλος, δῆμος. turba, populus Համօրէն խումբ ռամկին. Ժողով խառնիճաղանջից. բազմութիւն մարդկան կամ զօրաց. ժողովուրդ. խալգ. պայազը խալգ. ճէմիյէթ. ճիւմհիւռ. պ. էնպուհ.
ԳՈՒՆԴ, գնդի, դաց, կամ դից σπείρα cohors, τάξις ordo, συναγωγή , δῆμος coetus, plebs եւ այլն. Բոլորեալ բազմութիւն. խումբ առանձին. դաս. հոյլք. ջոկ. ժողով. ամբոխ, մանաւանդ զինուորականն. մէկտեղ եկած բազմութիւն.
ԳՈՒՆԴ ԳՈՒՆԴ. Այլեւայլ խումբ, միաբան, կամ դէմ ընդդէմ.
συνάγω congrego. Ի մի խումբ ժողովել, հաւաքել, զօր գումարել. կր. գումարիլ. բախիլ. ... յն. խոնարհիլ, այսինքն ի մի գալ, եւ ընդհարկանիլ. κλίνομαι, συνάπτομαι inclinor, conjungor.
Ամենայն խումբքն զոր խմբեաց։ Խմբեաց՝ տալ պատերազմ։ Խմբեցաւ պատերազմ։ Խմբեցան եւ նոքա եւս զհետ նոցա ի պատերազմ։ Խումբք նորա, զոր խմբեցաւ. (՟Դ. Թագ. ՟Ժ. 34։ ՟Ա. Եզր. ՟Ա. 29։ ՟Ա. Թագ. ՟Դ. 2։ ՟Ժ՟Դ. 22։ ՟Գ. Թագ. ՟Ժ՟Զ. 20։)
Եւ անտի յարուցեալ բազմախումբ կաճառովն (բանակին՝) մտանէ ի գարդման գաւառ. (Կաղանկտ.։)
Բազմախումբ մշակացն մանկունք, եւ նաւազացն. (Պիտ.։)
ՋԱՅԼ եւ ՋԱՅԼԻ. ἁγών coetus, multitudo. Ջոլիր. ջոկ. խումբ. հանդէս բազմութեան լալտկանաց, եւ անբանաց.
ἁγέλη grex, agmen, turma. Բոլորեալ կամ ոլորեալ բազմութիւն. ջոկ. հօտ երամակ. խումբ. գունդ. ջայլ.
Ջոկ զատուցեալ, կամ խումբ ի ջոկոյ հատեալ. գունդ. հատուած.
Ծանեաւ հայկ զխումբ վառելոյ ջոկատին. (Խոր. ՟Ա. 10։)
ՌԱՄԻԿ. որպէս Րամիկ, խումբ, եւ խմբաւոր. համօրէն.
Խումբ հանդիսական. ժողով ուրախութեան կամ սգոյ. բազմութիւն բոլորեալ. պար. բազմական. ակում օրուան ժողովուրդ, ակում տեղի հանդէս. մեճլիս, ճէմիյէթ.
գտանի գրեալ եւ ԱՂԱՐԾԻ. Բառ անյայտ՝ իբր Երախայ, մատաղ. կամ Համախումբ որպէս խաշն դիմեալ յաղ.
σύλλεξις, συλλογή, συναγωγή , συνουσία collectio, congregatio, coetus Հաւաքումն. ժողով. խումբ միահամուռ. համար բազմութեան. ճէմ, ճէմաթ. ճիւմհիւր (իսկ գիւպարէ, ջոկ. եւ շումար, համար, թիւ).
συμπόσιον, -ια, συσσίτια compotatio, convivium Բազմական. սեղան. սեղանակցութիւն. խումբ բազմելոց ի սեղան. խրախութիւն.
ԵՐԱԽԱՆՔ. Ո՛րպիսի եւ իցէ խումբ. դաս, կաճառ. ջոկ, երամակ.
Եւ ժողովոյն միանգամայնք, խումբ, համուռն, հոյլ. (Թր. քեր. (ուր Նչ. եւ Երզն. գրեն, համուռ։))
Միախումբ դասակցութեամբ, միապար երգակցութեամբ, մաքուր օրհնաբանս. (Նար. խչ.։)
(լծ. թ. էան կէլմէք, տայանմաք ). ἑπαναπαύομαι , ἑπερείδομαι, ἑπιστηρίζομαι, πρόσκειμαι requiesco super, fulcior, innitor, adjaceo եւ այլն. Տալ զթիկունս կամ զձեռս ի նեցուկ ինչ. յողն գալ. յարիլ կամ հաստատիլ յամրութիւն ինչ կամ ի գաւազան. որպէս տնկոյ ի խեչակ, եւ այլոց իրաց ի մոյթս. նմանութեամբ՝ Յարիլ ի խումբ ինչ. եւ Ապաւինիլ ի նպաստ այլոց, կամ ապաստան լինել յանձն եւ ի զօրութիւն իւր. Կռթընիլ.
Զպատերազմին խումբ գրգռեցի, զդիմադրութիւն դիմեցմանն բանիդ Աստուծոյ յուսացայ. (Նար. ՟Կ՟Ե։)
Յամէնախումբ մարտին, յոսոխել, ի շրջականս առանց պարտութեան գտանէր. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Յամէնախումբ մարտին, յոսոխել, ի շրջականս առանց պարտութեան գտանէր. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Voir tout