strong, violent.
cf. Անկարեկիր.
at;
near;
among;
in comparison of;
with regard to;
relatively to;
during, in, under;
against;
with;
towards;
next to;
by;
for;
on;
in presence of, before;
առ իս է յամենայն ժամ, he is always near me;
արգարացուսջիք զնա առ հօր իւրում, make excuses for him to his father;
աղէտք քո ոչինչ են առ իմովս, your misfortune is nothing in comparison of mine;
գնաց առ դուքսն, he is gone to the duke;
առ Հայս եւ առ Յոյնս, among the Armenians and Greeks;
ոչ է նոյնպէս առ Անգղիացիս, it is not even among the English;
սակաւ ինչ է այդ առ պարտեօքս՝ զոր ունիմ առ քեզ, it is little in comparison of what I owe you;
յարդոյ՝ մեծարու է առ ամենեսին, he is respected by all men;
կայթել or խայտալ առ խնդութեան, to leap for joy;
պարտ է լինել ազնուաբարոյ առ անձն եւ առ այլս, it is right to respect one's self as well as others;
առ բարեկամս ունիմ զնա, I keep him for my friend;
նստել, բազմել առ ումեմն or առ ումեք, to sit down near any one;
առ թագաւորութեամբ, under the reign of Tiridates;
առ ի տեսանել զնա, to see him;
առ արտաքս, on the outside;
առ երի, near, towards;
առ երկրաւ, on the ground;
առ այր, to each person, a piece;
առ չարութեան, for malice, through malice;
առ ահի, երկիւղի, for or through fear;
առ նովին ժամանակաւ, at that time, then.
masculine;
—ք, cf. Առականք;
—թիւ, odd;
— or արեկան, jaundice.
cf. Բարեկամանամ.
cf. Բարեկեցիկ.
good, honest, virtuous;
բարեկիր առնել, cf. Հաճեմ, cf. Բերկրեցուցանեմ, cf. Հեշտացուցանեմ.
—, ի բնէ, naturally, by origin;
— ի ներս մտանել, to enter precisely, exactly;
ի — իսկ ուսանել, to learn thoroughly;
դոք որ — անարդ էք, you who are by nature vile;
ի քաղաքն ի — նոցա, in their own capital;
ի — իսկ յերկինս, in the heaven itself;
ի բնին իսկ ի զտակի, in the same day of Easter;
— բարեկենդան, quin-quagesima Sunday;
— բարեկամ, intimate friend;
cf. Յարմատոյ.
revenue, income, settled income, annuity, interest, rent;
proselyte, neophyte;
foreign, extrinsic, exotic, false;
—ք արքունի, finances;
— տարեկան, revenue, annual income;
ստանալ զեկամուտն, to receive one's income.
dedication;
— գիր, թուղթ, dimissory letter, testimonials;
—գեսպանաց, credentials;
— բարեկամաց, letter of recommendation.
to mix, to mingle, to blend;
to join, to incorporate, to unite;
to combine, to amalgamate;
to confound, to confuse, to perplex;
to mix up, to season;
to intermix, to intermingle;
to intertwine, to interweave;
to adulterate, to taint, to tinge;
— բարեկամութիւն, to knit in friendship;
սէր —, to fall in love with;
— զկերակուրս, to lay the cloth, to spread the table, to serve up;
— զօղս ընդ ճարմանդս, to button;
to buckle;
to unite;
— զձեռն իւր ընդ ձեռն ընկերի, to take one another by the hand;
խելս —, to exert all one's powers of ingenuity;
— ի ծով, to sail in the open sea;
զխորս —, to swim in the sea;
— զանձն, to meddle, to intermeddle, to interfere, to interpose, to intrude.
to distinguish, to discern, to make a difference;
to observe rigorously or scrupulously;
— զբարեկամն ի մարդելուզէ, to distinguish a friend from a fawner.
outlay, expenditure;
cost;
expense;
consumption;
waste, damage;
sale;
մանր —ք, trifling expenses;
տարապարտ՝ աւելորդ —ք, useless, superflous, exhorbitant expenses;
առանց ծախուց, gratis;
սակաւ ծախիւք, at a slight cost, cheap;
—իւք իմովք, ազգին, բարեկամին, at my, at the nation, at his friends cost or expense;
ծախս առնել, առնել —ս մեծամեծս, to expend;
to make great expenses, to spend a great deal;
to live in great stile.
cf. Կարեկիր;
— լինել cf. Կարեկցիմ.
much;
—ք, the needful or essential, necessaries, what is necessary;
—ք or — անգամք, the private parts;
— հարկ, great, absolute necessity, urgency;
— սիրելի, a very amiable person;
— բարեկամ, intimate friend;
— եւ —, of great importance, very necessary;
— պէտք, the real wants;
—ք բնութեան, կենաց, the wants of nature;
the necessities of life;
զրկիլ ի —աց, to want the needful;
— համարել, դատել, to deem necessary;
— զանձն ընծայեցուցանեմ, to make oneself necessary;
— լինել, to be necessary, wanting, needfuul;
— է զի, it is important that;
— է մեզ յոյժ զի, it is of the highest importance to us all that;
առցուք սուղ ինչ —, let us take a little food, let us eat a little.
life;
being, days, existence;
health;
conduct, behaviour, manners, habits;
subsistence, living, nourishment;
means, circumstances, property, substance, goods, patrimony, inheritance, wealth, possessions, fortune;
the world;
ցկեանս, for -;
ի կեանս իմ, in all my -;
երբէք ի կեանս իմ, never in my -;
զամենայն աւուրս կենաց իմոց, formy whole lifetime;
յաւիտենական, հանդերձեալ —, eternal —, the — to come, the next world;
ընթացք՝ վախճան՝ երկարութիւն կենաց, the course, the duration & the end of -;
մեկին or ամփոփ, անշուք or աննշան —, a. retired -;
obscure —, — of obscurity;
խստամբեր դժոխըմբեր՝ վտանգալից՝ բազմավրդով՝ վատ՝ չարակեաց՝ անգործ՝ ունայն —, an austere, frightful or insupportable, perilous or hazardous, checkered, base, wretched, unoccupied or idle, useless -;
— զերծ ի հոգոց եւ ի կրից, a — free from passion, uneasiness or anxieties;
անպաճոյճ՝ սակաւապետ՝ շինական՝ վաստակասէր՝ ժիր՝ զգաստ —, a simple, frugal, rural, laborious, active, sober -;
անարատ՝ բարեկարգ՝ չափաւոր՝ տեսական՝ անհոգ —, a pure, regular, moderate, contemplative, careless —;
անդորրաւէտ՝ խաղաղաւէտ՝ փափկասուն՝ հեշտալի՝ զուարճալից —, a quiet or tranquil, peaceful, delectable, effeminate or luxurious, agreeable —;
սոսկական՝ անզբօս՝ հովուական վարել կեանս, to lead a private, serious, pastoral -;
վարել, անցուցանել զկեանս, to pass one's life;
հասարակաց վարել կեանս, to live in common;
բելրկրալից վարել կեանս, to lead a happy, comfortable —;
դողալ ի վերայ կենաց ուրուք, to tremble for another's — or days;
կեանս պարգեւել, to grant — to;
շահել զկեանս, to gain one's living;
ի վտանգ արկանել զկեանս, to imperil, to hazard or expose one's — to danger;
ազատել կամ կորուսանել զկեանս, to save or lose the —;
ի կենաց արկանել՝ զրաւել՝ կարճել՝ լուծանել՝ բառնալ, to deprive of —, to put to death, to kill;
ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել, to be a question of — or death;
ի կենաց անկանել՝ պակասել, to lose one' s life, to die;
հրաժարել ի կենաց, to renounce -;
փոխիլ ի կենաց աստի, to make one's exit from this world;
ելանել ի կենաց, to depart this -;
սուղ են —, — is short;
ի վտանգի կան — նորա, his — is in danger;
ընդ կեանս եւ ընդ մահ, half alive & half dead;
տալ տաց զկեանս իմ վասն նորա, I would lay down my — for him or her;
ի կեանս եւ ի մահու, in — & — death;
ժամանակն է ոստայն կենաց or որ հինու զկեանս, time is the stuff that — is made of;
ընդ կենաց եւ վախճանն, people die as they live.
twisting, contortion, tension;
intensity, force, stress;
tresses;
—ք բարեկամութեան, ties of friendship.
ill-willing, malevolent, ill-intentioned, malignant;
բարեկամ եւ —, friend and enemy.
cf. Սարեկ.
life, habits, manners, conduct, behaviour, morals;
use, employment;
անարատութիւն վարուց, morality;
ընտիր, բարեկիր —, good morals;
անարատ, անբիծ —, pure morals;
գեղեցիկ վարովք վարեցան, they led a good life;
որք գերաշխարհիկք են վարուք, who show themselves pure of heart;
է երբեք զի եւ անբարիք ծնանին օրէնս բարիս, good laws are often produced by evil customs.
giving;
donation, gift, presents;
alms;
duty, taxes, impost;
—ք առատ՝ առնեն զբարեկամ զուարթ, short reckonings make long friends.
feast, solemnity, festival, celebration;
— նշանաւոր, հանդիսաւոր or մեծահանդես, extraordinary, solemn feast;
օր —ի, feast-day, holiday;
ամենաժողով —, fair day, market day;
— անուան, saint's day;
— ամենայն սրբոց, All-Saints' day, All Hallows day;
— մարմնոյ եւ արեան տեառն, Corpus Christi day;
— անմեղ մանկանց, Childermas-day;
սրբել, խմբել, կատարել, տօնել զ—, to keep, to observe, to celebrate a feast;
շնորհաւորել ուրուք զ— իւր, to wish a person many happy returns of the day;
cf. Տարեկան.
showing, indication, mark, index, sign, testimony;
demonstration, evident proof;
show, appearance, parade, ostentation;
spectacle, laughing-stock, butt;
հաստատուն —, plain proof;
— բարեկամութեան, show of friendship;
— մեծարանաց, demonstration of respect;
ի —, ի —ս, ի —ս ինչ, only for show, for pretence, for ostentation;
—ս առնել, to shew, to show off, to make parade or display of, to display;
առնել ինչ ի —ս մարդկան, to do any thing so as to be seen of men, ostentatiously, for mere shew, to obtain applause fraudulently;
լինել ի —ս, to be exposed to mockery or contempt, to be the laughing-stock, the butt of;
զոմանս — առնել ի խրատ այլոց, to hold up to opprobrium for example to others.
to undo, to unmake, to untie, to loosen, to unbind, to detach, to disjoin, to disunite, to dissolve, to resolve;
to destroy, to demolish, to beat down, to take to pieces, to take asunder, to dismount;
— զկարեալն, to unsew, to unstitch, to rip up;
— զհիւսեալն, to unweave, to unravel;
— զբեռինս, to unpack;
— զբարձս, to dislocate, to put out of joint, to disjoint;
— զազդերս, to make hip-shot, to dislocate one's thighs;
— զոք յաթոռոց, to depose from the throne;
— զբարեկամս, to part, to separate, to sever;
զկնի քակելոյ տօնիցն, the holidays being finished.
Gregory;
— Լուսաւորիչ, — the Illuminator;
— Նարեկացի, — of Narek;
— Նազիանզացի, — of Nazianzus;
— Նիւսացի, — of Nyssa.
cf. Անկարեկիր.
cf. Բարեկամանամ.
amitié;
— խառնել, se lier ou s'unir d'amitié, se prendre d'amitié ou de l'amitié;
ունել ընդ ումեք, avoir de l'amitié pour quelqu'un;
կապիլ ընդ ումեք յօդիւ բարեկամութեան, se lier, s'unir, prendre quelqu'un en amitié;
խանգարել զ—, altérer l'amitié;
պնդել զօդ բարեկամութեան, resserrer les liens de l'amitié;
ի — գալ, devenir ami, se lier.
cf. Բարեկեցիկ.
bon, honnête;
բարեկիր առնել, cf. Հաճեմ, cf. Բերկրեցուցանեմ, cf. Հեշտացուցանեմ.
brouillerie, rupture, mésintelligence, discorde, querelle;
ի գժտութեան կալ ընդ ումեք, vivre comme chien et chat, s'accorder mal ensemble;
— արկանել ընդ մէջ երկուց բարեկամաց, brouiller deux amis.
facile à irriter, colère, irritable, chatouilleux;
— զգայութիւն, extrême sensibilité;
— ի բարեկամութիւն, sensible à l'amitié.
d'un facile accès, affable;
—ի բարեկամութիւն, sensible à l'amitié.
revenu;
— բոյսք, plantes adventices;
տարեկան —, revenu annuel;
ստանալ զեկամուտն, toucher le revenu.
mêler, mélanger;
confondre, brouiller, compliquer, tripoter;
composer, joindre, unir, entremêler, enlacer, entrelacer, combiner;
amalgamer;
— բարեկամութիւն ընդ ումեք, lier amitié avec quelqu'un, contracter son amitié;
սէր —, faire l'amour;
— զանձն, se mêler ou s'immiscer à, s'ingérer dans ou de, s'entremêler.
discerner, distinguer, faire la différence;
observer, observer avec une attention scrupuleuse;
— զբարեկամն ի մարդելուզէ, distinguer l'ami d'avec le flatteur.
dépense, frais;
consommation, consomption;
*vente;
ծախս առնել, faire des dépenses, des frais;
առնել ծախս մեծամեծս, faire de grandes dépenses;
սակաւ ծախիւք, à peu de frais;
ծախիւք իւրովք, à ses frais;
ծախիւք իմովք, âmes frais, à mes dépens;
ծախիւք ազգին՝ բարեկամին, aux frais de la nation, de son ami;
մանր —, menus frais;
*—ք ընել, faire des frais;
տարապայման —ք, dépense exorbitante;
առանց ծախուց, sans frais;
տարապարտ՝ աւելորդ —ք, dépenses inutiles, superflues.
compatissant, sensible;
—ք մարմնոյ, les amis intimes, les parents;
— լինել, cf. Կարեկցիմ.
compassion, pitié;
կարեկցութեամբ, cf. Կարեկցաբար.
nécessaire;
important, urgent, pressant, grave, pressé, impérieux, considérable, sérieux, essentiel;
intime, dévoué, attaché;
— բարեկամ, intime ami;
— սիրելի, personne fort chère;
— հարկ, grande nécessité, urgence, nécessité absolue;
—ք, le nécessaire;
զրկիլ ի կարեւորաց, être privé du nécessaire;
—ք բնութեան՝ կենաց, les nécessités de la nature, de la vie;
—ք ou — անդամք, les parties génitales;
— լինել, être nécessaire, urgent;
— է, il est nécessaire;
— է զի, il est important que, il importe que;
— զանձն ընծայեցուցանել, se rendre nécessaire;
— համարել՝ դատել, juger nécessaire;
— պէտք, les vrais besoins;
vie, jours, existence;
santé;
genre de vie, conduite;
mœurs;
moyens d'existence, biens, patrimoine, fortune;
cette vie;
le monde;
յաւիտենական —, la vie éternelle;
ի կենաց անկանել՝ պակասել, perdre la vie, mourir;
ի կենաց արկանել՝ զրաւել՝ կարճել՝ լուծանել՝ բառնալ, ôter la vie, mettre à mort;
ցկեանս, pour la vie;
à vie;
ի կեանս իմ, dans ma vie;
de ma vie;
երբէք ի կեանս իմ, jamais de la vie;
զամենայն աւուրս կենաց իմոց, toute ma vie;
անպաճոյճ՝ սակաւապետ՝ անդորրաւէտ՝ խաղաղաւէտ՝ անարատ՝ շինական՝ խստամբեր դժոխըմբեր՝ վտանգալից՝ բազմավրդով՝ վատ՝ փափկասուն՝ հեշտալի՝ զուարճալից՝ չափաւոր՝ ժիր՝ զգաստ՝ բարեկարգ՝ վաստակասէր՝ տեսական՝ չարակեաց՝ անգործ՝ անշուք ou աննշան —, une vie simple, — frugale, — tranquille ou paisible, — pacifique, — pure, — champêtre, — dure ou austère, — insupportable ou affreuse, — périlleuse, — agitée ou accidentée, — lâche, — délicate, — délicieuse, — amusante, — modérée, — active, — sobre, — réglée, — laborieuse, — contemplative, — misérable, — oisive, — obscure;
սոսկական՝ անզբօս՝ հովուական վարել կեանս, mener une vie privée, sérieuse, pastorale;
տալ զկեանս իւր վասն, donner sa vie pour;
ի վտանգի կան — նորա, sa vie est en danger, il y va de sa vie;
ի վտանգ արկանել զկեանս, *—ը վտանգի մէջ դնել, mettre sa vie en péril, exposer sa vie au danger;
ազատել զկեանս, sauver la vie;
դողալ ի վերայ կենաց ուրուք, trembler pour la vie, pour les jours de quelqu'un;
սուղ են —, la vie est courte;
հասարակաց վարել կեանս, vivre en commun;
բելրկրալից վարել կեանս, mener joyeuse vie;
ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել, être entre la vie et la mort;
շահել զկեանս, gagner sa vie;
— զերծ ի հոգոց եւ ի կրից, une vie exempte d'inquiétudes et de passions;
ձգել՝ անցուցանել զկեանս, passer sa vie, filer ses jours;
*քաշուած —, vie retirée;
հանդերձեալ —, la vie future;
ընթացք՝ վախճան՝ երկարութիւն կենաց, le cours, la fin, la durée de la vie;
կեանս տալ, donner la vie;
կեանս պարգեւել, accorder la vie;
կորուսանել զկեանս, perdre la vie;
հրաժարել ի կենաց, renoncer à la vie;
ելանել ի կենաց, sortir de la vie.
vie;
mœurs, conduite;
monde;
վարել անփառունակ —, mener une vie obscure;
պարզ՝ սակաւապետ՝ քաղցր ou անձնդիւր՝ բարեկարգ՝ անշուք՝ հեշտին՝ հովուավան —, une vie simple, — frugale, — douce, — réglée, — obscure, — aisée, — pastorale;
սոսկական —, condition, vie privée;
վճարել ի կենցաղոյս, cesser de vivre, mourir;
cf. Կեանք.
se refroidir, s'attiédir;
հովանայ բարեկամութիւն նոցա, leur amitié se refroidit.
refroidissement, froideur;
— բարեկամութեան, le refroidissement, l'attiédissement de l'amitié.
remuer, mouvoir, mettre en mouvement;
agiter, ébranler;
— զամենայն քար, remuer ciel et terre;
— զգլուխ, branler, hocher, secouer la tête;
ի գութ՝ ի կարեկցութիւն —, émouvoir la compassion;
— զսիրտ, émouvoir, toucher.
tortillement, contorsion, ton, tension;
contention, effort, intensité, force;
tresse;
—ք բարեկամութեան, les nœuds de l'amitié.
vie, conduite;
usage, emploi;
անարատ՝ անբիծ —, mœurs pures;
ընտիր՝ բարեկիր —, bonnes moeurs;
անարատութիւն վարուց, sainteté des mœurs.
action de montrer, indication;
indice, marque, signe;
étalage, parade;
ostentation;
démonstration, preuve, marque, témoignage, acte;
spectacle, risée, jouet;
ցոյցս առնել, faire étalage, parade, étaler;
ի ցոյցս, ի ցոյց, ի ցոյցս ինչ, pour montrer, pour l'ostentation, pour la frime;
— բարեկամութեան՝ մեծարանաց, démonstrations d'amitié, de respect;
առնել ինչ ի ցոյցս մարդկան, faire quelque chose pour être vu des hommes;
հաստատուն —, preuve solide.
défaire, dénouer, délier, détacher;
disjoindre, désunir, dissoudre, décomposer, diviser;
détruire, démolir, abattre;
démonter, désassembler, débander;
— զբեռինս, déballer;
— զկարեալն, découdre;
— զբարեկամս, séparer les amis.
combien? jusqu'à quel point? que !
քանի՞ ինչ պարտիս, combien devez-vous?
քանի՞ նկանակ ունիք, combien de pains avez-vous?
*քանի՞ տարեկան ես, quel âge avez-vous? quel est votre âge?
քանի՞ գնոյ ou քանոյ վաճառեցեր, à quel prix ou à combien avez-vous vendu?
քանո՞յ գնեցեր, à quel prix ou à combien as-tu acheté?
ի քանի՞ աւուրս, dans combien de jours?
քանի՞ անգամ, combien de fois?
քանի՛ առաւե ou եւս, combien plus ! à plus forte raison;
քանի՛ վեհ է հայրենասիրութիւն, que le patriotisme est sublime !
քանի՛ քանի՛combien ! que ! que de fois !
քանի մի, quelques-uns;
աւուրս քանի մի, quelques jours;
քանի մի մարդիկ, quelques hommes, quelques gens;
քանի որ, tant que.
Grégoire;
— Լուսաւորիչ, — l'illuminateur;
— Նարեկացի, — de Narek;
— Նազիանզացի, — de Nazianze;
— Նիւսացի, — de Nysse..
Ընտանասէր (ա՛յլ ձ. ընտանեսէր) գոլն, եւ բարեկամասէր, եւ ընկերասէր եւ օտարասէր. (Արիստ. առաք.։)
Բարեկամք եւ բարեասացք, եւ բազում ազգատոհմք եւ թաթարոտք. (Վեցօր. ՟Ե։)
Եթէ ի դրացւոյ եւ ի բարեկամէ թշնամանեսցի, մի՛ փոխարէն թշնամանեսցէ. (Եզնիկ.։)
Ընկալցո՛ւք զբարեկամսն թշնամեալս. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
ՈՐ ինչ ունի զնմանութիւն թուոյ ժանեաց, այսինքն ատտմանց ի կարգի տարեկան բոլորակի.
Ի տունս բարեկամաց սիրով ընթանամք այլասեռքս քրիստոնեայք. եւ ի տունս աստուծոյ՝ ժողովարանս այլ եւ այլ ազգաց մի քրիստոնէից՝ դժուարաւ. (Լմբ. ատ.։)
Դարձուցանել յամիսս զառ ի յեբրայեցւոցն պատմեալ ամսն՝ լուսնաւոր տարեկանաց բիւրս երկուս. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Զպէտս բարեկամաց վճարիցես, եւ ոչ մի ինչ այսպիսի պատճառս խափանածոյի երբէք պատաղեցայք (կամ խափանուածոյի պատատեցայք). (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 10։)
Զպէտս բարեկամաց վճարիցես, եւ ոչ մի ինչ այսպիսի պատճառս խափանածոյի երբէք պատաղեցայք (կամ խափանուածոյի պատատեցայք). (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 10։)
Ո՛վ ապաշխարութիւն՝ դաշին խաղաղութեան եւ բարեկարգութեան խորանակից. (Բրս. ապաշխ.։)
Իբրեւ ծանօթ եւ բարեկամ. ընտանեբար.
Զբարեկամացն իսկ եւ զընկերացն առ ի կենցաղիս կաճառմունս՝ հաշտեալս ստասցի։ Զկաճառմունսն պատմեցաք. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
ԿԱՐԵՑԱԿԱՆ որ գրի եւ ԿԱՐԵԿՑԱԿԱՆ. իբր Առ կարիս պիտոյից կամ շահու անձին եղեալ ինչ.
Բաժանելով զառ աստուած սէրն ի բնականն, ի հարկաւորականն, ի կարեցականն (կամ կարեկցականն). բնական զորդիականն ասացին, կարեցական զվարձկանականն, իսկ հարկաւորական զծառայականն։ Կարեցական՝ սէր կարեւոր, զոր առ բժիշկսն ունին հիւանդքն. (Տօնակ.։)
(Իսկ կարեկցական ընդ հակառակն՝ լինի սէր բժշկաց առ հիւանդս)։
ԿՈՂԿՈՂԱՆՔ որ եւ ԿՈՂԿՈՂՈՒՄՆ. Կողկողիլն. ցաւագնումն, պաղատանք. եւ Կարեկցութիւն.
ὀμῆλιξ ejusdem aetatis, aequalis Հասակակից։ հաւասար տիօք. ժամանակակից. տարեկից.
συνήλικος coaequalis. Հաւասար տիօք. ժամանակակից. տարեկից.
Բարեկամք փեսային եւ հարսնեւորիքն խողխողեցան. (Երզն. մտթ.։)
ՀԻՆԳԱՄԵԱՅ ՀԻՆԳԱՄԵԱՆ. πενταετής quinquennis, quinquennalis. Ուր հաշուին ամք հինգ. հնգից ամաց (միջոց, ժամանակ, անձն). հինգ տարուան կամ տարեկան .... որ եւ ՀԻՆԳԱՄԵԱՆ.
ՀԻՆԳԱՄԵԱՅ ՀԻՆԳԱՄԵԱՆ. մենի, ից. ա. Ուր հաշուին ամք հինգ. հնգից ամաց (միջոց, ժամանակ, անձն). հինգ տարուան կամ տարեկան. որ եւ ՀԻՆԳԱՄԵԱՆ.
եւ չ. κυβερνάω guberno, rego, dirigo διακυβερνάω moderor. Վարել զղեկ, կամ զղեկաւ զնաւն. ուղղել, առաջնորդել. բարեկարգել. նաւը շտկել, առաջ տանիլ, տիւմէնճութիւն ընել, կառավարել.
φιλοσώματος, φιλόσαρκος carnem amans, corporis nimium studiosus, carnalis;
carni deditus, favens. Որ սիրէ եւ պաշտէ զմարմին իւր, եւ զմարմնաւորս. փափկասէր. բարեկեցիկ. աշխարհասէր.
Ոչ եթէ իբրեւ յարձակեալ երթամ ի բանս հակառակութեան կամ ի մարտակռիւ ընդ հրէայսն, այլ զբարեկամն երթամ զարթուցանել. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 16։)
Քաջահաճոյ յանկագոյն ի յողջունել ի բարեկամութիւն. (Պիտ.։)
Աջողմամբն եւ բարեկամօքն մի՛ վստահանալ եւ բարձրամտել. (Պիտառ.։)
ՅԱՌԱՋԱՊԱՀ ՅԱՌԱՋԱՊԱՀԵՍՏ. προφύλαξ excubitor, custos παρατήρων observans. Նախապահօղ. զգուշութեամբ պահօղ. պահապան. գիշերապահ. դէտ. պահանորդ. պարեկապան. եւ Դաւադիր.
κόσμιος moderatus, modestus. որ եւ ՅԱՐԴԱՐ. Զարդարուն. բարեկազմ. վայելուչ. ողորկ. հարթ. արդարակ. ճարտար.
Որ յեղանակէ. յեղաշրջօղ ի լաւ անդր. բարեկարգօղ.
πεντηκονταετής quadraginta anos natus. Որ ունի զամս յիսուն. յիսուն ամաց. իտսուն տարեկան՝ տարւան.
Սրբեսջի՛ք զամն յիսներորդ՝ տարւոյն, եւ քարոզեսջի՛ք թողութիւն ի վերայ երկրին. զի տարի թողութեան եղիցի։ Ամն յիսներորդ եղիցի ձեզ տարեկան. (Ղեւտ. ՟Ի՟Ե. 10։)
Ի մահուան որդւոցն՝ ոչ յուղարկեաց որպէս սովորութիւն է յուղարկել ի հարց՝ ի բարեկամաց եւ յազգականաց։ Պատառէին զպատմուճանս իբրեւ ի վերայ մեռելոյ, եւ յուղարկեցելոյ իբրեւ ի գերեզման։ Զիարդ յարգանդէ ի գերեզման յուղարկիւր. (Իսիւք.։)
Արժանընկալ են վէրք բարեկամի քան զյօժարասէր համբոյրս թշնամւոյն. (Եւագր. ՟Ի։)
Ներտաղական ասի, յորժամ շեշտն նախագահէ զնուազն քան զերեկն. քանզի արեկ է շինօղ քան զշինուածն. (Երզն. քեր.։)
Օրս (բարեկենդանի) նախադուռն է պահոց։ Ոչ ոք ի նախադրունսն պղծեալ՝ արժանաւորի մտանել ի սրբութիւնսն. (Բրս. պհ. ՟Բ։)
σύμμαχος socius belli, commilito, adjutor. Կցորդ նիզակաց՝ որպէս զինուց, կամ զինուք գործակից. պատերազմակից. մարտակից. զինուորակից. ընկեր եւ օգնական. որպէս եւ Նիզակակից բարեկամ՝ է ուխտակից եւ դաշնակից ի գործ պատերազմի եւ խաղաղութեան.
Գրել ձեզ զմեզ նիզակակիցս եւ բարեկամս։ Նիզակակից բարեկամք։ Բարեկամք նիզակակիցք։ Թիկունք եւ նիզակակիցք։ Պատրաստել զէն, զի լիցի նա նիզակակից նորա։ Նիզակակից զերկնաւորն ողորմութեամբ իւրով յանձինս ընկալեալ.եւ այլն։
Ողջունէ զնորակնուքսն որպէս զբարեկամս եւ զեղբարս. (Նիւս. թաղմ.։)
ἑμμελής, μελῳδουμένος modulatus, concinnus. Ուր գոյ նուագ եւ չափ համեմատական. եղանակաւոր. բարեյարմար. երաժշտական. եւ բարեկարգ. կանոնաւոր.
οἱκοδομή structura, aedificium, aedificatio եւ ἁσφάλεια securitas εὑθηνία abundantia, ubertas. Շինելն, իլն. շինուած. կազմութիւն. յօրինումն. եւ Բարեկարգութիւն. բարեզարդութիւն. շէ՛ն գոլն. խաղաղութիւն. յաջողութիւն. օրինակ բարի. Լնու շինութեամբ զսահմանս բնակութեան իւրոյ։ Աշխարհի շինութիւն. Խոր. ՟Ա. 11։ Եղիշ. ՟Ե։ Հարցէ՛ք զողջունէ զերուսաղէմի, զշինութենէ ոյք սիրէք զնա։ Եղիցիլ շինութիւն յաշտարակս յամուրս քո։ Զհետ երթիցուք խաղաղութեան, եւ զշինութեան որ առ միմեանս։ Ընկերին հաճոյ լիցի ի բարիս վասն շինութեան։ Եկեղեցին շինութիւն առնուցու. եւ այլն։
Նուիրեալ կամ համակեալ յողբս, եւ Նուիրօղ զողբս իւր ի կարեկցութիւն այլոց.
Որ այսօր բարեկամաբար ողջունեն զմեզ, այգուցն ողորմաբար յուղարկին առ ի մէնջ. (Ոսկ. ննջ.։)
Զբերանս չարաբարոյիցն խնուլ կամէր հանապազ։ Ի բարեկամաց պարտ է փախչել՝ որք չարաբարոյք են։ Ծառայից չարաբարոյից է տրտնջել. (Ոսկ. յհ. եւ Ոսկ. փիլիպ.։)
Նենգեալ՝ վասն բազում չարաբարոյս ցուցանելոյ՝ անդստին յիւրոց բարեկամաց կոշկոճեալ մեռանէր». (Որպէս եւ Եւս. քր. ՟Ա.) իմա՛ վասն չարաբարոյ երեւելոյ, կամ չար բարոյս յանձին բերելոյ։ Այլ հոմաձայն է եւ յն. իբր չարաբարոյ, կամ չարաբարութիւն։
Բարեկրեալքն ի յառատ բարեկեցութեան, եւ թշուառականք ի չարալլուկ կենացն հարկաւորութենէ. (Պիտ.։)
Ընդէ՞ր ասէ, արար նոյզամենայն զոր ինչ միանգամ պատուիրեաց նմա տէր աստուած. Ոչ կամի հրամայել նմա առաւել քան պատուիրել. քանզի հրամայեն տեարք ծառայից. իսկ պատուիրեն սիրելիք բարեկամաց, եւ մանավանդ՝ աւանդք՝ փոքունց։
Պարեկապանս հանին, շուրջ զիւրեամբք փակեցին. (՟Ա. Մակ. ՟Ծ՟Բ. 27։)
cf. Պարեկապան. προφύλαξ excubitor.
Սեպհական սիրելեաց եւ սիրելութեան. բարեկամական. սիրական. հաճոյական. եւ Տռփական.
Բառ յն. սբադա՛լի. σπατάλη deliciae, lautitiae. Փափկութիւն. բարեկեցութիւն.
ԸՍՏԵՐԻՒՐԵՄ որ եւ ՍՏԵՐԻՒՐԵԼ. նովին հնչմամբ. Խեղաթիւրել. խոտորեցուցանել յերիւրէ, այսինքն յարահետ ճանապարհէ. եւ կամ հանել արտաքոյ քան զյերիւրումն՝ այսինքն քան զբարեկարգութիւն.
Եւ որ այլ ոք բարեկամք եւ մերձաւորք եւ վաճառակիցք էին. (՟Գ. Մակ. ՟Գ. 6։)
περιπαθής passione adfectus. Որ դիւրաւ վշտագին. կարեկիր. տխրազգեաց.
Զվտանգումն բարեկամին՝ անձին քում համարեա. (Ոսկիփոր.։)
Հրամանն յոյժ ծանրագոյն եւ տաղտկալից էր։ Զբարեկեցութեան կեանսն ... զծանր եւ զտաղտկալիցն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 15։ ՟Բ. 28։)
Մինչ ի մեծութեան էր յոբ, բարեկամք նորա էին. եւ յաւուրս տուայտանացն այսպէս բարբառէին.
Ընծայք յղեալք առ բարեկամս յաւուր տօնից, մանաւանդ ի կաղանդն.
Փափկակեաց, բարեկեցիկ։ Հեշտասէրք էին, եւ փափկակեաց. (Վեցօր. ՟Ե։ Երզն. մտթ.։)
νυμφαγωγός, νυμφοστόλος pronubus. որ եւ ՓԵՍԱԾՈՒ. Ածօղ զփեսայն առ հարսն, որպէս եւ զհարսն առ փեսայն. փեսաւէր, եւ այլն եւս բարեկամք փեսային. (ըստ յն. ասի եւ հարսնածու՝ նովին հոմաձայնութեամբ. զի է փեսայ, եւ նիմֆի, հարսն. )
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ. ա. ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՆ գ. πολιτικός, ἠ πολιτική politica, reipublicae administratio. Քաղաքավարական, գրօղ կամ գրուած զքաղաքավարութենէ. եւ Քաղաքականութիւն, քաղաքավարութիւն. արուեստ եւ գիտութիւն բարեկարգութեան քաղաքի.
Զվտանգումն բարեկամին՝ անձին քում համարեա՛, եւ ի քաջաշնորհս քում հաղո՛րդ լեր նմա. (Ոսկիփոր.։)
ՔՍԱՆԱՄԵԱՅ ՔՍԱՆԱՄԵԱՆ. εἱκοσαετής, εἱκοστόν ἕτος viginti annos agens, viginti annorum. որ եւ ՔՍԱՆԵՄԵԱՆ. Ունօղ զամս քսան. քսան ամաց. քսա տարուան կամ տարեկան.
ՔՍԱՆԱՄԵԱՅ ՔՍԱՆԱՄԵԱՆ. εἱκοσαετής, εἱκοστόν ἕτος viginti annos agens, viginti annorum. որ եւ ՔՍԱՆԵՄԵԱՆ. Ունօղ զամս քսան. քսան ամաց. քսա տարուան կամ տարեկան.
Զայսպիսի շահ օգտութեան՝ որ ի բարեկամութենէն լինի, տեսանելով՝ խոհեցայ. (Խոր. ՟Ա. 27։)
Կարեկցիլ ազգակցաբար։ Ընտանեցաւ մեզ ազգակցաբար. (Մամբր.։ Կանոնք.։)
συμπαθῶς cum comiseratione Ախտակից լինելով. կարեկցութեամբ. սրտցաւութեամբ, ցաւակից ըլլալով. տէրտլէլէրէք.
Ամենաժողով բարեկենդանութիւն մահն իմ լինելոց է հաւատացելոց. (Երզն. մտթ.։)
Վասն բարեկարգութեան եւ աննախանձոտ կենաց. (Խոր. ՟Բ. 7։)
Անցոյց զանցոյց զամենեքումբք՝ որ յառաջ քան զնա էին՝ բարեկեցութեամբ եւ յուղութեամբ. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Ձգէ ի յարգահատանս գթոյ կարեկցութեան. (Պիտ.։)
Զարդիւնարարս գովէ վասն համացեղիցն կարեկցութեան. (Տօնակ.։)
Որչափ առաւել բարեգործես զբարեկամն, այնչափ մանաւաւանդ զօգտակարն քո առնես. (Ոսկիփոր.)
Բարեկարգէ զամենեսեան. (Լմբ. իմ.։)
Քաղաքական օրինօք բարեկարգել։ Յանապատս նոքօք բարեկարգին. (Մխ. դտ.։)
Զբանակս անդրանկացդ բարեկարգեա՛ ինձ պահապան. (Նար. ՟Ձ՟Դ։)
ռմկ. բարկենտանք. ուստի եւ պ. պէրգէտան. τὸ βακχεύματα bacchanalia իտ. carnevale ուստ թ. էթ փէսմէլէրի. Օր եւ ժամանակ բարիոք կենդանութեան, կամ բարեկեցութեան եւ ուրախութեան. որ սեպհականեալ է աւուրց յառաջելոց քան զերեւելի քան շաբաթապահս, մանաւանդ քան զմեծ պահս. վասն որոյ կոչի սա՝ ԲՈՒՆ ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆ.
Առաջին կիւրակէն, որ բարեկենդանն է։ Բարեկենդանին կիւրակէն զփափկութիւն դրախտին եւ զբարեկենդանութիւնն օրինակէ. (Կամրջ.։)
Յաւուր բարեկենդանին։ Զերկու շաբաթսն (կամ զերկու շաբաթին) բարեկենդանին։ Հրամայեաց ի բարեկենդան շաբաթսն (կամ ի բարեկենդանաշաբաթսն) զամէն միս ի զոհից դիւացն վաճառել. (Ասող.։ Արշ.։ Տօնակ.։)
Ի նոյեմբ. ՟Ժ՟Դ. հոռոմն բարեկենդան առնէ քառասնօրեայ պահոց՝ Քրիստոսի ծննդեանն. (Հ. կիլիկ.։ Տե՛ս եւ ի Տօմար. բարեկենդան այլեւայլ պահոց։)
cf. ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆ։
Եղբայրաբար սիրով ընկալեալ, բարեկամութեամբ զբոլորանովքն առաջի առնէր նմա զներքին եւ զարտաքին խորհուրդն. (Գիւտ թղթ. առ վաչէ։)
Գեղեցիկ ձեւով. եւ Բարեձեւ. բարեկարգ.
Մարդասիրաբար. կարեկցաբար.
Իբրեւ ի գիշերամարտութեան դանդաչէին ոչ որոշելով զթշնամին եւ զբարեկամն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Բ։)
Եւ δυσπαθής, δυσπαθέστερος laborum patiens (իբր ներգ) Կարօղ կրել զդժուարինս. տոկուն. զօրաւոր. եւ Վշտակիր. եւ Կարեկիր.
Դժուարակոխ զամենայն առնելով թշնամեացն, իսկ ի բարեկամացն մանաւանդ դիւրակոխ. (Պղատ. օրին. ՟Զ։)
Եկեղեցականացն բարեկրօն լինել. (Խոսր.։)
ἁγαθύνομαι bonus sum εὑδοκέω complaceo. եւ ըստ հյ. ἰλαρύνομαι, φαιδρύνομαι hilaresco, laetificor Զուարթ լինել. եւ Զուարճանալ. բարեկրիլ. բերկրիլ.
Յայնժամ թագաւորն զուարճացաւ յանձն իւր. յն. յոյժ բարեկրեցաւ. (Դան. ՟Զ. 23։)
Ասէ Յովբ առ բարեկամսն ընդդիմաբանս. (Արշ.։)
ԸՍՏԵՐԻՒՐԵՄ որ եւ ՍՏԵՐԻՒՐԵԼ, նովին հնչմամբ. Խեղաթիւրել. խոտորեցուցանել յերիւրէ, այսինքն յարահետ ճանապարհէ. եւ կամ հանել արտաքոյ քան զյերիւրումն՝ այսինքն քան զբարեկարգութիւն.
ԹՇՈՒԱՌԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ. Կարեկից լինել թշուառութեան. ցաւակցիլ, խղճալ.
Զսոսա զերկոսեան կանոնադրէ՝ ասելով։ եւ զայլն եւս բարեկարգութիւնս կանոնադրեալս յառաքելոց սրբոց. (Սարգ. յկ. ՟Դ. եւ Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Գ։)
συντάσσω, -ττω ordino, compono διοικέω rego, administro եւ այլն. Ի կարգի դնել. բարեկարգել. ուղղել. տնտեսել. վարել. յարդարել.
որ եւ ԿԱՐԵԿՑԱՊԷՍ. Կարեկից լինելով. կարեկցութեամբ. գթալով. մարդասիրապէս.
Կարեկցաբար մատուցեալ՝ զծայրագոյն ցուցեր զխնամս. (Նար. ՟Ժ՟Դ։)
Կարեկցաբար առ իս ձգելով զձայնակիցսն. (Մագ. ՟Հ՟Ե։)
Կարեկցաբար ձեռնտու յարուցանօղ. (Ճ. ՟Ը.։)
cf. ԿԱՐԵԿՑԱԲԱՐ. Որկորստութիւն բնաբար եւ կարեկցապէս իբր տնակից՝ հարկաւորացն արտաքոյ շարժեսցի. (Սկեւռ. աղ.։)
Որ կարծրագոյն քարեղէն եւ անկարեկիր միտս էր ստացեալ. (Յհ. կթ.։)
Ոչխարազգեստ գայլք կեղծաւորեն զբարեկամութիւն։ Պատրանօք կաղծաւորեն զիւրեանս. (Համամ առակ.։)
Կարգս կենցաղականս. այսինքն բարեկարգութիւնս ըստ աշխարհի. (Խոր. ՟Բ. 3։)
Բերօղ յանձին զճշմարիտ կրօնս. բարեկրօն. ճգնազգեաց.
Համատոհմիկս ոմանս, եւ ազգակիցս։ Մտերիմ բարեկամացն, եւ համատոհմիկ ազգայնոցն։ Առ ծառայակիցս եւ համատոհմիկս. (Նիւս. կազմ.։ Պիտ.։ Սարկ. քհ.։)
Հանդիսանալ ի բարի վարս, կամ ի բարեպաշտութեան վարս, ի պահել զպատուիրանս, կամ ի կեանս կենցաղօգուտս. ի բոլոր բարեկարգութիւնս կամ յոչ ախորժելիսն աստուծոյ, կամ ի տեսութիւն բանիս։ Հանդիսացայց ըստ կարուղութեան իմում։ Հանդիսացայց օրինակաւ իւիք յայտնի կացուցանել. (Յճխ.։ Յհ. կթ.։ Նար.։ Նչ. եզեկ.։ Առ որս.։ Սարգ.։)
cf. ՅԱՇՏ. καταλλαγή, εἱρήνη, ἁγάπησις , φιλία reconciliatio, pax, societas. Հաշտ առնելն եւ լինելն. հաշտելն. դարձ եւ բարեկամութիւն. խաղաղութիւն. հաճութիւն. սէր. միաբանութիւն.
ἠδονή voluptas, suavitas, jucunditas. Դիւրութիւն բնութեան սրտի, ոգւոյ. փափկութիւն եւ զուարճութիւն. ախորժ. հաճութիւն. բարեկրութիւն. բերկրութիւն.
Բարեկամ եւ հոգեբարձու։ Հայր որդւոց, եւ հոգեբարձու սննդեանն։ Թէ հոգեբարձու ես վախճանելոցն. (Ճ. ՟Գ.։ Ոսկ. ես.։ Մանդ. ՟Է։)
Դու հոգիագորով կարեկցեալ մերումս ախմար արհեստականութեանս եւ տեսութեան. (Յիշատ. ոսկ. յհ.։)
Հովասուն եւ բարեկեցիկ կոյսք եւ կանայք. (Լաստ. ՟Ժ՟Բ։)
Բարեկամք մեծատանց բազում են, է՛ որ մարմնակերպ, է՛ որ հոգեւոր. (Համամ առակ.։)
Զքահանայական զարդ (այսինքն զկարգ) ի մաքրողականն, ի լուսաւորականն, եւ ի կատարողականն բարեկարգութիւն որոշել։ Պաշտօնէիցն կարգ մաքրողական է, եւ աննմանիցն որոշողական. (Դիոն. եկեղ.։)
Առ հիւանդս բժիշկ. իսկ առ վատաբախտսն՝ բարեկամս մերձակայիլ պարտ է։ Պա՛րտ է կալ ընդ իշխանս՝ որպէս ընդ կրակի. մի՛ մերձակայիլ յոյժ, զի մի՛ կիզեսցիս, եւ մի՛ արտաքոյ յոյժ, զի մի՛ հովասցիս. (Ոսկիփոր.։)
Առընկալաւ զնա փառաւորութեամբ. եւ յանդիմանեաց զնա ամենայն բարեկամացն իւրոց։ Յանդիմանեաց նմա զԳորգի սպարապետ զայր քաջ. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Բ. 43։ ՟Բ. Մակ. ՟Ը. 9։)
Սարդանապաղղոս անցոյց զանցոյց զամենեքումբք բարեկեցութեամբ եւ յուղութեամբ. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Եկն եղբայր քո նենգութեամբ, եւ առ զօրհնութիւնս քո։ Պատասխան ետուն նենգութեամբ, եւ առ զօրհնութիւնս քո։ Պատասխանի ետուն նենգութեամբ։ Նենգութեամբ կալցին զՅիսուս, եւ սպանցեն։ Ամենայն բարեկամ նենգութեամբ գնայ։ Որովայան նորա կրեսցէ զնենգութիւն։ Շրթունք քո մի՛ խօսեսցի զնենգութիւն։ Զնենգութիւն զօրհանապազ խորհեցան։ Առաջնորդք են ամպարիշտք նենգութեանց։ Յայտնեցաւ սօղոսի նենգութիւնն նոցա։ Ի նենգութեանց հրէից։ ԱԶգ եղեւ ինձ նենգութեան յայրդ լինելոյ ի նոցանէ.եւ այլն։
Ներտաղական ասի, յորժամ շեշտն նախագահէ զնուազն քան զարեկն ... քանզի արեկ է շինողն քան զշինուածն։
Էիցս բարեկարգ շաղկապութիւնս բովանդակ. (Մաքս. ի դիոն.։)
Ողբակից լինելով. սգակից գտեալ. կարեկցութեամբ.
συμπαθής, ὀμοπαθής simul patiens, condolens. եւ բայիւ συμπάσχω, συμπαθέω simul vel similia patior, condoleo. Կցորդ չարչարանաց. չարչարեալ զոյգ ընդ ումեք. եւ կրակից. եւ կարեկից. ախտակից. ցաւակից.
Ստուարեկան երկիւղ. (Կլիմաք.)
ἐξηκονταέτης sexagenarius, sexaginta annos agens. Վաթսուն ամաց. վաթսուն տարուան՝ տարեկան.
φίλη amica Կին բարեկամ, կամ ծանօթ.
Իսկ ԱՐՈՒԵՍՏ ՎԵՑՀԱԶԱՐԵԿԻ. cf. ԵՕԹՆԱԳՐԵԱՆՔ։
συμπαθῶς cum commiseratione. Կարեկցաբար. ախտակցաբար.
Վշտակցաբար պատմել, կամ կշտամբել, կամ կարեկից լինել. (Մշխ. երեմ։ Գէ. ես.։ Մարաթ.։)
Կտաւագործքն բարեկամանք, որ եւ գործեն զբեհեզն ... ճարտարքն ... եւ ամենայն տարազագորք նոցա. (Ես. ՟Ժ՟Թ. 10. այլք իմանան շահարար, եւ կէսք՝ կազմօղ զդարօղի. զի եբր. է որպէս կամ (ցքի)։)
Ցաւակից լինելով. ցաւակցութեամբ. կարեկցաբար. եւ Ցաւակցական.
առ ի գրգանօք եւ փափկասնոյց բարեկրութեամբք լցուցանել զվիճակեալսն։ Հալածական ի փափկասնոյցն եւ յանկարօտ բերեօք զուարճացեալ յամենալից տեղւոջէս. (Պիտ.։)
περιπαθέστερος, συμπαθέστατος vehementiori passioni affectus Յոյժ կարեկից. կարի գթածագոյն. հատկսկիծ. աճըգլը. մէրհամէթլի.
Խարշումն աղեաց ի գթոյ. կարեկցութիւն. սրտացաւութիւն. կսկիծ.
Աղախարշումն բարեկամաց. (Ճ. ՟Ա.։)
Ուր իցէ ամենայնիւ բարեկարգ յարդարումն. բարեձեւ. կարգաւոր. օրինած, ըռինտ. տիւզկիւն. սըրալը.
Անծանօթացան ի բարեկամաց. (Ոսկիփոր.։)
ԱՆՍԻՐԵԼՈՒԹԻՒՆ ԱՆՍԻՐՈՒԹԻՒՆ. Պակասութիւն սիրելութեան կամ սիրոյ. չունելն զսէր կամ զբարեկամութիւն, կամ զյօժարութիւն.
Բարւոք կրօնաւորեալ. բարեկրօն. առաքինի.
Արդարութիւն առաւելագոյն է քան զայլ առաքինութիւնս. որպէս թափանցեալ ընդ այլսն, եւ զբարեկարգութիւն նոցա պահեալ. (Սահմ. ՟Ժ։)
որ եւ ԲԱՐԵԿԱՄԱՊԷՍ. φιλικῶς, φιλίως aamice Իբրեւ բարեկամ. ընտանեբար.
Աստ եւ անդ վնասնէ զմեզ (չարն), եւ մեք բարեկամաբար ողջունեմք զնա. (Սարգ. յկ. ՟Դ։)
Որ խօսի որպէս բարեկամ, կամ Որ ինչ է ի բարեկամէ խօսեալ.
Յետ զկծեցուցանօղ բանիս՝ իբրու խրատականս յաւելու բարեկամախօս. (Վանակ. յոբ.։)
φιλοποιέομαι, φιλεόμαι amicus et benevolus reddor, concilior որ եւ ԲԱՐԵԿԱՄԻԼ. Բարեկամ լինել. ընտանի սիրով կապիլ. դաշնաւորիլ.
Բայց Շապուհ էր ցասմամբ ընդ Խոսրովայ՝ ի բարեկամանալն Արկադայ. (Խոր. ՟Գ. 50։)
Բարեկամացեալ էր նորա ընդ Հեռանայ հոնի. (Եղիշ. ՟Է։)
Բազում զօրագլուխք յունաց ընդ իս բարեկամացան ուխտիւ եւ երդմամբ. (Փարպ.։)
cf. ԲԱՐԵԿԱՄԱԲԱՐ.
Կարեկցեալ բարեկամապէս. (Մամբր.։)
φιλόφιλος amicorum amans, vel studiosus Սիրօղ բարեկամի.
Բարեկամասէր, եւ օտարասէր։ Բարեկամասէր, եւ ընկերասէր. (Արիստ. առաք.։)
Յաղագս խրախճանութեանցն՝ զբարեկամս եւ զբարեկամուհիս ոչ յոլովագոյնս հնգից՝ երկաքանչիւրոցն ի միասին կոչիլ. (Պղատ. օրին. ՟Զ։)
cf. ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆ.
Տօնական աւուրց, բարեկենդանեաց եւ հարսանեաց։ Կիրակէին եւ բարեկենդանեաց. (Բրսղ. մրկ.։)
Պահք ի մէջ բարեկենդանոյն եւ զատկին։ Քառասուն օր ի մէջ բարեկենդանեացն՝ պահոց աւուրք են. (Լծ. կոչ.։)
Զմերս բարեհռչակեն բարեկարգութիւն։ Որով բարեհռչակիմ. (Լմբ. առ լեւոն.։)
εὑσχημονέω honeste se gerere Բարեձեւ կամ բարեզգեաց լինել. զգաստանալ. պարկեշտանալ. եւ Բարեկարգիլ.
cf. ԲԱՐԵԿԱՄԱՆԱԼ, ԲԱՐԵԿԱՄԻԼ.
Նարեկայ մեծափառ եւ բարձրապատիւ ուխտի. (Նար. յիշ.։)
εὑημερία dies faelix Ունելն զբարի օր, կամ զերջանիկ աւուրս. բարեկենդանութիւն, բարեկեցութիւն, բարեբաստութիւն, երջանկութիւն, յաջողութիւն. աղէկ օր, օրեր.
cf. ԲԱՐԵԿԱՐԳ.
Փափկակեաց, բարեկեցիկ, դիւրասնունդ. (Վեցօր. ՟Ե։)
Ոմանք կամիցին զսա ի բարեկամացն երաշխաւորել. (Պղատ. օրին. ՟Թ։)
Սրբակրօն. բարեկրօն. հրեշտակային.
Սարդանապաղղոս անցոյց զանցոյց զամենեքումբք՝ որ յառաջ քան զնա էին, բարեկեցութեամբ եւ յուղութեամբ. (Եւս. քր. ՟Ա։)
ἐταιρία societas, amicitia Միաբանութիւն ընկերաց. բարեկամութիւն.
Զէշ խոշորութիւն ճանապարհին փորձէ, եւ զքաջամիտ բարեկանմ սուգ եւ տրտմւոթիւնք ընտրեն. (Պիտառ.։)
Խտացուցանէ բարուցն եւ ձեռացն առատութեամբ բարեկամս. (Խոր. ՟պ. 20։ Սամ. երէց.։)
οἱκιότης familiaritas. Ծանօթն գոլ իրերաց. ընտանութիւն. բարեկամութիւն. ճանչւորութիւն.
Սեռն սիրելութեամբ բարեկամացն ծանօթութիւնք. (Պիտ.։)
Մասն տումարական գիտութեանն, որ ըստ մտի գուշակէ զհանգամանս տարւոյն, երբ կաղանդն հանդիպի ի կիւրակէ, ի ՟Բշբի. եւ այլն։ Տօմար.։ Իսկ այռք կաղանդացոյց կոչեցին առ մեօք զտոմարն տարեկան, եւս եւ ամսացոյց, լուսնացոյց. որպէս եւ յայսմիկ Օրացոյց ասի։
Առաջին կանոնագլուխսն փառ։ Բուն բարեկենդանին՝ կանոնագլուխ. (եւ այլն. Տօնացոյց.։)
Այս է դուռն վեցհազարեկին, որ կոչի արհեստ համարողական. է մտացածին հաշիւ սնոտի եւ խաբէական։
ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՅ ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՆ. ἐκατονταέτης centum annos agens. որ եւ ՀԱՐԻՒՐԵՄԵԱՆ. Ունակ հարիւր ամաց (անձն, կամ միջոց ժամանակի). հարուր տարեկան՝ կամ տարուան.
ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՅ ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՆ. ἐκατονταέτης centum annos agens. որ եւ ՀԱՐԻՒՐԵՄԵԱՆ. Ունակ հարիւր ամաց (անձն, կամ միջոց ժամանակի). հարուր տարեկան՝ կամ տարուան.
Բարեկամք փեսային եւ հարսնեւորիքն խողխողեցան. (Երզն. մտթ.։)
Որ համբոյր տայ մահու. բարեկամ եւ առիթ մահու. մահացուցիչ.
Առ իւր կոչեցեալ զմատաղահասակսն՝ կրթութեամբ խրատու տպաւորէ ի նոսա զքաղաքական բարեկարգութիւն. (Լմբ. առակ.։)
Զմի ճանապարհ վարեցին քրիստոս եւ յովհաննէս. այլ քրիստոս տիրաբար եւ աստուածապէս եւ մարդասիրաբար. իսկ յովհաննէս ծառապէս, մարգարէօրէն, եւ բարեկամաբար. (Եղիշ. մկրտ.։)
Բարեկեցութեանցն ծայրիւք յապահովացեալ յօրանան։ Ի բարեփառ տեսանէք շինութեանն յապահովացեալ։ Յապահովացեալ ի խաղաղութեան զբնակիչսն պահեն ի թշնամեաց. (Պիտ.։)
Բարեկարգ յարմարութիւն շարժեալ վեր ի վայր՝ ի տարազարդ դասեալ լինէր յեղանակումն. (Պիտ.։)
Զնուազութիւն ոչ թաքուցանեն ո՛չ զանձանց եւ ո՛չ զընկերացն։ Ո՛չ լուար առակին, որ ասէ, թէ պարտ է զբարեկամսն նուազութեամբ ունել. (իմա, անկատարութեամբն հանդերձ). (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 41. եւ 33։)
Բարեկեցութիւնն՝ ստուեր է հոգւոյն, եւ նսեմացուցիչ յաստուծոյ հայեցողութենէն. (Լմբ. առակ.։)
ἕλεος, ἑλεημοσύνη misericordia, eleemosina. Ողորմ, եւ ողորմածութիւն. գթութիւն. մարդասիրութիւն. բարերարութիւն. խնամք. կարեկցութիւն եւ բարձումն թշուառութեան տառապելոց. բաշխումն ընչից. տուրք ձրի. շնորհ. առատաձեռնութիւն.
Շնորհ՝ ձրի տուրքն է. իսկ ողորմութիւն՝ ոչ ձրին միայն, այլեւ կարեկցութեանն. (անդ։)
Որ ոչխարազգեստ գայլք երեւեալք կեղծաւորին զբարեկամութիւնն, եւ ինքեանք գործ զթշնամեաց գործեն. (Համամ առակ.։)
Ըստ շրջագայութեան ճախարակեալ փայտի ... այստէս եւ ինձ իմասցին տօնք տարեկանք՝ պարառութիւնք տարւոյ։ Պսակըս քաղցրութեան՝ ամիս (այսինքն տարւոյս) եկեալ պարառութեան. (Մագ. ՟Թ. եւ Մագ. ոտ. խչ.։)
Որչափ կոտորուածք ի բարեկեցութեանն տենչանացն գործին, որչափ յամճաբերացն եւ խոհակերացն եւ ի սեղանայօրինացն. (Ոսկ. մ. ՟Գ. 17։)
ἁγάπησις, φιλία, φίλτρον, διάθεσις dilectio, amor, amicitia, studium. Սիրելն. սէր. ընտանութիւն. բարեկամութիւն. ներգործութիւն եւ գործ սիրելոյ, եւ սիրելի գոլն.
Ի սիրելութիւն եւ ի բարեկամութիւն եկեսցէ։ Մի ընդունայ եւ դատարկ լիցի սիրելութիւն քո առ իս. (Յհ. իմ. ատ.։ Արծր. ՟Գ. 3։)
Ի սուտակասպաս բարեկամէ եւ յերկխօսէ զգոյշ լեր. (Սիր. ՟Զ. 13։)
Սրտացաւութեամբ. կարեկցաբար.
Իսկ ԱՐՈՒԵՍՏ ՎԵՑՀԱԶԱՐԵԿԻ. cf. ԵՕԹՆԱԳՐԵԱՆՔ։
Զաստուած բարեկամեցուցանէին առ ամբողջութիւն բոլորակ վիճակութեան կցորդութեան կենաց բարեաց. (Փիլ. իմաստն.։)
συμπαθέστερος ad miserationem propensior. Աւելի վշտակից. ամենեւին կարեկից.
Զվտանգումն բարեկամին՝ անձին քում համարեա. (Ոսկիփոր.։)
ἑτήσιος anniversarius δι’ ἕτους annuus. Տարեւոր, տարեկան. որ ինչ լինի ամըստամէ.
ՔԱՋԱԼԱՒԱՆԱԼ. εὑθηνέω . Քաջալաւ գտանիլ. բարեկագրգիլ.
συμπάθεια, το συμπαθές commiseratio, humanitas, eadem pati Կարեկցութիւն. վշտակցութիւն. չարչարակցութիւն. ցաւակցութիւն.
Եթէ ակամայութեամբ իցէ զոհելն, եւ ոչ կամօք։ Զամենայն բարեկենդանութիւն իբրու զսպիս խոցուածոց ի խռովութեան ակամայութեամբ եկեալ. (Կանոն.։ Մաշկ.։)
cf. ԱՂԷԿԻԶՈՒԹԻՒՆ;
cf. ԱՂԵԿԻԶՈՒԹԻՒՆ. Սրտցաւութիւն. մորմոքումն. կարեկցութիւն. գորով. գութ. կսկիծ.
ԱՂԷԿԻԶՈՒԹԻՒՆ կամ ԱՂԵԿԻԶՈՒԹԻՒՆ Սրտցաւութիւն. մորմոքումն. կարեկցութիւն. գորով. գութ. կսկիծ.
Կրատիտոս տեսեալ որդի մեծատան, զի պատեալ էին շոգմոգք բազումք (սուտ բարեկամք), ասէ, պա՛տանի, ողորմիմ քոյոյդ անապատութեանդ. (Ոսկիփոր.։ Իսկ Ոսկ. ղկ.)
Երբ պահին պահքլ առանց նախընթաց բարեկենդանի. առանց բարեկենդանի.
Անբարեկենդան աւուրք պահոց. (Կամրջ.։)
εὑτάκτως ordinate, rite Կարգաւորեալ օրինօք. բարեկարգութեամբ. ըստ պատշաճի. վայելչապէս. ճամբով, կարգով կանոնով.
Հաւաստեաւ եւ բարեկարգապէս սահմանադրել. (Դիոն. ածայ.։)
Ջուր սերմանեաց ի վերայ երեսաց երկրի բարեկարգապէս եւ համապատուաբար. (Առ որս. ՟Ժ՟Բ։)
Բարեկարգապէս եցոյց զդատաստան հասոյիցն. (Մխ. դտ.։)
Յուղիղն ընթանալոյ եւ բարեկարգապէս. (Սարկ. շարժ.։)
Կամ իբր ա. Բարեկարգ.
Տեսանելով զբարեկարգապէս շարժումն աշխարհի՝ ի մտածութիւն գամք ստեղծչին. (Սահմ. ՟Ա։)
Բարեկարգապէս ընտրողութեամբ. (Խոսրովիկ.։)
εὑπάθεια felicitas, jucunditas, deliciae, habitus bonus corporis vel animi Կրելն, այսինքն ունելն զբարիս. վայելք բարեաց. սրտի դիւր. անգորրութիւն. բարեկեցութիւն. փափկութիւն.
Փափկասնոյց բարեկրութեամբ լցուցանել զվիճակեալսն։ Եւ զայլսն մի ըստ միոջէ անբաւ բերկրութեանցն վայելմունս. (Պիտ.։)
Աստուածայնոց բարեկրութեանց՝ որ առ ընտրեալ Աստուծոյ լինի չարասիրաց գործ մախանաց. (Լմբ. հանգ.։)
Կենդանականս բարեկրութիւնս պարգեւել նոցա։ Ամենայն բարեկրութեամբ սրբազանիւ լցեալս. (Դիոն. թղթ.։)
Ոչ այնքան իւրեանց թշուառութեամբքն տխրին, որքան նոցա բարեկրութեամբքն. (Գր. հր.։)
Ոչ ի թշուառութեան, եւ ոչ ի բարեկրութեանց տալ, եւ զամենայն ներհակ խռովութիւն ի բաց վարել։ Զսրբոց վարդապետացն զհետսն գնասցուք. (մանաւանդ թէ նմանեսցուք նոցա ամենայն բարեկրութեանցն. Սարգ. ստէպ։)
Բառ անյայտ. թերեւս՝ որպէս բարեկրօնութեամբ. օրինօք. պարկեշտ կարգօք. ի պ. քէսկ, կէշք
Գեղեցկութիւն վարդապետութեան, կամ մտաւորաց։ Գեղեցկութիւնք ի վանս. իբր լաւութիւն, բարեկարգութիւնք. (Իգն.։ Եզնիկ.։ Վրք. հց. ՟Բ։) (Յն. գալլօս, է նոյն ընդ հյ. ձայնիս գեղ. այլ ոմանք ի յունաց ստուգաբանութեամբ իմա հանեն ի ձայնէս գալէօ, որ է կոչել, ըստ առածի արիսպագացւոյն.
φιλοστοργία եւ այլն. Գութ եւ սէր. մարդասիրութիւն. ընտանի կարեկցութիւն.
Ի բարեկամութեանն չարակամս եւ դժուարաբարոյս. (Առ որս. ՟Ա. (յն. այլազգ)։)
Զսգաւորս մխիթարէ եկաւորութիւն բարեկամաց. (Անան. զղջ.։)
Ըստ դարուցն եօթնհազարեկի. (Տօնակ.։)
Ըստ առաջնոյն, ἰλαρότης, τὸ ἁγαθόν hilaritas, laetitia Բերկրութիւն կամ բարեկրութիւն սրտի. կայտառութիւն դիմաց. եւ Զուարճութիւն տնկոց. ուրախ շէն ըլլալը.
Քաղցրութիւն եւ խոնարհութիւն եւ հնազանդութիւն ընդանեցուցիչ է օտարաց ... ընտանեցուցիչ է ճշմարիտ բարեկամաց. (Յճխ. ՟Ժ՟Ա։)
ἑπιμέλεια, κηδεμονία cura, cautio, curatio, diligentia. Խնամ ածելն. խնամակալութիւն. հոգողութիւն. հոգ. խնամ. գութ. հովանաւորութիւն. զգուշութիւն. կարեկցութիւն.
συμπάθεια, ἕλεος coomiseratio. Կարեկիցն լինել. վշտակցութիւն. ախտկցութիւն. մարդասիրութիւն. եւ Ընդակցութիւն. գութ ազգակցութեան։
Մարդ զքեզ վարկանելով՝ կարեկցութեամբ մեզ հաւասարել. (Խոր. ՟Գ. 65.)
Ի յարգահատանս գթոյ կարեկցութիւն։ Բնութեան կարեկցութիւն։ Բռնագոյն կարեկցութեան գրաւականք (ազգակցութիւնք). (Պիտ.։)
Գելումն սրտին խոնարհեցուցանէ որպէս պարտապան ի կարեկցութիւն. (Խոսր.։)
Ոչ բարձրացար յօրինմամբ այսքանեօք վեհիւք, որչափ առ իմս կարեկցութիւն. (Նար. ՟Խ՟Թ։)
Նշանակէ ցորեանն զկարեկցութիւն հարկաւորացն պիտոյից ըստ մարմնոյ աղքատաց. (Շ. մտթ.։)
ոչ հասեն ի տարեկանս կենդանութեան։ Խաղ համարեցան զկենդանութիւն մեր։ Կարդաց զտէր կենդանութեան զոգւոց եւ զմարմնոց.եւ այլն։
Հաղորդութիւն բարեկամաց. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 10։)
Աշակերտք եւ բարեկամք եւ համաճանապարհք յիսուսի. (Աթ. ՟Ը։)
Ետուն նմա մէն մի որոջ նպաստ բարեկամութեանն ի խրախութեանն հանգանակապէս. (Վանակ. յոբ.։)
Ժամանակակից. եւ Տարեկից.
Բաժանելով զառ աստուած սէրն՝ ի բնականն, ի հարկաւորականն, ի կարեկցականն։ Հարկաւորական սէրն է, զոր ունին իշխեցեալքն առ իշխանսն. (Տօնակ.։)
Տօն տարեկան հրամանաւորեալ զայս աւուր. (Սիսիան.։)
Որում եւ ես կցորդիմ յանցաւորապէս։ Իմոյս կարեկցեալ յանցաւորապէս։ Ի յիմ անուն յանցաւորապէս. (եւ այլն. Նար. ՟Լ՟Ա. ՟Ժ. ՟Ծ՟Գ։)
ՅԱՌԱՋԱՊԱՀ ՅԱՌԱՋԱՊԱՀԵՍՏ. προφύλαξ excubitor, custos παρατήρων observans. Նախապահօղ. զգուշութեամբ պահօղ. պահապան. գիշերապահ. դէտ. պահանորդ. պարեկապան. եւ Դաւադիր.
Էիցս բարեկարգ շաղկապութիւնս բովանդակ. (Մաքս. ի դիոն.։)
Յեփթայէ պատգամաւորէր առ թշնամիսն զայսօրինակ բանից։ Հռոմայեցիք եւ սպարտացիք պատգամաւորեալ (այսինքն ընկալեալ զպատգամաւորութիւն հրէից), դաշինս բարեկամութեան առաքեցին միմեանց. (Եւս. քր. ՟Ա. եւ ՟Բ։)
Են եւ ի ձկանց, որ սէր եւ բարեկամութիւն ունին, եւ զորցասեալսն ի միասին ճարակեն. որպէս պինայքն եւ պիննասպասայք (Վրդն. ծն.։)
συμπάθεια, τὸ συμπαθές commiseratio. Ցաւակցութիւն. կարեկցութիւն. ախտակցութիւն. գութ.
Կանովն տեառնընդառաջին։ Քարոզ տեառնընդառաջին։ Թէ բարեկենդանի դիպի տեառնընդառաջին. (Շար.։ Գանձ.։ Հ=Յ.։) Որ ռմկ. կարճելով եւ խանգարմամբ հնչման ասի՝ Տէրնընտաս, տէրընտասի օր. զոր յետինք ոմանք կամեցան ըստ կամի մեկնել՝ Տէր ընդ այս, յամարելով եւ աւանդութիւն նոր, թէ ընդ արեւելեան դուռն փակեալ (որ օրինակ էր կուսին) անցեալ իցէ տէրն ի գրկի մօր իւրոյ եւ կուսի.
ՏՆԱՇԻՆՈՒԹԻՒՆ. οἱκουρία cura et administratio domus. Տնարարութիւն. բարեկարգութիւն տան.
Կարեկցութիւն. վշտակցութիւն.
ամենայն բարեկենդանութեան եւ յաջողութեան եւ քաջամտութեան ախորժելագոյն. (Փիլ. լին. ՟Դ. 175։)
Մի՛ յաղագս յանդիմանութեան ատեր զսիրելին, այլ յաղագս քաջամտութեանն գովեա՛։ Առ քեզ դարձեալ փոխադրին՝ որք ի բարեկամաց քաջամտութիւնքն. (Ոսկիփոր.։)
Ամենեւին բարեկիր, եւ ունակ բարի աւետեաց.
Անարգելութեամբ յաստուածայինսն բարեկրութիւնս վերաբերեալ. (Դիոն. երկն. ՟Ը։)
(Բարկացօղն) անշողոքորթելի բարեկամաց. (Սարգ. յկ. ՟Դ։)
ԱՆՍԻՐԵԼՈՒԹԻՒՆ ԱՆՍԻՐՈՒԹԻՒՆ. Պակասութիւն սիրելութեան կամ սիրոյ. չունելն զսէր կամ զբարեկամութիւն, կամ զյօժարութիւն.
Աստուածաշնորհ մարգարէ։ Յորոց մի է եւ իմն աստուածաշնորհ՝ հրեշտակի ի մարմնի՝ Գրիգոր նարեկացի. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. ատ.։)
συγγνώμη indulgentia որ եւ ԱՐԳԱՀԱՏԱՆՔ Գթասիրութիւն. կարեկցութիւն.
Զօրագոյն քան կամ իբրեւ զարեւ, իբր պայծառագոյն, կամ տոչորիչ. կամ որպէս Արեկագոյն, այսինքն սաստկագոյն. կամ արուորագոյն.
φιλία amicitia Փոխադարձ սիրելութիւն երկուց կամ բազմաց. բարեկամն լինել. սերտ ընտանութիւն. եւ Դաշնաւորութիւն.
Պահել զհաւատ բարեկամութեան առ մեզ։ Նորոգել զբարեկամութիւն։ Որ ծածկէ զյանցանս, խնդրէ զբարեկամութիւն. իսկ որ ատեայ զծածկելն, քակէ զբարեկամս եւ զընտանիս։ Որով՝ որք վարեցանն, առ Աստուած առաքեցին զբարեկամութիւն։ Եւ ի բարեկամութեան նորա՝ վայելչութիւն բարեաց. եւ այլն։
Զայսպիսի շահ օգտի՝ որ ի բարեկամութենէն լինի, տեսանելով. (Խոր. ՟Ա. 27։)
Ընդելական բարեկամութեամբ ի զբօսանս որսոց, ի խաղս. (Փարպ.։)
Զթշնամութիւն քո լաւ համարիմ քան զբարեկամութիւն. (Ճ. ՟Բ.։)
Որոյ ի կամակորութենէ ախորժելի եղեւ՝ բանսարկուին գալ ի բարեկամութիւն. (Յհ. իմ.։)
Ամենայն ազգ մեղաց՝ վասն յոյժ անձին իւրոյ բարեկամութեանն լինիցին. զի կուրացեալ իցէ առ սիրեցեալն սիրողն. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
Բարեկեաց կամ բարեկեցիկ կեանք. բարեկենդանութիւն, բարօրութիւն. եւ Յղփութիւն. τρυφή, εὑημερία, εὑωχία deliciae եւ այլն.
Չարիք միոյ ժամու մոռացումն առնէ բարեկեցութեան. (Սիր. ՟Ժ՟Ա. 29։)
Սարդանապաղղոս անցոյց զանցոյց զամենեքումբք բարեկեցութեամբ եւ յուղութեամբ. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Բախիցուք ի բարեկեցութենէ, եւ դարման տարցուք անձանց չափուքն։ Մի ի բազմացն բարեկեցութիւնս հայել, այլ ի սակաւուցն վաստակս։ Ընդ բարեկեցութեանն մեծամեծ տանջանք կան։ Բարեկեցութիւնն զամենայն անդամսն առհասարակ ապականէ. (Ոսկ. մտթ.։)
Որք չարքն են եւ անիրաւքն՝ ի բարեկեցութեան են. (Սարգ. յկ. ՟Ժ։)
Հայէին նոքա ընդ բարեկեցութիւնս հեթանոսաց, եւ ընդ ինքեան տառապանս. (Լմբ. մաղաք.։)
Կամ Բարեկարգութիւն, եւ բարեզարդութիւն.
Բարեշէնն գոլ. բարօրութիւն. բարեկեցութիւն.
Արդարութիւն դարձեալ օրհնաբանի Աստուած, որպէս ամենեցունց ըստ արժանաւորութեան բաշխելով զբարեչափութիւն եւ գեղեցկութիւն եւ բարեկարգութիւն. (Դիոն. ածայ.։)
Յաստուածայինսն բարեկրութիւն եւ զորս յետ իւրն բարետեսակապէս վերաբերեալ։ Եւ զայլս բարետեսակապէս հաղորդեցուցանել. (Դիոն. երկն. եւ Դիոն. ածայ.։)
Գեղեցկայարմար. վայելչայարմար. գեղեցկաշէն. բարեձեւ, բարեկարգ.
Չի՛ք ինչ հոգեւոր գործառնութիւն կամ բարեկարգութիւն, թէ առանց գրոց լինիցի. (Խոսր. ժմ.։)
εὑπάθεια facilis vel bona affectio Դիւրաւ զգածումն, կամ այլայլութիւն. եւ Բարեկրութիւն.
Կարգաւորութիւն իրաց. կամ բարեկարգութիւն.
Ոչ է իրաւացի, երէկ վայելեալք ի քումն խրախճանութեան. եւ այսօր ոչ յոժարութեամբ առնել քեզ պատուասիրաբար զխրախճանութեանցն զբարեկամս եւ զբարեկամուհիս կոչել. (Պղատ. տիմ. եւ Պղատ. օրին. ՟Զ։)
Ի կայծակնատարափ, ի բոցակէզ, յահարեկ գալստեան որդւոյն աստուծոյ. (Տօնակ.։)
σύνταξις, σύνταγμα coordinatio, ordo, dispositio, constitutio. Կարգաւորութիւն. սահմանդրութիւն. բարեկարգութիւն. յօրինուած.
Յերկիր կործանեցաւ բարեկարգութիւն՝ հրահանգութիւն եկեղեցւոյ։ Բարեկարգութիւն հրահանգութեան օրինացն. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. սղ.։)
Մարդավայելուչ բարեկարգութիւն, կամ տնտեսութիւն. (Դիոն. երկն.։ Լմբ. հանգ.։)
Հաւատարմանայ յեկեղեցւոյ օրհնութենէն, եւ ի բարեկամացն մերձակցութենէն. (Մխ. դտ.։)
Բարեկարգ յարմարութիւն շարժեալ վեր ի վայր՝ ի տարազարդ դասեալ լինէր յեղանակումն. (Պիտ.։)
Նոր փոփոխումն տարւոյ. նոր տարի. տօն տարեկանաց.
Ողորմածութիւն՝ աստուծոյ բարեկամութեան առիթ լինի. ողորմածութիւն՝ մեղաց թողութիւն գործէ. ողորմածութիւն ի մահուանէ փրկէ. (Սեբեր. ՟Թ։)
Միահամուռ իւրովքն ըիդ հիւսիսային կողմանս դիմեաց տարեկան չուարարութեամբ. (Խոր. ՟Բ. 84։ 2)
Հետեւեալ լինի ողջախոհութեան՝ բարեկարգութիւն, պարկեշտութիւն, պատկառումն. (Արիստ. առաք.։)
Յովբ ոչ կարաց համբերել սրտահանութեան բարեկամացն. (Ոսկ. ես.։)
Սրտցաւութիւն. ցաւակցութիւն սրտի. կարեկցութիւն. եւ ճիգն մեծաջան, այլ վարի առեալ ի գործիականն՝ Սրտացաւութեամբ. որպէս մ. Կարեկցաբար, եւ Ընտանեբար. γνήσιως genuine συμμισοπονήρων una odio habens malitiam եւ πονικώτερος laboriosus. իբրու բազում ճգամբք.
Չարն ի վերոյ բարեկերպ գունեալ ... զտեսօղսն տարփացուցանէ. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Տրտմակիցն լինել. ցաւակցութիւն. կարեկցութիւն. վշտակցութիւն.
Եօթն շաբաթ պահոց՝ առանց բարեկենդանութեան եւ տօնականութեան. (Կամրջ.։)
εὑνομία aequitas. Օրինաւոր կարգ. բարեկարգութիւն. բարեձեւութիւն.
Յոյժ առաքինասէր. բարեկրօն. երկիւղած եւ բարեպաշտ, ջերմեռանդ.
ἁσυμπαθές. Անկարեկցութիւն. չախտակցիլն. անգթութիւն.
Ոչ կարեկցելն. անգթութիւն։ Ի գիրս խոսր.։
Անկարեկցութիւն. պղնձի աղիք.
Չունելն զոք զաւակից կամ կարեկից.
Կամ Գովելի աշխատասիրութիւն. աշխարհաշինութիւն. բարեկարգութիւն.
εὑκοσμία, διακόσμησις decentia, ornatus, ordo, modestia Վայելչութիւն. պայծառութիւն. բարեկարգութիւն. համեստութիւն.
εὑπαιδευσία rcte institutio Բարւոք խրատեալ գոլն. բարիոք դաստիարակութիւն. եւ կամ Բարեկիրթն լինել.
Հետեւեալ լինի ողջախոհութեան՝ բարեկարգութիւն, պարկեշտութիւն. (Արիստ. առաք.։)
Յետ այսպիսեաց արութեանց եւ բարեկարգութեանց մեռանի ի մծբին։ Որպէս զի ի բարեկարգութիւն հաստատեալ մեզ ծառայեսջիք մտերմութեամբ. (Խոր. ՟Բ. 7։ ՟Գ. 5։)
Հետեւօղ հարցն առաքինութեան գտեալ հանդիսանայր միշտ ի բոլոր բարեկարգութիւնս. (Յհ. կթ.։)
Վասն սուրբ տեղւոյս շինութեան, եւ բարեկարգութեան (ուխտիս). (ըստ Խոսր. ժմ.։)
Չիք ինչ հոգեւոր գործառնութիւն կամ բարեկարգութիւն, թէ առանց գրոց լինիցի։ Եթէ ի բարեկարգութենէն սխալեսցին (քահանայք), զբոլոր ժողովուրդն կորուսանեն. (Խոսր.։)
Խրատ բարեկարգութեան. (Լմբ. իմ.։)
Ամենայն գիրք սուրբք բարեկարգութիւն ունին ընդ ստուգութեանն խառնեալ։ Իմա՛ փոքր ինչ զաշտիճանացս (սաղմոսաց) բարեկարգութիւն. (Լմբ. սղ.։)
Զսրբոցն իշխանութեանց՝ զհամակարգ աստուածայնոցն տէրութեանց եւ զօրութեանց ... զբարեկարգութիւնն. (Դիոն. երկն.։)
Բարեկենդանութիւն գտանել.
Զուարճացաք եւ բարեկենդանացաք. (Մաշկ.։)
Նայեցեալ ի կրօնս զգեստուս բարեկերպութեան ... երջանիկ կարդան եղկելոյս. (Նար. ՟Ձ՟Գ։)
Բարեպաշտութիւն. բարեկարգութիւն. εὑσέβεια religio
Եւ լինի աղագաւ յառաւել զգուշութենէ կարծեաց՝ թերութիւն բարեկրօնութեան. (Գր. տղ. թղթ.։)
(Հրեշտակք) ընդ մերում կրիցս կարեկցելով՝ բարեմասնութեանն մեր սպասեն։ Հերքեալս ի բարեմասնութեանց։ Բարեմասնութեան Աստուծոյ հաճելեացն։ Ի յուշ բերեալ զոր ի քեզ անճառելի բարեմասնութիւնք, եւ այլն. (Նար. ստէպ։)
ԲԱՐԵՎԱՅԵԼՉԱՆԱԼ. Բարեվայելուչ լինել. օրինօք բարեկարգիլ. յարմարիլ.
Անտած խնամով զերէզն դերեւացուցանիցէ անդաստան։ Զամենիցն բարեկարգութիւն անհմտութեամբ դերեւեցուցանէ (կամ դերեւացուցանէ). (Պիտ.։)
Անտած խնամով զերէզն դերեւացուցանիցէ անդաստան։ Զամենիցն բարեկարգութիւն անհմտութեամբ դերեւեցուցանէ (կամ դերեւացուցանէ). (Պիտ.։)
ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱՄԵԱՅ եւ ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱՄԵԱՆ. δωδεκαετής duodecim annorum Երկոտասան ամաց՝ հասակի, կամ միջոցի. տասուերկու տարուան՝ տարեկան.
ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱՄԵԱՅ եւ ԵՐԿՈՏԱՍԱՆԱՄԵԱՆ. δωδεκαετής duodecim annorum Երկոտասան ամաց՝ հասակի, կամ միջոցի. տասուերկու տարուան՝ տարեկան.
ԻՆՆԵՒՏԱՍՆԱՄԵԱՅ որ եւ ԻՆՈՒՏԱՍՆԱՄԵԱՅ. Որոյ են ամք ինն եւտասն. որ է ամաց իննեւտասանց. Որոյ են ամք ինն եւ տասն. որ է ամաց իննեւտասանց. Տասնըւինը տարւան՝ տարեկան.
Տեսանեմք բացեալ մեզ զդրունսն, այլ մտցուք ամենայն կարգաւորութեամբ. յն. բարեկարգութեամբ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 2։)
Փափկակեցութիւն. բարեկեցութիւն. վայելք. զուարճութիւն.
Մայրաքաղաքական բարեկարգութեամբ ի միասին բնակելոց (ի վանս). (Մագ. ՟Ի՟Զ։)
Հայեաց ի քեզ. այս քեզ բայ պայծառապէս բարեկրեցելումն եւ ամենայն կենաց քոց կատարումն բերէ, պիտանացուցանելով. (Բրս. հայեաց.) յն. χρησιμῶς παραστήσεται.
Տեսցուք որչափ կոտորածք ի բարեկեցութեանն տենչանացն գործին. որչափ յամճաբերացն եւ խոհակերացն եւ ի սեղանայօրինացն, ի պղակունտրագործացն եւ ի ծաղարարաց. (Ոսկ. մ. Գ. 17։)
εὑταξία ordo, dispositio. Բարեկարգութիւն. գեղեցիկ դասաւորութիւն.
Անկարեկիցն գոլ. անգթութիւն. անխնայութիւն.
Բարեձեւութիւն զգեստուց. եւ ամենայն բարեզարդութիւն, բարեկարգութիւն.
Յաստուածայինսն բարեկրութիւն եւ զորս յետ իւրն բարետեսակապէս վերաբերեալ։ Եւ զայլս բարետեսակապէս հաղորդեցուցանել. (Դիոն. երկն. եւ Դիոն. ածայ.։)
Խոնարհեցուցանել ի գութ, կամ ի կարեկցութիւն, կամ ի կարիս, ի խնամս, ի ներել. ի բանս խանդաղատականս, կամ ի մեղս, ի յանցանս, կամ ի զղջումն. Խոսր.։ խոնարհեցուցանեն զաստուած առ մարդիկ։ Կամիմք զաստուած առ մեզ խոնարհեցուցանել. (Շ. թղթ.։ Լմբ. սղ.։)
Իբր Ախտակցութիւն. կարեկցութիւն.
εὑταξία . Բարեկարգութիւն. եւ Տնտեսութիւն. հոգողութիւն. խնամակալութիւն.
ՉԱՐՉԱՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆ. Կարեկցութիւն. ցաւակցութիւն.
διονύσιος, διονυσιακός bacchicus, bacchanalis. Սեպհական կամ սպանդարամետի, դիոնիսեան. բաքոսեան (բարեկենդան հեթանոսաց).
Շինութիւն եւ բարեկարգութիւն աշխարհի, երկրի.
Քաղաքավարիլն յաշխարհի. կեանք աշխարհի կամ աշխարհականի. կենցաղ բարեկեցիկ.
ἑξευμενίζω, φιλοποιέω amicum et benevolum reddo, concilio Բարեկամ կամ հաշտ առնել.
Աղօթիւք ... բարեկամեցուցանէին (զԱստուած). (Փիլ. իմաստն.։)
εὑζωή bona et beata vita որ եւ εὑημερία, εὑθυμία կամ εὑθηνία, εὑφροσύνη laetitia, εὑωχία deliciae եւ այլն. Բարիոք կենդանութիւն. քաջողջութիւն. եւ Բարեկեցութիւն. բարօրութիւն. յաջողութիւն. զուարթութիւն. ուրախութիւն.
Նախ առաջին անձին բարեկենդանութեամբն. (Պիտ.։)
Ոչ ածէր զմտաւ զտոհմային քաղաքակից ընկերութեանն բարեկենդանութիւն. (՟Բ. Մակ. ՟Ե. 6։)
Ես ասացի ի բարեկենդանութեան իմում, թէ ոչ սասանեցայց յաւիտեան. (Սղ. ՟Ի՟Թ. 7։)
Դարձուցից զամենայն բարեկենդանութիւնս նորա. (Ովս. ՟Բ. 11։)
Միոյ տան եւ քաղաքի բարեկենդանութիւն՝ ամենայնի առատութեամբ տեսեալք, զնախախնամութիւնն ասեմք (գոլ անդ). (յաղթութեամբ պսակեալ՝ ի բարեկենդաննութեան կատարէր զաւուրս. Խոր. ՟Գ. 32։)
Զյաւիտենական եւ զանասելի բարեկենդանութիւնն ընդ ապականացուիս այսմիկ փոխանակեն. (Իգն.։)
Աննիազ բարեկենդանութեան հասումն բաշխեալ ... Եւ ինքն ամենայն բարութեանց պատճառն Աստուած արբենալ ասի՝ վասն գերալրին եւ գերագոյն քան զմիտս բարեկենդանութեանն. (Դիոն. թղթ.։)
որպէս Բարեկենդան.
Զերկու շաբաթսն՝ բարեկենդանութիւն նոցա ընդարձակեաց. (այսինքն թոյլ ետ բարեկենդան առնել)։ Ի մէջ երկուց բարեկենդանութեանց եւ պահոց. (Կամրջ.։)
Եօթն շաբաթ պահոցն առանց բարեկենդանութեան. (Լծ. կոչ.։)
Իբրեւ ի գիշերամարտութեան դանդաչէին ոչ որոշելով զթշնամին եւ զբարեկամն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Բ։)
Բարեկամացեալք յաղագս ուսըմնակցութեանն. (Վրք. ածաբ.։)
Աստուածապաշտութիւն. քաջախորհրդութիւն. այն որ յամենայնի կենացն մասանց ընդ խորհրդոց եւ գործոց եւ բանից։ Բարեկամ քաջախորհրդութեամբ վարեսցի։ Իմաստութիւն եւ գիտութիւն եւ քաջախորհրդութիւն. (Փիլ.։)
Բարեզարդութիւն եւ բարեկարգութիւն ամենայն իրօք, եւ ամենավայելուչ.
εὑταξία եւ այլն. cf. ԲԱՐԵԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ, եւ ԳԵՂԵՑԿԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ.
cf. ԲԱՐԵԿԱՐԳՈՒԹԻՒՆ.
Բարեկենդան առնել, կամ ի բարեկենդան փոխել.
Իսկ առաքեալքն բարեկենդանացուցին։ Եւ զերկրորդ շաբաթն բարեկենդանացուցանել տայ։ Իբրեւ հինգ օր պահեցին, ասէ տէր, շա՛տ լիցի, բարեկենդանացո՛ դոցա. (Տօնակ.։)
Զոր ինչ չարար բարեկամութիւնն, զայն արար ժտութիւնն. (Ոսկ. եբր.։)
ԱՂ ՈՒԽՏԻ. ՈՒԽՏ ԱՂԻ. Նշանակ հաստատուն բարեկամութեան եւ սեղանակցութեան. սէր անքակտելի.
Կարգեցին ամ յամէ զօրն զայն՝ տօն տարեկանաց. (՟Ա. Մակ. ՟Է. 49։)
Զարեգակն ծագէ, եւ զամ ըստ ամէն զցօղսն պարգեւէ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 18. յն. զտարեկան։)
Զել եւ զմուտ բարեկամացն (առ ինքն) (Խոր.՟Ա. 31։)
Որպէս ոք զի խօսիցի ընդ բարեկամի իւրում։ Որպէս փեսայ՝ զի ելանէ յառագաստէ իւրմէ։ Ի ժամանակի զի հարկանէր զԴարեհ արքայ։ Մի՛ լինիցիս որպէս կեղծաւորքն, զի սիրեն եւ այլն։
Յորոց մի էր եւ իմն (այսինքն ոգւոյ չափ սիրելինանձին իմոյ)աստուածաշնորհ եւ յոքունց գերազանց՝ հրեշտակն ի մարմնի գրիգոր նարեկացի. (Լմբ. ատ.։)
Բարիոք եւ լի (աւուրբք) գնացին աստի, եւ ոչ հասին ի տարեկան փրկութեանն. (Համամ առակ.։)
Թշնամի է բարեհաշտ, եւ բարեկամ դրժող. ո՞վ լծակցութեանս, եւ օտարութեանս. (Ածաբ. աղք.։)
Զոգիս բարեկամացն տեսանեն անկեալս, եւ քան զիշոյ գիշով եւ՛ս չար զանց առնեն. (Ոսկ. ՟բ. տիմ. ՟Ա։)
ԳԷՏ. γνώσιμος notus, familiaris Ծանօթ. բարեկամ. ճանչւոր. ալնա.
Հաւատարիմ բարեկամի չի՛ք գինք. (Սիրաք. ՟Զ. 15։)
Բարեկամ հաւատարիմ՝ դեղ կենաց. (Սիր. Զ. 16։ յորմէ եւ Պիտ.)
Ըստ նմին օրինակի եւ ոմն ամենիմաստուն արտաբերեաց բանիւ զհաւատարիմ բարեկամս դեղ ասելով կենաց։
Բարւոք է եւ դիրն։ Դիր սեան (կամ խարիսխն)։ Յաղագս ոգւոց դրից (այսինքն բարեկարգութեան). (Փիլ.։)
Աբրաամ կայր առաջի տեառն։ Մի կայցես յամենայն կողմանս աշխարհիդ. Զի՞ կաս արտաքոյ։ Կայի յեզը գետոյ։ Կային շուրջ զնովաւ։ Ոչ կացին ի հաստատութեան։ Կաց ի կայի քում։ Կացցէ յաւիտեանս։ Ոչ կացին յուխտին իմում։ Որ ոչ կացցէ յամենայն բանս օրինացս այսոցիկ՝ առնել զնոսա։ Կացէք մնացէք դուք ի մերումն բարեկամութեան։ Կալով կացէք ի դաւանութեանն ձերում։ Անձն իմ եկաց ի դողութեան։ Կացցէ աւուրս բազումս. եւ այլն։
Հակ փորձութեանց զբարեկամսն փորձէ. կամ իմա՛, բեռն, ծանրութիւն, եւ կամ ընթերցի՛ր, հարկ։
ՀԱՄ որպէս ռմկ. կեամ, կէմ. Լկամ, սանձ. եւ կամ որպէս Աղ համեմիչ, եւ բուն համ իրաց, նմանութեամբ. այն է Չափաւորութիւն. կարգ եւ կանոն. ուղղութիւն. բարեկարգութիւն. (որ ի յն. պէսպէս բացատրի.)
Հետ հաւատոց, կամ աղտեղութեան, տրտմութեան, բարեկրութեանց. (Եւս. պտմ.։ Վրք. հց.։ Ճ. ՟Ա.։ Գէ. ես.։ Ոսկ. յհ.։ Պիտ.։)
Չէ՛ պարտ նախատել, այլ խրատել եւ միտս դնել։ Ունկնդրացն միտս եդ՝ մի՛ ի բազմացն բարեկեցութիւնս հայել, այլ ի սակաւուցն վաստակս. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 25։)
Յետ այսորիկ. յետ որո՞յ. յետ մերկանալոյն յամենայնէ, յետ գալոյ բարեկամացն. (Իսիւք.։)
ՇԷ՛Ն ա. εὕκοσμος, κατοπικουμένος bene ordinatus, habitabilis եւ βαθύγειος fertilis. Շինեալ, զարդարեալ բնակչօք. մարդաբնակ. բնակելի. զուարճալի. բարեզարդ. բարեկարգ. եւ Արգաւանդ. եւ Ուրախ.
Փախիցուք ի բարեկեցութենէ, եւ դարման տարցուք անձանց չափուքն։ Որ ի չափ եւ ի պայման ի տունս բնակիցէ։ Այլ այս վայել է մարդկութեանն չափուց։ Ոչ անպատուեալ զմարդկայնոցս չափուց զվայելուչն։ Ոչ չափուցն եւ ոչ կարգացն անսացելոց անխառնութեամբ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 19։ եւ փիլ. ՟Ժ։ Պրպմ. ՟Բ. ՟Ի՟Բ։ Մաքս. ի դիոն.։)
ἁγάπη (որ եւ ագապ). charitas, amor ἁγάπησις dilectio φιλία amicitia ἕρως amor. (յորմէ Սիրել. սիրտ. սերտ). Բերումն ոդւոյ առ ցանկալին. վառումն եւ տենչ սրտի առ կարծեցեալ կամ իրական բարին. ցանկութիւն. յօժարութիւն. հաճութիւն. յարումն. բարեկամութիւն. շնորհ. բարերարութիւն. գութ. զգուանք. տարփումն, եւ առփանք,
Սէր յաստուծոյ է։ Աստուած սէր է, եւ որ կայ ի սէրն, բնակեալ է յաստուած, եւ աստուած ի նմա բնակէ։ Երկիւղ ոչ գոյ ի սէր, այլ սէրն կատարեալ ի բաց մերժէ զերկիւղն։ Այս է սէրն աստուծոյ (այսինքն աստուածասիրութիւն), եթէ զպատուիրանս նորա պահեսցուք։ Յայսմ երեւեցաւ սէրն աստուծոյ (այսինքն մարդասիրութիւն նորա) ի մեզ . եւ այլն։ Առ սէր քո (այսինքն վասն սիրելոյս զքեզ)։ Առնել սէր (այսինքն բարեկամութիւն)։ Վայելեսցուք սիրով (այսինքն ցանկութեամբ)։ Սէր կանանց. եւ այլն։
Լսել զաշխարանս մերձաւորացն, զվայ աւաղ բարեկամացն։ Որք արդարեւ վայրի են արժանի ըստ տեառն բանի։ Եւ ոչ վայս վհատութեան ընդ հեծութիւնս ձայնին հիւսեաց. (Եղիշ. ՟Զ։ Խոսր.։ Նար. ՟Ի՟Թ։)
Զհեռաւոր բարեկամս, եւ որ ոչ են ի տես աչաց, յիշեսցե՛ս առաջի մերձակայիցն. (Ոսկիփոր.։)
Տօնս տարեկանս փրկչին փայլման կատարեն։ Տօնէ ճշմարիտ քարոզութեանն խնամոց։ Որ յանցեաւն առ աստուած, յերկրի տօն ոչ ունի, այլ՝ սուգ եւ տրտմութիւն։ Արասցե՛ս մեզ տօն ի գալուստ ծերոյս. (Նար. կուս.։ Յճխ. ՟Ժ՟Ա։ Մաշկ.։ Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։)
Շնորհ եւ բարեկամութիւն ազատք են. (Առակ. ՟Ի՟Ե. 10։)
Բարեկեցութիւն... տարաժամ ալիս ածէ. (Ոսկ. Մ. Բ. 19։)
Անձամբ ինչ ոչ կարէր վճարել։ Շապուհ էր ցասմամբ ընդ Խոսրովայ ի բարեկամանալն Արկադեայ անձամբ. (Խոր.։)
Օրհնեա՛ անձն իմ զՏէր։ Օրհնեցէ՛ք անձինք (կամ հոգիք) եւ շունչք արդարոց զՏէր։ Տրտում է անձն իմ (կամ ոգի իմ)։ Որ գտանէ զանձն իւր։ Կորուսցէ զանձն իւր։ Զի՞նչ տացէ մարդ փոխանակ անձին իւրոյ։ Մեծացուսցէ անձն իմ զՏէր։ Յամենայն անձնէ քումմէ։ Դնեմ զանձն իմ։ Դիցէ զանձն իւր ի վերայ բարեկամի իւրոյ։ Սիրտ եւ անձն մի։ Որք ընդ անձին իմոյ զիւրեանց պարանոցս մատուցին։ Ոչ հաճեսցի ընդ նա անձն իմ։ Ամենայն ցանկութիւն անձին քոյ գնաց ի քէն. եւ այլն։
Բառ լտ. annona. աննօնա. Տարեկան հասք. ռոճիկ. թոշակ. տուրք. էօլեֆէ, կէլիր.
Առատ յղփութիւն, կամ բարեկեցութիւն, կամ պտուղ. (Պիտ.։)
Յարեսցի ի տորգս ոստայնի բարեկաման առիջոյն. (Վեցօր. ՟Զ։)
Բարեկամք փեսային, եւ մաքուր հարսինն առիթք. (Նիւս. երգ.։)
Աւագ բարեկենդան. (Ոսկ. պտրգ.։)
իբր անուն, կամ ընդ բայի. Եղկութիւն. թշուառութիւն. աւազումն. վա՛յ տալն. ձայն ողբոց. կարեկցութիւն. ափսոսանք.
Ոչ գոյր անդ աւաղ բարեկամաց. (Լաստ. ՟Ժ՟Ա։)
Ի բուն ոստսն ոչ խնայեաց։ Ի բուն վայրենի ձիթենւոյ։ Որ բունքն իսկ են։ Զի մեք բուն հրէայք եմք։ Ի բուն իսկ երկինս։ Ի վերայ բուն իսկ գլխոյն։ Ի բուն ճարտարապետ անդր հայի։ Կարգեցաք զքեզ ընդ բուն բարեկամս եմր։ Աղքատն եւ ի բուն բարեկամէ անտի քակի.եւ այլն։
ԳԱՆՁ 2 ԳԱՆՁ կոչին Երգք եւ քարոզք, առեալ ի սկզբնաւորութենէ երգոց նարեկացւոյն.
οἱκτιρμός, οἷκτον miseratio մանաւանդ՝ σπλάγχνα viscera (որ են աղիք. իսկ ըստ հյ. որպէս թէ խութ կամ խթումն եւ գալարումն աղեաց). Գորով. գթութիւն. ողորմութիւն. կարեկցութիւն. աղիք. սիրտ. անձուկ. սէր.
Պահք՝ քաղաքաց բարեձեւութիւնք, գռեհից բարեկարգութիւն, տանց խաղաղութիւն. (Բրս. պհ. ՟Ա։)
Իսկ ԴՆԵԼ ԶԱՆՁՆ Ի ՎԵՐԱՅ ԲԱՐԵԿԱՄԻ. եւ այլն. կամ ԶՈԳԻՆ Ի ԲՌԻՆ, եւ այլն, է Դնել ի վտանգ։ Եւ Դնել խորհուրդ յանձին, է Հաստատել, դնել ի մտի. (՟Բ. Մակ. ՟զ. 23։)
Զգաստացան լկտիք։ Բարեկամ անարգաց, եւ սիրելի լկտեաց. (Եղիշ. ՟Ը. եւ Եղիշ. խաչել.։)
ԿԱՐԳ որ եւ ԴԱՍ. յորմէ յն. դա՛քսիս. τάξις, διάταξις, στίχος ordo (յորմէ թ. օրտու ) series, ordinatio, dispositio եւ այլն. Շարադասութիւն. դասաւորութիւն օրինօք. բարեկարգութիւն. շարք.
Կրիցս կարեաց։ Տաժանմամբ կրից։ Կիրս կսկծելիս։ Կենարարն կրիւք։ Ընդ խչի քո կրից։ Ընդ մերում կրիցս կարեկցելով։ Անբռնադատ կրիցն։ Դու ի վեր քան զկիրս երկրիս. (Նար.։)
ԿՌԵԼ ԴԱՇԻՆՍ, կամ ԴԱՇԻՆՍ ԿՌԵԼ. διατίθημι, διαθήκην կամ συνθήκην τίθημι dispono, constituo foedus, pango pactum, inducias եւ այլն. Սերտիւ պնդել հաստատել զդաշն բարեկամութեան. ուխտ դնել խաղաղութեան.
ԿՐՕՆ ԿՐՕՆՔ. (որպէս թէ կրեալ եւ պահեալ, կամ կրելի օրինօք) πρόσταγμα, θεσμός, ἕθος ordo, ritus, mos νόμος, νόμισμα, δικαίωμα , κρίμα lex, jus θρησκεία religio δόγμα doctrina. Կարգ եւ կանոն եւ օրէնք. պատուէր. բարեկարգութիւն. հաւատք. աստուածապաշտութիւն. Դեն. տղանդ. վարդապետութիւն. պաշտօն. արարողութիւն. սովորութիւն. կերպ կելոյ. կեանք եւ վարք. եւ Միանձնական կարգ. վիճակ կրելոյ կամ համբերութեան.
Հանին՝ մօրն մայրն է. հայելով յայս բան Նարեկի։
Նախատինք եղեւ հզօրին եւ հաշտ բարեկամին. (Համամ առակ.։)
Հարկ փորձութեանց զբարեկամսն փորձէ. (Ոսկիփոր.։)
Չարն ի ներքոյ՝ դառն ապաժոյժ ղեղւոյ, իսկ ի վերոյ բարեկերպ գունեալ իբր քաղցր օծմամբ. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Հարկ եղեւ ի սիրոյ բարեկամաց մխել ի խնդիր ճառիցս. (Եզնիկ.։)
Ոչ ինչ յայլոց ախտից այնպէս գիտէ քակել զոլոր սիրոյն աստուծոյ՝ որպէս զագահութիւնն։ Մի՛ պոռնկական երգոցն միտ դիցուք, զի մի՛ զոլոր ոգւոց մերոց մեղկիցեն։ Լուծանէ զոլոր մտացն, եւ զբարեկարգութիւն հոգւոյն. (Սարգ. յկ. ՟Զ։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Գ։ Սարգ. ՟բ. պ. ՟Գ։)
Թոբէկ թախանձէր զոզնի, թէ զորդիդ քո սան առից, եւ բարեկամք լիցուք. (Մխ. առակ.։)
Վասն սուրբ տեղւոյս շինութեան, եւ բարեկարգութեան ուխտիս։ Ուխտս ասէ, որ ըստ քահանայականին վիճակեալ են։ Ուխտ ասելով եկեղեցւոյ, զի ամենեքին նուիրեալ են ի սպասաւորութիւն եւ ի կարգաւորութիւն եկեղեցւոյ. (Խոսր. ժմ. եւ Խոսր. պտրգ.։)
Զվատ յորժամ յուղի առաքես, ասէ, առիւծ ունի զճանապարհս։ Բարեկամ իմ եկն առ իս յուղւոյ։ Ուղւոյ լինէին (յն. (վարեալ լինէին ի գնացս). Առակ. ՟Ի՟Զ. 13։ Ղկ. ՟Ժ՟Ա. 6։ ՟Գ. Մակ. ՟Է. 10. եւ ՟Դ. 5։)
Ռիշտ ես ամենեւին եւ տմարտի։ Բարեկարգք միշտ բամբասին յարբշռից իբրեւ ռիշտք. (Մխ. առակ.։)
Արար զնա ցոյց բարեկամաց իւրոց. (Ճ. ՟Ա.։)
Փորձ արծաթոյ եւ ոսկւոյ ի բովս։ Տաց զնոսա քեզ ի փորձ։ Միւսանդամ փորձ փորձէր։ Այր անօրէն փորձ փորձ առնէ բարեկամաց։ Փորձ տե՛ս զանփորձ արծաթոյ։ Եթէ զփորձ ինչ խնդրէք զՔրիստոսի։ Զփորձ նորա դիտէք եւ դուք.եւ այլն։
Օճառ բարեպաշտութեան մատուցանել։ Ստանալ ի յօճառ բարեկեցութեան։ Որ է խորին խաղաղութեան օճառ բարութեանս. Ի գլխաւոր կացուրդս օճառք են խորին խաղաղութեան։ Այսքանեօք կենացն օճառիւք. (Պիտ.։)
Հասարակ եւ միաբանք՝ ընդ առակեցելումն, սիրելեացքն (իրք բարեկամաց), եւ եւս կարի առաւել՝ բարեացքն, որոց հոգ խնամոյ է հաճոյ լինել աստուածոյ. (Փիլ. Իմաստ.)
Ազդող համարեալ բարեկամացն զայսպիսի խրատ։ Պիտոյ է ինձ գործի՝ առ ամուր արձանս ձեր ազդող։ Եկա՛յք կերա՛յք զհաց իմ ազդող. (Խոր. ՟Ա. 26։ Լմբ. ատ.։ Կրպտ.։)
Որք ամայիք ի բարեկամացն գոն եւ թափուրք։ Ամայի զտունն ի տնտեսութենէ թողեալ։ Ամայի յընչիցն առնել։ Յամենայն կենցաղօգուտ զարգուց ապալեր եւ ամայի է. (Պիտ.։)
Փոյթ սիրելի յուրախութիւնսն կոչեցեա՛լ (այս ինքն ի կոչիլն եւեթ) պարտ է մերձակայիլ. իսկ ի փորձութիւնսն (բարեկամին՝) անկոչ. (Ոսկիփոր.։)
ἰππεύς eques իտ. cavalliere Ձիաւոր ազնուական. իշխանաւոր հեծեալ. որ եւ ՍՊԱՅ .... եւ առանձին առմամբ՝ Կոմս. աւագ իշխան. ազատ. բարեկամ կամ թագադիր արքայի.
Եւ ոչ զկոչեցեալ բարեկամն ընկալցի ըստ արժանի ի պարսից արքայէ։ Զիրաւացի պատուհաս վրէժխնդրութեան ըստ արժանին յանձին իւրում կրէր. (Յհ. կթ.։)
Ես զձեզ ինձ բարեկամս գիտեմ. (Ագաթ.։)
Յորդեալք եւ դրդեալք հասանէին։ Դրդեալ յիւրոց բարեկամաց։ Ի մեծամեծ չարիս դրդիմք։ Մի՛ կարի դրդիք ընդ պէսպէս հանդերձից զարդս. (Ագաթ.։ Եւս. քր. ՟Ա։ Լմբ. սղ.։ Երզն. մտթ.։)
Է բարեկամ, որ զուող է սեղանոյ։ Յաղագս հաշուի զուողի, եւ ճանապարհորդաց. (Սիր. ՟Զ. 10։ ՟Խ՟Բ. 3։)
Նա թշնամի համարեալ ունէր, իսկ սոքա սովորս եւ ընդելս եւ բարեկամս. (Փիլ. տեսական.։)
ԸՆԿԵՐ գրի եւ ԸՆԳԵՐ. ἐταῖρος, ἔτερος socius, alter πλησίος proximus Զուգական. հաւասարակից. գործակից. մերձաւոր. սրտակից. բարեկամ. զովող. կցորդ. բաժանորդ. համախոհ. եւ Համանման ինչ.
ի բարեկամէն որ չարեօք ընդ մեզ միաւորեալ է, պարտիմք հեռանալ. իբրեւ զի չէ՛ բարւոք ամենայն ուրեք միաբանիլ. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 11։)
Խաղացեալ էք ի վերայ բարեկամի ձերոյ։ Նետք հինից նորա խաղացին ի վերայ իմ։ Տիգօք (կամ տիգաւ) աչաց խաղաց ի վերայ իմ. (Յոբ. Զ. 27։ եւ ԺԶ. 10։)
ԽՂՃԱԼ. որպէս ռմկ. այսինքն Ողորմիլ սրտաբեկ կարեկցութեամբ. աղեկիզիլ. խորովիլ գորովանօք. ... κατακλάομαι confringor.
Զյոպոպ եւ զչիղջ գիշերոյ համարիմ բարեկամ գոլ զնոսա, եւ խնդալ ի խաւարի. (Մեկն. ղեւտ.։)
Խնդրէին զնա ընդ դրացիսն եւ ընդ ծանօթս։ Զբարեկամս իմ եւ զծանօթս իմ։ Դրացեաց իմոց, ցծանօթս իմ։ Բոոս ծանօթ մեր է.եւ այլն։
ԿԱՐԻՍ ԱՌՆԵԼ. Կարեկից լինելով դժուարիլ ընդ եղեալսն.
Կոչեաց տէր աստուած զադամ, եւ ասէ ցնա, ու՞ր ես։ Կոչեսցուք զաղջիկն, եւ հարցցուք ի բերանոյ նորա։ Կոչեցէ՛ք զնա, զի կերիցէ հաց։ Զի՞ կոչեցար զիս։ Ոչ կոչեցի զքեզ։ Կոչեաց մովսէս զամենայն իսրայէլ։ Կոչեց զնոսա, եւ ոչ լուան ինձ։ Յեգիպտոսէ կոչեցից զորդի իմ։ Մի՛ կոչեր զբարեկամս քո (ի ճաշ)։ Ոչ ոք յայնց կոչեցելոց ճաշակեսցէ յընթրեաց իմոց։ Կոչեսցես զնոսա ի խաղաղութիւն։ Կոչեաց յանուանէ զբեսելիէլ։ Շինեաց անդ սեղան տեառն, եւ կոչեաց յանուն տեառն.եւ այլն։
Կաքաւ, ըտցար, եւ սարեկ ի հեշտութիւնս են. (Բառ. ստեփ. լեհ.։)
ὁλύρα olyra, siligo եւ far, spelta Արմտիք՝ որպէս վտիտ ցորեան, թուխ որպէս գարի. տարեկան.
Անձա՞մբ կարիցէ ածել ի հաւան, թէ բարեկամօք։ Զիա՞րդ կարիցես ածել զքո տէրն ի հաւան. (Սեբեր. ՟Զ։)
Եթէ տայցեն միայն ողջոյն բարեկամաց ձերոց։ Թէ միայն մերձենամ ի հանդերձս նորա, փրկիմ։ Բայց միա՛յն հաւատա՛։ Ոչ մնաց, բայց՝ միա՛յն ցեղն յուդայ. եւ այլն։ cf. ԲԱՅՑ ՄԻԱՅՆ, cf. ՈՉ ՄԻԱՅՆ։
Որչափ ինչ չվճարեաց բարեկամութիւնն, զայն վճարեաց յամելն։ Թէպէտեւ շուն իցես (որպէս զքանանուհին), եւ յամիցես, նախամեծար քան զյոյլ որդին լինիցիս։ Ոչ վայրապար խնդրել, այլ յամել ի խնդրուածսն։ Թէպէտեւ ոչ վաղվաղակի բանայցէ զդուռնն, այլ յամել պարտ է. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 22. 23։)
Ոչ տալ յառաջ զբարեկամսն իմա՛, չմատնել։
Բարեկամ մարդոյն աստուած էր. յորմէ նախատ եղեւ հայրն մեր՝ ասելով, կինս զոր ետուր. Համամ առակ. ուր կա՛մ ընթերցի՛ր, յոր նախատ (այսինքն նախատօղ) եղեւ ադամ. եւ կնո իմա՛, յանդիմանեալ եղեւ, եւ ետ պատասխանի անտեղի։
Ննջեցից ընդ հարս իմ, եւ թաղեսցեն զիս ի գերեզմանի նոցա։ Որպէս զվիրաւորս, որ ննջեն ի գերեզմանի։ Ղազարոս բարեկամ մեր ննջեաց.եւ այլն։
Առաջաւոր պահքն՝ երկու շաբաթուք զատուցեալ. զերկու շաբաթսն բարեկենդանին լուծանելով. (Արշ.։)
οἱκοδομέω, ἑποικοδομέω, κτίζω եւ այլն aedifico, fabrico, condo եւ այլն. Շէն եւ տուն՝ տաղաւար եւ բնակարան կառուցանել. հիւսնել. կերեալ՝ կազմել զո՛ր եւ է իրս. հաստել. յօրինել. յարդարել. յարմարել. շէ՛ն եւ կանգուն պահել նորոգութեամբ զիրս, կամ բարի օրինակաւ զմարդիկ. բարեկարգել. բարեզարդարել. օգտել. օգնել. շինել, ընել, շտկել.
Բազումք բարեկամանան մեծատանց՝ վասն յընչիցն առատութենէ շողոքորթութեամբն շոպելոյ. (Լմբ. առակ.։)
ἕλεος misericordia. (լծ. ընդ իւղ, եւ աղիք). Ողորմութիւն. աղեխարշութիւն. գորով. գութ. կարեկցութիւն.
ՈՂՈՐՄ. ա. οἱκτρός, ἑλεεινός miserabilis, miser, flebilis ἑλεεινότερος miserabilior. իբր Աղիողորմ. ողորմագին. ողորմելի. գթալի. կարեկցութեան արժանի. շարժիչ սրտի ի գութ. աւաղելի. եղկական. ողորմուկ, ողորմելի, խղճալու, խեղճ.
ՈՂՈՐՄ. մ. Ողորմելի եւ ցաւագին օրինակաւ. կողկողելով. աղերսանօք. պաղատանօք. գութ առաջի արկանելով. եւ Կարեկցաբար, ախտակցաբար.
Դողացուցանէր. որպէս զի փլեալ տարածանիցի համատարած ամենայն ի վերայ լերանց։ Տէրն ինքնին օգնեաց մեզ, որպէս զի զանուն քաջութեան ժառանգեցաք։ Որպէս զի բարեկամացեալ էր նորա ընդ հերանայ հոնի. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Ե. ՟Է։)
Ետես եւ ուրախ եղեւ։ Ուրախ լիցին սիրտք ձեր։ Ուրախ եղէ կամ եղաք։ Եւ արդ ուրախ եմ։ Ուրա՛խ եղէց յաստուած փրկիչ իմ։ Ուրա՛խ լեր յոյժ դուստր սիովնի։ Ուրա՛խ լեր բերկրեալդ, տէր ընդ քեզ։ Ուրախ էք անճառ եւ փառաւորեալ խնդութեամբն։ Ցնծացէ՛ք, եւ ուրա՛խ լերուք։ Ուրախ լերուք ի տէր։ Ուրախ եղեւ ամենայն տամբն։ Ուտէին եւ ըմպէին, եւ ուրախ լինէին։ Ուրախ եղէց ընդ բարեկամս իմ։ Ուրախ լինել առաջի տեառն զեօթն օր։ Ուրախ եղեւ անդ սամուէլ եւ ամենայն ժողովուրդն յոյժ։ Ուրախ լինէր հանապազ առատապէս.եւ այլն։
Զենոն օրէնս եդ՝ երկուս շաբաթս բարեկենդանին ոչ ուտել միս, այլ՝ պանիր. (Կիր. պտմ.։)
cf. ՊԱՐԻԿ։ Իսկ ըստ Հին բռ. Պարեկ, Շրջադէտ. որ երեւի շփոթիլ ընդ Պարէտ, եւ Պայեկ։
Ո՛չ պարեկացն երգ. յուշկապարիկն է, որ մինչեւ ի պորտն՝ կնոջ պատկեր է, եւ անհնարին քաղցր ձայն ունի, եւ պատրէ զլսողսն. (Լծ. փիլ.։)
ՍԱՐԵԱԿ կամ ՍԱՐԵԿ որ եւ ՍԱՐԻԿ. Կրկին ազգ թռչնոց. առաջին՝ որ կոչի ըստ յն. է տարմահաւ. տարմ. Եւ երկրորդն է Կեռնեխ, ագռաւ փոքր՝ քաղցրաձայն.
Սարիկան է. որ եւ ռմկ. ճարեկ։
Սարեկ, եւ տարմ. սղըրճուղ. (Բժշկարան.։)
Սարեկ ետ զորդի իւր յուսումն քահանայութեան. եւ նա ի սռիճս եւ ի մրմունջս թեւակոխէր, եւ ի պար յաւելոյր. (Մխ. առակ. ՟Ճ՟Լ՟Գ։)
ἁγαπάω, φιλέω . (որ եւ համբուրել). στέργω amo, diligo. Սիրով բերիլ առ ոք կամ առ իմն. ախորժել. հաճիլ. բարեկամանալ. յարիլ. ընտրել. սէր ցուցանել. գգուել. գթասիրել.
Ամենայն մեղք վասն յոյժ անձին իւրոյ բարեկամութեան լինիցի. զի կուրացեալ իցէ առ սիրեցեալն սիրողն. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
Սոխակ. եւ ցախսարեկ, եւ այլք նմանք սոցին երգաբանիչք. (Վեցօր. ՟Ը։ Մխ. առակ. ՟Ճ՟Խ՟Զ։)
Սովորս եւ ընդելս եւ բարեկամս. (Փիլ. տեսական.։)
Սարեկ ի սռիճս եւ ի մրմունջս թեւակոխէր, եւ ի պար յաւելոյր. (Մխ. առակ. ՟Ճ՟Լ՟Գ։)
Բարկութեամբ վարեալ՝ կործանեաց զիս։ Չարաչար բարկութեամբ վարեցաւ ընդ իս։ Անօրէնութիւնք (վնասակար են), որոց վարին նովաւ։ Վարեսցուք արարածովքս զբաղեալք իբրեւ ի մանկութեան։ Որով (իմաստութեամբ) որք վարեցան՝ առ աստուած առաքեցին զբարեկամութիւն։ Ոչ բնակէ ի մարմնի վարեցելոյ (այսինքն վարեցելում) մեղօք։ ((Կամ ըստ Գէ.ես.))
Չարն ի ներքոյ՝ դառն ապաժոյժ զեղւոյ, իսկ ի վերոյ բարեկերպ գունեալ իբր քաղցր օծմամբ. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Յաւուրս բարեկենդանին եկեալ կարաւան ի յարեւելից ի քաղաքն անտիոքայ՝ բարձեալ բերէին տառեխ ձուկն. (Ուռհ.։)
Ըստ հայկականս լեզուի տուեալ տումար տօնից տարեկանաց։ Յաբեթական տոհմիս տումարի. (Յհ. կթ.։ Նար. յիշ. ։)
Որ ունի հարսն, նա է փեսայ. իսկ բարեկամ փեսային ուրախ լինի վասն ձայնի փեսային։ Որպէս փեսայ՝ զի ելանէ յառագաստէ իւրմէ։ Իբրեւ փեսայի եդ ինձ պսակ։ Ուրախ լինի փեսայ առ հարսին։ Զձայն հարսին, եւ զձայն փեսայի։ Ամենայն փեսայից, եւ ամենայն հարսանց. եւ այլն։
Այր խորամանկ քակէ զբարեկամս։ Պատճառս խնդրէ այր, որ կամիցի քակել ի բարեկամաց իւրոց։ Քակէ զբարկեամս եւ զընտանիս։ Եկի քակել զայր ի հօրէ իւրմէ, եւ զդուստր ի մօրէ, եւ զհարսն ի սկեսրէ իւրմէ։ Աղքատն եւ ի բուն բարեկամէ անտի քակի։ Քակեսցին ոմանք ի հաւատոցն.եւ այլն։
Քակէ զբարեկարգութիւն հոգւոյն. (Սարգ. ՟բ. պ. ՟Գ։)
Արարէ՛ք ձեզ բարեկամս ի մամոնայէ. զի գարձեալ քո քեզոյն (յն. քո՛յդ) լինիցի ուղղութիւնն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 5։)
Լաւ է գան բարեկամաց քան զքծինս թշնամեաց. (Ոսկ. ես.։)
Այսպէսն մանկավարժ։ Այսպէս բարեկարգութեամբ։ Ոչ այսպէսն ընդ պատճառաւ է. (Պիտ.։)
Ի մահուն անկարեկից եւ անհարց մեռանին, իբր ի մէջ թշնամեաց. (Պիտ.։)
Անմասն յամենուստ բարեկարգութեանց։ Ի ժամ վարձուն անմասն ելանեմ։ Միայն դու անմասն ստութեան խաւարի. (Նար. ՟Կ՟Ա. ՟Հ՟Ա. ՟Հ՟Թ։)
Առաջին յերիցն։ Քահանայն առաջին։ Մի յառաջին իշխանացն։ Ընդ առաջին բարեկամսն։ Զառաջին սիրելի աւագաց իւրոց։ Որ կամիցի ի ձէնջ առաջին լինել. եւ այլն։
Առ աստուած առաքել զբարեկամութիւն. եւ այլն։
Ձեռն ի գործ առնել. սկսանել կամ յորդորել առ առնել. Առէ՛ք առնեմք, զնա մեզ բարեկամ. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ. 24. եւ 16։)
ԱՐԱԿԱՆ. գ. որ գրի եւ ԻՐԱԿԱՆ. լաւ եւս Արեկան. Պ. էրէքան, էրաքան. եբր. էրագօն. Անուն ախտի. դալուկն.
Բարեկարգք միշտ բամբաին յարբշռից իբրեւ ռիշտք. (Մխ. առակ. ՟Ժ՟Է.)
Եղէց արժանի աթոռոյ հօր իմոյ։ Բարեաց յիշատակաց արժանի։ Արժանի ողջունի։ Եւ ոչ թաղելոյ արժանի առնել։ Եղբարցն արժանի եղեալ։ Արժանի իմոյ ծերութեանս երեւեցայց։ Արժանի ես դու լինել մեզ բարեկամ։ Արժանի լիցի ինձ (դուստր քո), եւ ես քեզ եղէց արժանի փեսայութեան։ Արժանի իսկ են բաժանակից նմա լինելոյ։ Արժանի իսկ էին նոքա վրիպելոյ ի լուսոյ։ Փորձեաց զնոսա, եւ եգիտ իւր արժանիս։ Տայ զյաղթութիւն արժանեաց իւրոց.եւ այլն։
ταλανίζω miserum dico, aerumnosum voco, οἱκτείρω miseror, defleo, lugeo Աւաղ կարգալ կամ տալ. աւաղս արկանել. վա՛յ տալ. ողբալ. կարեկից լինել. ապաշաւել. եղկելի համարել. ափսոսալ, լալ, վա՛խ վա՛խ ըսել կամ ընել, խղճալ.
Զխոստովանութիւն մերոյս դաւանից։ Բարեկամ ձեր դաւանիցդ. (Ոսկիփոր.։)
Փափկակեաց, բարեկեցիկ, դիւրասնունդ, երանիկ, երջանիկ, չարայօժար եւ մեղասէր. (Վեցօր. ՟Ե։)
Բարեկամացն՝ որ մերձ եկին՝ բանիւք զզուէր զերանելին. (Յիսուս որդի.։)
ԸՆՏԱՆԻ կամ ԸՆԴԱՆԻ. οἱκεῖος domesticus, familiaris, propinquus, cognatus, proprius Իբր Ընտան այսինքն ի տան կամ ի տանէ եղեալն. որպէս ընտանի ասին տանուտեառն՝ կինն, զաւակք, ծառայք, ընդոծինք. եւ ամենայն մերձաւոր, բարեկամ, ծանօթ, ընտել, հարազատ, ազգական. իւրքն. եւ իւրական. սեպհական. յանկաւոր. տան մարդ, տնեցի, ճանչւոր, եւ իրեն ընկածը.
Մի՛ խանդասցուք ընդբարեկամս։ Ընդ ընկերաց քառս խանդամք. (Ոսկ. մ. ՟Գ. 26։ եւ Ոսկ. եբր. ՟Ի՟Ա։)
Խառնեսցես զփեղկսն ի միասին։ Խառնեսցես զօղսն ընդ ճարմանդսն։ Չափ երկրորդ պարսպին. որ ելանէր եւ խառնէր յանկիւնս աշտարակին։ Թեւք խառնեալ ընդ միմեանս։ Չափեաց զկողմանստանն խառնեալ։ Յաշխարհամար խառնել։ Զայն աւուրս եւս խառնել ի տօն տարեկանաց. եւ այլն։
Ընդ նմա բարեկամութիւն խառնել. (Սեբեր. ՟Բ։)
Բարեկամ հաւատարիմ՝ ծածկոց զօրաւոր եւ ամրացեալ թագաւորութիւն. (Ոսկ. ՟ա. թես.։)
Ի քաջաց արանց բարեկամս իւր կազմեալ. (Յհ. կթ.։)
Կարգեցի զաւազ՝ սահման ծովու։ Կարգեցին ամ յամէ զօրն զայն՝ տօն տարեկանաց, կամ օր հանգստեան, կամ ցնծութեան. (եւայն։)
ի կեղծիս բարեկամութեան կեղծաւորեալ. (Եզնիկ.։)
κόσσυφος, κόττυφος merula. Սարիկ թռչունն քաղցրաձայն՝ նման ագռաւու փոքրան. ճարեկ.
եւ յայլ օրինակս՝ ըստ որում ընթեռնու եւ Նարեկացին,
συμπαθής simul adfectus. Կցորդ կրից, կարեաց, ախտից. կարեկից. չարչարակից. վշտակից. սրտակից.
Ամաչեցէ՛ք ի հաղորդէ եւ ի բարեկամէ վասն զրկանաց. (Սիր. ՟Խ՟Ա. 23։)
Զպատժականն՝ համայն եւ զշնորհականն։ Բարեկամացն համայն եւ թշնամեացն. (Երզն. մտթ.։)
Գիտեմք զքրիսաւորիէ հիպատոս ի հռոմ, բարեկամ պորփիւրի. (Անյաղթ պորփ.։)
որ եւ իբրեւ յատուկ անուն, ՄԽԻԹԱՐ, այ. παράκλησις, παραίνεσις consolatio, admonitio. Մխիթարութիւն. սփոփութիւն. արգահատանք. քաջալերութիւն. յորդոր. ախտակցութիւն. կարեկցութիւն. մխիթարանք.
γνήσιος genuinus, germanus, sincerus. Հաւատարիմ մտօք. հարազատ. ընտանի. խորհրդապահ. սեռն եւ սերտ. սրտակից. սիրելի. բարեկամ. եւ Բարեկամական. մտերմական. միամիտ. սրտանց սիրելի ու սիրօղ.
Նենգեալ յիւրոց բարեկամաց՝ մեռանէր։ Ի դրանէ մարդկանն նենգեալ սատակեցաւ։ Նենգեցելոցն ի նոցանէ առիթք պսակելոյ լինին. (Եւս. քր. ՟Ա։ Խոր. ՟Գ. 56։ Իսիւք.։)
լեզու քո նիւթէր զնենգութիւն։ Ի սրտի իւրում նիւթէ զնենգութիւն։ Անիրաւութիւն ձեռք ձեր նիւթեն։ Մի՛ նիւթեր բարեկամի քում չարիս։ Որ նիւթէ զբարիս, խնդրէ զշնորհս բարութեան.եւ այլն։
ὁρθόω, ὁρθοτομέω, εὑθύνω, διορθόω, κατορθόω, κατευθύνω rectifico, rectum facio, dirigo ἑναρμόζω accommodo, modulor ἁνορθόω erigo συστίζω constituo. Ուղիղ առնել. յուղղութիւն վերածել. հարթել. յարդարել. կանգնել. յաջողել. վարել. ղեկավարել. կառավարել. տնտեսել. առաջնորդել. հովուել. բարեկարգել. շտկել, տրըստել, տնկել, առաջ տանիլ, կարգաւորել.
ῤυθμιθείς moderatus, concinnus. Ուր իցէ ուշ ոգւոյ. բարեկարգ. բարեձեւ.
Գտանի եւ՝ պաշտօնս, զպաշտօնս. որ եւ ՊԱՇՏՈՒՄՆ, տման. s. ՊԱՇՏՕՆ որ եւ ՊԱՇՏՈՒՄՆ. λατρεία, σεβασμός, θρησκεία cultus religiosus, veneratio, adoratio λειτουργία , θεραπεία ministerium, officium, servitus, famulatus, obsequium, religio եւ այլն։ Բարեկրօն ծառայութիւն կամ սպասահարկութիւն Աստուծոյ, աստուածպաշտութիւն. պաշտելն զԱստուած երկրպագութեամբ եւ պատարագօք եւ աղօթիւք. կրօնք. կարգ. հանդէս արարողութեանց. եւ ամենայն սպասաւորութիւն կարգեալ ի պաշտօն Աստուծոյ. սէճտէ, իթաաթ, իպատէթ, խզմէթ, զիմմէթ. մանսըպ, փայէ. եբր. ապօտան.
Ի պատճառել զպատճառս մեղաց։ Պատճառս խնդրէ այր՝ որ կամիցի քակել ի բարեկամաց իւրոց։ Պատճառք ստութեան են։ Խնդրէին պատճառս զԴանիէլէ։ Բայց արդ չիք ինչ պատճառք վասն մեղաց իւրեանց.եւ այլն։
ՍԱՐԵԱԿ կամ ՍԱՐԵԿ որ եւ ՍԱՐԻԿ. Կրկին ազգ թռչնոց. առաջին՝ որ կոչի ըստ յն. σελευκίς seleucis, -cides;
avis locustis vescens. է Տարմահաւ. տարմ. ... Եւ երկրորդն է Կեռնեխ, ագռաւ փոքր՝ քաղցրաձայն. κόσσυφος species lusciniae, merula.
Սարիկան է. որ եւ ռմկ. ճարեկ։
Սարեկ, եւ տարմ. սղըրճուղ. (Բժշկարան.։)
Սարեկ ետ զորդի իւր յուսումն քահանայութեան. եւ նա ի սռիճս եւ ի մրմունջս թեւակոխէր, եւ ի պար յաւելոյր. (Մխ. առակ. ՟Ճ՟Լ՟Գ։)
ἁγπητός, ἁγαπώμενος, ἡγαπώμενος carus, charus, amabilis, dilectus, amatus. Արժանի սիրոյ. սիրեցեալ. բարեկամ. որ կըսիրուի, սիրածը.
Ով սիրելի. իրբ ով բարեկամ. ըստ յն. ասի նաեւ, ով հիւր. ω ξένε hospes. (Պղատ. ստէպ։)
հասարակք եւ միաբանք՝ ըստ առակեցելումն (ըստ առածին բիովնի՝) սիրելեացքն. իմա, իրք սիրելեց կամ բարեկամաց. τὰ τῶν φίλων amicorum omnia.
Սպունկով կարեկցութեան ջնջեաց զարտասուս այրեաց. (Ոսկ. մտթ.։)
Սարեկ ի սռիճս եւ ի մրմունջս թեւակոխէր, եւ ի պար յաւելոյր. (Մխ. առակ. ՟Ճ՟Լ՟Գ։)
Որկորստութիւնն բնաբար եւ կարեկցապէս իբր տընակից՝ հարկաւորացն արտաքոյ շարժեսցի. (Սկեւռ. աղ.։)
οἱκουρός domus curam habens, domi manens. Բարեկարգիչ եւ հոգացօղ տան. տնաշէն. տանտիկին ժրագլուխ.
Ոմանք ի քաղդէականն իմանան զայս ձայն ֆէլմօնի որպէս սերտ բարեկամ, կամ գլխաւոր, գահերէց նշանաւոր. եւ ըստ այսմ գրէ Վարդան ի մեկն. դան.
Ի փռնչելոյ նորա փայլատակունք հատանին։ Վա՛շ վաշ կարդայ՝ վազս առնլով եւ փռնչելով։ Փռնկայցեն այր ընդ ընկերի (կարեկցութեամբ) եւ զայրասցին. (Յոբ ՟Խ՟Ա. 9։ ՟Լ՟Թ. 25։ Ես. ՟Ժ՟Գ. 8։)
Ի փռնչելոյ նորա փայլատակունք հատանին։ Վա՛շ վաշ կարդայ՝ վազս առնլով եւ փռնչելով։ Փռնկայցեն այր ընդ ընկերի (կարեկցութեամբ) եւ զայրասցին. (Յոբ ՟Խ՟Ա. 9։ ՟Լ՟Թ. 25։ Ես. ՟Ժ՟Գ. 8։)
Արարէ՛ք ձեզ բարեկամս ի մամոնայէ. զի գարձեալ քո քեզոյն (յն. քո՛յդ) լինիցի ուղղութիւնն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 5։)
μαλακός mollis, effeminatus, remissus ῤᾴθυμος desidiosus βάνασσος illiberalis, inepte magnificus, negligens. Փափուկ. գիրգ. մեղմ. մեղկ. փափկասուն. բարեկեցիկ. Թուլամորթ. պղերգ. նազիք.
Չարն ի ներքոյ՝ դառն ապաժոյժ ղեղւոյ, իսկ ի վերոյ բարեկերպ գունեալ իբր քաղցր օծմամբ. (Անյ. հց. իմ։)
Օրական, շաբաթական, ամսական, տարեկան եղեւ. (Լմբ. սղ.։)
Հօրեղբօր քո կին՝ ազգական քո է։ Յազգականաց նոցա։ Որդւոցն գեթսոնայ ազգականացն ղեւտացւոց։ Ունիմք մեք հանգչել առ հռագուելայ, եւ նա ինքն ազգական է քո։ Եւ ահա Եղիսաբէթ ազգական քո։ Մի՛ կոչեր զազգականս քո եւ զբարեկամս. եւ այլն։
Յազգայնոց եւ ի դայեկաց թագաւորին։ Ազգայինք ընդ ազգայինս ընդվզեալ ի նախանձ։ Յազգայնոյն սպանաւ սաւուղ։ Բնաւին ազգայնովքն սրբասիրովք։ Սէր՝ որ առ մարմնաւոր ազգայինս է։ Ոչ ոք յազգայինս կամ ի կարեւոր բարեկամսն հայեցաւ. (Պիտ.։ Յհ. կթ.։ Նար. ՟Ղ՟Գ. եւ Նար. խչ.։ Լաստ. ՟Ի՟Դ։)
ԱԽՏԱԿԻՐ ԼԻՆԵԼ. Կամաւ կրել զկիրս մարդկայինս, կարեկիր եւ կարեկից գտանիլ.
συμπάσχων, συμπαθής compatiens, qui pariter movetur Կրակից՝ հանդերձ կարեկցութեամբ. չարչարակից. վշտակից. մէկտեղ ցաւ քաշօղ, ցաւակից.
Ո՛րչափ կոտորուածք ի բարեկեցութեանն տենչանացն գործին, ո՛րչափ յամճաբերացն եւ խոհակերացն. (Ոսկ. մ. ՟Գ. 17։)
Ի տունս բարեկամաց սիրով ընթանամք այլասեռքս քրիստոնեայք. (Լմբ. ատ.։)
Այպանեսցեն զքեզ։ Այպանել հարկանել եւ ի խաչ հանել։ Իւրաքանչիւր զբարեկամ իւր այպանեն։ Ծանեան զքեզ եւ այպանեցին։ Զօր ամենայն հանի ի գլուխ այպանեալ։ Արհամարհօղք, այպանօղք։ Ոչ նստայց յատենի այպանողաց։ Այպանեաց զնոսա Եղիա Թեղբացի, եւ ասէ. մեծաձա՛յն կարդացէ՛ք, զի Աստուած է։ Եթէ ոչ այպանիցէք զբանիւք իմովք. եւ այլն։
Անասելի բարեկենդանութիւն. (Իգն.։)
ἅσπλαγχνος. visceribus carens. Անբաժ ի գորովոյ. անագորոյն. անգութ. պղնձաղի. անկարեկիր. անխնայ. գութ չունեցօղ. աճըմազ. մէրհամէթսիզ. խիյանէթ.
Ի զառամանալն պարարելոյս՝ անդստին այսպիսեօք դարմանօք բարեկրեալ գրգի. (Պիտ.։)
ἁνελεήμων, ἁνελεής, ἁνηλεής. immisericors, durus, crudelis. Ոյր չիք ողորմ կամ ողորմութիւն ի սրտի. անգութ. անգորով. անագորոյն. անկարեկից. անմարդի. խիստ. անաչառ. անխնայ. սաստիկ, (անձն, եւ գործ). մերհամէթսիզ, գալպի փեք.
Բարեկամացն ոչ լինին ապերախտք. (Մագ. ՟Ծ՟Ե։)
ἁνδρεῖος, ἑνάρετος, γενναῖος , ἅριστος. virtute praeditus, fortis, generosus, optimus. (արմատն է ի հյ. արի, եւ աք. այսինքն ոտք կամ արագ. եւ ի յն. ա՛ռի, լաւ, արագ. եւ առէդի՛, ոյժ, զօրութիւն, առաքինութիւն. Արի. ժիր. աջողակ ի գործս արութեան եւ լաւութեան. քաջ. զօրաւոր. ընտիր. ճարտար. բարի. ազնիւ. հանճարեղ. բանիբուն. բարեգործ. բարեկրօն. բարեպաշտ.
Եւ իբր Առաքինական. արիական. գովելի. բարեկարգ. վայելչական.
Զբարեկամացն Քրիստոսի ընկալարո՛ւք զաստիճան. (Շ. ընդհանր.։)
Որ ի ՟Բ. Թագ. ՟Ժ՟Ե 32. կարծի բնակիչ Արաք քաղաքի, յոմանց մեկնի իբր Արշի, աւագ, բարեկամ արքայի։
ԱՒԵՂԿԵՄ կամ ԱՒԵՂԿԻՄ. Իբր Աւաղել. եղուկ կարդալ. կարեկից լինել.
ԱՒԵՂԿԵՄ կամ ԱՒԵՂԿԻՄ. Իբր Աւաղել. եղուկ կարդալ. կարեկից լինել.
որ եւ ԱՓՍՈՍԱԼ. Աւաղել. եղուկ կարդալ. ցաւակցել, կարեկցիլ.
εὕθετος appositus et firmus Բարի դրիւք, բարեյարմար. բարեկարգ. եւ Հաստատուն.
Այս իսկ է, զոր ասեն, իբրու՝ բարեկամ անձին իւրում բնութեամբ ամենայն մարդ իսկ է. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
Խօսէր տէր ընդ Մովսիսի դէմ յանդիման, որպէս ոք՝ զի խօսիցի ընդ բարեկամի իւրում։ Ղազարոս բարեկամ մեր ննջեաց։ Դուք բարեկամք էք իմ։ Եղբայր քո, կամ բարեկամ հանգոյն անձին քո։ Լուեալ երից բարեկամացն զչարիսն ամենայն։ Բարեկամք իմ եւ մերձաւորք իմ։ Հեռի արարեր յինէն զբարեկամս իմ եւ զծանօթս իմ։ Եւ եղէն բարեկամք. քանզի յառաջ թշնամիք էին միմեանց. եւ այլն։
Բարեկամ Աստուծոյ Աբրահամ, բարեկամ Քրիստոսի Յովհաննէս. (Եփր. աւետար.։)
Թողեալ զօտարն եւ զթշնամին, սիրելոյն եւ բարեկամին բարկանաս. (Սարգ. յկ. ՟Դ։)
Բարեկամ կոչեմք զնմանն նմանւոյ ըստ առաքինութեանն. (Պղատ. օրին. ՟Ը։)
ԲԱՐԵԿԱՄ ԱՐՔԱՅԻ. որպէս Ներքին եւ առաջին խորհրդական եւ ընկեր թագաւորի. կոմս. ... յն. ἐταῖρος socius, sodalis, comes եւ ἁρχιεταῖρος, πρῶτος φίλος praecipuus կամ arachites amicus Ուստի նոյն է ասել՝
Քուսի արաքացի բարեկամ Դաւթի, կամ Քուսի առաջին բարեկամ արքայի. (տե՛ս ՟Բ. Թագ. ՟Ժ՟Ե. 37։ ՟Ժ՟Զ. 16. 17։ ՟Ա. Մնաց. ՟Ի՟Է. 33։)
ԲԱՐԵԿԱՄ. լայնաբար, Սիրօղ. ընտել. եւ Մտերիմ.
Զյոպոպ եւ զշիղջ գիշերոյ համարիմ բարեկամ գոլ զնոսա, եւ խնդալ ի խաւարի. (Մէկն. Ղեւտ.։)
Քաղաքն ազատ գոլ պարտ է, եւ խոհեմական, եւ ինքեան բարեկամ. յն. φίλη amica (Պղատ. օրին. ՟Գ։)
ԲԱՐԵԿԱՄՔ. Որոյ կամքն է բարի եւ բարեսէր, փո՛յթ առ բարին, կամ Հայեցօղ զբարի.
Հայելով Յիսուս ի բարեկամսն, եւ ըստ բարի ցանկութեան նոցա տայ զպարգեւսն. (Մաշկ.։)
εὑπαθῶν, εὑημέρων bene affectus, laetus որ եւ ԲԱՐԵԿՐԵԱԼ. Կրօղ յինքեան զբարութիւն՝ յո՛ր եւ է կարգի. բարեօք ճոխացեալ. բարեկեցիկ. եւ Զուարթ, բերկրամիտ.
Ոչ միայն արթնութեամբ բարեկիրս գտանեմք (կամ գտանիմք), այլ եւ ննջելով. (Փիլ. բագն.։)
Ունի եւս նշանակել, Բարելաւ, բարեկրօն. առաքինի։
Ոմանք յեկելոց անտի բարեկիրք՝ աւագք՝ ընկերք զօրավարին. (՟Բ. Մակ. ՟Գ. 31։)
Սոքա ծառայք իմ են, եւ բարեկիր զինուորք. (Ոսկ. ի նեռն.։)
առաքէր զբարեկիր ծառայս իւր. (Բուզ. ՟Գ. 9։)
ԲԱՐԵԿԻՐ ԱՌՆԵԼ. εὑπαθεῖν ποιέω bene afficio Հաճել. բերկրեցուցանել. հեշտացուցանել.
Զգալեացս անուշահոտութեանց օգնականութեամբք բարեկիր առնէ ... զհոտոտելեացն ընտրողականութիւն. (Դիոն. եկեղ.։)
Որ բարւոք վարի իւիք, կամ զոր պիտի բարւոք վարել. բարեկարգ.
Հարիւրեակ ծնանի ի տասնեկացն, հազարեակն ի հարիւրեկացն, եւ բիւրեակն ի հազարեկացն։ Զօրութիւն է տասներեակն հարիւրեկի, եւ նոյն ինքն՝ բիւրեկին։ Միջին հարիւրն է (ի մէջ) միակին եւ ի տասնեկին եւ ի հազարեկին եւ ի բիւրեկին. (Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. լին.։)
(Տասնեակն է) ծնօղկատարեալ թուոց, հարիւրեկին, հազարեկին, եւ բիւրեկին. (Վրդն. ել.։)
Ուսուցանէր գաղտուկ։ Սեր բարեկամութեան գաղտուկ առնէր. (Եւս. պտմ. ՟Դ. 11։ ՟Ը. 15։)
Գելումն սրտին խոնարհեցուցանէ ի կարեկցութիւն. (Խոսր.։ Սարգ.։)
Լի ի կարօտսն, գերալիր ի լիս։ Գերալիր լուսով։ Վասն գերալրին եւ գերագոյն քան զմիտս բարեկենդանութեան. (Դիոն.։)
cf. երեքժանի, եւ երեքարձէն։ Նմանութեամբ ասի ի գծագրութեան տարեկան բոլորակի.
Ի փափկութեան եւ ի բարեկենդանութեան զառածեան. (Մաշկ.։)
ԶԵՄԵՂԵԼ. Թուի Զմեղել. որպէս ռմկ. մեղքընալ. այսինքն Խնայել. ի գութ շարժիլ, կարեկից լինել.
Բարեկամս եւ զօրավիգն հռոմայեցւոց համարել զհրէայս. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Ընկալցո՛ւք զբարեկամսն թշնամեալս. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
Լեզու լաւախօս ղաճախէ զբարեկամութիւնս. (Սիր. ՟Զ. 5։)
Յոբ ոչ այնչափ խոցումն ընդունէր ի յոգին ընդ որդւոցն եւ ընչիցն կորստեան, որքան ընդ բարեկամացն եւ կնոջն զայրացուցանօղ բանից. (Շ. թղթ.։)
Նշենին քաղցր գ նեղեալ ի դառնութենէ եղբօրն՝ արար իւր բարեկամ եւ եղբայր զկասկենի, բարոյակից զնա գտեալ ըստ երկուց որակաց. (Մխ. առակ.։)
ԿԱՐԵԿԻՑ ԼԻՆԵԼ. συμπαθέω, οἱκτίζω commisereor, -resco adficior alius malis. կցորդ լինել կարեաց կամ կարօտութեան այլոց. Մխիթար կամ ցաւակից, եւ օգնական լինել. խղճալ, օգնել.
Ոչ ոք է որ կարեկից լինի քեզ։ Մանդ. (՟Ժ՟Զ։)
Կարեկից ցաւագնելոցն լինել՝ բուժելով յախտից. (Պիտ.։)
Արդեամբք եւ գործովք կարեկից լինելով առ ամենսեան. (Խոսր.։)
Կարեկից է բնութեանս։ Իրերաց կարեկից լինել, եւ զմիմեանց բեռն բառնալ. (Սարգ. յկ. ՟Գ։ Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Ա։)
Զազգակիցս եւ զկարեկիցս, եւ զլծակից հարազատութիւն մարդկան. իմա՛ զկարեւոր ազգականս եւ զմերձաւորս՝ ի բնէ կարեկիցս։
Որ մարմնոյ են կարեկիցք. (Խոսր.։)
ԿԱՐԵՒՈՐ. ἁναγκαῖος necessarius, sicut necessitudine conjunctus πιστός fidelis. Կարի ընտանի. մերձաւոր (ազգակից կամ բարեկամ) մտրիմ. սերտիւ սիրելի.
Զազգատոհմն իւր, եւ զկարեւոր բարեկամն. (Գծ. ՟Ժ. 24։)
Հանդերձ ազգականօք, եւ կարեւոր բարեկամօք. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Կամ զայլ ոք ի կարեւոր բարեկամաց տեսանէիր մեռեալ. (Փարպ.։)
Կացուրդք տարեկանք. (Արիստ. աշխ.։)
Եթէ ունիցիս ինչ, կենակից քո լինի սուտ բարեկամն. (Սիր. ՟Ժ՟Գ. 6։)
ԿՈՂԱՔԱԿ ԼԻՆԵԼ. Քակիչ ի կուսակցութենէ, ի սիրոյ բարեկամութեան.
Բազում անգամ լաւ համարիմք մեռանել՝ քան ի բարեկամաց ստգիւտ լինել. (Կոչ. ՟Ժ՟Ե։)
Կոչէ զբարեկամս եւ զդրացիս իւր, զհամափառ եւ զզուգահաւասար հոգիս. (Մեկն. ղկ.։)
Համբուրեսցէ զիս ի համբուրից բերանոյ իւրոյ։ Լաւ են հարուածք բարեկամի քան զկամակոր համբոյրս թշնամւոյ։ Համբոյր մի դու ոչ ետուր ինձ։ Ողջոյն տաջիք միմեանց ի համբոյր սրբութեան. (եւ այլն.)
Համօրէն տեղեկութեամբ։ Զհամօրէն բարեկամութիւն ընդ յոյնս կալեալ. (Սարգ. յկ. ՟Դ։ Մխ. երեմ.։)
Հայրենի տուն, բնակութիւն, պատիւ, փառք, օրէնք, գիրք, գերեզմանք, բարեկամ, աւանդութիւն, երկիր, գաւառ. (եւ այլն. ի սուրբ գիրս ստէպ։)
Հայրենի իշխանութիւն, թագաւորութիւն, նահապետութիւն, կարգ, աւանդ, աւանդութիւն, բարեկամութիւն, չարիք. (եւ այլն. Պիտ.։ Յհ. կթ.։ Խոր.։ Ագաթ. եւ այլն։)
Բարեկամ հանգոյն անձին քո։ Մարդ մահկանացու, հանգոյն ամենեցուն։ Պերճութիւնքդ ձեր հանգոյն մոխրոյ։ Ըմպէ զանօրէնութիւնս հանգոյն ըմպելւոյ։ Բարբառ հանգոյն նմա որոտայցես։ Լինիցի քեզ հանգոյն մահու։ Բնակեալ հանգոյն սիդոնացւոց, եւ այլն։ Հանգոյն մովսեսի, կամ արքեպիսկոպոսին կեսարու, կամ հրեշտակաց։ Հանգոյն սմին, այսմ, նոցին։ Հանգոյն կապկաց, յուդայի մատնչի։ Հանգոյն միմեանց. (Խոր.։ Խոսր.։ Սարգ.։ Ճ։)
Հասանել յերկնից յերկիր. ի վերայ երուսաղէմի. ի վերայ իմ, նորա։ Հասանել առ նա. ի տարեկանս. ի մի վայր։ Հասցես զքաղաքաւս։ Հասանեն սահմանքն ի գլուխ լերինն։ Հասանիցեն ձեզ չարիք, կամ ումեք մեղք մահապարտութեան։ Հասի յառնուլ զքաղաքս։ Հա՛ս ի վերայ։ Հասանիցէ՞ ի վերայ քո բանս իմ, եթէ ոչ։ Ի վերայ զօրաւորաց զօրաւոր քննութիւն հասանէ։ Եհաս ժամ, կամ ժամանակ, որ, եւ այլն։ Հասանել յառաւօտ, յերեկոյ, ի ծերութիւն. եւ այլն։
Գիտեմք զքրիսաւորիէ հիպատոս ի հռոմ, բարեկամ պորփիւրի. (Անյաղթ պորփ.։)
Հոտոտաւ տէր աստուած ի հոտ անուշից։ Ոչ հոտոտեցայց ի հոտ զոհից ձերոց։ Հոտոտեցաւ դեւն զհոտն զայն։ Ի տարեկանս ձեր ոչ հոտոտեցայց։ Իբրեւ զխծուծ, կամ քուղ, յորժամ ի հուր հոտոտիցի.եւ այլն։
Ոչ կարէք աստուծոյ ծառայել, եւ մամոնայի։ Արարէ՛ք ձեզ բարեկամս ի մամոնայէ անիրաւութեան. (Մտթ. ՟Զ. 24։ Ղկ. ՟Ժ՟Զ. 9։)
Եւ այրն մովսէս մեծարոյ եղեւ յոյժ առաջի եգիպտացւոցն. (յն. մեծ եղեւ։) Ինձ յոյժ մեծարոյ եղեն բարեկամք քո աստուած. (յն. մեծացան. եբր. մեծագին եղեն). (Ել. ՟Ժ՟Ա. 3։ Սղ. ՟Ճ՟Լ՟Ը. 17։)
εὕκρατος temperatus. Բարեխառն. զուգահաւասար. բարեկարգ.
Եթէ կացուցանես պահապան անձինդ զծառայս եւ զկինն եւ զբարեկամս, յադգդեալ ըստգտեալ՝ դիւրաւ մերժիցիս ի չար սովորութենէն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 17։)
Յաճախեցեր ի զօրութիւնս քո։ Եթէ ամսօրեայ յաճախիցէ ամպն։ Խնդրեմ զպտուղն՝ որ յաճախէ ի բան ձեր։ Յաճախէ սէր իւրաքանչիւր ձեր ամենեցուն առ միմեանս։ Աղաղակ սոդոմացւոց եւ գոմորացւոց յաճախեաց։ Մի՛ յաճախեր առ օտարս։ Մի՛ կարի յաճախեր ոտիւք քովք առ բարեկամ։ Ի բազմանալ ամպարշտաց յաճախեն մեղք։ Զի՞նչ ասիցեմք. յաճախեսցո՞ւք ի մեղսն, զի շնորհքն բազմասցին. եւ այլն։
Հանէ ընդ գլուխ զանիրաւացն յանցանս։ Զի՞նչ վնաս է իմ, կամ զի՞նչ յանցանք են իմ։ Զյանցանս իմ յիշեցուցանեմ այսօր։ Եգիտ Աստուած զյանցանս ծառայից քոց։ Որ ծածկէ զյանցանս, խնդրէ զբարեկամութիւն։ Առանց իրիք յանցանաց (պատճառի կամ վնասու) լինելոյ.եւ այլն։
Շունք զտեարս սիրեն, եւ ընդ բարեկամսն ոչ յաչաղին։ Վասն նորա (յերկինս փոխելոյն) յաչաղիմ նախանձիմ. (Մագ. ՟Ժ՟Ե. ՟Ժ՟Բ։)
Որ երկնչի ի Տեառնէ, աջողէ զբարեկամութիւն. (Սիրաք. ՟Զ. 17։)
συναπτός, συναφθείς, συνήμμενος, συνᾴδων connexus, copulatus, adunatus, adhaerens, cohaerens, consonans. Յարեալ կցեալ. կից. կցորդ. զօդեալ. բարոյապէս միաւորեալ. բարեկամ. ընտանի. սրտակից. ձայնակից. հետեւորդ. յարմար.
Զնախատիչ բարեկամաց զբանս ուղղէ. (Իսիւք.։)
οἱκοδομή aedificium, structura եւ այլն. Շինումն. շինութիւն. շէն. կազմութիւն. կառուցումն. եւ Կազմած. կերտուած. յօրինուած. եւ Բարեկարգութիւն. որ եւ անխտիր գրի Շինած. շէնք.
Ողորմածն աղքատին՝ բարեկամ քրիստոսի կոչի. (Շ. ընդհ.։)
ἑλεέω miseror. Յողորմ եւ ի գութ շարժիլ. գթալ. գորովիլ. կարեկից լինել. աղեկիզիլ. եւ Բառնալ զկարիս եւ զտառապանս այլոց. մարդասիրել. խնայել. խնամել. բարերարել. շնորհս առնել. խղճալ. ողորմութիւն ընել.
Մանկունք իմ են, որովք ողորմեցաւ աստուած ծառայի քում։ Աստուած ողորմեսցի քեզ ո՛րդեակ։ Ողորմեա՛, կամ ողորմեաց ինձ աստուած։ Որբոց նոցա եւ այրեաց մի՛ ողորմեսցի։ Ողորմելով ողորմեցայց նմա, ասէ տէր։ Ողորմեցարուք ինձ, ողորմեցարուք ինձ ո՛ բարեկամք.եւ այլն։
Ողորմելն ոչ է պարտուց, այլ ի կարեկցութենէ եւ ի վշտակցութենէ. (Խոսր.։)
հյց. խնդ. ἁρνέομαι, ἁρνοῦμαι, ἁπαρνέομαι nego, abnego, repudio ἁπέπω (ապասել) ἁποποιέομαι abdico, amoveo, rejicio. (լծ. յն. արնէ՛օմէ, արնո՛ւմե. եւ հյ. հեռանալ, կամ իբր ո՞ւր այն ասել՝ կամաւ անգիտանալով). որ եւ ՅՈՒՐԱՍՏ ԼԻՆԵԼ կամ ԿԱԼ. Ժխտել զճշմարիտն. բացասել ընդդէմ ճանաչման. մերժել. հրաժարել, չընդունել. չճանաչել. օտարանալ ի բանից կամ խոստմանց, ի բարեկամաց, եւ յաստուծոյ.
Ճանաչէր զամենայն բարեկամս եւ զչարակամս իւր. (Մաղաք. աբեղ.։)
Բարեկամք եւ բարիասացք հպարտաց, չարասացք եւ ատելիք խոնարհաց. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Զսիրելի բարեկամսն քան զչափն աւելի պարարեն. (Եղիշ. միանձն.։ Իգն.։)
Բարեկերպ գունեալ իբր քաղցր օծմամբ, զի հրապուրանօք խաղտեալ զքիմսն պարարիցէ. (Անյաղթ հց. իմ.)
Ջալհանց տօնից տարեկանաց հեթանոսաց չհաւասարել. (Եւագր. ՟Ծ՟Ը։ Աստի առեալ է թերեւս եւ գրութիւնն Հին բռ.)
Յորժամ առ միմեանս ջոլորիսցիմք, յորժամ կարեկից եւ վշտակից միմեանց գտանիիմք. (Սարգ. յուդ. ՟Գ։)
Կարեկրոց պէտք են սղագունից եւ թեթեւագունից վասն հիւանդութեան. (Բրս. հց.։)
Հայելով ի սա բարեկամք փեսային՝ սրտացան. (Նիւս. երգ.։)
Ունօղ զցաւ սրտի՝ առ խօթութեան կամ կարեկցութեան. ցաւագար, եւ ցաւակից.
Ի կնոջէն գրգռի, ի բարեկամացն սրտմտի. (Իսիւք.։ 3)
Գրիգորի Նարեկայ վանից վանականի։ Եղբօր իմոյ ընտրելոյ Յովհաննէս կոչեցելոյ՝ Նարեկայ մեծափառ եւ բարձրապատիւ ուխտի վանականի. (Նար. յիշ.։)
Երգ զարմանալի, երգ շարժվարժենի տեղի եղեր բարեկերտին. (Նար. տաղ.։)
Կցորդ՝ հաղորդ վշտաց. եւ Կարեկից. ախտակից. եւ բայիւ։ Վշտակից լինել. συμπαθέω, συμπάσχω, συναλγέω simul patior, condoleo κακοπαθέω mala patior.
Տօնս տարեկանս փրկչին փայլման կատարեն. (Նար. կուս.։)
Տրդատ դիմեաց տարեկան չուարարութեամբ. (Խոր. ՟Բ. 84։)
Մարիամ յորժամ եղեւ տարեկան, արար յովակիմ ընդունելութիւն մեծ. (Ճ. ՟Բ.։)
ՏԱՐԵԿԱՆ. գ. ἑνιαυτός anus. Տարի. ամ, տարեգլուխ. գլխաւոր օր ի տարւոջն. տօն երեւելի ամ ըստ ամէ. (եբր. զանա. որ եւ զէնէ)
Երթայի յերուսաղէմ ըստ ամենայնզ տարեկանի։ Տարւոջէ ի տարի՝ ի գլուխ տարեկանի։ Ի տարեկանս բարեկենդանութեան։ Տարեկան հատուցման։ Տարեկան տեառն ընդունելի։ Ի տարեկանս ձեր ոչ հոտոտեցայց։ Արարին զօրն զայն տարեկան մեծ։ Յաւուրս տարեկանի, եւ յաւուրս տօնի ան։ Կարգեցին ամ յարմէ զօրն զայն տօն տարեկանաց։ Յամենայն տօնս տարեկանաց։ Երթեւեկ տօնից տարեկանաց։ Յաւուր նշանաւորի տարեկանաց մերոց.եւ այլն։
Առանց ամաց՝ տարեաց տարեկանաց ոչինչ մարթ է իմանալ։ Զայնչափ բոլորեալ թիւս տարեաց տարեկանաց անցեր զաւ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 3։ Կոչ. ՟Ա։)
ՏԱՐԵԿԱՆ. ἑτήσιος anniversarius ἑτησία, ἑτησίαι etesiae, venti anniversarii. Որպէս Տարեւոր հողմ, որ ի սահմանեալ ժամանակի շնչէ.
ոմանք (ի հողմոց շնչեն) յամարայնի, որ տարեկան կոչին, խառնուրդ ունելով յարքայականացն եւ ի զեփիւռիցն. (Արիստ.։)
ἑνιαύσιος, ἑνιαυσιαῖος anniculus. Տարեկան. տարեւորական. միըոյ տարւոյ. ունօղ զտթարիլ մի. եւ Որ ինչ լինի ի միջոցի ամի միոյ, կամ ամըստամէ. տարւան.
Որդի տարեւոր սաւուղ ի թագաւորել իւրում. իմա՛ չափահաս, կամ պարզամիտ որպէս տղայ տարեկան։
Ի բաշխումն հարկից տարեւորաց բերոյ։ Ժամանակաց եւ տարեւոր ժամանակաց պատճառ։ Զտարեւոր սպասաւորութիւնն։ Յետ տարեւոր տառապանացն։ Տարեւոր պատուել զնա տօնիւք։ Զհասսլ տարեւորս։ Տարեւոր մի ժամանակ։ Ի տարեւոր տարեկանաց. (Փիլ. ՟ժ. բան.։ եւ Փիլ. լին. ՟Դ. 51։ Եղիշ. ՟Բ։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 12։ Շ. թղթ.։ Ճ. ՟Ա.։ Եւս. քր. ՟Ա։ Մծբ. ՟Ա։)
ՏԱՐԵՒՈՐ ՀՈՂՄ. cf. ՏԱՐԵԿԱՆ ՀՈՂՄ. ἑτησία, -αι
ՏԱՐԵՒՈՐ. որպէս Տարեկան ռոճիկ կամ տուրք.
Բաշխել նոցա զտարեկանաց տարեւորն։ Այլեւ զդահեկանացն եւս տարեւորս բաշխեսցէ տացէ նոցա. (Յհ. կթ.։)
ԲԱՐԵԿԱՄԵԼ ԲԱՐԵԿԱՄԻԼ. Բարեկամ առնել, լինել.
Տօնք տարեկանաց տխրացան. (Յհ. կթ.։)
Տօնից ամին կարգ եւ ցուակ՝ ընթերցուածովք. այն են ճաշոյք ամի ամի տօնից տարեկանաց. որ առ յետինս Ճաշոց գիրք ասի.
Բարեկամաց ի վերայ ելելոցն եւ ձգելոց նմա ցզաւականն՝ ոչ զայրացաւ (յոբ). (Բրս. թղթ.։)
συμπάσχων, συνάλγων compatiens, condolens. Կցորդ ցաւոց այլոց. կարեկից. ախտակից. վշտակից.
ՑԱՒԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ. συναλγέω, συμπάσχω, συνάχθομαι condoleo, -esco;
compatior. Կցորդիլ ցաւոց այլոց. կարեկցիլ. ախտակցել. վշտակցել.
Եւ ասէր սուրբ մի ցփեղմոնին (կամ ցփելմոնին), որ խօսէր. (Դան. ՟Ը. 13։) Ոմանք ի քաղդէականն իմանան զայս ձայն ֆէլմօնի որպէս սերտ բարեկամ, կամ գլխաւոր, գահերէց նշանաւոր.
νυμφαγωγός, νυμφοστόλος pronubus. (որպէս թէ փեսաւոր. ) Փեսահրաւէր. փեսայածու (կամ փեսայաբեր). բարեկամ փեսայի. տարօղ փեսայի. առ հարսն, կամ հարսին առ փեսայ. գլխաւոր ի հարսանիս.
Ել փեսայն փեսաւիրօքն (յն. բարեկամօքն, եւ եղբարբքն հանդերձ). (՟Ա. Մակ. ՟Բ. 39։)
Բարեկամն եւ փեսաւէրն քո յովհաննէս. (Շար.։)
Ապա թէ փոխանակելով փոխանակեսցէ զայլ անասուն ընդ անասնոյ, եղիցի եւ այն փոխանակն սուրբ։ Եւ նա, եւ փոխանակն իւր եղիցին սուրբ։ Արարի փոխանակ քո զեգիպտոս եւ զեթէովպիա, եւ զսուհէն քեզ փոխանակեցի։ Զջուր մեր դնոյ արբաք, եւ փայտն մեր առանց փոխանակի եկն ի վերայ։ Առ ոտն կոխէիք զարդարն՝ առնելով փոխանակս։ Առի զեղբարս ձեր, փոխանակս տուեալ տեառն։ Նախատեցին փոխանակ (այսինքն զփոխանակն, կամ զերեւեցուցիչն ) օծելոյ քոյ, եւ այլն։ Հաւատարիմ բարեկամի ոչ գոյ փոխանակ։ (Սիր.՟Ղ. 15։)
ոչ զքաջամիտսն ի կատարելութիւն ճանապհարհին փորձէ, եւ զքաջամիտ բարեկամսն սուդք եւ արտմուիւնք ընտրեն. (Ոսկիփոր.։)
կարեկցեալ իմումս թշուառութեան ողբականօք քրքուտնաց ձայնից. (Նար. ՟Ժ՟Ը։)
Եւ կարեկից լինել. վշտանալ. ցաւակցիլ. տէրտլէլմէք.
կամ ԱԽՏԱԿՑԻՄ. συμπάσχω simul patior, una adficior Ախտակից լինել. կարեկցել. վշտակցել. ցաւակից ըլլալ տէրտլէլմէք.
Հայել. նայել. ուղղել զաչս. ակն ածել. հայեցիւք յայտնել զկիրս կամ զկարեկցութիւն. պիր պագըշ պագմագ. պագը վերմէք, նազար սալմագ.
Բարեկամքն Յոբայ եւ Եղիուս Աստուծով միայն ամենակալաւ խօսէին ընդ նմա. (Եզնիկ.։)
Զամենուստ գոյից զբարեհռչակեալ անունդ։ Յամենուստ մասանց (այս ինքն կողմանց)։ Անմասն յամենուստ բարեկարգութեանց։ Ի յամենուստ ծառայութենէ. (Նար.։)
Բարեկամք են ազգի մարդկան, եւ ոչ եթէ անգոսնօղ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։)
Անկիր. անկարեկան. ոչ կրօղ կիրս ինչ յինքեան կամ յայլմէ. անվնասելի. անախտ. անապական.
ԱՆՁՆԴԻՒՐ որ եւ ԱՆՁՆԱԴԻՒՐ. Խնդրող զանձին դիւրութիւն. փափկակեաց. բարեկեցիկ. դատարկասէր. թուլամորթ. քէնտի րահաթընա պագան.
Ուր չիցէ գրեալ ողջոյն առ բարեկամս. առանց բարեւի (բարեւագիր). սէլամսըզ.
Իբր Այն՝ ոյր չգուցէ սիրելի ոք կամ բարեկամ.
Անբարեկամք եւ անսիրելիք են յաշխարհի. (Պիտ.։)
Ապականեալ էր մարմինն ի չարաչար ցաւոց։ Ամենայն բարեկարգութիւն վրդովեալ ապականէր. (Խոր. ՟Բ. 29։ ՟Գ. 56։)
φείδομαι. parco. Խնայել, զնդալ, անխայել, կարեկից լինել. խղճալ, մեղքընալ.
Կայծակն արծարծիչ։ Արծարծիչ բարեկարգ շինութեան. (Պիտ.։)
Տարեկան (հողմ) կոչին, խառնուրդ ունելով յարքտականացն եւ ի զեփիւռիցն. (Արիստ. աշխ.։)
Ափսոսելն. աւազանք. կարեկցութիւն.
Ի տունս բարեկամի քո ասէ՝ մի՛ յաճախեր բազմակոխ լինել, գուցե տտիցէ զքեզ. (Ճ. ՟Ա.։)
Եւ էր բանդապահն բարեկամ Միքայէլի. (Վրդն. պտմ.։)
Բարեկամք բարբաջէին. (Իսիւք.)
Ընթանան աստի եւ անտի շուրջանակի բարեկամք եւ բարեասացք. (Վեցօր. ՟Է։)
εὕκοσμος bene ordinatus, concinnus Բարւոք զարդարեալ. շնորհազարդ. բարեկարգ, վայելուչ. պատշաճական.
Բարեկարգ շինութիւն տանց։ Օրինաց բարեկարգ յարմարութիւնք. (Պիտ.։)
Բարեկարգ աւանդութիւն, կամ ընթացք. (Լմբ. պտրգ. եւ Ժղ.։)
Բարեկարգ ունելով զգիրս մարմնոյ. (Լաստ. ՟Բ։)
Բարեկեաց շատակեաց կենօքս յերկրի՝ զձեզ վայելուչս ցուցանիցէք. (Ագաթ.։)
Բարեկեաց փարթամութիւն (մատուցանէ) մարդկանս ազին. (Պիտ.։)
Զմտաւ ած եւ զՂազարոս, իմա՛ զմեծատունն եւ զբարեկեացն ... Ղազարոս ի գոգն Աբրահամու՝ բարեկեաց, յղփացեալ եւ փափկացեալ. (Ոսկ. ղկ.։)
Զբակեկեցին զտրտմութիւնն նախ ասասցուք։ Զբարեկեցացն ակնարէ աստ։ Մի՛ բարեկեցացն երանի տացուք, այլ՝ վշտահանացն. զի սոքա յերկինս փութան, եւ նոքա ի գեհեն. (Ոսկ. մտթ. եւ Ոսկ. ՟ա. թես.։)
Սարդանապաղղոս՝ թագաւոր թուլամորթ եւ բարեկեաց. (Սամ. երէց.։)
Չարն՝ ի ներքոյ դառն ապաժոյժ ղեղւոյն. Իսկ ի վերոյ բարեկերպ գունեալ. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Զայսպէս նուրբ, եւ ոչ բարեկիրթ խնդրոյս՝ ոչ է պարտ օրինադրական վճիռ հատանել. (Պրպմ. ՟Ի՟Է։)
Զօդ ... բարեկշիռն կշռող շնչոյս. (Պիսիդ.։)
εὑπαθέω, εὑημερέω, εὑηκτέω bona habitudine, vel felix sum Բարեկիր գտանել. բարեբաստիկ, բարեկեցիկ, առողջ լինել.
Բարեկրեալքն ի յառատ բարեկեցութեան. (Պիտ.։)
Ոչինչ դժնդակ՝ քան բարեկրեալ տեսանել (զնախանձելին). (Գր. հր.։)
Այլք հիւանդացեալք, եւ այլք բարեկրեալք։ Մարմնոյ բարեկրեցելոյ ի հարկէ տկար եւ անզօր լինի առ ի յընտանի ներգործութիւնս միտքն։ Պայծառապէս բարեկրեցելումն երբեմն. (Բրս. սղ. եւ Բրս. հայեաց.։)
Եւ բարեկրեալ պատերազմիմ, եւ վտանկիմ պատերազմեալ. (Ածաբ. աղքատ.։)
Ազդեցին նմա՝ որք բարեկրեալք էին ի նմանէ, զի փախիցէ. (Հ. կիլիկ.։)
Եկեղեցականացն բարեկրօն լինել. (Խոսր.։)
Եթէ բարեկրօն (տեսանեմ), յանդիմանութեան (ակն ունիմ)։ Ժողովք բարեկրօնից. (Նար. ՟Ի՟Գ. ՟Լ՟Ա։)
εὑσεβής pius, religiosus որ եւ ԲԱՐԵՊԱՇՏՕՆ. Որ բարիոք պաշտօն մատուցանէ, կամ ծառայէ Աստուծոյ. երկիւղած յԱստուծոյ, աստուածապաշտ, պաշտօնասէր. արդար. ուղիղ. բարեկրօն. հակադրեալ ամբարշտի եւ անօրինի, հեթանոսի եւ չարափառի.
Բարեկամք եւ բարիասացք հպարտաց. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
ԲԱՐԻԿՐԵԱԼ. cf. ԲԱՐԵԿՐԵԱԼ.
Բարեկամացս գեղձումն այսքան փղձկի ի դորա ողորմելիսդ՝ որ վասն իմ, կերպարանք. (Լմբ. պտրգ.։)
οἱκτιρμός, οἱκτείρημα, σπλάγχνα clementia, miseratio, pietas, viscera Գութ. գթածութիւն. գորով. աղեկիզութիւն. կարեկցութիւն. մարդասիրութիւն. խնամ. սէր ընտանի. գթալն, խղճալն.
Գթութիւն՝ ողորմութեան պտուղ է. (Լմբ. սղ.։ (զի զողորմութիւն առնու իբրեւ կարեկցութիւն, եւ զգթութիւն որպէս ձեռնտուութիւն)։)
Դժուարակոխ զամենայն առնելով թշնամեացն, իսկ ի բարեկամացն մանաւանդ դիւրակոխ. (Պղատ. օրին. ՟Զ։)
Բարեկարգութեան յօրինուածս, եւ հաճելի դրութիւնս. (Սարկ. քհ.։)
διετής biennis, bimatus Երկու ամաց. երկու տարուան կամ տարեկան.
Սկսեալ (կամ պատճառեալ) որդի մշտնջենաբար ի հօրէ՝ ոչ թողացոյց զնոյ կրել եւ հոգւոյն զորդէպէսն (զծնունդ), եւ զկնի հօր զկարգն (երկրորդ անձն գոլոյ իւրոյ). ապա թէ ոչ՝ երկածին զուգածնացն հայր (լինէր). անժամանելոյն առ կատարեալն թիւ (երրորդութեան). Պիտառ. հին ձ. գրեալ աւուրս նարեկացւոյ, խորին տեսութեամբ։ (այն է ասելն աստուածաբանից, թէ բովանդակ հայրութիւն հօր եզերի առ որդի, կամ որ նոյն է՝ որդին ծննդեամբ իւրով եզերէ զբովանդակ ծնողութիւնհօր. վասն որոյ հոգին ո՛չ կարէ լինել ծնունդ, այլ բղխումն. որով է անձն երրորդ)։
Բարեկամս եւ զօրավիգն հռոմայեցւոց համարել զհրէայս. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Օձն յայտ առնէ զբարեկամաց ժանկաւոր զդժնդակութիւն. (Կոչ. ՟Թ։)
Կորո՛ զարծաթ վասն եղբօր եւ բարեկամի, եւ մի ժանկոտեսցի (կամ ցէ) ընդ քարիւ ի կորուստ. (Սիր. ՟Ի՟Թ. 13։)
Մտացածին թիւ ըստ նմանութեան իժից ի բաժանման տարեկան բոլորակի.
τεταγμένος, εὕτακτος ordinatus, moderatus ἁκόλουθος, -ων, -ον consequens, consentaneus, conveniens. Ուր գոյ կարգ. կարգաւորեալ. բարեկարգ. բարեվայելուչ. պատշաճաւոր. յանկաւոր. դիպող.
ԿԱՐԵԿՑԵՄ ԿԱՐԵԿՑԻՄ, եցայ. ձ. cf. ԿԱՐԵԿԻՑ ԼԻՆԵԼ.
Տեսեր, կարեկցեցեր։ Կարեկցեալ իմում թշուառութեան։ Ընդ մերում կրիցս կարեկցելով. որ եւ անտանօր կարեկցեն։ Վտանգաւորս կրից կարեկցել. (Նար.։)
Վշտակցիլն եւ կարեկցիլն՝ ե՛ւս առաւելագոյն քան որ մարմնոյեն կարեկիցք։ Յոգնել եւ ի կարեկցել եղբարց ըստ ամենայն պիտոյից եւ վշտաց. (Խոսր.։)
cf. ԿԱՐԵԿՑԵՄ
Հազարեակ ծնանի ի տասնեկացն. նոյնպէս եւ հազարեակն ի տասնեկացն, եւ բիւրեակն ի հազարեկացն. (Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Հարիւրեկի եւ հազարեկի տասնեակն է ծնօղ. (Լծ. ածաբ.։)
Վերջին հազարեկիս. (Կամրջ.։)
συμπαθής cui sunt iidem adfectus, adfectuosus, compatiens. Ունօղ զնոյն կարիս եւ զկիրս. կարեկից. ախտակից. կրակից.
Հաւասար ամօք. տարեկից.
Հաստատել զտապանակն ի մէջ խորանին. զտաճար բնակութեան ի միջի մերում։ Սանդուխք հաստատեալ յերկրի ... եւ տէր հաստատեալ կայր ի նմա։ Հաստատեմ զուխտ իմ ընդ ձեզ։ Հաստատեցին բան։ Հաստատեաց զմեզ ընդ իւր ի բարեկամս եւ ի թիկունս։ Հաստատեցին նմա ազատութիւն։ Հաստատեցաւ ագարակն այն աբրահամու։ Որդւոյ իւրում հաստատեսցէ զնա։ Ոչ լինիցի հաճոյ յաչս տեառն իւրոյ՝ որում հաստատեցան։ Հաստատել զսիրտ հացիւ, կամ հացի զսիրտ։ Կերաւ, եւ հաստատեցաւ այնու ոգի նորա։ Իբրեւ հաստատեցաւ մանուկն, եւ այլն։
Ժողովեալ են հարկաւոր բարեկամքն քո. (Պտմ. աղեքս.։)
ἤδομαι delector, gaudeo. Հեշտալեօք զուարճանալ. փափկանալ. գրգիլ. հաճիլ. ախորժել. բարեկրիլ. բերկրիլ. խնդալ.
Ընդէ՞ր տէր կացեր ի հեռաստանէ։ Կացին ի հեռաստանէ։ Լա՛ւ է բարեկամ մերձաւոր՝ քան եղբայր ի հեռաստանէ բնակեալ. եւ այլն։
Այլ եւս բարեկամք հետամտէին զկնի դագաղացն. (Յհ. կթ.։)
Գիտեմք զքրիսաւորիէ հիպատոս ի հռոմ, բարեկամ պորփիւրի. (Անյաղթ պորփ.։)
Հովասուն եւ բարեկեցիկ կոյսք եւ կանայք. (Լաստ. ՟Ժ՟Բ։)
Եւ մաքսաւորք զնոյն գործեն։ Մատթէոս մաքսաւոր։ Ընդ մաքսաւորս եւ եւ ընդ մեղաւորս։ Բարեկամ մաքսաւորաց եւ մեղաւորաց։ Մին փարիսեցի, եւ միւսն մաքսաւոր.եւ այլն։
Լա՛ւ է բարեկամ մերձաւոր՝ քան եղբայր ի հեռաստանէ բնակեալ։ Մերձաւորաց եւ հեռաւորաց։ Հայեցայ ես շուրջ զմեօք ի մերձաւորս արքայութեան մերոյ։ Աստուած մերձաւոր եմ ես.եւ այլն։
ՄԵՐՁԱՒՈՐ. συγγενής cognatus ἁγχιστεύων prpinquus, proximus ἐταῖρος socius, sodalis. Ազգակից. արենակից. եւ մտերիմ բարեկամ. ծանօթ. ընկեր.
Կերա՛յք մերձաւորք իմ։ Այն է եղբօրորդին իմ, եւ ա՛յն է մերձաւոր իմ։ Մի՛ լինիցի կին մեռելոյն արտաքոյ առն ումեք, որ մերձաւոր չիցէ նորա. Բարեկամք իմ, եւ մերձաւորք իմ։ Մերձաւոր արեան. եւ այլն. ստէպ ի սուրբ գիրս։
παρακαλέω (որ թարգմանի եւ Աղաչել) consolor. adhortor, recreo, suadeo եւ advoco, oro, obsecro, intercedo եւ այլն. παραμυθέω mulceo verbis, sedo, medeor. Մխիթար տալ կամ մատուցանել. սփոփել. քաջալերել. արգահատել. կարեկից լինելով յորդորել. պաղատելով եւ խաղապատելով համոզել, կամ մաղթելով իմն հանգուցանել զսիրտ. (քանզի եւ ի յն. բառագալէ՛օ, է անխտիր աղաչել՝ եւ մխիթարել).
Յանդիմա՛ն արա զբարեկամն, թերեւս չիցէ իսկ զանցուցեալ. (Սիր. ՟Ժ՟Թ. 19։)
Եւ ոչ զթագաւորս բարեկամեաց՝ յինքն յարաձգելով. (Ածաբ. խչ.։)
Յարդարիչ. բարեկարգիչ.
Մաքրեալ եւ յարդարեալ։ Յարդարեսցէ զճանապարհ քո առաջի քո։ Յարդարեաց զնոսա իբրեւ զերիվար գեղեցիկ պատերազմի։ Ի նմանէ դիտեաց, եւ ի նմանէ յարդարեաց։ Բարեկամս Աստուծոյ եւ մարգարէս յարդարէ (կամ առնէ)։ Իբրեւ սաղմոսարանաւ իւրաքանչիւր յարդարեալ ձայնիւք (կամ ձայնիւ յարմարեալք).եւ այլն։
Հարցեն զնա թւով քառասուն, եւ այլ մի՛ յաւելուցուն։ Եւ թէ սակաւ իցէ, յաւելից քեզ դոյնչափ։ Աւուրս յաւուրս յաւելեր թագաւորի։ Մեծութիւն յաւելու բարեկամս բազումս։ Յաւե՛լ մեզ հաւատս։ Յաւել տէր խօսել։ Ոչ եւս յաւելից անիծանել զերկիր։ Յաւել ծնանել զեղբայր զնորա զՀաբէլ։ Գործիցես զերկիր, եւ ոչ յաւելցէ տալ քեզ զզօրութիւն իւր։ Յաւելաք յամենայն մեղս մեր եւ ի չարիս, եւ խնդրեցաք մեզ, թագաւոր։ Որ յաւելաւ ի կերողացն։ Ոյր գուցէ, տացի նմա, եւ յաւելցի։ Մեռաւ, եւ յաւելաւ առ ժողովուրդ իւր, կամ յազգ իւր։ Յաւելցիս առ ժողովուրդ քո.եւ այլն։
διαπλάσσω, -ττω formo ἕπειμι accedo et moderor. Իր ընդ իր յարել. յիրեարս յարմարել. յօրինել. կարգաւորել. բարեկարգել. ուղղել. կոկել, շտկըտել.
Յորդորեաց զնա Գոդոնիէլ՝ խնդրել ի հօրէ իւրմէ ագարակ։ Յորդորեա՛ եւ զբարեկամն։ Ձեր նախանձ զբազումս յորդորեաց.եւ այլն։
Բարեկրօն ի հին օրէնս, կամ անդստին յառաջին վարուց.
Կապեալ մի նշանաւոր, որում անուն էր յեսու բարաբբա։ Գրեցան անուանք նշանաւորացն քսան։ Յաւուր նշանաւորի տարեկանաց մերոց (յն. բարենշան). (Մտթ. ՟Ի՟Դ. 16։ ՟Ա. Եզր. ՟Ը. 50։ Սղ. ձ. 4։)
Ողջունէ զնորակնուքսն որպէս զբարեկամս եւ զեղբարս. (Նիւս. թաղմ.։)
Բարեկեաց շատակեաց կենօքս յերկրի զձեզ վայելուչս ցուցանիցէք։ Ամենայն նահապետացն շատակեաց եղեալ. (Ագաթ.։)
Ոլի մպիաթն առ յունօք անուանի այն, որ ըստ չորս ամացն ժողովին ի տօն տարեկանացն ... Հերովդէս թագաւորէ յամին հարիւրորդի ութսներորդի վեցերորդի յոլիմպիաթացն՝ յամին չորրորդին իւրոյ. (եւ այլն. Կոչ. ՟Ժ՟Բ։)
Ոլի մպիաթն առ յունօք անուանի այն, որ ըստ չորս ամացն ժողովին ի տօն տարեկանացն ... Հերովդէս թագաւորէ յամին հարիւրորդի ութսներորդի վեցերորդի յոլիմպիաթացն՝ յամին չորրորդին իւրոյ. (եւ այլն. Կոչ. ՟Ժ՟Բ։)
Նիզակակից ուխտակալ բարեկամաց մերոց. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Ա. 33։)
προφύλαξ excubitor, praesidiarius φρούρος custos. Պահապան. պահպանօղ. պահակ. առաջապահ. պարեկապան.
Զվերջին բարեկենդանն պանրուտոյառնել. (Ասող. ՟Բ. 6։)
Են եւ ի ձկանց, որ սէր եւ բարեկամութիւն ունին, եւ զորցասեալսն ի միասին ճարակեն. որպէս պինայքն եւ պիննասպասայք (Վրդն. ծն.։)
Նախանձ փոխէ զգութ սիրելւոյն առ ի թշնամանալ անարգել զջերմնեակ բարեկամիկն. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
նոյն ընդ Սեբաստոս. օգոստոս։ Այլ ըստ յետին գարուց վարի առ յոյնս որպէս իշխան պատուաւոր, բարեկամ կայսեր, կոմս պատուել յինքնակալէ.
Ընթացակից ի սէր. համակամ. բարեկամական.
Ոչ թէ գինի վայրապար, այլ՝ գինի անոյշ։ Ոչ եթէ վայրապաղ բարեկամաց վստահանամք, այլ հարազատաց. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 21. 23։)
Զբարեկամս եւ զվանատուրս նոցա (գողոց եւ մարդասպանաց). (Մանդ. ՟Ի։)
Առ հիւանդս բժիշկ, իսկ առ վատաբախտսն՝ բարեկամս մերձակայել պարտ է. (Ոսկիփոր.։)
Եղեն բարեկամք միմեանց պիղատոս եւ հերովդէս. քանզի վերագոյն հակառակամարտք էին առ իրեարս. (Զքր. կթ.։)
Ունօղ զամս վեց. վեց ամաց. վեց տարուան՝ տարեկան.
ՎՇՏԱԿՑԵՄ ՎՇՏԱԿՑԻՄ. συμπάσχω, συμπαθέω simul patior, compatior, commiseror. Վշտակից լինել. ախտակցիլ, կարեկցել.
ՎՇՏԱԿՑԵՄ ՎՇՏԱԿՑԻՄ. συμπάσχω, συμπαθέω simul patior, compatior, commiseror. Վշտակից լինել. ախտակցիլ, կարեկցել.
Հրամանն յոյժ ծանրագոյն եւ տաղտկալից էր։ Զբարեկեցութեան կեանսն ... զծանր եւ զտաղտկալիցն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 15։ ՟Բ. 28։)
Տարազարդ հարուածովք զանձեւութեանցն քաղաքաց ածեն զվանդումն։ Բարեկարգ յարմարութիւն անցեալ ի տարազարդ առաւել դասեալ լինէր յեղանակումն. (Պիտ.։)
Տոհմային եղբարբք հանդերձ։ Տոհմային քաղաքացւոց։ Տոհմային քաղաքակից ընկերութեան։ Բարեկամք եւ տոհմային սիրելիք։ Տոհմային բարեկամք սիրելիք. (՟Բ. եւ ՟Գ. Մակ.։)
Ընդելական բարեկամութիւն ... այլեւ ամուսնութեանց տուրեւառիւք հաղորդեալք առ միմեանս. (Փարպ.։)
ՏՐՏՄԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ. συλλυπέομαι, συναλγέω condoleo, contristor. Կցորդ լինել տրտմութեան այլոց. ցաւակցիլ. կարեկցիլ. վշտակից լինել.
Սոխակ, եւ ցախսարեկ, եւ այլք նման սոցին երգաբանիչք. (Մխ. առակ. ՟Ճ՟Խ՟Զ։)
Մի շիջցին առ ի մէնջ լուսոյդ շնորհաց փայլմունք։ Տօնս տարեկանս փրկչին փայլման կատարեն։ Ներբողեալ ես մաքուրդ փայլումն. (՟Լ՟Գ. եւ Նար. կուս.։)
Կոկորդ քաղցրենի բազում առնէ զբարեկամս իւր. (Սիրաք. ՟Զ. 5։)
Բարեկրօն։ Իսկ անսովոր ոճով՝ է որպէս Դիւրաւ կրելի, կամ դիւրորսալի, հեշատեաւ ածելի. իբր յն.
իբր աղեօք գթոյ եւ սիրոյ պատումն. բնաւորական բերումն. սէր եւ կարեկցութիւն. συμπάθεια consensus in adfectibus
ԱՂԷԽԱՐՇ ԼԻՆԻՄ ԱՂԷԽԱՐՇԻՄ. Խարշիլ աղեօք. խորովիլ սրտի գորովանօք գթոյ. գալարիլ աղեաց. կարեկցիլ. որ եւ ԱՂԷԿԻԶԻԼ. սիրտը էրիլ՝ կտրտիլ, կսկծալ.
ԱՆԱԳՈՐՈՅՆ. գրի եւ ԱՆԱԳՈՐՈՆ. ԱՆԱԳՈՐՈՒՆ. ԱՆԱԳՈՐՈՎՆ. իբր անգորով, անգութ, անկարեկից, խստասիրտ. ἅστοργος, naturalis amoris expers, ἁσυμπαθής, adfectu carens, ὡμός, crudelis եւ այլն. անողորմ. մէրհամէթսիզ, զալըմ.
Եւ իբր անկարեկից.
ἁσυμπαθής. qui miseratione alieni mali non tangitur Անկարեկից. որ ոչն վշտակից լինի այլում. ցաւակից չեղօղ. մէրհամէթսիզ.
Ոյր չիք բարեկամ. բարեկամ չունեցօղ. տօսթու օլմայան.
Վասն որոյ եւ անբարեկամ եւ անսիրելի են յաշխարհի. (Պիտ.։)
Աներեւելեաց մեծավայելչութիւն։ Հասի՛ր առ պատուողս քոյոյս յիշատակի աներեւելի՛ բարեկամ. (Նիւս. թէոդոր.։)
Ի սկզբանէ էր ասէ՝ Բանն, զի զանկարեկանն ուսանիցիս ... Զանկարեկան ծննդեանն մեկնէ։ Ասաս. ծնա՞ւ արդեօք անկարեկանն. բնաւ եւ ծնանիցի՞. (Սեբեր. ՟Դ. եւ ՟Է։)
Իմանալիս այս ի մեզ վեհագոյն՝ զատ, եւ անկարեկան նիւթից, մօտաւոր աստուծոյ բնութեանն, հրեշտականման. (Եղիշ. հոգ.։)
ԱՆԿԱՐԵԿԻՐ ԱՆԿԱՐԵԿԻՑ Որ ոչն կրէ յինքեան կամ չզգայ զկարիս ընկերին, եւ ոչ լինի նմին կարեկից. անգութ. գութ չունեցօղ. մէրհամեթսիզ.
Քարեղէն եւ անկարեկիր միտս էր ստացեալ. (Յհ. կթ.։)
Անկարեկից բնութեամբ ցուցանելով զձեզ առ նոսա օրինօք դահճաց. (Շ. ընդհ.։)
Եւ չունօղ կամ չունելով զկարեկից. երեսէ ձգած.
Ի մահուն անկարեկից մեռանին իբր ի մէջ թշնամեաց. (Պիտ.։)
cf. ԱՆԿԱՐԵԿԻՐ.
Սոքա են՝ որ զբարեկարգութիւն քրիստոնէից ուղղեցին, եւ ոչ եթէ յանյիշատակաց ոք. (Լմբ. պտրգ.։)
ἁσυναλγής. non condolens, ab omni miseratione alienus. Որ ոչ կցորդի վշտաց այլոց. անկարեկից. անողորմ.
cf. ԱՆԿԱՐԵԿԻՑ.
(իբր յարգանդէ եւ յաղեաց խանդաղատիլ. որպէս եւ յայլ լեզուս արգանդ եւ աղիք՝ է եւ գութ). παρακαλέω, ἑλεέω, οἱκτείρω, ὐπερπάσχω , συγγγινώσκω. misereor, commiseror, parceo. եւ այլն. եւ այլն։ Աղեկիզիլ. գթալ. գթասիրել. կարեկից՝ ախտակից լինել. Մխիթարել. խնայել. աւաղել. աղիքը կտրտելով խղճալ, ողորմիլ, ափսոսալ, ցաւակցիլ, ցաւիլ. աճըմագ. մէրհամէթ էթմէք. էսիրկեմէք.
Ի տօնս տարեկանաց եւ յայլ աւուրս արժանաւորս. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Բ 11։)
Ոմն ամենիմաստուն արտաբերեաց բանիւ, զհաւատարիմ բարեկամս դեղ ասելով կենաց։ Արտաբերելով զօրաւորագոյն խրատ։ Արտաբերեալ յայտնեաց։ Վասն զպատշաճն արտաբերելոյ զամբաստանութեանցն բամբասանս. (Պիտ.։)
Շինեցաւ նարեկ յըռշտունեաց գաւառին՝ նոյն կարգադրութեամբ, բազմազան, պաշտօնապայծառ երգեզողօք, եւ գրական գիտողօք. (Ասող. ՟Գ. 6։)
Բարեկամք բարբաջէին. (Իսիւք.)
Իբրու զգեցեալ զիւրեւ զբարի. որ եւ ԲԱՐԵԶԳԵՍՏ. Բարեկիր. բարեզարդ. բարեձեւ.
Զնոսա բարեկամեալ ... առ ինքն մատուցաներ. (Ագաթ.։)
Բարեկամեցաւ ընդ նմա, եւ ցածոյց զցասումնն։ Անտիոքոս բարեկամեալ ընդ Պտղոմէի՝ դաշինս հաշտութեան կռէր. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Վասն այնորիկ իսկ արար զբարեկամութիւն Աստուած, ոչ ի չարութիւն բարեկամացն եւ ի բարեկամեցելոցն, այլ ի բարութիւն եւ ի շահ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 23։)
Քաղցր եւ սիրելի բարեկամ առանձինն. սերտ բարեկամ.
Անարգել զջերմնեակ բարեկամիկն. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
ԲԱՐԵԿԱՄԵԼ ԲԱՐԵԿԱՄԻԼ. Բարեկամ առնել, լինել.
Զնոսա բարեկամեալ ... առ ինքն մատուցաներ. (Ագաթ.։)
Բարեկամեցաւ ընդ նմա, եւ ցածոյց զցասումնն։ Անտիոքոս բարեկամեալ ընդ Պտղոմէի՝ դաշինս հաշտութեան կռէր. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Վասն այնորիկ իսկ արար զբարեկամութիւն Աստուած, ոչ ի չարութիւն բարեկամացն եւ ի բարեկամեցելոցն, այլ ի բարութիւն եւ ի շահ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 23։)
Կնդրուկ որպէս Աստուծոյ երկնաւորի՝ եւ մարդասէր բարեկամողի. (Ոսկիփոր.։)
cf. ԲԱՐԵԿԵԱՑ, ըստ ամենայն առման.
Ամենեւին բարեկեցիկն եւ յաջողեալն. (Յոբ. ՟Ի՟Ա. 2։)
Զարհուրեցարո՛ւք բարեկեցիկք. (Ես. ՟Լ՟Բ. 11։)
Դարձցի Յակոբ, եւ դադարեսցէ, եւ բարեկեցիկ լիցի. (Երեմ. լ. 10։)
Բարեգործքն բարեկեցի՛կք են ի բարութեան նորա. (Յճխ. ՟Է։)
(Տային) յորդառատ գոհութիւն ըստ նմանութեան բարեկեցիկ մարդկան. (Եղիշ. ՟Ը։)
Անօրէնքն ընդդէր են բարեկիցիկք. (Լմբ. սղ.։)
Ի սոդոմ փափկանային, բարեկեցիկ լինէին. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 20։)
Բարեկեցիկ եւ խրախճան կեանք։ Բարեկեցիկ փարթամութիւն անձանց. (Փիլ.։ Պիտ.։)
Ամայի էին բարեկեցիկ տունք. (Բրս. գորդ.։)
Ունօղ զբարի վիճակ. վիճակեալ բարւոյ մասին. բարեյարմար. բարեզարդ. բարեկարգ. բարեբաստիկ.
Եղբայրաբար սիրով ընկալեալ, բարեկամութեամբ զբոլորանովքն առաջի առնէր նմա զներքին եւ զարտաքին խորհուրդն. (Գիւտ թղթ. առ վաչէ։)
Գիտակակի՛ց լեր ինձ տէր. (ՃՃ.) իմա գիտակ գոլով կարեկից լեր։
Երաշխաւոր լինել բարեկամի, կամ օտարի, կամ լաւագոյն ուխտի. (Առակ. ՟Զ. ՟Ժ՟Է. ՟Ի։ Եբր. ՟Ե. 22։)
Ի փափկութեան եւ ի բարեկենդանութեան զառածեան. (Մաշկ.։)
Զարհուրեցարո՛ւք բարեկեցիկք. (Ես. ՟Լ՟Բ. 11։)
Որպէս Արի, արիական. զօրաւոր. զօրագոյն. սաստիկ.
Մատնեալ զանձանց փրկութիւն ի մահու վտանգս վասն արտաքնոցն արեկ տենչմանց. որոց բաղձումն ընչիցն այնչափ անյագ երեւի ունել. (Պիտ.։)
Նախագահէ զնուազն քան զարեկն։ Արեկ է շինողն քան զշինուածն. (Երզն. քեր.։)
ԱՐԵ՛Կ. Փոխանակ ասելոյ՝ Արի՛ եկ.
Ղազարէ արե՛կ արտաքս ի դժոխական բանտէդ։ Փո՛յթ ընդ փոյթ արե՛կ արտաքս իմ կենդանական ձայնիւս. (Նար. տաղ ղզր.։)