care, solicitude, study, attention, entreaty;
diligence, promptitude, activity, celerity, hast, hurry;
active, diligent, careful, prompt, vigilant, assiduous;
— պնդութեան, eagerness, assiduity, interest, care;
—, ընդ —, — ընդ —, — —, — ի փութոյ, diligently, soon, promptly, hastily;
փութոյ պնդութեամբ, eagerly, carefully, earnestly, ardently, passionately;
— առնել, ունել, դնել, — ի մէջ առնուլ, — յանձին ունել, to be or zealous about, to apply oneself with diligence to, to take to heart, to be warm about, to endeavour or strive to;
— տանել, to take care of, to care, to solicit, to watch;
— ի մէջ առեալ, seriously, earnestly;
մեզ չէ —, that is no matter to us, what is that to us ?
;
չէ —, չէ ինչ —, no matter, never mind, it is nothing;
ոչ զի զաղքատաց ինչ — էր նմա, not that he cared for the poor;
— մեծ էր նորա այսմ, he took great care of that;
ոչ — ինչ առնեմ, I don't c are, it is no matter to me;
ամենայն — նոցա, all their care, effort or thought;
զի՞ — է, what does that matter ? what does it signify ? what of that ?
զի՞ — է քեզ, what is that to you ? what does it matter to you ?
զի՞ — է ինձ, what does it concern me ? what does it matter to me ? nonsense !
— ինչ չառնէր, he did not take it into account, he took no heed of it;
չէ — ինձ, it is no matter to me, it is all the same to me, I don't care about it, I am indifferent about it;
չառնեն ինչ — զիմեքէ, they care for nothing;
վաղ ընդ փոյթ, cf. Վաղ.
(լծ. յն. սփուտի) σπουδή յորմէ լտ. սդուտիում. studium, diligentia, sollicitudo πρόνοια providentia, prudentia μελέτη cura, meditatio եւ այլն. Ջան. ճիգն. հոգ. խնամ. աշխատասիրութիւն. ջանք սրտանց.
Ի փոյթ մի վեհերոտք։ Որչափ ինչ փոյթ գործեաց։ Վասն յայտնի լինելոյ փութոյն ձերոյ՝ որ վասն մեր. (կամ մերոյ՝ որ վասն ձեր )։ Զնոյն փոյթ ցուցանիցէ։ Իբրեւ զմօտաւոր զհեռաւորն փութով։ Ոչ աղմկաւ եւ ոչ փութով։ Ի ճեպս ի փոյթս. եւ այլն։
Ամենայորդոր փութով. (Պտրգ.։)
Փոյթ է սծտի մտօք հոգ տանել. իսկ ամենայորդոր փոյթն զսաստիկ ջերմութիւն ոգւոցն ասէ. (Խոսր. պտրգ.։)
Փոյթ եւ տագնապ եղեւ ի ջուրս, թէ ո՞ ի նոցանէ աւելի քան զընկեր իւր աճեցուսցէ եւ այլն. (Եփր. ծն.։)
Ի ձեռն փութոյն Աստուածայ։ Փութովն Աստուածայ. (Եւս. պտմ. ՟Զ. 42։ ՟Ե. 30։)
Փոյթ ինքեան ի վերայ փութոյ եդեալ։ Աշխատիցիս ի փոյթս որդւոց։ Դադարեսցուք ի նանիր փութոյս յայսմանէ. (Ոսկ. ՟Բ. 14. 15. 39։)
Զծուլութիւն քո ի փոյթ յորդորեա։ Զփոյթ աղօթից։ Զփոյթ խրատու քահանայից. (Մանդ.։)
Նախ առաջին՝ Աստուածայ շնորհացն, եւ ապա մերոյս փութոյ. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Բ։)
Փութով պնդութեամբ. (Եւս. պտմ. եւ Եւս. քր. ստէպ։) cf. ՊՆԴՈՒԹԻՒՆ։
ՓՈՅԹ. որպէս Ստիպումն. շտապ. վաղվաղումն. ճեպ.
Վրիպեալք առ փոյթ ժամուն։ Զմեծարեալ դին առ փութի չծածկելոյ՝ թերեւս շանց եւս կուր արկանեն. (Եզնիկ.։)
Ըստ ժամուո փութոյ։ Վասն ժամուս փութոյ՝ սակաւուք բաւականասցուք. (Շ. թղթ.։)
ՓՈՅԹ ԱՌՆԵԼ, կամ ՈՒՆԵԼ, եւ այլն. σπουδήν ποιέω, σπουδάζω, παρεισφέρω, φροντίζω, προνοέω operam do, curam habeo, gero;
diligentiam facio, pono;
studeo, provideo. Ջանալ. գուն գործել. հոգ առնել. հոգալ. փութալ.
Փոյթ արասցեն բարեաց գործոց վերակացու լինել։ Փոյթ արասցես այսմ իրաց։ Եւ ես ոչինչ փոյթ առնէի.եւ այլն։
Աւելի զարդարուեւենէ փոյթ արասցիք, եւս առաւել զողորմութենէ. (Բուզ. ՟Ե. 44։)
Փոյթ զայնպիսեացն առնել պիտոյից. (Խոր. ՟Գ. 52։)
Ոչ փոյթ ինչ առնեմ։ Չառնեն ինչ փոյթ զիմեքէ։ Ոչ փոյթ ինչ արարեալ զսարսափելի աւետարանութիւն փրկչին։ Ոչ առնէր փոյթ վասն որդւոյն իւրոյ։ Օրհներգութեանց եւ սաղմոսաց փոյթ առնել. (Շ. թղթ.։ Իգն.։ Յհ. կթ.։ ՃՃ.։ Մխ. առակ.։)
Զոր օրինակ առիւծ յագեալ յորոսյ՝ ոչինչ փոյթ առնիցէ զանզէն էրէոց. (Արծր. ՟Ե. 3։)
Փոյթ յանձին ունիջիք կամ կալանք։ Զամենայն փոյթ յանձն կալեալ գրել ձեզ։ Փոյթ կալաւ չու առնել հասանել.եւ այլն։
Փոյթ յանձին ունի վասն խաչին արօտի իւրոյ։ Փոյթ յանձին կալան աւանդել յունաց։ Ոչ ոք այսպիսի իրաց փոյթ յանձին ունէր։ Փոյթ յանձին ունել յամանայնի ամենայնիւ զամենեսեան խրատել։ Յայսորիկ զփոյթն ունել։ Իւրեանց տանց փոյթ յանձին ունէին շինելոյ։ Չունէր այնպիսի փոյթ կռուոյ։ Ոչ ոք առաքինութեան փոյթ յանձին ունէր. (Մծբ. ՟Ժ։ Խոր. ՟Ա. 1. 13։ Յհ. կթ.։ Յճխ. ՟Ե։ Նախ. անգ.։ Շ. մտթ.։ Բրսղ. մրկ.։)
Յուսունսն կարի փոյթ ունէին. (Սարգ. յկ. ՟Ը։)
Վասն մարմնոյ սրբութեան բազում փոյթ դնէին. (Ոսկ. յհ. ՟Հ՟Ա. 32։)
Սմին այսմիկ զամենայն փոյթ ի մէջ առեալ. (՟Բ. Պետ. ՟Ա. 5։)
դիմազ. ՓՈՅԹ Է, ԵՂԵՒ, ԵՆ. դիմազ. μέλει curae est, curo. Հոգ է. ջան է. խնամ ունել. հոգալ. հոգն է, հոգ ունենալ.
Զի՞ փոյթ է տեառն։ Միթէ զիղանց ինչ փո՞յթ էր Աստուածայ։ Ոչ ինչ է քեզ փոյթ։ Ոչինչ փոյթ է քեզ զումեքէ։ Ոչ է քեզ փոյթ զումեքէ (ի մարդահաճել )։ Ոչ Աստուածայ այլ գոյ բաց ի քէն, որում փոյթ իցէ վասն ամենեցուն։ փոյթ լիցի նմա վասն սրբոցն։ Փոյթ լիցի առնել պատճէն մի հրովարտակիդ։ Մեզ չէ փոյթ, դու գիտես։ Չէ՛ փոյթ նմա վասն ոչխարացն։ Ոչ զի զաղքատաց ինչ փոյթ էր նմա Եւ ոչինչ զայնմանէ գաղիովնի փոյթ լինէր, եւ այլն։
Մեզ չէ ինչ փոյթ։ Ոչինչ ումեք փոյթ վասն այն լինելով։ Չէր ինչ փոյթ նմա վասն բաժանելոյն ի նոցա սպասաւորւթենէն։ Այնքան փոյթ եղեւ մարգարէիցն, մանաւանդ թէ հոգւոյն. (Խոր. ՟Ա. 5։ Արծր. ՟Բ. 2։ Իգն.։ Շ. թղթ.։)
Եթէ խեղութիւնք եւ վէրք մարմնոյ փոյթ են քեզ, ընդէ՞ր անտես առնես զախտացեալս հոգւով. (Սարկ. աղ.։)
ՓՈՅԹ, փութի, ից. ա. որ եւ (յն. սփուտէօս. cf. ՍՊՈՒԴԷՔ. σπουδαῖος . լտ. սդուտիօսուս. studiosus diligens. Որ ունի զփոյթ. ջանոտ. աշխատասէր. գործասէր. ժիր, եւ արագ.
Որ փոյթ է ի հնազանդութիւն հոգեւոր օրինացն։ Փոյթ յառաքինութեան ործասիրութիւն։ Որք փոյթ են յուսանել։ Արթուն լեր աղօթից, եւ փոյթ վարդապետութեանն պօղոսի։ Աշակերտք հեզդ առ ի յուսումն, եւ փոյթք առ ի վարդապետել։ Առ հեղդագոյնսն, եւ փոյթսն։ Վերապատուեցէք փոյթք զպնդութիւն. (Յճխ.։ Մանդ.։ Խոր. ՟Գ. 68։ Իգն.։ Սկեւռ. լմբ.։)
Թէ եւ կարի փութիցն դժուար է զսովորութիւնն մոռանալ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 17։)
Փոթք էին ի հայհոյութիւն. (Եղիշ. խաչել.։)
Չեն վրիպեալ ի մտաց փոյթ քննողաց պատճառք մերոյ լռութեանս. (Վեցօր. ՟Ը։)
Փոյթ եւ առ ձեռն մեղք է լեզուին ներգործութիւն. (Մաշկ.։)
Զփոյթ եւ զարագ տանջանացն նշանակէ. (Նչ. եզեկ.։ Աստուած ի պահուհասելն հեղգ է, եւ ի բարերարելն փոյթ. Գէ. ես.։)
ՓՈՅԹ. մ. ԸՆԴ ՓՈՅԹ. ՓՈՅԹ ԸՆԴ ՓՈՅԹ. ՓՈՅԹ ՓՈՅԹ. ՓՈՅԹ Ի ՓՈՒԹՈՅ. Փութով. փութապէս. փութանակի. վաղվաղակի. արագ արագ. իսկ եւ իսկ. ճեպով. ստիպաւ. շտապաւ. նոյն հետայն. ի կարճոյ. հարեւանցի. շուտով.
Կամ յերկար.. . կամ փոյթ։ Փոյթ առ իս առաքեցէք։ Առ թըզենին ձգեալ անիծից՝ եղեւ ցամաք փոյթ ի հիւթից. (Խոր. ՟Ա. 31։ Մագ. կ։ Շ. խոստ.։)
Ընդ փոյթ ընթացաւ առ նաթանայէլ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 19։)
cf. ՎԱՂ ԸՆԴ ՓՈՅԹ։
Նոյն հետայն փոյթ ընդ փոյթ ազգ առնէ։ ոյթ ընդ փոյթ հասուցանէ։ Ոչ փոյթ ընդ փոյթ լեալ անց ծագումնն. (Խոր. ՟Բ. 68։ ՟Գ. 45. 67։)
Փոյթ ընդ փոյթ ձեռնամուխ եղեն աւերել։ Զի մի փոյթ ընդ փոյթ ի նմանէ ի բաց դարձցուք։ Փոյթ ընդ փոյթ զգացումն եղեւ դրանն արքունի։ Փոյթ ընդ փոյթ ածել զառաջեաւ. (Արծր. ՟Բ. 1։ Խոսր.։ Ուռպ.։ Ճ. ՟Բ.։)
Ի կատար ընթացից օրինացն՝ եկն եհաս փոյթ ընդ փոյթ արեգակն արդարութեան. (Անան. ի յհ. մկ.։)
Փոյթ փոյթ բերէ զնա ընդ իւրեան. (Շիր.։)
Փոյթ ի փութոյ ճեպեալ երթայր վաղվաղակի. (Եփր. թագ.։)
Քանզի առատ եմ որ շնորհեմ, միայն ըղկամաքն ի փոյթ խնդրեմ. (Կրպտ. ոտ.) իմա, փութով, կամ առ ի փոյթ ջանից։