Նախնի, նւոյ, նեաւ

adj.

ἁρχαῖος antiquus, pristinus πρῶτος primus πάτριος patrius προγονικός avitus. Նախն. առաջինն. նախնական. նախկին, հին. հայրենի. գլխաւոր. աւագ. բուն.

Նախնի մարդն Ադամ. (Եւս. քր. ՟Ա։)

Յարուցեր զմարդն նախնի։ Նախնում առակիդ։ Ի նախնումն աւուր։ Ի խնդրել զերկրորդն՝ զնախնին կորուսի. (Նար.)

Ի նախնմէն աւանդութենէ. (Դիոն. եկեղ.։)

Նախնի բանն ճշմարիտ գոլով, իբրու՝ հաւասարութիւն զսիրելութիւն գործէ. (Պղատ. օրին. ՟Զ։)

s.

ՆԱԽՆԻ. գ. Գլխաւորն. աւագն. պետ. նահապետ. գլուխ. նախահայր. սկիզբն. բունն.

Յառաջին նախնւոյն, որ ի դրախտէն անկաւ։ Մեծրայիմ էր նախնի եգիպտացւոցն. (Եւս. քր. ՟Ա։)

Նախնւոյն մերոյ Հայկայ։ Այս հայկ որդի Թորգոմայ, նախնի Հայաստանեայց. (Խոր. ՟Ա. 10. 11։)

Գիտէք զնախնին ամենայն թագաւորաց զՆեբրովթ, որպէս գրեալ է զնմանէ, եթէ զառիւծ եւ զայծեամն ի հետեւակուց ըմբռնէր նա, եւ զամենայն էրէ եւ զգազան. (Պտմ. վր.։)

Որ զնախնւոյն (Ադամայ) առիթ մահու. (Շար.։)

Զնախնւոյն պարտիս ինքեան վարկուցեալ։ Նախնիս ամբարշտաց՝ գլուխս մեղաւորաց։ Գլխաւորն ընտրելոց Պօղոս, որ երբեմն նախնին էր անօրինաց. (Նար.։)

s.

ՆԱԽՆԻՔ գ. πρόγονοι majores. Հնագոյն անձինք. նախահարք.

Ի նախնեաց օրինաց։ Ըստ օրէնս նախնեաց իւրեանց։ Զոր պաշտեմն ի նախնեաց. (՟Բ. Մակ. է. 24։ ՟Ը. 17։ ՟Ժ՟Ա. 25։ ՟Բ. Տիմ. ՟Ա. 3։)

Զնախնիս քո նախատէ. (Սիր. ՟Ը. 5։)

Եւ πρωτογέννημα primae frugi. Նախկին բերք. երախայրիք.

Կոչին նախնիք արմտեաց ստուգապէս, վասն զի են սկզբունք արմտեաց եւ պտղոց։ Շնորհակալութեան մատուցանել նախնիս. (Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. քհ. ՟Ժ՟Բ։)

adv.

ՆԱԽՆԻ եւ հոլովք իւր՝ իբր մ. Նախկնաբար. եւ Ի սկզբան անդ. ի սկզբանէ անտի. ի բնէ.

Նախնի՛ դասեցի զթշնամեացն իմոց աղերսանս՝ քան զերախտաւորացն բարիս։ Զծնօտն՝ վասն ի սկզբան մասինն գլխոյ, եւ բանի՝ որ ելանէ ի դուրս նախնի՛ս. (Նար. ձգ։ Փիլ. քհ. ՟Ժ՟Բ։)

Որ ի նախնումն զանկեալն ի մեղս. (Շար.։)

Ոչ ոք է ծառայ ի նախնէն. (Ոսկ. ղկ.։)

Ի ՆԱԽՆՄԷՆ. որպէս Յառաջնմէն, եւ յառաջնոյն. ի հնմէն, ի հնոյն.

Զոր եւ աստուածատեսակ նուիրակատարքն մեր ի նախնմէն աւանդութենէ խորհրդազգած եղեալ ուսուցին մեզ. (Դիոն. եկեղ.։)

ՆԱԽՆԻՔ . իբր Ծնօղք.

Տղայ ոմն տուաւ ի վանս ի նախնեաց իւրոց. (Վրք. հց. (ուր եւ զկնի ասի՝ ծնօղքն)։)