tongue;
language, speech, idiom;
nation, people;
— լեզու ապխտեալ, smoke-dried tongue;
լեզու աղտեղի, foul tongue;
լեզու կօշկի, toe of a boot or shoe;
լեզու զանգակի, clapper, tongue of a bell;
լեզու երկրի, neck of land;
հայ լեզու, the Armenian language;
գաւառական լեզու, dialect, idiom;
մայրենի լեզու, mother-tongue, vernacular idiom, native language;
կենդանի լեզու, living, dead language;
ուսուցիչ լեզուաց, language-master;
վարժապետ գաղղիական լեզուի, teacher, professor of french;
լեզու չար, սուտ, նենգաւոր, a malicious, slanderous tongue;
լեզու անուշակ, մեղրակաթ, honey-tongued;
լեզու քաջ, վսեմ, eloquent;
խօսել այլ եւ այլ լեզուս, to speak many languages;
to have the gift of tongues;
լեզուի տալ, to speake inconsiderately, cf. Շաղակրատեմ;
to be full of talk;
ի լեզու գալ, արձակել լեզու, to be able to talk, to receive the faculty of speech;
արձակել, ձգել առ ոք զլեզու, to speak openly against, to contradict;
լեզուոյ դրունս դնել, ունել զլեզուն, կարճել՝ սանձել զլեզուն, to hold one's tongue;
to bridle one's tongue;
մերձ ի ծայր լեզուին ունել, to have at one's tongues end;
լեզուն ի քիմս կցիլ, to lose the use of speech, to be tongue-tied, speechless or dumb, to be struck dumb;
անոսկր է լեզու, այլ զոսկերս լեսու, the tongue has no bones and yet it breaks bones;
որպիսի՜ լեզու շաղակրատ, what a chatter-box ! կարի քաջ փոխեաց զլեզու իւր, he has much changed his language, he now sings quite an other tune.
γλῶσσα lingua. (լծորդ գտանին ընդ հյ. եւ եբր. լազօն. քաղդ. լիզան. ար. լիսան, լուղէթ. յն. ղլօ՛սսա. լտ. լինկուա). Անդամ փափուկ ի բերանի գործի ճաշակման եւ խոսելոյ.
Նախ զլեզուն կտրեցին։ Զլեզուն խնդրէին, եւ նա վաղվաղակի մատուցանէր։ Լեզու՝ փոքր ինչ անդամ է, եւ մեծամեծս բարբառի։ Խօսեցսի լեզու իմ զբանս քո։ Խօսեցան զինէն լեզուաւ նենգաւորաւ։ Երեւեցան նոց բաժանեալ լեզուք լիբրեւ ի հրոյ.եւ այլն։
Լեզու քո սիրեսցէ զլռութիւն, զի զվէրջս տեառն քո լեզուս դու. (Մծբ. ՟Թ։)
Հատանել զլեզուն. (Ագաթ.։)
Ի գործի ազդման լեզուիս շարժութեան։ Պատասխնարան լեզուիս կարկացեալ։ Արգանել լեզուով խօսեսցիս. (Նար.։)
Շրթանց եւ լեզուոյ դնել դրունս. (Շ. ընդհանր.։)
հրեզինօք լեզուօք. (Շար.։)
Խռովեցաւ նա լեզուով իւրով միայն. (Եփր. համաբ.։)
ԼԵԶՈՒ. որպէս բարբառ. լիսան.
Եւ էր ամենայն երկիր՝ լեզու մի, եւ բարբառ մի։ Խառնակեսցուք անդ զլեզուս նոցա։ Որ խոսիցին զքանանացւոց լեզուն։ Լսէին յիւրաքնչիւր լեզուս նոցա. (Եւայլն։)
Ի մեր լեզու։ Ի յոյն լեզու։ Հելլեն եւ հայ լեզուաւ։ Ըստ մերում լեզուի։ Ընդ հռովմայեցւոց լեզուն արշաւէ. (Եզնիկ.։ Խոր.։ Յհ. կթ.։ Լմբ.։)
Կամ Այլեւայլ բարբառք, եւ շնորհք խօսելոյ յայլ լեզուս.
Լեզուս խոսեսցին։ Ի լեզուս խօսեսցին։ Լեզուս ունիցի։ Լեզուք՝ նշանակի վասն են.եւ այլն։
Եւ Ազգք եւ ազինք՝ խօսողք յայլեւայլ բարբառս.
Ձեզ ասի ազգեւ ազինք եւ լեզուք. (Դան. ՟Գ. 4։)
Աշակերտեցէ՛ք ընդ ամենայն լեզուս։ Լնուլ սերմամբ աստուածապաշտութեանն զամենայն լեզուս։ ամենայն ծագաց եւ ազանց, եւ լեզուաց, եւ ժողովրդոց քարոզք։ Ի մեր չար գործոցս հարհոյիյօտարասեռից լեզուաց։ (Ագաթ.։ Սարգ.։ Լմբ.։)
ԼԵԶՈՒ. Բանն բարբառեալ լեզուաւ.
Սուտակասպասն լեզուաւ. (Առակ. ՟Ի՟Ը. 24։)
Ի վեր է քան զմիտս եւ զլեզու մարդկան։ Ունկն դնէին յեղյեղուկ լեզուի նորա։ Կշտամբեալ ի լեզուէ իւրմէ։ Ի լեզուէ ձերմէ ծանոթացաւ։ Առ աստուած ձգեաց զլեզուն։ Հակառակ լինէին լեզուոյ մարգարէիցն. (Եզնիկ.։ Եղիշ.։ Նար.։ Մագ.։ Մխ. երեմ.։)
Եւ անձն խօսօղ.
Զի՞ տացի քեզ կամ զի՞նչ յաւելցի լեզու՛ նենգաւոր։ Լեզու սուտ ատեայ զճշմարտութին. (Սղ. ճծթ. 3։ Առակ. ՟Ի՟Զ։ Սպրդօղ չար լեզուք, եւ այլն. Յհ. կթ.։)
ԼԵԶՈՒ. որպէս Ծայր իրաց, որ եւ ՇՈՒՐԹՆ ԱՍԻ.
Յորժամ զլեզուոյ ոք զանուն բերէ, ըստ ծայրի ի կօշկի, եւ ծայրի այլոյ, եւ զճաշակական մասն կենդանոյ. (Դամասկ.։)
ԼԶՈՒ ՏԱԼ. որպէս Ի բերան առնուլ, եւ խօսել անխտիր.
Մի՛ տար լեզուի քում զամենայն խորհուրդս, որ ելանեն ի վերայ սրտի քոյ։ Զբարին իբրեւ յղանայ սիրտ քո, տու՛ր լեզուի քում։ Տե՛ս, թէ արժա՞ն իցէ, տուր զնա լեզուի քում. (Մծբ. ՟Թ։)
Ի ԼԵԶՈՒ ԳԱԼ. որպէս Ստանալ զբարբառ, կարել խօսել. Լեզու ելլալ.
Անշունչ արարածք ի լեզուս գայցեն, բան գովութեան ոչ բաւեն եւ այլն. (Յճխ. ՟Գ։)