Other definitions containing this entry
Այսոքիկ ի տգէտ եւ ի թարմատար առաջնորդաց ի ներքս մտին։ Ի յիշատակ թարմատար անձինս եղկելւոյ. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Ա. եւ Սարգ. յիշատ.։)
Դիւրաւ եւ հեշտաբար ի միտ առցեն ռամիկք եւ տգէտք։ Մի՛ ընդունել հեշտաբար յամենեցունց պատիւ. (Ճ. ՟Ա. եւ Ճ. ՟Բ.։)
Յաչաղկոտքն եւ տգէտքն։ Ափիբերան առնէ զնոցին յաչաղկոտ կամսն. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. ի տնտեսն.։)
ՊԱՐԶԱՄԻՏ. ἁπαίδευτος rudis, indoctus, ineruditus. Անգրագէտ. տգէտ. միամիտ. պէօն.
Բազում անգամ հասեալ էին ի վերայ ստութեան նորա։ Ստութեամբ կերպարանին յաչս տգէտ մարդկան. (Եղիշ. ՟Ղ. ՟Ը։)
Իբրեւ տգէտ. տգիտութեամբ. տխմարաբար.
Կամ իբր Տգէտ.
եւ ն. ἁγνοέω ignoro. Տգէտ լինել. անգէտ՝ անծանօթ՝ անտեղեակ եւ անխոհեմ գտանիլ. չկամիլ գիտել.
Տկար մտօք, աղքատ մտօք. տգէտ. տխմար. թեթեւամիտ. ծանծաղամիտ. խօթամիտ. թուլասիրտ. յն. թեթեւ սրտիւ, կամ տկար.
Անմասն յերաժշտական արուեստէ, տգէտ, եւ անյարմար. ἅμουσος. musicae imperitus եւ rudis, insulsus
որ եւ ԱՆՈՒՍ. ἀμαθής, ἁμαθέστερος , ἁμαθέστατος, ἁδίδακτος. indocts, litterarum rudis, imperitus, ignarus, indocilis. Որ չունի զուսումն գիտութեան տիրապէս, եւ ոչ ուսանի. անգէտ։ տգէտ. տխմար. եւ Տգիտական. եւ Անխրատ. չսորված, ուսում չգիտցօղ. օգունմուշ օլմայան. նատան. գապա.
Տգէտք գոլով այսորիկ՝ ոչ բաղախոհին. (Պղատ. օրին. ՟Բ։)
Ի հովուական ցպոյ առեալ զմանկունս տգէտս. (Լմբ. պտրգ.։)
Դուք ցրուեցէք զխաշինս իմ, եւ ոչ յանձանձեցէք զնոսա։ Հովիւ տգէտ զվտտեալն ոչ յանձանձիցէ։ Անդ յանձանձէր զկաց մնաց ժողովրդեանն. (Երեմ. ՟Ի՟Գ. 2։ եւ Եզեկ. ՟Լ՟Դ. 4։ Զաք. ՟Ժ՟Ա. 16։ ՟Ա. Մակ. ՟Ե. 53։ եւ Եղիշ. ՟Գ։)
Յոյժ է չարաբարոյ՝ որ ոչ մինչեւ յայսոսիկ յառաջ անցանիցէ». (Առ որս. ՟Է.) իմա՛ անզգամ, որպէս անզգայ, տգէտ։
Արք տգէտք, ձկնորսք, ոչինչ պերճագունիցն պարապեալ ուսմանց. (Պիտառ.։)
Ուսուցանել պարտ է, եւ ոչ վիրաւորել զտգէտն։ Վիրաւորեցելումն ի վերայ բերելով զողջութիւն։ Առ որ եւ հասարակաց թշնամին վիրաւորիւք. (Դիոն. թղթ.։ Յհ. իմ. երեւ.։ Իսիւք.։)
Առաւել կամ յոյժ տգէտ.
Քան զտգէտիս տգիտագոյնք են։ Պահէ անարատ եւ զտգիտագունիցն զլեզուս. (Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Զ։ Մանդ. ՟Ա։)
Ի պէսպէս աղանգս փիլիսոփայից, եւ հերձուածողաց։ Որով տգէտքն՝ փիլիսոփայից յաղթեցին. (Եզնիկ.։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Դ։)
Մերձ յերուսաղէմ բնակել՝ քահանայել եւ մարգարէանալ։ Գնաց առ տգէտս ոմանս, թէ քահանայ եմ, եւ կարգեցաւ քահանայել. (Մխ. երեմ. եւ Մխ. առակ. ՟Ղ՟Ը։)
Առաւել կամ յոյժ տխմար. տգիտագոյն. անմտագոյն. աւելի կամ շատ տգէտ.
Արբուցանեն զամենայն տգէտս հոգեւոր կաթամբն. (Ագաթ.։)
πολύπειρος multa expertus, peritus Հմուտ կամ փորձ բազում իրաց. ներհուն. բանիբուն. շատ բանի տեղեակ, շատգէտ.
Երէցեղբարք ընդ ժողովուրդս կամ ընդ զինուորս կայցեն։ Տգէտ երէցեղբարք ժողովուրդ մի՛ իշխեսցեն ունել. (Կանոն.։)
Ստութեամբ կերպարանին յաչս տգէտ մարդկան. (Եղիշ. ՟Ը։)
Տգէտ գոլով ուղղապէս ասացելոցն առ ի յեսիոդոսէ, թէ կէսն բազում անգամ քան զբոլորն յոլովագոյն լինիցի։ Յորժամ իցէ զբոլորն իսկ առնուլն տուրժական, եւ զկէսն՝ չափաւոր, յայնժամ չափաւորն քան զանչափն յոլովագոյն վարկանի, եւ վեհագոյն գոլ, եւ միւսն վատթարագոյն. (Պղատ. օրին. ՟Գ.)
Կամեցաւ ուսուցանել զտգէտսն՝ զծած կեալ խորհուրդսն». իմա՛, տգիտաց. (Կոչ. ՟Ժ՟Ա. (հին տպ. զտգէտսն՝ տալով նոցա)։)
Տգէտ բարուք, ոչ կամի եւ ուսանել.
ՏՂԱՅԱԲԱՐՈՅ կամ ՏՂԱՅԱԲԱՐՈՒ νηπιωδέστερος (որ եւ տղայագոյն) Ունօղ զբարս տղայոց. մանկաբարոյ. պարզամիտ. խակամիտ. տխմար. տգէտ. տղայ. եւ Տղայական.
Յոյժ հանճարեղ, եւ լի հանճարով՝ անձն եւ գործ. շատգէտ, ճարտար.
Ոչ տգէտք եւ խառնիճաղանջք։ Խառնիճաղանճ տգիտաց յամենայն ժամ լսէք. (Նար. ՟Հ՟Բ. Ոսկ. յհ. ՟Ա. 17։)
Վասն տգէտ եւ խուռնճաղանջ ժողովրդեանն. (Հ=Յ. նոյ. ՟Ժ՟Գ.։)
Որ խողխողէ զտգէտս. մոլորեցուցիչ պարզամտաց. որպէս գայլ ապականիչ գառանց.
Առաւել անիմաստ. կարի տգէտ, եւ տգիտական. յիմարական.
Բազումք սպրդեցին գալ յայսպիսի յայրատութիւնս, արք տգէտք եւ յանդգունք գրեցին յինքեանց ճառս ընդունայնս. (Փարպ.։)
ԱՆՈՒՍՈՒՄՆԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ. συναμαθαίνω. siul indoctum esse. Լինել անուսումն եւ տգէտ զոյգ ընդ այլոց.
δυσμαθής indocilis Անուսումն. տգէտ. տգիտական.
Որ բուն տգէտքն կարօղ են յայս երկրաքարշութիւնս զնոսին ճանաչել. (Լմբ. առ լեւոն.։)
Զտգէտս կացուցանէ խորհրդակիցս աստուծոյ հազարապետութեան. (Ածաբ. խչ.։)
Սերմանեաց սատանայ առ ոմանս ի տգէտ ժողովրդոց մերոց զպատկերաց սրբոց զանընդունելութիւն. որ եւ ի մէնջ դրսովին այնպիսիքն. (Շ. թղթ.։)
Տ. Ի սկիզբն բառից ունի զզօրութիւն պակասական մասնկան, որպէս ան. կամ բացբարձական եւ եղծական, որպէս տար. եւ իբր լտ. տէ, եւ յն. տիս. լծ. ընդ մերս դժ, թշ. զոր օրինակ Տգեղ, Տգէտ, Տմարդի, Տքնութիւն. եւ այլն. տե՛ս եւ ՏԱԲՈՒՆ։
(Ատելութիւն) առ տգէտս եւ վայրենաբարոյս առաւել զօրանայ. է՝ որ վասն յափշտակելոյ ի ժողովրդենէ միմեանց՝ ագահութեան ախտիւ, եւ է՝ որ յաղագս հարստահարելոյ զընկերն՝ փառասիրութեան աղագաւ. (Շ. ընդհանր.։)
Դիմոսթենէս տեսեալ զտգէտն ի ձեւ (կամ ի ձեւի) գիտնոյ՝ ասէ. երեւելիդ ինձ (լիցի), եւ գիտելդ՝ թշնամեացն իմ. (Պիտառ.։)
ԹԷ եւ բուն տգէտ է. (Լմբ. սղ.։)
Ոչ մի լեզուով, այլ երիւք ձյնիւք յայտնի արար. որպէս զի մի՛ ումեք տգէտն գոլ ամենայն ձայնիցն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 39։)
պ. Անգէտ. տգէտ.
Մանաւանդ՝ Մատաղ հասակաւ. տխեղծ. եւ Տղայամիտ. տգէտ. տխմար. խակամիտ.
ՏՂԱՅ. Պարզամիտ. անգէտ. տգէտ.
որ եւ ՏԽՄԱՐ. ἱδιώτης, σκαιός, εὑήθης. idiota, rudis, imperitus Տգէտ. ռամիկ. գռեհիկ. անուսումն. թանձրամիտ. պարզամիտ. տղայամիտ. ահմագ. գապա. պէօն. արաբ. եզ. ղումր, յոքն. աղմար.
Որպէս անբանական. օտար ի բանէ. անպատճառ. անխորհուրդ. անմտական. անկարգ. անիրաւ. տգէտ. անխելք. ագըլսըզ.
ἁγνοῶν. nesciens, nescius, ignorans. Ոչ գիտօղ. տգէտ. անտեղեակ. անհմուտ. անուսումն. տխմար. չգիտցօղ. պիլմէզ. ահմագ. պէխապէր. նատան. իւմմի.
առաւել՝ որպէս Թափեալ ի մտաց. խելագար. յիմար. մորոս. անիմաստ. տգէտ. անհանճար. եւ Յիմարական. անխելք, խենդ, խեւ. ագըլսըզ, տէլի, շաշգըն. ἅφρων, ἁσύνετος, ἅνους, ἁνόητος, μωρός. amens, demens, insipiens եւ այլն.
Ոչ խաբիմք իբրեւ զտգէտս. (Եղիշ. ՟Գ։)
ἅπειρος inexpertus ἱδιώτης idiota δημώδης vulgaris, rudis. Ախմար. տգէտ. անփորձ. տհաս մտօք կամ հասակաւ. (արմատ բառիս ըստ Հին բռ. է խամար, իբր գիտուն)
Բազումք դեռ տխմար էին։ Տգէտ եւ տխմար մարդոյ։ Զտխմարսն ածեն ի գիտութիւն ճշմարտութեան։ Սովին պատրեն զտխմարս։ Դանդաչանաց բանից տխմարաց մտաց կարկատելոց։ Վարդապետք տխմարք եւ ինքնահարճք. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 15։ Մծբ. ՟Ժ՟Ա։ Յճխ. ՟Թ. Եզնիկ.։ Խոր. ՟Գ. 68։)
Այժմուս ոչ ոք է տգէտ յընտրողութենէ բարւոյն։ Յառաջ քան զամենայն յաւիտեանս էր, եւ այժմուս է. (Շ. ընդհ.։)
Չունօղ զդպիր կամ զդպրութիւնս. անուսումն. տգէտ.
Զտգէտս եւ զանկարծս իրաց խաբել. (Սեբեր. ՟Դ։)
Զգործով աստուածատեցութիւնս պիտակ բանիւ աստուածսիրութիւն առդնեմք։ Զոր տգէտքն եւ անիմաստքն բուռն եւ կատարեալ տեսութիւն առդնեն։ Զմեղանչելն ի սոյն իրաւացի առդնէր. (Լմբ. ատ.) եւ (Լմբ. սղ.։)
Յառաջ կոչել զտգէտս ի գիտնոց. (Եղիշ. ՟Բ։)
Տգէտքն տայցեն զկամս իւրեանց գիտնոյն ամենայն. (Երզն. մտթ.։)
ՄԻԱՄԻՏ. Որ զմի կողմն իրաց խորհի, եւ ոչ զմիւսն. ծանծաղամիտ. տկար մտօք. ախմար. տգէտ. ռամիկ.
ՉԳԻՏՈՒ ՉԳԻՏՈՒՆ. Անգէտ. տգէտ. անիմաստ. տխմար.
ἅσοφος, παράφρων. insipiens, demens. Հեռի յիմաստութենէ. անմիտ. անխոհեմ տգէտ. իբր անբան. անխելք. ագըլսըզ ֆիքիրսիզ, սէֆիհՇ
Այսպիսի յոյզս ի մէջ արկանել տգէտ ապացուցիւք՝ ախմարաց մտաց է. (Լմբ. թղթ.։)
Զի մի՛ տգէտ մարդիկ երկմտեալ բաժանեսցին ի մեր հաստատուն օրինացս. (Եղիշ. ՟Ը։)
χωρίτης rusticus, rusticanus, ἱδιώτης privatus, plebejus, unus e vulgo որ եւ ԳԵՂՋԵԱՅ, ԳԵՂՋԱՅԻՆ. Գեղական. շինական. եւ Գռեհիկ. ռամիկ. սոսկական. անկիրթ. տգէտ.
Գեղջուկք եւ թագաւորք։ Յելլենացւոց ոչ միայն գեղջկաց, այլ եւ թագւորք։ Իշխանաց եւ գեղջկաց։ Զգեղջուկս, եւ զազատս։ Տգէտ համարելի է եւ գեղջուկ. (Փիլ.։)
Հնարագիւտ. ճարտար. հայթայթիչ. հանճարեղ. ... որպէս եւ ՉՄԱՐԹՈՒՆ, անհանճար, տգէտ. անփորձ.
Զգովութիւնս ոչ միայն ի մարդկանէ աստի բառնան առնուլ, այլեւ ի չմարթնոցն գովութիւնս բարձրացեալ յղփացեալ խնդրեն. (Եսթ. ՟Ժ՟Զ. 4։) յն. ἁπειράγαθος (անփորձ կամ տգէտ բարւոյ իմիք) imperitus, insolitus.
Յիմարութենէ եւ յանխրատ հակառակութենէ, յորում տգէտք յարակեալ են, հրաժարեա՛. (Եփր. ՟բ. տիմ.։)
ՉԳԻՏՈՒ ՉԳԻՏՈՒՆ. Անգէտ. տգէտ. անիմաստ. տխմար.
Ոչ անիրաւութեամբ արդարանալ որպէս տգէտ վիճաբան։ Մի՛ ծիծաղել անարգաբար, մի՛ վիճաբան լինել եւ չար. (Շ. թղթ. եւ Շ. այբուբ.։)
Տգէտք, անուսմունք, եւ անգրագէտք. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 8։)
Որ չառնէ ընտրութիւն. որոյ չիք ընտրողութիւն. անխորհուրդ. տգէտ. տգիտական. անընտրողական. աղէկ չիքննօղ, աղէկը չընտրօղ, անխելք.
Տգէտ եւ անընտրող առաջնորդ ի բժշկելն խոցէ. (Նեղոս.։)
Զտերունի գանձն յանպատշաճ ձեռս մատնէ։ Զմանկունս տգէտս եւ զանպատշաճս՝ քահանայութեան վիճակեցաք. (Լմբ. պտրգ.։)
Ոչ գտանեն ի նմա պատգամս խժդուժս, կամ աստանդեալս, կամ տգէտս. իմա՛ խոտորնակս, կամ շաղփաղփս. որպէս յն. σολοικισμός soloecismus.
Voir tout