confusion, tumult, trouble, disorder, sedition, insurrection;
confused, confounded, troubled;
— կալ ընդ ումեք, to have quarrelled with, to fall out, to be at variance, to disagree with.
trouble, agitation, tumulte, émeute, sédition;
troublé, agile;
— արկանել, troubler, causer du trouble, exciter des séditions, former des factions, soulever, émeuter;
— կալ ընդ ումեք, être brouillé ou se brouiller avec quelqu'un, être mal avec.
bowels, guts;
tripe, garbage;
intestines, entrails;
strings, chords;
խռովին — իմ, I have pity, compassion;
որդի աղեաց, well loved son.
Անխռովաբար.
cf. Խռովարար.
cf. Խռովեմ.
cf. Խռովիչ.
to be troubled, disturbed, agitated, perplexed, disquieted, disconcerted;
խռովեալ ես, you are looking quite confounded, or flurried.
bustle;
perturbation, confusion, agitation, trouble;
tumult, disorder, turbulence, insurrection, sedition, revolt, revolution, mutiny, rebellion;
—ս յուզել, to foment troubles;
ի խռովութեան են Արեւմուտք, affairs are becoming very serious in the East.
troubled, agitated;
— սրտի, emotion;
—ք խռովութեանց, troubles, broils;
— եւ խնդիր, research, perquisition, chicane, pettifogging;
ի —ս կրից, in the heat of passion;
ի նախկին —ս ցասման, in the first impulse of indignation;
— առնել, ի — առնուլ, լինել ի — եւ ի խնդիր, — եւ խնդիր առնել, to search into, to make researches, to investigate.
spirit;
spirit, soul, ghost;
breath, respiration;
spirit, meaning, sense;
genius;
manes, shades, ghost, hobgoblin;
life;
heart;
soul, energy, courage;
puff, air, wind;
— գինւոյ, spirit of wine, alcohol;
cf. Հոգի;
— բանական, intelligence, reason;
—ք խաւարի, the spirits of darkness;
— կենդանութեան, spirit of life;
կենդանական —ք, animal spirits;
— նախանձու, the spirit of jealousy;
ոգւով չափ, with all one's soul, heartily, willingly;
— առնուլ, կլանել, to breathe, to take breath, to breathe freely, to respire, to rest, to take repose, to revive, to acquire new strength or vigor, cf. Հանգչիմ, cf. Շունչ կլանել;
յ—ս ապաստան լինել, to be extremely downcast, depressed, prostrated, to be tormented;
cf. Ապաստան;
յ—ս ապաստան առնել, to reduce to the last extremity;
to exhaust, to harass, to vex;
յոգւոցն (պարզել) ապաստան լինել, to be at the last extremity, near the last breath, to be dying, cf. Հատկլիմ;
թափել զ— ուրուք, to keep in suspense;
հարկանել զոք յ—, to sting, to gall to the quick;
to deprive of life, to kill;
դնել զ— ի ձեռն or ի բռին, զ— ի բռին ունել, to endanger oneself, to risk, brave or face death, to risk, expose or hazard one's life, to lavish or to be prodigal of life;
յոգւոց ելանել, to sigh, to heave sighs;
to groan, cf. Հեծեմ, cf. Հեծեծեմ, cf. Հառաչեմ;
ոգւով չափ սիրել, to love to distraction;
խռովիլ յ— իւր, to be disconcerted, perturbed or disturbed;
գիտել յ— իւր, to know within oneself;
արձակել, հանել, փչել զ—, to yield or give up the ghost, to breathe one's last, to expire;
յոգւոցն ցամաքել, to die;
տալ — կամ շունչ ի վէմս կճեայս, to give spirit or life to marble;
ոգւով երգել, to sing with great expression;
եւ դարձաւ — իւր առ ինքն, his spirits returned, his strength revived;
հաստատեցաւ — նորա, he regained strength or vigor;
քաղէին —ք նորա, he fainted or swooned;
գուն գործեալ ոգւովք չափ, risking his life;
—ն էր դաւոյն, he was the soul of the conspiracy;
յ— խաղալ, to play at dice.
to care, to take care of, to preserve;
to nourish, to maintain, to sustain, to feed;
to cultivate;
to foment, to stir up;
— զախտս, to cherish, to flatter vices;
— զխռովութիւն, to foment disturbances;
cf. Ձու.
sleep, slumber, nap, rest, repose, pause;
— մահու, sleep of death;
քաղցր, ախորժ, հան գիստ, խաղաղ, փրկաւէտ, կենսանորոգ, —, soft, agreeable, tranquil, calm, healthy, refreshing slumber;
— թեթեւ, ընդհատ, անհանգիստ, յուղեալ or խռովեալ, դժնդակ, ծանր, վնասակար, մահացու —, light, broken, agitated, troubled, hard, heavy, dangerous, mortal sleep;
ի — լինել, երթալ, քնոյ տալ զանձն, to sleep, to go to sleep, to lie down, to repose;
զքնով անկանիլ, ի — մտանել, to be overcome with sleep, to fall asleep;
ննջել — յաւիտենից, to sleep the sleep that knows no waking;
ի — առնուլ, to send to sleep;
(յորորանի ) to lull or rock to sleep;
խոր — ի լինել, to be in a sound sleep, to sleep soundly;
ճաշակել զքաղցրութիւնս քնոյ, to enjoy sleep;
ի — գտանել զոք, to find a person asleep;
խռովել, ընդհատել, խափանել, զ—, to trouble, to disturb or break one's sleep, to awake, to rouse;
իբրեւ — ընդ արթունս լինել, to be half asleep;
հատանիլ քնոյ յաչաց, to lose one's sleep;
— քաղցրանինջ հատեալ էր յարտեւանաց նորա, calm sleep was unknown to him;
փախեաւ յինէն —, sleep fled far from me;
այս ի — տանի, that causes sleep;
ընկղմեալ ի — թանձրութեան, buried in sleep, fast asleep;
— հատեալ է յաչաց իմոց զցայգ եւ զցերեկ, I sleep neither night nor day, I am sleepless.
cf. Ազգախռով.
boyau;
entrailles, viscères, intestins;
entrailles, tendre affection, compassion;
corde à boyau, corde d'un instrument de musique;
գալարէին — նորա ի վերայ եղբօրն, ses entrailles étaient émues à la vue de son frère;
խռովին — իմ, j'ai pitié;
խռովել գաղիս, remuer les entrailles;
որդի աղեաց, tendre fils, fils bien aimé.
cf. Անխռով.
enflammer, échauffer, rallumer, exciter;
— զհրդեհ խռովութեան, allumer le feu de la révolte, fomenter les troubles.
cf. Խռովարար.
cf. Խռովեմ.
cf. Խռովիչ.
se troubler, se bouleverser, s'agiter, s'émouvoir, s'inquiéter, se dé-concerter, s'alarmer;
խռովեալ ես, vous avez l'air fout interdit, tout ébouriffé.
trouble, perturbation, agitation, confusion;
révolution, soulèvement, sédition, émeute, désordre;
ի խռովութեան են Արեւմուտք, tout se brouille en Occident;
խոյզք խռովութեանց, troubles;
—ս յուզել, exciter des troubles, faire du trouble.
recherche, investigation, perquisition;
émotion, commotion, agitation, trouble;
— եւ խնդիր, recherche, perquisition, chicane;
— եւ խնդիր առնել, faire des recherches;
ի յոյզս կրից, dans le transport de sa passion;
—ք խռովութեանց, troubles;
— սրտի, émotion;
ի նախկին յոյզս ցասման, dans un premier mouvement d'indignation.
nourrir, entretenir;
fomenter;
— գշոգեկաթսայ, alimenter une chaudière à vapeur;
— զախտս, flatter les vices;
— զխռովութիւն, fomenter les troubles.
sommeil, somme, repos, dormir;
— մահու, le sommeil de la mort;
ի — երթալ՝ լինել, dormir, reposer;
զքնով անկանիլ, ի — մտանել, s'endormir, être dans les bras du sommeil;
ի — առնել, faire dormir, endormir;
խոր ի — լինել, dormir profondément ou d'un sommeil profond, d'un profond somme;
ընկղմեալ ի — թանձրութեան, profondément endormi;
ի — գտանել զոք, trouver quelqu'un endormi;
հատանիլ քնոյ յաչաց, perdre le sommeil;
— հատեալ է յաչաց նորա զցայգ եւ զցերեկ, il ne dort ni nuit ni jour;
— քաղցրանինջ հատեալ էր յարտեւանաց նորա, le doux sommeil lui était inconnu;
փախեաւ յինէն —, le sommeil s'enfuit loin de moi;
խռովել՝ ընդհատել՝ կտրել զքուն, troubler, interrompre, rompre le sommeil;
ճաշակել ցքաղցրութիւնս քնոյ, goûter les douceurs du sommeil;
այս — բերէ, cela excite au sommeil, excite le sommeil;
քաղցր՝ ախորժ՝ հանգիստ խաղաղ՝ անհանգիստ՝ յուզեալ՝ խռովեալ՝ ընդհատ՝ թեթեւ՝ ծանր՝ դժնդակ՝ փրկաւէտ՝ կենսանորոգ՝ վնասակար —, sommeil doux, — agréable, — tranquille, — paisible ou calme, — agité, — troublé, — interrompu, — léger, — lourd ou pesant, — dur ou fâcheux, — salutaire, — réparateur, — dangereux.
Ամբոխիչ եւ վրդովիչ խաղաղութեան խռովարար.
Սիրելի էր նմա խռովութիւն արիւնահեղութեան. (Եղիշ. ՟Ա։)
Խռովութիւնք նեղութեան փորձութեանց. (Ագաթ.։)
Ի խռովութենէ սրտիցն ոչ դնէին ի մտի՞ թէ զի՛նչ իրք իցեն՝ զոր լուաքն. (Շ. մտթ.։)
ԽՌՈՎՈՒԹԻՒՆ ταραχή, τάραχος, θόρυβος , σύγχυσις, στάσις turba, turbatio, tumultus, conturbatio, confusio, seditio. որ եւ ԽՌՈՎ. Աղմուկ. վրդովումն. շփոթ. խառնակութիւն. ապստամբութիւն. ամբոխումն.
Վասն խռովութեան իրիք եղելոյ ի քաղաքին։ Լցաւ քաղաքն խռովութեամբ։ Եւ եղեւ խռովութիւն յանդին եւ ի բանակին։ Ամրացուցեր զնոսա ի ծածկոյթ երեսաց քոց ի խռովութենէ մարդկան։ Ու՞մ է վա՛յ, ու՞մ խռովութիւնք։ Խռովութիւնս առնէ քաղաքի։ Օր խռովութեան եւ կորստեան։ Տե՛ս տէր զխռովութիւնս իմ։ Ա՛ծ ի վերայ զօր, եւ ա՛րկ զնոքօք խռովութիւն.եւ այլն։
Խաղաղութեանն բարիքխռովութեամբն ցուցանին. (Առ որս. ՟Ժ՟Գ։)
Խռովութիւն. (Յճխ. ՟Ե։ Յհ. կթ.։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Է։ Զենոբ.։)
Սաստեաց հողմոյն, եւ խռովութեան ջուրցն (կամ ջրոցն)։ Ի յահեղ բարբառոյ իբրեւ ծովու եւ խռովութեան։ Դադարեաց ծովն ի խռովութենէ իւրմէ։ Զխռովութիւն ալեաց նորա դու ցածուցանես.եւ այլն։
Ընդ խռովութիւն ահագին րծովուն. (Ագաթ.։)
Ըստ օրինակի խռովութեան մրրկաց ծովու ծփեցայ. (Նար. ՟Զ։)
Կենցաղականաւ անկայուն գոյիւ զբաղեալ։ Ի Ծփական խռովութեանց կենցաղական զբազմանց. (Նար.։)
Արտաքուստ ոչ ի վերայ համարձակին խռովութիւնք։ Ի քրիստոս համարձակեցաւ (հերովդէս)։ Համարձակիմ ասել. (Խոր.։)
Ամրանալ հանապազ յանխռով հանգստարանի հանդարտութեան. (Պիտ.։)
Ո՛վ լռութիւն, նաւահանգիստ անդորր, հանգստարան անխռով. (Վրք. հց. ձ։)
Հողմակոծեալ խռովութիւն (ոգւոյ). (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
Ծնուցիչ՝ այսինքն գրգռիչ մարտի. խռովայոյզ. կռիւ հանօղ.
Աչք բարկացողի ... խռովեալ սրտին պատմողաբան ի չար է (կամ ի չարէ). (Նեղոս.։)
Որոյ խռովեալ են ճանապարհք. ալէկոծեալ.
Ծով ռահինախռով նաւակառոյց ծուփ միջնալեաց. (Սիւն. տաղ խչ.։)
Բառ անյայտ, որ մեկնի ի Հին բռ. փառասէր. եւ ըստ Լեհ. ծաղրածու, իբր յն. լտ. սամարդագուս. այլ ստոյգ եւս երեւի, Շամրտական, սամարացւոց նման. խառնակ, Խռովայոյզ.
Զհակառակութիւնս ցածուցանէ (այլ. ձ. դադարեցուցանէ) լուռ լուռն։ Ցածոյց զսրտմտութիւն իմ։ Զխռովութիւն ալեաց նորա դու ցածուցանես։ Զձայն ալեաց նորա ցածուցանէ։ Ցածուցանես դու նմա զաւուրս չարութեան։ Ցածոյց տէր Աստուած իմ շուրջ զինեւ։ Ցածուցից զերեսս նորա պատարագօքդ։ Ելից առ Աստուած, զի ցածուցից վասն մեղաց ձերոց։ Սրտմտութիւն թագաւորի՝ հրեշտակ մահու, եւ այր իմաստուն ցածուցանէ զնա։ Հազիւ հազ ցածուցանէին զամբոխն։ Ապա թագաւորն զդառնութիւն գազանութեանն ցածուցանէր։ Կակղացաւ Շմաւոն, եւ ցածոյց զպատերազմն, եւ այլն։
Եւ նորա անուն ի մէջ երիցն յայնցանէ փառաւորեալ։ Տէր զօրութեանց խռովեցուսցէ զփառաւորեալսն զօրութեամբ։ Երկիցեն ի փառաւորեալ անուանէ նորա։ Վասն սրբոյն իսրայէլի փառաւորելոյ։ Զչորեսին փառաւորեալսն ի նմանէ։ Դուք փառաւորեալք, եւ մեք անարգք. եւ այլն։ Սուրբ ես տէր Աստուած մեր՝ հզօր եւ փառաւորեալ։ Ի բնութենէ ունելով զսրբութիւն եւ զփառաւորութիւն։ Եւ զի փառօք զարդարեաց, առաւել փառաբանի ի փառաւորելոցս. (Խոսր.։)
որպէս ամբոխումն. ταραχή, στάσις. perturbbatio, seditio, factio Խռովութիւն. աղմուկ. շփոթ.
Անանգոսնելի պահեալ զիւրն սահման ամբողջ։ Յանձն առնուլ եւ զքուն, եւ խռովել եւ տրտմել, եւ զայլսն զմարդկայինսս անանգոսնելի (կամ անանկոսնելի) կիրս։ Անանգոսնելի համարիմ զամենայն. (Պրպմ.։)
Ժուժկալ եւ անթուղանալի։ Խռովութեան պատճառք, եւ առ միմեանս անթուղանալի ունել. (Բրս. հց.։)
Որ ոչն սիրէ զխաղաղութիւն. խռովասէր. անհանդարտ.
Նեղէր տագնապէր անխաղաղասէր կենօք. քանզի յոյժ սիրելի էր նմա խռովութիւն. (Եղիշ. ՟Ա։)
Տո՛ւք խռովութեանց խաղաղութիւն, եւ յերկիւղից անհոգութիւն. (Շ. ոտ. Շ. հրեշտ.։)
Աշխարհածուփ խռովութիւնք, զբօսանք, հոգք, վարք. (Պիտ.։ Փարպ.։ Շ. ամենայն չար.։ Զքր. կթ.։)
Յստակ ի խռովութենէ, յաղմկէ, ի բազմաթախանձ զբօսանաց. (Ոսկ. ՟ա. տիմ.) յն. մի բառ. բազմամբոխութիւն։
Յաղագս երկրպագութեան բազմաստուածոցն քոց։ Մահուամբն իւրով զբազմաստուածոց խռովութիւնն խաղաղացոյց։ Բագինք բազմաստուածոցն կործանեցան։ Իմ թագաւորութիւնս ի բազմաստուածոցն տուեալ է ինձ։ Ո՞չ կամիս բազմաստուածոցն զոհել. (ՃՃ.։)
Իբրեւ փապստական ի խռովեալ քաղաքէ ի մարմնոյն արտաքս անկեալ գարաղութիւն եւ ողորկաղութիւն հոսմամբ որովայնին. (Պղատ. տիմ.։)
Յարձակմունք դժուարարգելք՝ խռովեցուցանեն. (Բրս. թղթ.։)
Վախճան այնոցիկ (մեծութեան եւ պատուոյ) լի է խռովութեամբ եւ աղմկաւ, եւ ընդ մերձակայ կենցաղումս ժառանգակցի. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 30։)
Έιρήνη, γαλήνη. Pax, tranquillitas. ἡσυχία. quies. Խաղաղ եւ անխռով գոլն. հանդարտութիւն. անհողմութիւն. անդորրութիւն. ապահովութիւն. հանգիստ. ողջութիւն. առողջութիւն. լռութիւն. դադարումն. էմինլիք. հուզուր. ասուտելիք. սուլհ. սելամէթ. սազլըգ. ըռահաթլըգ.
Ի խռովութեան գործել խոր խաղաղութիւն. (Պիտ։)
cf. ԽՌՈՎԻՉ.
Անէծ չարաչար եւ զմերն խռովեցուցիչ։ Որպէս զի զսա ընդ քեւ ի խռովեցուցչացն պահեսցես. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. սղ.։)
Որք պատերազմի եւ խռովութիան, եւ առաջին բռնաւորութեանց են ծանօթութիւնք. (Ածաբ. աղքատ.։)
Զհակառակականսն եւ զխռովուտս յոգւոցն ի բաց վարեալ հալածէր. (Փիլ. իմաստն.։)
Զգօնացեալ հանդարտանային սակս արդարոյն։ Հանդարտանային մոլեկան ալեացն խռովութիւնքն. (Անան. եկեղ.։ Նանայ.։)
Հանդարտաբար. հանդարտապէս. մեղմով. անխռովաբար.
(Բայց բանն Անյաղթին, որպէս եւ Անանիայի՝ հայի եւ ի խռովեալս եւ ի բաժանեալս. իբր կր. եւ չէզ։ cf. ՀԱՐԹՆՈՒԼ։)
Բարձից ի նոցանէ զհպարտութիւն պարծանաց նոցա։ Արս արդարակորովս, որ ատիցեն զհպարտութիւն։ Խորտակեցից զհպարտութիւն ամբարտաւանութեանց ձերոց։ Կոխան լիցի պսակն հպարտութեան։ Հպարտութիւնք, ամբարտաւանութիւնք, խռովութիւնք։ Զհպարտութիւն զամենայն ի բա՛ց ընկեսցուք.եւ այլն։
Կին ժանտատեսիլ՝ ծիրանիս զգեցեալ, յայտնագոյն ցուցանելով զմախազութիւնն։ Մախազութիւն խռովիչ ախտիցն եւ այլն. (Փիլ. լին. ՟Դ. 93, եւ 238։)
որ եւ ՅԱՆԴԳՆԱՐԱՐ. Ոյր գործն է յանդգնութիւն. որ գործէ զանբերելի իրս. խռովարար.
Յորժամ զվիշտսն կրիցեն, մի՛ ինչ յանկարծադէպ եւ առանց ակն ունելոյ զիրսն կարծիցեն։ Մի՛ յանկարծադէպ գիտացեալ՝ խռովեսցին. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 8. յորմէ եւ Երզն. մտթ.։)
Յապահովութեամբ խաղաղանալ օրինակ իմն յանքոյթ նաւահանգստի։ Խաղաղութեանց միշտ փափագեալ բաղձանօք՝ սակս իւրեանց յապահովութեան։ Յանզբաղ յապահովութենէն։ Անխռով յապահովութեամբ վստահացեալ. (Պիտ.։)
Ի նաւահանգիստն կենաց՝ օթեւանս պատրաստեաց նոցա։ Խռովելոց հանգիստ, աշխատելոց նաւահանգիստ։ Հասցուք ի նաւահանգիստ կամաց քոց. (Ագաթ.։)
Զքաղաքս խռովեցուցանեն, եւ զամբոխս ոխացուցանեն. (Առ որս. ՟Ժ՟Բ։)
σάλος commotio, fluctuatio σεισμός terraemotus, concussio. Սասանիլա. տատանումն. երերումն. խռովութիւն. յոզք. յորձանք. եւ Շարժումն երկրի. գետնաշարժ.
Շարժումն խռովութեանց եւ վրդովմանց։ Խաղաղութիւն իմ ոչ ըստ աշխարհի ինչ խաղաղութեան իմանի, որ մերձունի զվրդովումն, այլ խաղաղութիւնն իմ անխառն է ի վրդովմանց։ Զբազմաստուածութեանն առ հասարակ ջնջեցին զվրդովմունս, խաղաղութիւն արարեալ բոլոր աշխարհի. (Փիլ. իմաստն.։ Նանայ.։ Խոր. հռիփս.։)
Ի խռովութիւն եւ ի տարակուսանս դարձուցանէ։ Արհաւիրք տարակուսանաց։ Ի տարակուսանաց ցաւոցն, կամ աղետիցն։ Ի տառապանս եւ ի տարակուսանս։ Որ ապաւէնդ ես վշտացելոց, եւ ակնածու՝ որոց իլ տարակուսանս։ Տրտմեալք տարակուսանօք՝ ողբային զամլութիւն բնութեան։ Իսկ հոգալն աստուծոյ՝ տարակուսանք ի՞նչ են, եւ կամ աշխատութիւն։ Ողորմելի եւ տարակուսանքն (չքաւորութեան). (Յճխ.։ Մանդ.։ Յհ. կթ.։ Խոսր.։ Սարկ. աղ.։ Ճ. ՟Ա.։ Սարգ.։ Ածաբ. աղք.։)
Եթէ ճշմարտութեամբ փոքրկացաւ, եւ փոքրկութիւն զգեցաւ, չէր ինչ մարթ փոքրկութեանն ոչ երկնչել եւ ոչ խռովել (ի մահուանէ խաչի). (Եփր. համաբ.։)
κύμανσις fluctuatio, κλύδων, χειμών tempestas, aestus Կոծումն ալեօք. ծփումն. տատանումն. եւ Ծուփք. խռովութիւն. յոյզք. փորձանք. արկածք. թէմէվվիւճ. ֆուռթունա. հարեքէթ.
Եթէ ակամայութեամբ իցէ զոհելն, եւ ոչ կամօք։ Զամենայն բարեկենդանութիւն իբրու զսպիս խոցուածոց ի խռովութեան ակամայութեամբ եկեալ. (Կանոն.։ Մաշկ.։)
Առաքինի այրն յանխռովութեան է միշտ. (Փիլ. նխ. ՟ա.։)
Հրեշտակական անխռովութիւն. (Մաքս. ի դիոն.։)
Յանխռովութեան անձանց զկեանս մեր անցուցանել. (Բրս. պհ.։)
Տեսանե՞ս զանխռովութիւն սրտի նորա.( Ոսկ. յհ. ՟Ա. 36։)
Յորում ի խաղաղութենէ անխռովութեան հոգին ամբոխի. (Լմբ. սղ.։)
Զանխռովութեան միտս ստասցուք. (Երզն. մտթ.։)
Ընչեղութիւնք եւ աղքատութիւնք, եւ ամենայն կենացս անհարթութիւնք։ Ամենայն խռովութեամբ եւ անհարթութեամբ յորձանօք մարդկային կեանքս միշտ բերեալ լինի. (Նիւս. կուս.։)
Եւ Անխռովութիւն. անվրդով եւ կարգաւոր վիճակ.
Ոչ ի թշուառութեան, եւ ոչ ի բարեկրութեանց տալ, եւ զամենայն ներհակ խռովութիւն ի բաց վարել։ Զսրբոց վարդապետացն զհետսն գնասցուք. (մանաւանդ թէ նմանեսցուք նոցա ամենայն բարեկրութեանցն. Սարգ. ստէպ։)
Խռովեմ զծով, եւ գոչեցուցանեմ զալիս նորա. (Ես. ՟Ծ՟Ա. 15։)
Եթէ թշնամի դէպ լիցի գոլ, զդժուարահաճելի զոգւոցն զախտ յառաջագոյն զեկուցանէ (աչք)։ Դժուարահաճոյ այնոցիկ՝ որ զյապահով հանդարտութիւնն սիրեցին, դրակցութիւնքն։ Վասն որոյ եւ ծառայքն նմա դժուարահաճոյք եւ խռովարարք էին. (Փիլ.։)
Խռովարարք էին, համեստացուցիչ եւ զգաստացուցիչ զոք ոչ ունելով. (Փիլ. իմաստն.։)
Զբազում թախանձութիւնն, եւ զյետոյ բնաւորեալն ... որ են խռովեցուցիչք։ Վասն առ մարմնոցն թախանձութեան տեսանել լինելով։ Եթէ հանդերձեալ են ծիծաղել զինեւ, ոչ իցէ ինչ թախանձութիւն՝ խաղալով եւ ծիծաղելով շրջել ի հանդիսարանի. (Պղատ. տիմ. եւ Պղատ. եւթիփռոն.։)
σύγχυσις, ἑπιμιξία, φυρμός, κοινόν confusio, turbatio. Խառնակն գոլ. խառնակիլն. որպէս Շփոթութիւն. խռովութիւն.
Զանբաւ խառնակութիւն հոգւոց, եւ զխռովութիւն բնութեան։ Ընդ իշխանսգեղջուկք խռովութիւն եւ խառնակութիւնք եղիցին. (Փիլ. քհ.։)
մինդեռ քահանայքն զայս վտանգեալ՝ խորհրդաբանէին, եւ խռովեալ վրդովէին. (Զքր. կթ. ա՛յլ ձ. խորհաբանէին։)
Աստուած տայ նմա զջերմութիւնն զցած եւ զյստակ, եւ զխաղաղն, եւ զհամբերողականն, եւ զանխռովն. (Լմբ. սղ.։)
πραΰθυμος lenis animo. Որ հանդարտն է սրտիւ. անդորրամիտ. հլու. հեզ. անխռով ոգւով.
Հեռացոյց ի նոցանէ զսատանայական խռովութիւն. (Սարգ. յկ. ՟Բ։)
Յածեցուցեալ զմիտսդ՝ խռովէիր։ Յածեցուցեալ զմիտս ի բազում յուզմունս խնդրոց. (Փարպ.։)
Մի՛ ինչ խռովեսջիք, եթէ յանկարծագործ ինչ իրք լինիցին. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 10. (յն. արտաքոյ ակնկալութեան)։)
Յեղուզակաբար արշաւանօք խռովէին զաշխարհս. (Խոր. ՟Գ. 44։)
Զո՞վ ոք ի մէնջ գիտացեր պատերազմասէր կամ խռովակամ։ Մեծաւ քրտամբք նահատակէր ընդդէմ պատերազմասէր թշնամւոյն. (Ճ. ՟Գ.։)
Զի՞ խռովեալ ես պարսկակորոյսդ եւ հնդկավանդ, որ կործանեցեր զյաղթութիւն զմարաց եւ զպարթեւաց. (Պտմ. աղեքս.։)
Եթէ ընդ քարոզութեանն ստաբանութիւն խռովեալ ես, զինէն է, ո՛չ զքէն՝ ո՛վ մարգարէ, ամբաստանութիւնդ. (Փիլ. յովն.։)
ἁταξία inordinatio, confusio στάσις, τὸ στασιαστικόν seditio, factio. Անկարգութիւն. խեռութիւն. հեստութիւն. անսաստութիւն. ապստամբութիւն. խռովութիւն.
Արանեկել զբազմանց բազմապատիր տարբերութեամբ։ Յորձանօք մեղաց, մանաւանդ տարբերութեամբ կենացս։ Մխիթարի տարբերութիւնս ի նաւահանգիստն անմատոյց։ Կեցո՛ զիս, այսինքն ի տարբերութենէ չարին։ Հեռացեալ յամենայն զգալի տարբերութենէ զբօսանաց։ Յետ բազմածուփ տարբերութեանն ի խռովութեան ժամանակիս. (Մագ. ՟Լ՟Թ։ Շ. բարձր.։ Լմբ. ատ. եւ Լմբ. սղ.։ Ճ. ՟Ա.։ Պտմ. ժող.։)
Ձայնք եւ փայլատակունք։ Յաճախեաց զփայլատակունս իւր, եւ խռովեցոյց զնոսա։ Գնասցեն նետք կորովիք փայլատականց (այսինքն շանթք փայլական), եւ իբրեւ ի լայնալիճ աղեղանէ յամպոցն ոստիցեն ի նպատակս.եւ այլն։
Անվրդովութիւն. անխռովութիւն. հանդարտութիւն. ասուտելիք, րահաթ.
Առցեն լերինք զխաղաղութիւն, գաւառք զանամբոխութիւն եւ զանխռովութիւն. (Տօնակ.։)
Պակասութիւն խաղաղութեան. խառնակութիւն. խռովութիւն. վրդով.
Խռովութիւն հօր առ որդի, եւ որդւոց անհաւանութիւն. (Յճխ. ՟Ե։)
Եթէ թշնամի դէպ լիցի գոլ, զդժուարահաճելի զոգւոցն զախտ յառաջագոյն զեկուցանէ (աչք)։ Դժուարահաճոյ այնոցիկ՝ որ զյապահով հանդարտութիւնն սիրեցին, դրակցութիւնքն։ Վասն որոյ եւ ծառայքն նմա դժուարահաճոյք եւ խռովարարք էին. (Փիլ.։)
Յարձակմունք դժուարարգելք՝ խռովեցուցանեն. (Բրս. թղթ.։)
Անհաւատութիւն, խռովութիւն, երդմնստութիւն. (Իմ. ՟Ժ՟Դ. 25. (ա՛յլ ձ. երդմնաստութիւն. որպէս ընթեռնու եւ Բրսղ. մրկ. )։)
Ցանկութիւնք ճաշակման ամենայնիւ զբաղեցուցեալ զմիտս իմ խռովէ. (Եփր. աղօթք.։)
Ո՛չ խռովութեամբ, եւ ո՛չ թշնամանութեամբ եղծանի՝ իբրու աշխարհական խաղաղութիւնս այս. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Բ։)
cf. ԽՌՈՎԵՄ.
Ցնորք անհնարին երազոց խռովեցուցանէին զնա։ Արքս այս խռովեցուցանեն զքաղաքս մեր։ Որք աշխարհս խռովեցուցին, սոքա եւ այսր հասին։ Երանի թէ մօտակտուր իսկ լինէրն որ զձեզն խռովեցուցանեն։ Բան ահեղ խռովեցուցանէ զսիրտ առն արդարոյ։ Սրամտութեամբ իւրով խռովեցուսցանէ զնոսա։ Ո խռովեցուցանէ զզմեծութիւն ծովու.եւ այլն։
Այլ եւ հողմոյ հրամայելով խռովեցուցանել զնաւն երակլի. (Նոննոս.։)
Մի՛ խռովեցուցաներ զամբոխեալս. (Նար. ՟Ժ՟Է։)
Ոչ մեկին ի նորա կամացն, եւ ոչ խռովեցուցնեն զաստուած. (Յճխ. ՟Ժ՟Բ։)
Մրրիկ զսահելի եւ զխռովական եւզսովորական ուսմանց եւ իմանալ ծովակոծութիւնք. (Համամ առակ.։)
Ծնուցիչ հակառակութեան. խռովարար. կամ ծնունդ հակառակութեան.
Ծառայքն խռովարարք էին, համեստացուցիչ եւ զգաստացուցիչ զոչ ոք ունելով. (Փիլ. իմաստն.։)
ἠσυχία, ἑπιείκια tranquillitas, quies, silentium, modestia. Անդորրութիւն. անխռով վիճակ ըստ մարմնոյ եւ ըստ հոգւոյ. խաղաղութիւն. առանձնութիւն. լռութիւն. հեզութիւն.
Եւ երբեմն, որպէս Խաղաղել երկուստեք զխռովեալս. ի հաշտութիւն ածել. եւ խաղաղութիւն ի մէջ արկանել. հաշտեցընել.
Խնդրէր հաշտեցուցանել զարքայն պարսից։ Ի հաշտեցուցանելն՝ վերստին խռովիմ։ Հաշտեցուցանել սոքօք ընդ մեզ զահաւոր զդատաւորն. (Խոր. ՟Բ. 35։ Նար. ՟Հ՟Ա։ Շար.։ Որք անխտիր բերին ի կրկին նշ։)
Յապահովութեամբ խաղաղանալ օրինակ իմն յանքոյթ նաւահանգստի։ Խաղաղութեանց միշտ փափագեալ բաղձանօք՝ սակս իւրեանց յապահովութեան։ Յանզբաղ յապահովութենէն։ Անխռով յապահովութեամբ վստահացեալ. (Պիտ.։)
Զի՞ խռովիս տրտմութեամբ, եւ արբենաս նեղասրտութեամբ. (Ոսկ. ննջ.։)
Խառնակել. շփոթել. խռովեցուցանել. կամ ըստ Հին բռ. մոլորեցուցանել. (cf. ՇԼՄՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ, թերեւս փոխանակ գրելոյ Շըմորեցուցանել)
Դու թէ ոստիկան խաղաղութեան էիր եկեալ յարքունուստ, զշինութիւն պարգեւաբաշխէիր սոցա, եւ ոչ զաւերս եւ զխռովութիւն. (Արծր. ՟Գ. 9։)
λυπέω contristo, dolore afficio. Տալ այլում տրտմիլ. տխրեցուցանել. լցուցանել տրտմութեամբ՝ ցաւօք՝ վշտօք. դառնացուցանել. խռովեցուցանել. տրտմեցնել. սիրտը ցաւցընել.
Անխռով, անհակառակագոյն, եւ խաղաղականագոյն. (Փիլ. իմաստն.։)
Սիրելի էր նմա խռովութիւն արեանհեղութեան. (Եղիշ. ՟Ա։)
Արձանացո՛ զծարաւս մոլեգին շարժման սրտիս խռովութեան. (Նար ՟Հ՟Ա։)
Տռփանք ոմանք դժուարատռփականք խռովեցուցանեն. (Բրս. թղթ.։)
στάσις seditio. Ապստամբութիւն. խռովութիւն. եւ Գործ անվայելւոչ. կղայամտութիւն.
Խաղաղացս զանձինս մեր յամենայն սասանայական խռովութեանց։ Սովաւ զկեանս մեր խաղաղացո. (Ժմ։ Շար։)
Սէր խռովութեան. հակառակասիրութիւն.
զի ո՛չ վասն խռովասիրութեան ի դէպ է հակառակիլ. (Մխ. առակ.։)
στάσις seditio. Առնելն զխռովութիւն. Գործ խռովարարաց. աղմուկ. ապստամբութիւն.
մեղայ խռովութեամբ եւ աղմկաւ. (Մաշկ.։)
Տե՛ս զխռովարարութեանն զփոյթ։ Ամենայնիւ զհակառակութիւնն ի բաց բառնայ յինքենէ, եւ զկարծիս խռովարարութեան. (Ոսկ. գծ.։)
Թարտական կամ պատճառ խռովութեան. չարեացապարտ.
Խռովութենապարտ արարէք (այսինքն ամբաստանեցիք որպէս խռովարար), եւ ոչ մի ինչ բան վնասու ի վերայ կարացէք դնել. (Եղիշ. չրչր.։)
Սոքա են հակառակայորդորք, խռովարկուք. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Խռովիցի ի տարապարտուց՝ ի խաղաղութենէ ի բաց մեկնեալ, թէպէտեւ հողմակոծութիւն ինչ չգուցէ. (Եւագր. ՟Ժ՟Ա։)
Մի՛ գոնէ յաճախեցուսցես զխռովայոյզ հաւանութիւնս նոցա. (Մծբ. ՟Ժ՟Ը։)
Աղմուկ խռովութեան լեալ ի թագաւորութեանն փիլիպպոսի՝ ոչ կարաց ի հռոմայեցւոց դնդաց պարտպեցուցանել՝ առ ի զօրավիգն լինել խոսրովում. (Խոր. ՟Գ. 69։)
Ուսուցանեն զպատուէրս մարդկան, եւ զվարդապետութիւնս։ Որ ինչ գրեցաւն, ի մեր վարդապետութիւն գրեցաւ։ Խռովեալք եւ տատանեալք յամենայն հողմոց վարադպետութեան։ Հակառակ ողջամիտ վարդապետութեանս։ Որ ուսուցանէն, ըստ վարդապետութեան.եւ այլն։
ՎՐԴՈՎԵՄ ՎՐԴՈՎԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. ἑκθορυβέω deturbo. Խռովել. ամբոխել. այլայլել. վեր ի վայր առնել. խախտել. դղրդել. կր. իլ.
Որոգայթ է դիւացն՝ ի ձեռն խռովութեան ի լռեցելոցն զաղօթսն աներեւեցուցանել. (Կլիմաք.։)
Աղմուկ. խռովութիւն. յոյզք.
Ո՛չ խռովութեամբ, եւ ո՛չ թշնամանութեամբ եղծանի՝ իբրու աշխարհական խաղաղութիւնս այս. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Բ։)
ԽՈՒՃԱՊԵՄ ԽՈՒՃԱՊԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. συγχέω perturbo μεταλλεύω transverto κατεργάζω profligo ἑλαύνω agito, vexo μορμολύττω perterrefacio larvis եւ այլն. Տագնապել. վրդովել. խռովել. այլայլել. ահաբեկ առնել. ցնորեցուցանել. շփոթել. տակնուվրայ ընել.
Յամբարտաւանութենէ կորուստ եւ խռովութիւն յոյժ։ Ամբարտաւանութիւն ատելեաց քոց վերասցի հանապազ։ Զի՞նչ շահ եղեւ մեզ հպարտութիւնն. եւ զի՞նչ մեծութիւն ամբարտաւանութեանն իցէ մեզ նպաստաւոր։ Սկիզբն մեղաց ամբարտաւանութիւն։ Ատելի է առաջի Տեառն եւ մարդկան ամբարտաւանութիւն. (ըստ հին Սիրաքայ)։ Ամբարտաւանութիւն զայր նկուն առնէ, իսկ զխոնարհս փառաւոր առնէ Տէր։ Բարձրացեալքն ամբարտաւանութեամբ՝ խորտակեսցին։ Պարծիք յամբարտաւանութեան ձերում։ Ամբարտաւանութիւն աստի կենացս. եւ այլն։
Զգացուցեալ թագաւորին զարիւնըռշտութիւն խռովութեան երեսացն անգոկայ. (Ուռպ.։)
Խռովէին, անդրէ կազդուրէ զնոսա. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 29։)
Խռովէին, անդրէ կազդուրէ զնոսա. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 29։)
Հանդարտացո՛ զխռովութիւնս մեր քոյին խաղաղութեամբդ. (Լմբ. սղ.։)
Փարատեա՛ ի վշտացս, հանդարտեա՛ ի խռովութեանցս. (Նար. ՟Ձ՟Գ։)
Ցանկութիւն եւ երկիւղ եւ չարանախանձութիւն զալս հոգւոյն խռովեցուցանեն։ Ասացի քեզ խրատ վասն չարանախանձութեան սակաւ մի, եւ ոչ լուար. (Մաշկ.։)
Զարթուցիչ կամ գրգռիչ զպատերազմ. խռովայոյզ.
Ներհականացն զմիմեանս խռովեցուցանելով՝ դժուարուսումնութիւն առտուէ. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
Ցո՛ր վայր նեղութեանց հասանես եւ խռովութեանց. (՟Ա. Մակ. ՟Զ. 11։)
Յահէ նորա խռովեցան։ Ահիւ եւ խնդութեամբ բազմաւ։ Անկաւ ահ ի վերայ նորա։ Եղեւ ահ ի վերայ ամենեցուն՝ որ լսէին զայս։ Լի եղեն ահիւ։ Ահ կալաւ զամենեսին։ Ահ պատեաց զնա։ Ահիւ մեծաւ տագնապէին։ Աշակերտ Յիսուսի ի ծածուկ վասն ահին հրէից։ Ահ եւ երկիւղ եւ սոսկումն մարմնոյ։ Յահ եւ յերկիւղ եւ ի դողումն. եւ այլն։
Է՛ միոյ, եւ է երբեմն՝ զի երից երեւոյթ։ Պտղոց անբերութիւն եղեալ բազում ժամանակս, է՛ր երբեմն՝ վասն բազում անչափ թօնից անձրեւաց, եւ էր երբեմն վասն խորշակի եւ խռովութեան. (Փիլ. իմաստն.։)
Լցին զզօրսն խռովութեամբ, եւ լի արարին ահիւ եւ դողութեամբ. (՟Գ. Մակ. ՟Զ. 15։)
Ակն ընդ ական։ Ոչ դարձցի ակն իմ ի տեսանել զբարին։ Եւ ական չէր տեսեալ զիս։ Խռովեցաւ ի սրտմտութենէ ակն իմ։ Պահեա՛ զիս որպէս բիբ ական։ Ակն իմ իջոյց արտասուս, կամ արտօսր։ Միով ակամբ քով։ Ճրագ մարմնոյ ակն է։ Զի՞ տեսանես զշիւղ յական եղբօր քոյ։ Զոր ակն ոչ ետես եւ այլն։
Խռովեցաւ անդ այս բիծ մեծ. (Եւս. պտմ. ՟Է. 3։)
Խռովեալք ընդ բանին։ Զգեցաւ մազեղէնս մերկ ընդ անձինն. այսինքն ի վերայ մարմնոյն. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ե. եւ ՟Լ՟Ը։)
Ահեղ իմն է տեղիս այս։ Այլք այլ իմն աղաղակէին։ Եթէ վասն այլ իրիք խնդիր իցէ։ Վասն խռովութեան իրիք եղելոյ։ Առանց իրիք յանցանաց։ Ի Նազարեթէ մարթ ի՞նչ իցէ բարւոյ իմիք լինել։ Միթէ կարօտացա՞յք իմիք։ եւ ո՛չ իմիք։ Ազնուականի իմն (այսինքն իմիք իրի) ցանկացեալ են։ Բարկութեամբ իմն (այսինքն իւիք)հասեալ ի տեղի անդր։ Եւ ոչ միով իւիքհանգիստ գտաւ.եւ այլն։
(Արմատ ձայնիցս Խըռով, Խռովութիւն. լծ. եւ գրգիռ, հեռ. ռմկ. խըռխըռ) ἁπειθών inobediens διάστροφος perversus. անսաստ. հեստ. Ըմբոստ. անսանձ. ստահակ. անհնազանդ. խեղաթիւր.
Ամենայն ինչ ձեր սիրով լինիցի. որպէս թէ խռովեալ էին. նաեւ առ այնոսիկ որք խեռիւ էին. (Ոսկ. ՟ա. կոր.։)
Խոր մոռացումն, կամ տխրութիւն, թմբրութիւն, խաւար, խաղաղութիւն, խռովութիւն, թշնամութիւն, աղքատութիւն. (Իմ. ԺԶ. 11։ Ագաթ.։ Նար. ՁԵ։ Սարգ. յկ. Դ. եւ Սարգ. ա. պետ. Զ։ Վրք. հց.։ Յհ. կթ.։)
Ժողովեաց որպէս ի տիկ զջուրս ծովուն, եւ դնէ ի խորս (կամ ի խոր) զգանձս իւր։ Իրաւունք քո որպէս խորք բազումք (կամ զխորսբազումս)։ Խորք խորոց կարդացին առ քեզ ի ձայն սահմանաց քմց։ Ի խորոց երկրէ միւսանգամ հաներ զիս։ Տեսին զքեզ ջուրք, եւ երկեան. եւ խորք խռովեցան։ Խորք որպէս չգստ վերարկու է նորա։ Ի ծովս եւ յամենայն խորք։ Ցամաքեսցին ամենայն խորք գետոց։ Դատաստան հրով եկեր զխորս բազումս։ Խորք ծածկեցին զնոսա։ Ընկղմեցի ի խորս ծովու. եւ այլն։
Հաւատարիմ նաւապետն յովհաննէս, որ միշտ ի յղեակս կալով՝ չտայր խռովել ի բազմակոյտ ալեաց աշխարհական ծփանացն. (Վրք. ոսկ.։)
Կաշառն ոչ միայն կոյր առնէ, այլեւ զկեանս քաղէ. եւ ստուգաբանի՝ կայ շառ, որ է ամբոխ եւ խռովութիւն (իբր թ), եւ շարաւանդ ոտից (որպէս ձար). (թո՛ղ զի եւ արաբ. կամ, է չար, չարք)։
Եթէ ոք միտ եդեալ մեղմով ուշ ի կուրծս (կայցէ), գտանէ։ Յայնպիսի նեղութեանց եւ խռովութեանց որպէս ի մէջ բազում խաղաղութեանց՝ ուշ ի կուրծս քաջալերէին. (Վեցօր. ՟Ե։ Ոսկ. ապաշխ.։)
Այս ջան է առ առաջի իմ, մինչեւ մտից ի սրբութիւն աստուծոյ։ Ամենայն բան ջանիւ։ Վասն բազմացն հաճութեան ջան յանձն առաք։ Եւ անդ լինէր ոչ սակաւ ջան եւ վտանգ խռովութեան քաղաքին։ Յիշէր եղբարք, զվաստակն մեր եւ զջան.եւ այլն։
Որ խռովեմ զծով, եւ գոչեցուցանեմ զալիս նորա։ Ընդ ամեհի ալի կամիցի ճանապարհորդել։ Անսաստ ալիք ծովու։ Իբրեւ զծով ալեօք կուտակեալ։ Այդրէն ի քեզ խորտակեսցին ալիք քո։ Այն ինչ կամէր ի վերայ ալեաց ծովու սաստել. եւ այլն։
Նմանութեամբ՝ Յոյզք կրից. խռովութիւն. հարէքէթ, իզդիրապ.
Ընդ լուրն խռովէին։ Ծանր թուի քեզ լուրնոցա բարեպաշտութեանն (Շ. մտթ.։ Լմբ. ատ.։)
Լուայ զձայն քո ի դրախտի աստ։ Ականջ խլից լուիցեն։ Որ ունիցի ականջս լսելոյ, լուիցէ։ Որ զբանն աստուծոյ լսեն եւ առնեն։ Լուարուք զբան տեառն։ Լուարուք (այսինքն լուայք), զի ասացաւ։ Լսելով լուիջիք, եւ մի՛ իմասջիք։ Զձայն նորա (հողմոյն) լսես։ Լուան ի նմանէ։ Ի տեառնէ լսեմ զայսպիսի բանս։ Որք զսիցեն զանուանէ քումմէ, խռովեսցին։ Լուան զմանէ ազգք։ Զորմէ այսպիսի իրս լսեմ։ Լուաւ զլուր.եւ այլն։
Զխազմ եւ զխռովութիւն եւ զպատերազմ բառնալ ի միջոյ. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ե.)
Ծով ռահինախռով նաւակառոյց ծուփ միջնալեաց. (Սիւն. տաղ խչ.։)
Զշաւիղս ոտից ձերոց խռովեցուցանեն. ոչտան թոյլ ուղիղ գնալ, կամակորեն. ոչ տան թոյլ ուղիղ գնալ, կամակորեն, ծռեն, ի ծուլութիւն արկանեն. (Գէ. ես.։)
κυμαίνω fluctuo κλυδωνίζομαι fluctibus agitor χειμάζομαι tempestate agitor, molestia afficior βασανίζομαι affligor. Ի ծուփս լինել. ի ծփանի կալ. ծփալ. ալէկոծիլ. ալեօք. կուտակիլ. հողմակոծիլ. տատանիլ. խռովիլ. աղմկիլ.
ըստ օրինակի խռովութեան մրրկաց ծովու ծփեցայ։ Ի կոծ մրրկաց ծփիմ։ Թէ զծփեալս հաստատեսցես. (Նար.։)
Անուն հողմոյ՝ որ խռովէ զօդս.
ընդ կոյսս հարկանելոյ, եւ ազգեաց խռովելոց. (Ագաթ. յռջբ։)
Խռովութիւնք յամենայն կուսաց կային ի վերայ։ Ի մէջ կուսէ ամենայն տնչ ի գլուխ ել։ Չի՛ք ինչ ի քէն կուսէ նենգութիւն։ Ոմն ի սորա կոյս, եւ ոմն ի նորա. (Ոսկ. մ. Ա. 7։ Գ. 6։ եւ Ոսկ. բ. տիմ. եւ Ոսկ. եբր.։)
Ձայն արար կաքաւ։ Ձա՛յն առ, ճի՛չ բարձ։ Ձայն առին՝ սկսան օրհնել։ Ձայնս արկցեն քաղաքքն խռովեալք։ Յառա՛ջ կացցէ, ձայն տեցէ։ Ձայն ետ ի ճակատ իսրայէլի։ Միմեանց ձայն տալոյ, եւ այլն։
Խռովեցան յաղթ ջուրք. (Ամբակ. ի սղ.)
Մեծ յոյզք խռովութեան եղեալ. (Խոր. ՟Բ. 11։)
Բարկացաւ յոյժ։ Խնդացին յոյժ։ Երկեան կամ տրտմեցան կամ երկեաւ կամ զարմացան յոյժ։ Անձն իմ յոյժ խռովեցաւ.եւ այլն։
Գնասցես յուսով խաղաղութեամբ։ Է՛ յոյս, որ խռովեցուցանէ զմեզ, յորժամ պատուհասի ակն ունիմք. (Լմբ. առակ.։)
Եղեւ նիւթ բարկութեանն աստուծոյ։ Տայ օրէնս նիւթ ինքնիշխանութեան։ Նիւթ լիցի անապատն մեծամեծ սքանչելեաց. (Վրդն. պտմ. եւ Վրդն. ծն. եւ խռովութեան. Երզն. մտթ.։)
(իբր Խմոր այլաբանական) Խառնակութիւն. շփոթ. աղմուկ. խռովութիւն. գժտութիւն.
Սկսկաւ շմորն եւ խռովութիւն ի մէջ թագաւորացն։ Կալաւ շմոր, եւ մաքառեցաւ ընդ պապն։ Յանկ ածեալ զամենայն շմորս եւ զկռիւս իւր. (Մարթին.։)
ՇՄՈՐ. ա. Խառնակ. խռովեալ.
Շմոր ծով, նաւ խռովեալ. (Շիր. ՟Բ. ըստ Լեհ.։)
σύγχυσις, ταραχή, στάσις (լծ. եւ σπουδή ). confusio, perturbatio, seditio, studium partium, factio. վր. շփո՛թի. (գրի եւ Շփոյթ. որպէս թէ շփումն ընդ միմեանս. կամ փոյթ յաղթասիրութեան, շտապ եւ խուճապ. արմատն եւ Շիփ) Շփոթութիւն. խառնակութիւն. խռովութիւն. աղմուկ. վրդով. պղտորումն. իրարանցում, տակնուվրայ ըլլալը.
Ոսկր յոսկերաց իմոց, եւ մարմին ի մարմնոյ իմմէ։ Հանջի՛ք եւ զիմ ոսկերս աստի ընդ ձեզ։ Յօշեաց զնա ոսկերաց իւրոց յերկոտասան մասն։ Խռովեցան ոսկերք իմ։ (Դաշտն) լի էր ոսկերօք մարդկան. եւ շրջեցոյց զիս շուրջ զոսկերօքն։ Մերձեցաւ ոսկր առ ոսկր առ իւրաքանչիւր յօդս. եւ այլն։
Սիրտ իմ ջեռաւ յիս։ Սիրտ իմ խռովեցաւ յիս։ Եւ առ յովաբ երես նետս, եւ հար զնոսա ի սրտի աբեսողոմայ։ Եհաս ի սիրտս նոցա։ Եթէ սիրտ մեր ոչ ստգտանիցեն զմեզ։ Սիրտ սուրբ հաստատեա յիս աստուած։ Յամենայն սրտէ։ Յամենայն սրտից ձերոց։ Այր ըստ սրտի իմում։ Խորհուրդք չարք ելանեն ի սիրտս ձեր։ Սրտիւք մերովք.եւ այլն։
Ցո՛ր վայր նեղութեանց հասանես եւ խռովութեանց. (՟Ա. Մակ. ՟Զ. 11։)
Զուգահաւասար տարմիցն ի վերայ մարախոյ՝ այնպէս սատակեաց զխռովիչն. (Նչ. քեր.։)
Անցանել ընդ խռովութիւն երկիւղին՝ աղերսիւ՝ եւ ողբովք. (Լմբ. սղ.։)
ԱՄԲՈԽ. θόρυβος, στάσις. tumultus, seditio, perturbatio, περίστασις turba circumfusa, calamitas Աղմուկ. խռովութիւն. շփոթութիւն, խառնակութիւն, իրար անցում. զալէպէ. գալապալըգ. վէլվէլէ. գարըշըգլըգ. ֆէսատ. ֆիթնէ.
Խռովութիւնս ամբոխից. (Նար.։)
Ազատեալք յամբոխից եւ ի խռովութեանց. (Յճխ.։)
Ամբոխ արարեալ՝ խռովեցին զքաղաքն. (Գծ. ՟Ժ՟Է. 5։)
Որ ոչ է խեռ, կամ է անխռով. հանդարտ.
Անխեռ եւ անխռով եւ անպատերազմ։ Այլքն ամենայն կացին մնացին անխեռք եւ առանց խռովութեան։ Յանխեռ եւ յանհակառակ կեանս. (Փիլ. իմաստն.։) (յն. լոկ՝ անխռով, ἁστασίαστος)։
Ազատ ի հոգոց. անզբօս, անզբաղ. անկասկած. անքոյթ. յապահովացեալ. աներկիւղ. անխռով. հանդարտ. ἁμέριμνος. curis vacuus, securus. սաքին. գայտսըզ. էմին. տաղտաղասըզ.
Անտար վրիժագործութիւն։ Անտար խռովութիւն. (Պիտ.։)
ԱՊՇԵՊ կամ ԱՊՂԵՊ. Բառ անյայտ. թերեւս իբր Ապշոպ, Շփոթ. ամբոխումն. յոյզք խռովութեան. վարանք.
ԱՊՇԵՊ կամ ԱՊՂԵՊ. Բառ անյայտ. թերեւս իբր Ապշոպ, Շփոթ. ամբոխումն. յոյզք խռովութեան. վարանք.
ԱՊՇՈՊ որ եւ ԱՊՇԵՊ. Շփոթ. խռովութիւն. աղմուկ.
Որպէս թէ Բուռն շոպեալ, սաստիկ բրդեալ. խռովայոյզ. խառնակ.
παροξύνομαι exacerbor Խոժոռիլ. դժկամակիլ. խռովիլ. կագել. թթուիլ. աւրըւիլ.
Գոչեա՛. եւ ասեմ, զի՞նչ գոչեցից։ Զի՞ գոչես առ իս։ Գոչել առ աստուած։ Ի մէջ արձագանգաց գոչեսցեն։ Գոչել ուրախութեամբ։ Դիմեսցեն իբրեւ զառիւծունս։ Գոչեսցեն եւ յարձակեսցին։ Զոր օրինակ գոչեսցէ առիւծ։ Գոչեցին եւ խռովեցան ջուրք նոցա։ Գոչեսցեն ալիք նորա։ Ձայն նոցա իբրեւ զծով գոչեսցէ։ Մկանունք ազդաց բազմաց իբրեւ զջուր գոչեսցեն, եւ այլն։
Ոչ խռովին աղիք իւր ի վերայ նորա, եւ գորովն ոչ տոչորէ զնա. (Հց. աթ. կիւրղ.։)
ԳՌՂԻԼ. Կծկիլ որպէս գռուզ. խռովիլ. շուտարիլ.
Խռովեալ դողացին սիրտք մեր. (Եփր. ել.։)
Ծանր է լեզուին յանցանք, եւ դիւրին. սորին զգոյշքն անխռով մնան. (Լմբ. առակ.։)
Զի եւ հարք յաղագս մանկանց զանբժշկականն ախտացելոցն խռովին եւ զկծին. (անդ։)
Տրտմեալ խռովեալ մեծաւ թախծիւ. (Եփր. ել.։)
ԹՆԴԵՄ ԹՆԴԻՄ, եցայ. ձ. ἑμπηδάω, ἑξάλλομαι insilio, subsilio, resilio ἁνακινέομαι exagitor Թունդ, կամ թինդ, այսինքն թնդիւն կրել. թնդալ. դղրդիլ, դղորդիլ. շարժլիլ. ընդոստնուլ. սասանիլ բախմամբ. խռովիլ. թընտալ, թունտ ելլալ. (որպէս եւ լտ. թո՛ւնտօ է բախել).
Ո՞րպէս ի ներքուստ սիրտն թնդէ եւ խռովի. (Ոսկ. մ. Բ. 28։)
հերովդէս ի յիրաւի խռովէր, քանզի թագաւոր էր. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 6.) յն. εἱκότως jure.
Խռովեցաւ նա լեզուով իւրով միայն. (Եփր. համաբ.։)
(լծ. յն. ղալի՛նիօս). γαλήνιος, γαληνός, ἠσυχός, ἠσύχιος (յորմէ սուքիաս) tranquillus, quietus, placidus Հանդարտ. անդորր. անքոյթ. անխռով. պարզ.
στασιάζω seditionem excito, dissideo ἁντιλέγω contradico φιλονεικέω rixor, contendo. Խեռ լինել. խեռութիւն ցուցանել. ստահակիլ. ստամբակիլ. ըմբոստանալ. անսաստել. դիմախօսել. հակառկիլ. եւ Գրգռիլ յապստամբութիւն. խռովութիւն յուզել.
Դիմոսթենէս յոտն կացեալ, եւ ակնարկութեամբ ձեռինն իւրոյ զբազում ամբոխ խնջոյին դադարեցուցեալ՝ ասաց։ Աղեքսանդրի լուեալ զխնճոյ խռովութեան. (Պտմ. աղեքս.։)
ἑκσυνάγω congrego, refero, confero եւ ταράσσω, -ττω turbo, conturbo απαρασύρω praepostere traho. Խուռն կոտակել. բարդել. դիզել ի վերայ միմեանց. խճողել. խուճապաւ խռնել. եւ Խառնիխուռն շփոթել. խռովե.
Ծորեսցէ իբրեւ զջուր անպիտան։ Խռովեցաւ սիրտ իմ, եւ ծորեաց ի տեղւոջէ սերմն ի մարմնոյ իւրմէ։ Ծորեսցին աչք նորա ի կապճաց իւրեանց. (Իմ. ՟Ժ՟Զ. 29։ Յոբ. ՟Լ՟Է. 1։ ՟Լ՟Ը։ 30։ Ղեւտ ՟Ժ՟Է. 3։ Զաք. ՟Ժ՟Դ. 12։)
Ծրդեալն ներկեալ ասի, աղտեղեալ եւ շաղախեալ. գուցէ նմանութեամբ բորոյ ծաւալելոյ, որ եւ յիշի սատակութենէ ամօթոյս ծրդիմ. իմա՛ շառագունիլ, կամ խռովիլ։
Հանապազ ի խռովութեան եւ ի ծփանի կան. (Վեցօր. ՟Գ։)
կրթի ի քակտումն խռովութեամբն. (Առ որս. ՟Գ։)
Յոմանց միջի յաղագս մատակաց ընդ միմեանց ոխակալութիւն եղեւ խռովութեամբ ... սատակել զնոյն ինքն իսկ զագարակին մատակսն, վասն որոյ եւ կռիւն իսկ էր. (Նիւս. ի սքանչ.։)
ἁτμίς vapor ὀμίχλη fuligo λαίλαψ , καταιγίς procella, tempestas, turbo συστροφή conversio, contorsio. Մրուր կամ մուր ցնդեալ յօդս հողմակոծեալս. շոգի՝ գոլորշի՝ ծուխ ցնդեալ եւ ծփեալ. փոթորիկ. խռովութիւն օդոց, եւ ալէկոծութիւն ծովու.
Յածեցուցեալ զմիտսդ՝ խռովէիր։ Յածեցուցեալ զմիտս ի բազում յուզմունս խնդրոց. (Փարպ.։)
Եւ ո՛չ նշխար խռովութեան կամ երկիւղի յայնժամ սրբոցն մնասցէ. (Լմբ. յայտն.։)
Գազանք որջիցեն ի խռովական սրտի. (Վրք. հց. ՟Ը. ձ։)
Զարմացուցանէ չքնաղ իրօքն։ Նոր իմն եւ չքնաղ իրս յայտ առնէ։ Յոյժ խռովելոց էին զնոսա իրքն նորք եւ չքնաղք։ Զչքնաղից, եւ արտաքոյ քան զյոյս եւ զակնկալութիւն՝ իրաց դիպելոց. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 3. 4։)
Պնդեալ է երթալ նա ընդ նմա։ Պնդեցան կամօք իւրեանց, եւ ոչ կամեցան դառնալ։ Պնդէին եւ ասէին, թէ խռովէ զժողովուրդս։ Ասեն ցնա, մոլիս. եւ նա եւս պնդէր, թէ այդպէս է։ ինքեան ոչ իմանան զինչ խօսին, եւ ոչ վասն որոց պնդեալն են. (Հռութ. ՟Ա. 18։ Երեմ. ՟Ը. 5։ Ղկ. ՟Ի՟Գ. 5։ Գործ. ՟Ժ՟Բ. 15։ ՟Ա. Տիմ. ՟Ա. 7։)
Զսիրտ սառեալ մի՛ խռովեր. (Սիր. ՟Դ. 3։) (նորն, տառապելոյ. յն. ցասուցեալ, կամ սրեալ)։
Ամենայն սատարք անօրենութեան խռովեցան. (՟Ա. Մակ. ՟Գ. 6։)
θόρυβος tumultus. Խռովութիւն ամբոխի. աղմուկ. խառնակութիւն. շփոթ. յոյզք.
Պատրոյդ ճրագի. որ ծծեն քամեն զիւղն առ ի կերակուր հրոյ։ Քամեցին զմրուր սրտմտութեան, եւ զբաժակ խռովութեան. (Վեցօր. ՟Գ։ Յհ. կթ.։)
Կոծեալ՝ ծփեալ՝ բախեալ յալեաց. խռովեալ. ուր իցեն յոյզք ինչ եւ ծփանք. չալգանըճը. մուղդարիպ.
Մինչդեռ ալէկոծն ծովածուփ իցէ ի մէջ բազում փորձութեանց։ Նմանեալ իսկ էր ծովածուփ ալէկոծն խռովութեանց։ Ակնկալցեն ամենայն հոսանաց, եւ ալէկոծ ծփանաց։ Հեղձեալ ի ծով աշխարհիս ալէկոծ կենօք. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 24։ Եղիշ. ՟Բ։ Մաշկ.։ Երզն. մտթ.։)
Ախոյեան ընդդէմ իմ հանին զյուսահատութեան խռովութիւնն։ Նորա է մարտն եւ կռիւն, նորին եւ յաղթութիւն ի վերայ անմարմին ախոյանիցն. (Լմբ. սղ.։)
իբր աղմկական. խռովական, խառնակ.
Աղկիովն թռչուն առ ծովեզերբ բնակէ։ Դադարէ ծովն ի խռովութենէ, մինչ տկար թռչունն աղկիոն թխէ զձուս զեօթն օր։ Նաւորդքն զաւուրսն զայնոսիկ յանուն աղկիոն թռչնոյ անուանեն, եւ այսպէս կոչեն, աղկիոնի տեսակ՝ աւուրք. (Վեցօր. ՟Ը։)
ԱՂՄԿԵՄ ԱՂՄԿԻՄ. ταράσσω, θορυβέω, κυκάω , ἑκκρούω, συμφύρομαι, turbo, conturbo, confundo, misceo Լնուլ աղմկաւ. վրդովել. խառնակել. շփոթել. խառնել. խռովիլ, վրդովիլ. տակնուվրայ ընել՝ ըլլալ. ալթիւսթ եթմէք՝ օլմագ.
Աղմկել զմիտս նոցա։ Աղմկէին զամենայն՝ ի վեր եւ ի վայր յեղյեղլով։ Երկիւղիւ եւ խռովութեամբ բազմաւ ըմբռնեալք աղմկէին։ Մի՛ աղմկեսցիս, քանզի զիջման էր եղեալ իրքն. (Ոսկ. յհ.։)
σύγχυσις, θόρυβος, σύστασις, ἁηδία, confusio, tumultus, turbatio, seditio, molestia Խառնակութիւն. շփոթութիւն. ամբոխումն. խռովութիւն. ապստամբութիւն. վրդովումն իբր ալեօք եւ աղաղակաւ. իրար անցում. գարըլըգլըգ. վելվելէ. անապապա կիւնիւ. իզդիրապ. իխթիլալ.
Նաեւ զմեր կեանս աղմկով եւ խռովութեամբ լնումք. (Բրս. հց.)
Աղմկաւ եւ խռովութեամբ։ Աղմուկ շփոթից. (Խոր.։)
ԱՂՄՈՒԿ ԱՌՆԵԼ, ԳՐԳՌԵԼ, եւ այլն. Յարուցանել զխռովութիւն.
Ռամիկ խռովչացն եւս ի հանդիսի անցեալ՝ գրգռէին զաղմուկ. (Յհ. կթ.։)
ԶԱՂՄԿԱՒ ԼԻՆԵԼ. θορυβέω turbor, tumultuor Աղմկիլ. խռովիլ. զբաղիլ յաղմուկս շփոթից.
αἱσχύνομαι, καταισχύνομαι, ἑντρέπομαι. pudefio, erubeso, perturbor Ամօթ կրել. զամօթի հարկանիլ. պատկառիլ. շառագունիլ. խռովիլ. ամըչնալ, խպնիլ, կարմրիլ. ութանմագ. առլանմագ. գըզարմագ.
Թուի ամպուռք, ամպուռոյցք. կամ րոպէ՝ այս ինքն արկած՝ ամպոց. տրոփումն ամպոց. ամբոխումն օդոց. մրրիկ. փոթորիկ. եւ ամենայն խառնակութիւն, վրդով, յոյզք. խռովութիւն. κηδοιμός tumultus, turba ըստ մեզ նաեւ turbo, procella. գայ, գըյամէթ, գառսամպա, գարըշըգլըգ. քիւթիւրտիւ. փաթըրտը. Ըստ նախկին նշանակութեան կարծին բանքս.
Ամպրոպք՝ խռովութեան եւ վրդովման անուն է, որպէս յամպս է տեսանել. յորժամ որոտմունք լինին եւ կայծակունք. (Լծ. նար.։)
Ամպրոպ խռովութիւն եւ դառն սուգ հասեալ։ Զի եւ ամպրոպ խռովութիւն դարձցի. Ճ. ՟Ա. յերիս տեղիս. իսկ Ճ. ՟Բ. ի միումն ունի.
Ամպրոպ խռովութեանս"։
Չի՛ք անդորր ի բերիլն ընդ երկիր։ Անդորր եւ մխիթարութիւն եղեւ։ Անդորր եւ հանգիստ են մեզ ամենայն նեղութիւնքն։ Չէ՛ յանդորր, այլ ի մահուն երկիւղէ խռովեալ. (Լմբ. սղ.։)
Անխռով եւ անզայր միտս կա՛լ. (Վրք. հց. ձ։)
Նոյն է ընդ ԱՆԶԲԱՂ. (լծ. եւ յն. անբէրի՛սբաստօս ոչ այսր անդր ձգձգեալ). Ազատ իբր ի զբօսանաց ալեաց. անխռով. հանդարտ. ասուտէ. րահաթ. տաղտաղասըզ. ἁπερίσπαστος, ἁμετεώριστος. non distractus.
Ի Տեառնէ ժամանեալ անզեղջ խռովութիւն ի վերայ Ադամայ. (Զքր. կթ.։)
Ազատ ի խռովութենէ. անշփոթ. անվրդով. խաղաղ. հանդարտ. քէմալի րահաթ իլէ.
Զանխռովն Աստուած ի խռովութիւն է շարժեալ. (Մանդ. ՟Ժ՟Բ։)
Անեղանելի բնութեան եւ անխռովի. (Փիլ. լին.։)
Վասն անխռով առնելոյ զքեզ՝ հալածեցի զնա յաշխարհէ. (Խոր. ՟Բ. 78։)
Անխռով յապահովութեամբ։ Յանխռով հանգստարանի. (Պիտ.։)
Կերակուր անխռով. (ՃՃ.։)
Պահեսցէ զմեզ անխռովս ի տուէ եւ գիշերի. (Ժմ. որ լինի եւ մ։)
cf. ԱՆԽՌՈՎԱԲԱՐ.
Անհաշտ խռովութեամբ. (Յհ. կթ.։)
անշարժաբար. ἁκινήτως, ἁκατασείστως. immobiliter, immoto animo. Առանց շարժելոյ. հաստատութեամբ. անխռովաբար. առանց այլայլութեան.
Եւ Անխռով. անվրդով. անյողդողդ.
εὕδιος, ἁκύμαντος, γαλήνιος. tranquillus, fluctibus non agitatus, sedatus (լծ. հյ. հանգիստ. անգայթ. անսայթաք. անխութ յն. ագի՛մադօս. եւ պրս. ասուտէ. լտ. սո՛ւտում). Հանդարտ. խաղաղ. անխռով. անվտանգ. անալէկոծ. որ է եւ առնէ յապահովս. տալ խասըզ, եմին, սաքին.
Յաշխարհի էր, եւ աշխարհ նովաւ եղեւ, եւ աշխարհ զնա ոչ ծանեաւ։ Զպատրաստեալն ի սկզբանէ աշխարհի։ Գիտել զհաստատութիւն աշխարհի։ Հաստատեաց զաշխարհ։ Զամենայն թագաւորութիւնս աշխարհի։ Սով մեծ լինել ընդ ամենայն աշխարհ։ Որք զաշխարհ խռովեցին։ Դատել զաշխարհս արդարութեամբ։ Հանդերձելոյ աշխարհին։ Զհանդերձեալ աշխարհ։ Բազմութիւն իմաստնոց՝ փրկութիւն աշխարհաց։ Դա է ճշմարտիւ՝ փրկիչ աշխարհաց (յն. աշխարհի)։ Գառն աստուծոյ՝ որ բառնայ զմեղս աշխարհի։ Մի՛ յայսմ աշխարհի, եւ մի՛ ի հաներձելումն. եւ այլն։
Յո՞ր վայր նեղութեանց հասանես, եւ խռովութեան բազմի. (՟Ա. Մակ. ՟Զ. 11։)
Զի՞նչ գործեցեր զայդ։ Մի՛ դիտասցէ ձախ քո, զի՛նչ գործէ աջ քո։ Բերան անդադար՝ գործէ խռովութիւնս։ Մի՛ ինչ գործեր ընդ անձն քո չար։ Յորոց պտհեալ զանձինս՝ բարւոք գործիցէք.եւ այլն։
Իբրեւ զձայն եռանդեան կուտակելոյ խռովութեան ալեաց ծովու. (Ագաթ.։)
Երասանակք կառաց նոցա խռովեսցին. (Նաւում. ՟Բ. 3։)
Ցանկութիւնք ճաշակման ամենայնիւ զբաղեցուցեալ զմիտս իմ խռովէ. (Եփր. աղօթք.։)
Եղեւ խռովութիւն վասն զրկանաց ի քաղցրուսոյց վարդապետէն իւրեանց. (Հ. կիլիկ.։)
Խռովելով խռովեցեր զիս.
Տրտմեալ եւ խռովեալ մեծաւ թախանձիւ դաղձոյց անդրէն. (Եփր. թագ.։)
Մի՛ տար գիտել թշնամւոյն, թէ ի խռովութեան է ընդ քեզ պահապանն քո. (Խոսր.։)
Ի բազում խռովութենէն՝ որ կայր ի սրտին, չէր կարօղ զձայն թողուլ (արձակել, հանել)։ Յորժամ թողոյր (այսինքն աւարտէր) զաղօթսն յեկեղեցին, վաղվաղակի փախչէր ի սենեակ իւր. (Վրք. հց. ՟Դ. եւ ՟Գ։)
Յաղագս իջավանին եղեւ խռովութիւն։ Ճանապարհի իջավանս՝ եղեւ նորայն վախճան. (Խոր. ՟Գ. 39։ Յհ. կթ.։)
Լուծիչ կապանաւոր թախանձանաց, կամխռովութեան, անձից, երկանց, մեղաց մթութեան, յանցանաց, մահու. (Պիտ.։ Յճխ.։ Նար.։ Շար.։ Պտրգ.։ Շ. թղթ.։)
Բանս յանդիմանութեան, եւ լուտացօղ ապառում խռովութիւն ի վերայ արքայորդւոյն ածէի. (Յհ. կթ.։)
որպէս զի եւ բանտապետին ընդ հրաշափառ տեսլեանն եւ լրմանն խռովութիւն լինել. (Նիւս. թէոդոր.։)
Խախտեցին խորտակեցին զորդիսն իսրայէլի։ Խախտէք զիս բանիւք։ Խռովեցուցին զձեզ բանիւք՝ խախտել զանձինս ձեր։ Խախտեցաւ երկիր յերեսաց նորա։ Խախտեցան եւ գնացին։ Տառապեալդ եւ խախտեալդ։ Ժամանակ խախտողաց քոց։ Խախտեցար ի տեղւոջէ քումմէ։ Խախտիցեմ զքեզ գնալ ընդ մեզ։ Ոչ եւս խախտացից զժողովուրդ իմ լիսրայէլ յերկրէ՝ զոր ետու նոցա։ Զկտակն յառաջագոյն հաստատեալ ոչ կարեն խախտել.եւ այլն։
ԽԱՆԳԱՐ. σύγχυσις perturbatio. Գրի եւ ԽԱՆԿԱՐ. Խանգարումն. աւեր. եղծումն. վնաս. շփոթութիւն. յոյզք խռովութեան.
ԽԱՆԴԵԼ. διοχλέω turbo, divexo, molestiam exhibeo. Նեղել. խռովել. չարչըկել.
Նաւ՝ որ խնայի ի խռովութենէ, հանդարտութեամբ գնայ. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 15։)
Յիմարեալք, եւ խուճապիւք խռովեալ. յն. ճիւաղիւք, կամ ուրուական պատկերօք. (Իմաստ. ՟Ժ՟Է. 3։)
Յինքն ամփոփեալ ի զգայութեանցն խուճապոյ։ Երդուլ ի վերայ ստոյ, խուճապիւք խռովութեանց. (Փիլ. բագն. եւ Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. տեսական.։)
Մովսէս ոչ յառաջ քան զխուճապ խռովութեան, եւ ոչ յետոյ, այլ ի՛ մէջ սաստկութեան ծնանէր։ Առ լսողութիւն յոյժ ի ճահ էր տեղն այն, ազատ գոլով ի խուճապից եւ ի զբաղմանց։ Զխուճապն սմ, զոր հասոյց պօղոս հարկցին դիւի. (Ոսկ. գծ.։)
ԽՌՈՎԵՄ ταράσσω, -ττω, συνταράσσω, ἑκταράσσω , θορυβέω turbo, conturbo, exturbo, perturbo συγκινέω commoveo ἁναστατόω seditionem, tumultum excito. որ եւ ԽՌՈՎԵՑՈՒՑԱՆԵԼ. Աղմկել. ամբոխել. վրդովել. ալէկոծել. յուզել. Վեր ի վայր առնել. պղտորել. գրգռել. տակնուվրայ ընել, պղտորել.
Խռովեաց տէր զբանակն եգիպտացւոց։ Վասն օրինացն իսկ իւրեանց՝ յորում խռովեցաք զնոսա, բարկացան նոքա ի մեջ։ Որ յանդուգն է շրթմամբ, խռովէ զանձն։ Ամբոխ արարեալ խռովեցին զքաղաքն։ Խռովեցին զժողովուրդն եւ զերիցունսն եւ դպիրսն. եւ այլն։ Զսիրտ սառեալ(կամ գրգռեալ) մի խռովեր. (Սիր. ՟Դ. 3։)
Համբաւ նորա խռովեան զնոսա. (Ճ. ՟Ա.։)
Մեռանել մարմնով՝ ոչ խռովէ զքեզ. (Նեղոս.։)
Ի հաշտեցուցանելն՝ վերստին խռովեմ. (Նար. ՟Հ՟Ա։)
Խռովեմ զծով, եւ գոչեցուցանեմ զալիս նորա. (Ես. ՟Ծ՟Ա. 15։)
Հողմ սաստիկ յարուցանեալ՝ խռովէր զծովն. (Ճ. ՟Ա.։)
Խռովեցաւ յովսէփ, եւ գալարէին աղիք նորա։ Խռովեցաւ արքայ, եւ ելաց. Խռովեցաւ յոգի իւր իբրեւ զայրացեալ։ Խռովեալ էր բանակն։ Յերկիւղէ նոցա մի՛ երկնչիցիք, եւ մի՛ խռովեսջիք։ Ծովն առաւել եւս խռովեալ էր։ Զի էր ճողովն նոցա խռովեալ։ Խռովեալ է ամենայն երուսաղէմ։ Մի վաղվաղակի խռովել ձեզ ի մտաց. եւ այլն։
Առ խռովեցելոյս իմ հանդարտութիւն։ Անդորրիչ խռովեցելոյս իմ հանդարտութիւն։ Անդորրիչ խռովեցելոյս. (Նար. լ. ՟Լ՟Բ։)
cf. ԽՌՈՎԵՄ.
ταράσσων, συστασιαστής conturbans, seditiosus. որ եւ ԽՌՈՎԵՑՈՒՑԻՉ. Վրդովիչ, խռովարար.
Հրձիգ արար զխռովիչսն ժողովրդեան իւրոյ։ Ժողովեցան առ նա ամենայն խռովիչք ժողովրդեանն։ Բարբաբբա՝ կապեալ ընդ խռովիչսն։ Ապականիչ եւ խռովիչ ամենայն հրէից. (՟Ա. Մակ. ՟Գ. 5։ ՟Է. 22։ Մրկ. ՟Ժ՟Ե. 7։ Գծ. ՟Ի՟Դ. 5։)
Հրամանայ խռովչի. (Մծբ. ՟Գ։)
Բռնանայր բռնութիւն խռովչացն. (Եւս. պտմ. ՟Բ. 20։)
Ռամիկ խռովչացն եւս ի հանդիսի անցեալ. (Յհ. կթ.։)
Ուր իցեն ծուփք. ծփեալ. ծփալի. ալէկոծ. յուզեալ. խռովայոյզ.
Ծփական արշաւականք հնից, կամ խռովութիւնք կենցաղական զբաղմանց. (Յհ. կթ.։ Նար. ՟Ժ՟Բ։)
Խռովութիւնք ... հերքին. (Խոր. ՟Ա. 27։)
Հերքիչ խռովութեան, կամ ախտից, կամ աւազակաց. (Յճխ. ՟Ժ՟Ա։ Շ. բարձր.։ Արծր. ՟Ե. 11։)
Խռովէր, մտախոհ լինէր, գուցէ խաբէութիւն ինչ իցէ. (Բուզ. ՟Դ. 8։)
Ծփել մրրկօք. խռովել.
συστρέφομαι convertor, contorqueor. իսկ մրրկել, καταιγιδώδης procellosus. Ծփիլ մրրկաւ. յուզիլ. խռովիլ. փոթորկիլ. պտոյտքիլ. ոլորտանալ.
ՅՈՒԶԵԼ. ταράσσω, -ττω turbo, conturbo ἑξαγείρω, διερείγω, στασιάζω, παρέχω suscito, wxcito, concito, seditionem moveo եւ այլն. Վեր ի վայր առնել. շարժել. խառնել. յեղյեղել. շարժլել. խռովել. աղմուկ յարուցանել. վրդովել. շփոթել. խարբալել. գրգռել. արծարծել.
Նքողեցայ ես՝ այս երրորդ օր. (՟Ա. Թագ. ՟Չ. 13. յն. խռովեցայ ի ներքուստ։)
Շփոթիլ. խռովիլ. գժտիլ. որ եւ ՇԼՄՈՐԻԼ, կամ ՇԸՄՈՐԻԼ.
Շշնջեցին զխրատ քո, այսինքն խռովեցան վասն խիստ խրատուն քո. (Գէ. ես. յԵփրեմէ.։)
Խռովարկուք, բաժանակամք, եւ ոտնհար գայթակղութեան. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
cf. ՊԱԿՆՈՒՄ, մանաւանդ՝ ըստ որում Ահաբեկ լինել. խռովիլ. ἑλαύνομαι impellor, exagitor πάσχω patior, efficior ἱλιγγιάω vertigine laboro, conturbor.
Ոչ միայն պակչի ոչ ընդ իրսն, այլ որ բնաւ ի յիշատակս նոցա առանց խռովութեան հաստատեալ կայ. (Եւագր. ՟Ը։)
Դողացան պարսիկք ի քաջասրտութենէ նորա խռովեցան. (Յուդթ. ՟Ծ՟Զ. 12։)
Ծով զմիտս անդադար գոզմամբ ձայնի սահանացն խռովեցուցանէ։ Սահանք տրտմութեան, աշխարհածուփ խռովութիւնք. (Պիտ.։)
(իբր ի հեստութիւն հակ, կամ ըստ հակեալ. լծ. եւ յն. սդասի՛օտիս. լտ. սէտիցիօ՛զուս) ἅτακτος inordinatus, incompositus moribus, petulans. Անսաստ. ստամբակ. անկարգ. անխրատ. անառակ. խռովարար. խեռ. ըմբոստ. յանդուգն. խիստ.
ՏԱԳՆԱՊԱՒ մ. ταχέως, ῤοιζηδόν prospere, festinanter, subito, cum magno impetu. Ստիպաւ. շտապաւ. ճեպով. աճապարելով. խռովեալ սրտիւ. այլայլմամբ. արտորնօք, սրտադողով.
λυπέομαι, συλλυπέομαι tristor, moereo, doleo σκυθρωπάζω vultu tetrico et tristi sum στυγυάζω pro inviso habeo ἁθυμέω animum despondeo եւ այլն. Տրտում եւ տխուր լինել. տրտմութիւն կրել. տխրիլ. թախծիլ. խռովիլ. նեղիլ. վշտանալ. դժուարիլ. զչարիլ. խոժոռիլ. տրտմիլ, ցաւիլ, երեսը կախել, նեղանալ.
Ցասկոտ եւ խռովասէր միտս ունելով՝ բարկացեալ էր ի վերայ նոցա. (Ոսկ. գծ.։)
Խռովեսցին կղզիք ծովու ի քերքերլոյն քումմէ. այսինքն ի հերքմտնէ, ի ելք կամ տարագրութիւն. ἕξοδος, ἑξοδία.
Որպէս քուքալ. յոգւոց հանել. փղձիլ. խռովիլ յոգին.
θορηβέω, ταράσσω, συγχέω. turbo, conturbo, perverto, contundo Խռովեցուցանել. աղմկել. վրդովել. շփոթել. խառնակել, տակնուվրայ ընել. գարըշմըրմագ. ալթիւսթ եթմէք.
ταράσσομαι. turbor, κυμαίνομαι. fluctuo, aestuo Խռովիլ. վրդովիլ. աղմկիլ. ծփիլ. յուզիլ. խառնակիլ, տակնուվրայ ըլլալ. գարըշթըրմագ. ալթիւսթ եթմէք.
Ամրանալ հանապազ յանխռով հանգստարանի. (Պիտ.։)
ἅνοχλος, ἁστασίαστος, turba et seditione carens Հեռի յամբոխէ եւ յամբոխմանէ. անխռով. անվրդով. հանդարտ. սաքին, ղաչէպէսիզ.
Զանամբոխ եւ զանխռով կամսն մեզ նշանակէ. (Ոսկ. յհ.։)
Անխռովութեամբ ... անախտութեան բարուց զանբքալին (վիճակ) ունելով. (Փիլ. նխ. ՟ա.։)
Բերան անդադար՝ առնէ (կամ գործէ) խռովութիւնս. (Առակ. ՟Ի՟Զ. 28.) յն. անյարկ. ἅστεγος. non tectus, sine tecto.
Անզգալի է ինձ այդ խորհուրդ եւ խռովեցուցիչ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Ուր չիցէ շշուկ կամ ձայն ամբոխի. անխռով. խաղաղական.
Ի հալածանաց եւ ի խռովութեանց անպարապ պատահեցան. (Մխ. դտ.։)
ἅθολος, ἁθόλωτος, ἁνεπιθόλωτος. non turbidus, non turbatus, limpidus, tranquillus. Ոչ պղտոր. ոչ պղտորեալ. յստակ. վճիտ. անխառն. եւ Հանդարտ. անխռով.
Զոր միութիւն քրիստոնէից խրատեցաք հեթանոսաց ընդդէմ ցանկ արկանել, զայն միմեանց անջրպետ ձգեմք։ Անջրպետ ձգել զթշնամութիւնն։ Զխռովութիւնն անջրպետ սիրոյն ձգել։ Յայս զբաղանացս անջրպետ լինի նմա բազում անգամ սատանայ. (Լմբ. ատ.) եւ (Լմբ. պտրգ.) եւ (Լմբ. սղ.։)
Հրովարտակօք անսրբովք զաշխարհս խռովեցուցին. (ՃՃ.։)
Ազատ ի վրդովմանց. անխռով. անշփոթ. անքոյթ. անդրդուելի.
Բանս յանդիմանութեան եւ լուտացող ապառում խռովութիւն. (Յհ. կթ.։)
θορύβομαι tumultuor Խռովիլ. ամբոխիլ. աղմկիլ. յապշոպ անկանել. շփոթիլ.
Առաքեալ խռովարար. (Նար. ՟Ժ՟Զ։) Որպէս եւ Սուտ առաքեալք. եւ այլն։
Ծովն օրինակէ զայս բազմալի կենցաղս. Զխռովական կեանս եւ զբազմալիս՝ ծովու նշանակէ անուամբ. (Լմբ. յայտն.։)
Մի ինչ խռովիցիս եւ մի գազանիցիս, այլ մեղմով տայցես պատասխանի։ Ցասկո՞տ իցես, մեղացն գազանեսջիր. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 13։ Եփես. ՟Բ։)
Հիւանդանայր ախտիւ բարկութեանն, եւ դժգմնէր։ Այսքան չարչարեցաւ, եւ ոչ դժգմնեցաւ։ Դժգմնի ի տեսանելն զսպիտակութիւն հերացն։ Խռովեալ սիրտն, ամբոխեալ մաշկի դէմք երեսացն, եւ հայեցուածք դժգմնի. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. առակ.։)
Քաղաքն խռովեցաւ, եւ թագաւորն դիւացաւ խնդրել զանձն մանկանն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 8։)
ԴՂՈՐԴԵՄ ԴՂՐԴԵՄ. σείω, ἑξίστημι moveo, quatio , ἁνατρέπω demoveo, subverto, stupefacio Դղորդ տալ. դողացուցանել. սարսել. շարժլել. սասանեցուցանել. խախտել. խռովել. պակուցանել. կր. իբր ձ. Սարսիլ. սասանիլ. խռովիլ.
Իբրեւ զայն տունն՝ որ ի վերայ աւազոյն շինեալ էր, զոր դրդուեցին խռովութիւնք. (Ագաթ.։)
Թէպէտեւ խռովութիւնն դադարիցէ, այլ ջուրքն ցմեծ ժամն սահին յերթեւեկի». այսինքն յուզին, շարժլին. (Ոսկ. մտթ. ՟Բ. 2։)
Խաղաղացո՛ զանձինս մեր յամենայն սատանայական խռովութեանց, եւ յաշխարհական զբօսանաց. (Ժմ.։)
Յանմխիթար սուգ ընկղմեալ լինէր։ Ի նախանձ ընկղմեալ ընդ աներոյն։ Յանհնարին տրտմութիւն ընկղմեալք խռովէին. (Փարպ.։)
Դէմքն (աղքատին) դեղնեալ, եւ թոշոմեալք. (Մանդ. ՟Ե. (նոր ձ. խռովեալ)։)
Խոժոռեալ խռովութեամբ մեծաւ. (Յհ. կթ.։)
cf. ԽՌՈՎՈՒԹԻՒՆ, եւ ԽՌՈՎ.
Սուրբ են յամենայն նենգութենէ, եւ յագահաց խռովանաց վայելք նոցա (աղքատաց). (Մանդ. ՟Է։)
cf. ԽՌՈՎԱՅՈՅԶ.
Խռով կոտ սիրտ անցաւ, վերամբարձեալ ակն. (Ոսկ. ննջ.։)
Խռովական. լի խռովութեամբ.
Զծանրագոյն բարուք զհակառակականսն եւ զխռովուտս ... հալածէր. (Փիլ. իմաստն.։)
Ընդէ՞ր խրոխտացան հեթանոսք. քանզի չեւ եւս խրոխտացան. եւ այլն. ի Սաղմոսի դնի, խռովեցան, ըստ սիմաքոսի եւ ըստ ոմանց ի հարց. այլ հասարակ ընթերցուած յն. է խրոխտալ φρυάσσω ։
Հանապազ խոցեսք եւ ծակոտեմք զանձինս։ Խռովէին դեւքն, խոցեալք ծակոտեալք ի ծածուկ. (Ոսկ. եբր. ՟Ի՟Դ։ Ոսկ. մ. ՟Բ. 3։)
Նախանձաւորք, խռովիչք, եւ կարեսէրք եւ ագահք. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Կորիցէ ջուր նորա ի կոխումն եւ ի կաւ։ Օր խռովութեան եւ կորստեան եւ կոխման. (Ես. ՟Ծ՟Է. 20։ ՟Ի՟Բ. 5։)
Հալածել զթշնամիս, կամ ի քաղաքէ ի քաղաք։ Հալածեաց զնա, եւ ած արկ ի դովրա։ Զի՞ հալածես զիս։ Զի՞ եկիք առ իս, զի դուք ատեցէք զիս, եւ հալածեցէք ի ձէջ։ Երանի՛ որ հալածեալ իցեն վասն արդարութեան։ Որ հալածէքդ զիրաւունս։ Խոստանային զարհաւիրս եւ զխռովութիւնս հալածել յանձնէ ախտացելոց։ Իբրեւ զշամանդաղ ցրուեսցին՝ հալածեալք ի ճառագայթից արեգական։ Իբրեւ զեղեամն ի մրրկէ հալածեալ.եւ այլն։
Ոչ մանկուտ խռովութիւնս յարուցանէ միշտ։ Եղիցի եւ որ ներշրջանակացն ուսմանցն է, ոչ մանկուտ եւ մանկական, այլ բանական եւ ի թիւ անկեալ եւ հոգեկան. (Փիլ. լին. ՟Դ. 152. եւ Փիլ. ել. ՟Ա. 5։)
Հայրն տեսցէ զմառնպանն եւ զպաշտօնեայս՝ ոչ խռովացուցանել զհիւանդս վասն հարկաւոր պիտոյից. (Լմբ. կան. բենեդ.։)
Գիտասցուք մարթանօք փախչել ի նմանէ։ Անցուցանէք մարթանօք զաղմուկս, եւ զամբոխն խռովութեան եւ հակառակութեան. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Մտայոյզ մտախորհ լինէր մատաթիա։ Նովաւ՝ աշխատեալք եւ մտայոյզք լռեցին, եւ այլ ոչ եւս խռովին. (Ճ. ՟Բ.։)
Խռովեն, եւ շլագոյն՝ զլոյսնզ սրբութեան ըստ ժամանակի աղօթիցն նմա ցուցանեն. (Եւագր. ՟Ի՟Ե։)
Շրջագայուն. շրջագայական. փոփխական. եւ Փոփոխիչ. խռովիչ.
Պղտորեալք վասն չարչարանաց նորա՝ յուսահատեցան վասն փրկչին Իսիւք.։ Խռովեցաւ, (եւ) պղտորեցաւ ի միտս իւր. (Եղիշ. ՟Ը։)
Փոքր մի եւս սասանեալ էին ոտք։ Խռովեցան սասանեցան որպէս արբեալք։ Ապաւէն իմ, զի մի սասանեցայց. (Սղ. ՟Հ՟Բ. ՟Ճ՟Զ. եւ ՟Կ՟Ա։)
Խռովի եւ սարսռայ։ Զարհուրիս եւ սարսռիս։ Սարսռալով (կամ սարսռելով) իմն, երկչոտութեամբն ընդոստուցեալ։ Ո՞չ երկիցէս յօրինակէն (անկելոցն յանապատի)։ Ո՞չ սարսռեսցի ի շատակերութենէ որովայնդ քո. (Ոսկ. գղ. եւ յհ. ՟Բ. 42։ Պիտ.։ Բրս. պհ. ՟Ա։)
Խռովի եւ սարսռայ։ Զարհուրիս եւ սարսռիս։ Սարսռալով (կամ սարսռելով) իմն, երկչոտութեամբն ընդոստուցեալ։ Ո՞չ երկիցէս յօրինակէն (անկելոցն յանապատի)։ Ո՞չ սարսռեսցի ի շատակերութենէ որովայնդ քո. (Ոսկ. գղ. եւ յհ. ՟Բ. 42։ Պիտ.։ Բրս. պհ. ՟Ա։)
ՍԱՐՏՆՈՒՄ կամ ՍԱՐՏՉԻՄ. Հարթնուլ. շրանուլ. խրանուլ. խռովիլ, եւ սարսմամբ ի բաց ոստնուլ. օցտել. ի բաց վազել. խորշիլ. որոշիլ. մեկնիլ. զտաշել.
ՎՐԴՈՎԵՄ ՎՐԴՈՎԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. ἑκθορυβέω deturbo. Խռովել. ամբոխել. այլայլել. վեր ի վայր առնել. խախտել. դղրդել. կր. իլ.
Տապալէին զվէմն ի բերանոյ ջրհորոյն։ Տապալէ զլերինս բարկութեամբ։ Լերինք ի հիմանէ տապալեսցին։ Ձորք տապալեսցին։ Տապալեցաւ ի մէջ ոտից նորա։ Տապալեաց զամեսայի ի ճանապարհէն յանգն։ Հողմ յարիցէ եւ տապալեսցէ։ Ասուր իբրեւ նոճ մի ի լիբանան, եւ տապալեցին զնա ի վերայ լերանց։ Տապալեսցէ զատակս նորա։ Տապալեցան շտեմարանք։ Հիմունք երկնից խռովեցան եւ տապալեցան։ Տապալեսցին հիմունք նորա.եւ այլն։
Խռովեալք եւ տատանեալք յամենայն հողմոց վարդապետութեան։ Նման է հողմակոծեալ եւ տատանեալ ալեաց ծովու։ Երերեալ եւ տատանեալ եղիցիս ի վերայ երկրի. (Եփես. ՟Դ. 14։ Յակ. ՟Ա. 6։ Ծն. ՟Դ. 12։)
որպէս յն. փա՛թօս. πάθος passio, malum, mala. Կիրք. ամբոխումն մտաց. խռովութիւն սրտի. դժկամակութիւն. սադրանք, եւ յանդիմանութիւն անձամբ անձին. եւ այալոց. եւ Փորձանք, անցք. չարիք. արկածք. (իսկ պ. փէշիմանի. թ. փիւշմանլըգ. է ապաշաւ, ստրջանք)
Փրծաւ ի տաղտկալի դառն կենաց։ Մի՛ ինչ իցէ՝ որ փրծանիցի յուշոյ յիշատակաց։ Մազպուրծ լեալք փրծանէին ի խռովութենէ ամբոխին։ Ելեալ փրծեալ ի բան տէն։ Եւ ոչ զերծեալ փրծանի։ Փրծանէին ի ձեռաց նեղչացն։ Զի ի դատաւորին ձեռանէ աստէն իսկ փրծայց. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 16 ՟Ա. 1։ Ճ. ՟Ա. Արծր. ՟Գ. 13։ Շիր.։ Յհ. կթ.։ Նար. ՟Կ՟Ը։)
Իմումս խռովութեան հաշտարանք, եւ հզօրապէս քաւարանք. (Նար. ՟Լ՟Ա։)
Մի՛ նաւ հոգւոյս ալէկոծեալ (լիցի)։ Մի՛ ընկղմեսցի նաւ հաւատոց մերոց ի մէջ ալէկոծեալ մեղաց ծովու։ Զանքոյթ կայանսն ի մրրկաց եւ ալէկոծեալ խռովութեանց. (Նար. ՟Ձ՟Է։ Եղիշ. ՟Ը։ Պիտ.։)
κυμαίνω fluctuo Կոծել ալեօք. ալէկոծ առնել. ծփել. տատանել. եւ նմանութեամբ՝ խռովել. տակնուվրայ ընել. չալգաթմագ. ալթիւսթ էթմէք.
Ալէկոծեն զմիտս եւ զզգայութիւնս։ Որ ալէկոծէ զմիտսն։ Մի՛ խռովեցուցաներ զամբոխեալս, մի՛ ալէկոծեր զբքացեալս. (Յճխ. ՟Ժ՟Ը։ Լմբ. սղ.։ Նար. ՟Ժ՟Է։)
Ալէկոծ լինել. ծփիլ. տատանիլ. խռովիլ. չալգանմագ. մուղդարիպ օլմագ.
Որ առնէ կամ յարուցանէ աղմուկս. աղմկիչ. խռովարար. տակնուվրայ ընօղ.
Կամելով յանդիմանել որպէս զխռովեցուցիչ եւ զաղմկարար. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 37։)
Իբրեւ զգազան ամեհաբար խռովեալ լինի։ Ամեհաբար մոլեգնեալ լինէր. (Եփր. համաբ.։)
Ամոքումն եւ զղջումն եւ արհաւիրք խռովութեան տիրէ նմին. (Լմբ. սղ.։)
Որպէս ամբոխիլ. ծփիլ. պղտորիլ. խռովիլ. վեր ի վայր լինել. ալթիւսթ՝ մուզդարիպ օլմագ.
Ոչ ալէկոծեալ. խաղաղ. հանդարտ. անխռով. իլիման.
Ուր չիք ապշութիւն. անխռով. անշփոթ.
Նզովելով զանգոսնողսն, որք զձեզ խռովեցուցին. (Յհ. կթ.։)
ἁτρεμής. intremulus. Որ ոչն դողդոջէ. անսասան. անշարժ. անխռով. անդորրական. անփոփոխ. ասլա դէփրէնմէզ՝ թեզայիւր պուլմազ.
Անդորրիչ խռովելոց. (Նար. ԼԲ։)
Ոչ խուճապեալ. անվրդով. անխռով. հանդարտ. խաղաղ, եւ խաղաղութեամբ. աչալրջութեամբ. (լծ. եւ թ. հիճապսըզ առանց ակնածութեան)
Հա՛ն զժանգն յատենէ, զի մի՛ աղմկեալ խռովեցուսցէ եւ անկարգեսցէ զիրաւունսն։ Տեսանէ անկարգեալ զհոգեկան մասունսն. (Լմբ. առակ. եւ Սղ.։)
Անկարելի է առանց խոնարհութեան ժառանգել զտեղի անկելոց։ Որպէս չարչարել առանց մարմնոյ անկարելի է, նոյնպէս եւ խռովել առանց հոգւոյ անհնար է. (Զքր. կթ.։)
Ո՞վ ոք զանճառելիսն (յիշեաց), եւ ոչ խռովեցաւ. (Նար. ՟Ի՟Թ։)
Անչարչար մնայ հոգին ի խռովութենէ խորհրդոց. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Զ։)
Ոչինչ այնուհետեւ խռովիցիս, եւ ոչ ցնորեալ այսր անդր աստանդիցես. (Ոսկ. ես.։ Իսկ Եւս. պտմ. ՟Է 20.)
պէսպէս ոճով. որպէս Պատրաստիլ ի մարտ, ոգորիլ. բախիլ. ընդդէմ կալ. եւ Խռովիլ յանձին, կամ ընդ անձին ոգորիլ ամօթով.
Հիւանդանայր ախտիւ բարկութեանն, եւ դժգմնէր։ Այսքան չարչարեցաւ, եւ ոչ դժգմնեցաւ։ Դժգմնի ի տեսանելն զսպիտակութիւն հերացն։ Խռովեալ սիրտն, ամբոխեալ մաշկի դէմք երեսացն, եւ հայեցուածք դժգմնի. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. առակ.։)
Երասանակք կառաց նոցա խռովեսցին. (Նաւում. ՟Բ. 3։)
Զարթեան ալիքն։ Զարթեան եւ խռովեցան զբօսանք ծովու. (Եփր. համաբ.։)
Ի ծփական խռովութեանց կենցաղական զբաղմանց. (Նար. ՟Ժ՟Բ։)
Ջանացաւ ի խռովել ի շաչիւն կառաց թրթրականաց. (Սեբեր. ՟Ժ՟Ա։)
Պատերազմական. եւ Խռովայոյզ.
στασιαστής seditiosus. Կռուարար. խռովարար. խռովայոյզ. ապստամբ, եւ ապստամբողական.
Խռովութեան շիջուցի՞չ, եթե ընդ խազմարարս խռովիչ. (Մագ. ՟Դ։)
Եթե ոք բարս ունիցի խազմարար եւ խռովարար. (Բրս. հց.։)
Յապստամբութիւն, եւ ի խակագործ ստահակութիւն. յն. նորաձեւութիւն, իբր յուզումն խռովութեան։
διαστρέφω perverto διαλύω dissolvo ἁναστατόω seditione conturbo σκύλλω vexo. Եղծանել, աւերել. քակել. ապականել. խեղաթիւրել. շփոթել. խառնակել. խռովել. աղաւաղել. վեր ի վայր առնել. խանկրել, աւրել, տակնուվրայ ընել.
διαστρέφων pervertor. Խանգարօղ. աւերիչ. եղծիչ. խռովիչ. խեղաթիւրիչ.
Զմիւս եւս կողմն, որ խանգարիչ ճշմարտութեան իցէ։ Խռովարարս եւ խանգարիչս օրինացն թագաւորաց. (Սարգ. յկ. ՟Դ։ եւ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ը։)
Եւ խռովել. ամբոխել. վեր ի վայր առնել.
σινιάζω cribro Մաղել. յուղել իբրեւ ի խարբալի. Փորձել. վրդովել. խախտլ. խռովել. Վտանգել.
ԽՈՒՃԱՊԵՄ ԽՈՒՃԱՊԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. συγχέω perturbo μεταλλεύω transverto κατεργάζω profligo ἑλαύνω agito, vexo μορμολύττω perterrefacio larvis եւ այլն. Տագնապել. վրդովել. խռովել. այլայլել. ահաբեկ առնել. ցնորեցուցանել. շփոթել. տակնուվրայ ընել.
Իբր խռովեալ. պղտորեալ սրտիւ.
Իսկ թագաւորն ոչ խռովաբար զնոսա ընկալաւ. (Սոկր.։)
Ուր իցէ խռովութիւն. խռովիչ, եւ խռովեալ. անհանգիստ. ծփական.
Սատանայի խռովական իշխանութիւնն կործանէր. (Արշ.։)
զխռովական կեանս եւ զբազմալիս՝ ծովու նշանակէ անուամբ. (Լմբ. յայտն.։)
Երկարաւորացս սրտմտութիւն խռովական իմն է եւ անբան. (Եփր. աւետար.։)
Ի գռեհից եւ ի խռովական ամբոխէ փախչել. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 15։)
Մի՛ ապա լիցի ձեզ խռովականս ինչ առնել. (Յհ. կթ.։)
ԽՌՈՎԱՄԻՏ ԼԻՆԵԼ. Խռովել մտօք կամ ի միտս.
Խռովամիտ ընդ իրսն եղեալ՝ զարհուրէին. (Կաղանկտ.։)
Սիրօղ խռովութեան. խռովարար.
Էր այր խռովասէր։ Խռովասէրք մանաւանդ քան խաղաղասէրք. (Արծր. ՟Դ. 7։ եւ ՟Գ. 2։)
Եւ ո՛չ ի խռովասէր մտաց անկալութիւն խաղաղութեան, Եղիշ. (՟Գ։ Յհ. կթ.։)
Որ առնէ կամ յարուցանէ զխռովութիւն. խռովիչ. խռովարկու. աղմկարար.
Լինին խռովարարք եւ բարկազօղք. (Յճխ. ՟Ե։)
Զխռովարարս քաղաքացն. (Արծր. ՟Դ. 11։)
Փութալ հանել ի մէնջ զխռովարարն. (Շ. ընդհ.։)
Խռով արար խորհուրդք. (Լմբ. սղ.։)
Խորհուրդք խռովարարք. (Ի գիրս խոսր.։)
Այնոցիկ որ թուինն խրախամիտ կեալ։ Որք խրախամիտք են, խռովեցուցանէ զնոցա կեանս յուսացեալ մահն. (Նիւս. կուս.։)
Ծովածուփ եռացումն, հեղեղատ, խռովութիւն, բռնութիւն, անօրէնութիւն. (Պիտ.։ Վրդն. ծն.։ Եղիշ. ՟Բ։ Եփր. աղ.։ Մանդ. ՟Ը։ Ծովածուփ կենցաղ. Շար.։ Խոսր.։ Սարգ. ՟բ. յհ.։)
στασιάζων seditiosus, contendens. Որ առնէ կամ յուզէ զկռիւ. խռովարար. ապստամբ.
ὐπομένω, ὐποφέρω sustineo, suffero, tolero եւ այլն. διακαρτερέω perduro. Բերել յանձին սիրով եւ երկայնմտութեամբ զընդդէմսն յօժարութեան. կրել զկիրս եւ զվիշտս անտրտունջ. տանել իրաց ծանունց. հանդուրժել. ժուժկալել. հանդարտել. անխռով, եւ յուսով սպասել.
Իմումս խռովութեան հաշտարանք։ Յորժամ կացցէ աստուած ի մէջ աստուածոց հաշտարանացն խաղաղութեան. (Նար. ՟Լ՟Ա. ՟Լ՟Է։)
Նաւարկելով անխռովական՝ ընդ ծով կենացս այս հիւթական. (Շ. տաղ.։)
Զի՞ խռովեալ ես պարսկակորոյսդ եւ հնդկավանդ. (Պտմ. աղեքս.։)
Որդւոց նոցին խռովութեան՝ խաղաղութեան ձայնատու. (Նար. կուս.։)
Ծով ռահինախռով՝ նաւակառոյց՝ ծուփ միջնալեաց. (Սիւն. տաղ խչ.։)
Զգունդն ամենայն յայսկոյս յայնկոյս ցրել։ Հայեցեալ յայսկոյս յայնկոյս Յիսուս։ Եւ ահա խռովեալ էր բանակն յայսկոյս յայնկոյս։ Չի՛ք երթեալ ծառայի քո՝ ո՛չ յայսկոյս եւ ո՛չ յայնկոյս.եւ այլն։
Լռեալ դադարեցին ամենայն խռովութեանցն յուզմունք. (Եղիշ. ՟Գ։)
Շարժմունս յուզմանց ներհակականաց։ Թէ ի խռովութեանցս յուզմանց փոխեսցես զիս խաղաղարար. (Նար. ՟Ա. ձ։)
Նաւարկելով անխռովական՝ ընդ ծով կենացս այս հիւթական. (Շ. տաղ ի մեծն ներսէս.։)
(Առաքեալք իբր) խռովիչք եւ նորակրօնք ամենայն ուրեք բամբասէին. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 8։)
Յուզիչ չարեաց. չարագրգիռ. խռովարար.
Զծաղրածուս, եւ զվէսս, եւ զպատարունս չարութեամբ։ Խռովութեամբ եւ չարութեամբ լի եւ պատարուն եղեւ երկիր։ Պատարուն եղեալ ահիւ եւ խնդութեամբ. (Սարկ. հանգ.։ Լաստ. վերջաբ։ Երզն. մտթ.։ 6)
Մարմինն սառի եւ պարզոյ հանդիպեալ՝ նախ իսկ լինի բովանդակն կապուտակ՝ մածուցեալ արեան. ապա պարպատէ։ Երակք պարպատեալք՝ ի ներքուստ խռովութենէն բեկեցելոյ չնչոյն. (Բրս. ՟խ. մկ. եւ Բրս. վաշխ.։)
Զայնպիսիսն իբրեւ զխռովարարս դարձուցանել եւ սանձաբեկ առնել արժան է. (Կանոն.։)
φρίττω horreo. որ եւ ՍԱՐՍԱՓԻԼ. Սարսիլ յոյժ հանդերձ սօսափմամբ կամ սարսռալով. սոսկալ. դողալ. զրհուրիլ. քստմնիլ. խռովիլ. ձեռքը ոտքը դող ինկնալ, պաղիլ, փշաքաղիլ, սահմակիլ, խիստ վախնալ, տակնուվրայ ըլլայ.
ՍԱՐՏՆՈՒՄ կամ ՍԱՐՏՉԻՄ. θορύβομαι conturbor πορεύομαι abeo ἁναπηδάω resilio. Հարթնուլ. շրանուլ. խրանուլ. խռովիլ, եւ սարսմամբ ի բաց ոստնուլ. օցտել. ի բաց վազել. խորշիլ. որոշիլ. մեկնիլ. զտաշել.
Սոսկմամբ մեծաւ։ Այս բազում սոսկման արժանի է։ Սոսկումն հերաց, եւ մարմնոց խռովութիւն։ Դողումն եւ սոսկումն ունի զարարածսն, յորժամ զպատիւ արարչին ոք նոցա մատուցանիցէ. (Դիոն. եկեղ. եւ Դիոն. թղթ.։ Իսիւք.։ Եզնիկ.։)
Խաչահանունք նորա զիա՞րդ երկրպագեցին նմա. (պխ) Թշնամիք վերտառեցան, եւ չարչարանքն եւ մահ, եւ պատիւ եւ փառք եւ յարութիւն ... ընդէ՞ր խռովեցան հեթանոսք եւ այլն. (Աթ. ՟Թ։)
ἁναγκάζω, καταναγκάζω, ἑπάγω cogo, vi adigo, compello, urgeo ταράσσω conturbo θαμβέω obstupefacio κατασπεύδω festino. Ի տագնապ՝ ի նեղ արկանել. բուռն առնել. յոգիս ապաստան առնել. նեղել չարաչար. ստիպել. հարկեցուցանել, եւ փութացուցանել. խռովեցուցանել. նեղը խօթել, արտորցընել.
Ցածուցիչ խռովութեան ամբոխից։ Ցածուցիչ ամենայն ստահակաց. (Յճխ. ՟Ժ՟Ա։)
Օտարանալ ի խռովութենէ, կամ յապաշխարութենէ, կամ ի հայրենեաց։ Օտարացեալ յառ նմա նմանութենէ։ Օտարացեալք աշխարհի, եւ որ ի սմա։ Օտարացեալն իմ ալեքսիանոս (այսինքն կամաւոր պանդուխտ). (Ոսկ. Ոսկ.։ Յճխ.։ Սարգ.։ Կիւրղ. գանձ.։ Վրք. հց.։)
ԱՂԽԱՏՐՈՅԶ կամ ԱԽԱՏՐՈՅԶ. Խռովարար, խռովայոյզ ամբոխ, եւ ամբոխեալ. խառնակ.
Աղջամղջաւ խռովութեանն զինքն ծածկելով. (Առ որս. ՟Ժ՟Գ։)
Լցեալ ամբոխմամբ խռովեալ. տակնուվրայ. ալթիւսթ.
Եւ խռովական. աղմկեալ.
ὁχληρός. turbulentus, molestiam adferens. Որ ամբոխ առնէ. խռովիչ. խռովարար. աղմկարար. տակնուվրայ ընօղ. ֆիթնէ գօփարըճը.
σύγχεσις. confusio, perturbatio Խռովութիւն. շփոթութիւն. պղտորումն.
cf. ԱՆԽՌՈՎ.
Թողին զունայնութեան խռովութիւնս, եւ գնացին յանխռովելի տեղին. (Ոսկիփոր.։)
Անսասանելիք եւ անխռովելիք մնային. (Սիսիան.։)
Խռովէին զաշխարհս, եւ անհանգիստ պահէին. (Խոր. ՟Գ. 24։)
Որ ոչ կայ հանդարտ. խռովայոյզ.
Խաղաղական եւ անորոշելի (յիրերաց, կամ անխռով). (Առ որս. ՟Ժ՟Գ։)
Առընթեր կայ անորոշելի անորոշելի սրբոցն գիր. (Դիոն. եկեղ. ՟Գ։ (որ ըստ յն. է եւ Անխռովաբար)։)
Ամենայն մարգարէ յիւրում գաւառի անպատուի։ Յանպատուիլ մի՛ խռովիք. (Կլիմաք.։)
Արտաքուստ ոչ համարձակին ի վերայ խռովութիւնք. (իսկ ի ներքս ոչ զմուտն յումեքէ գտեալ. Խոր. ՟Ա. 27։)
Չտայր խռովել ի բազմակոյտ ալեաց աշխարհական ծփանացն. (Վրք. ոսկ.։)
Խռովարկուք, բաժանակամք. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Խռովութիւն ընտանեաց դարձադարձ առնէ անդրէն. (Եւագր. ՟Է։)
Դիւամոլոր խռովութիւն. (Յհ. կթ.։)
Ի շարժել եղեռնաւոր չարեացն։ Ծովու խռովութեանց նմանեցուցանելով զեղեռնաւոր չարիս. (Լաստ. ՟Ժ՟Ա. եւ ՟Ժ՟Զ։)
Ի շարժել եղեռնաւոր չարեացն։ Ծովու խռովութեանց նմանեցուցանելով զեղեռնաւոր չարիս. (Լաստ. ՟Ժ՟Ա. եւ ՟Ժ՟Զ։)
Երեքալեանն խռովութեամբ։ Որպէս յերեքալեան ծովու. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. սղ.։)
Զերկարումն իրացն խռովութեան. (Եղիշ. ՟Ա։)
Ո՞չ ապաքէն զուարթուն եւ իմաստուն իշխան ի վերայ արբեցելոց կացուցանել պարտ է։ Զուարթունքն եւ անխռովքն (յօրէնս՝ լինիցին) զօրավար այնոցիկ՝ որ ոչ են արթուն. (Պղատ. օրին. ՟Ա. ՟Բ։)
Որ ժողովս առնէ, մանաւանդ որպէս խռովարար, կամ ինքնագլուխ.
ԽԱԿՈՒԹԻՒՆ. ὡμότης crudfelitas στάσις seditio. Տմարդութիւն, անգթութիւն, հմութիւն խստասրտութիւն եւ ապստամբութիւն, խռովութիւն, խեռութիւն.
εἱρηνικός, εἱρηναῖος pacificus, pacatus. cf. ԽԱՂԱՂ. Անդորրական. հանդարտական. հանգստեան. հանդարտութեան. անխռովական. հանդարտ. հաշտ.
Խաղաղասցին խռովութիւնք. (Ժմ.։)
Որ ինչ ի միտսն խռովութիւնք, եւ յաղօթիցն լուսոյ խաւարումն. (Խոսր.։)
Որ արկանէ զխռովութիւն. խռովարար. Սոքա են հակառակայորդորք, խռովարկուք. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Չյօժարես արկանել զխիղճ մտացն ի խուճապանս, եւ քննել զամենայն կեանս քո։ Լցան խռովութեամբ, խուճապանօք եւ անկարգութեամբ։ Յահէն եւ ի բազում խուճապանացն. (Ոսկ. ես.։)
Խռովեալ, եւ խժաբար. կարի վրդովեալ. սաստիկ յուզմամբ.
Ծուփ ալեկոծութեան, խռովախուժ գոռալով. (Ճ. ՟Գ.) (գուցէ գրելի, խռովայոյզ։)
Յուզել խռովութեամբ. յուզիչ խռովութեանց.
Մի՛ գոնէ յաճախեցուսցես զխռովայոյզ հաւանութիւնս նոցա. (Մծբ. ՟Ժ՟Ը։)
Ընդէ՞ր խրոխտացան հեթանոսք. քանզի չեւ եւս խրոխտացան. եւ այլն. ի Սաղմոսի դնի, խռովեցան, ըստ սիմաքոսի եւ ըստ ոմանց ի հարց. այլ հասարակ ընթերցուած յն. է խրոխտալ φρυάσσω ։
Խռովէին, անդրէ կազդուրէ զնոսա. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 29։)
Կարմրացան, խռովեցան երկինք. (Մտթ. ՟Ժ՟Զ. 3.) ի մի ձ
νεωτεροποιός res novas moliens. Որ գործէ զաղայական եւ զնորանոր իրս, կամ զխռովութիւն. եւ նորաձեւութիւն.
Քեզ ի հաճութիւն, եւ մի՛ ի բարկութիւն։ Յոր խունկ հաճութեան մեծապէս հոտոտի աստուած։ Հաճութիւն (այսինքն հաշտութիւն) ի մէջ խռովութեան. (Նար.։)
Ի շաբաթուն հանդարտեցին վասն պատուիրանին։ Հանդարտեսցես, եւ ոչ ոք իցէ՝ որ պատերազմիցի ընդ քեզ։ Բարիքն հանդարտեն յամենայն ժամ։ Եղիուս հանդարտեաց ի տալոյ պատասխանի յոբայ։ Հանդարտեաց ահն հեթանոսաց։ Հանդարտեաց երկիրն յուդայ ամս տասն։ Ոչ հանդարտէին, այլ ի նմին խռովութեան կային։ Հանդարտելոցն յուսով։ Հանդարտեա՛ եւ մնա՛ դու ի բանակիս քում։ Մինչեւ յե՞րբ ոչ դադարիցես. (հանդարտեա՛, զի եւ մե՛ք խօսեսցուք. եւ այլն։)
Փարատեա՛ ի վշտացս, հանդարտեա՛ ի խռովութեանցս. (Նար. ՟Ձ՟Գ։)
Ծառայք խռովարարք ... մանաւանդ հովուականն (այսինքն որ իցէ հովիւ). (Փիլ. իմաստն.։)
Հայրն տեսցէ զմառնպանն եւ զպաշտօնեայս՝ ոչ խռովացուցանել զհիւանդս վասն հարկաւոր պիտոյից. (Լմբ. կան. բենեդ.։)
Երանի՛ թէ մօտակտուր իսկ լինէին, որ զձեզն խռովեցուցանեն. (Գղ. ՟Ե. 12.)
Զթաքուցեալ հաղբսն եւ զվատթարութիւն խռովութեան յինքեանս շաղաշարել. (Յհ. կթ.։)
Իբր մեռաւ սերվիլոսն այն շառագլուխ, դադարեաց ամենայն խռովութիւնն. (Մարթին.։)
Տեղիս այս լռութիւն տալով եւ պարապումն ամենեւին յարտաքին խռովութեանց։ Հարկաւոր է կատարել լռութիւն մինչեւ կարասցեն ուսանել ի պարապման՝ երբ՝ զինչ՝ որպէս պարտ է խօսել. (Բրս. սահմ. կրօն.։ եւ Բրս. հց.։)
Մի՛ ինչ խռովեալ ստամբակէք. (Պտմ. աղեքս.։)
Խռովալից. աղմկայոյզ.
Խռովասէր. առիթ խռովութեան (որպէս գինին).
Շարժումն խռովութեանց եւ վրդովմանց։ Խաղաղութիւն իմ ոչ ըստ աշխարհի ինչ խաղաղութեան իմանի, որ մերձունի զվրդովումն, այլ խաղաղութիւնն իմ անխառն է ի վրդովմանց։ Զբազմաստուածութեանն առ հասարակ ջնջեցին զվրդովմունս, խաղաղութիւն արարեալ բոլոր աշխարհի. (Փիլ. իմաստն.։ Նանայ.։ Խոր. հռիփս.։)
Տարաբերէ հողմ զխռիւ այսր անդր։ Հողմոյ առեալ զամպն՝ այսր անդր տարաբերէ։ Որ իբրեւ զխռովեալ ալիք այսր անդր տարաբերեն զիս. (Նեղոս.։ Սարգ. յուդ. ՟Բ։ Լմբ. սղ. ՟Ի՟Ա։)
Քարշէնա առ քաղաքապետսն։ Խռովեցուցին զժողովսն եւ զքաղաքապետսն։ Տո՛ւք ցամոն քաղաքապետ. (Գծ. ՟Ժ՟Է. 6. 8։ ՟Գ. Թագ. ՟Ի՟Բ. 26։)
Ոչ ի մարդկան հաղորդութենէ այլակերպեցաւ, զի մի՛ խռովեցուցանիցէ ինչ. (Ոսկ. ես.։)
Անդորր մտօք. անխռով.
Վերացո՛ առ տէր զբնութեանդ տկարութիւն, եւ առցես շնորհս իմաստութեան անզգայապէս։ Հեզութիւն իցէ՝ ի խռովութեան ընկերին անզգայապէս գեղեցիկ աղօթս վասն նորին առնել. (Կլիմաք.։)
ԱՆԽՌՈՎԱԲԱՐ ԱՆԽՌՈՎ. ἁτάραχως. sine perturbatione. Առանց խռովութեան. յանդորրու. խաղաղիկ. հանդարտիկ. քէմալի րահաթ իլէ.
Սիրով եւ անխռով զամենեսեան յուղարկել. (Յճխ. ՟Ի՟Գ։)
Ի կապանացն արձակեցաւ, եւ անխռով ի տունն իւր դարձեւ. (Լմբ. գր. պապ.։)
Բաժանեցէ՛ք ձեզ անխռովս. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Զի ննջեսցուք անխռովաբար. (Ժմ.։)
Անխռովաբար մնացեալ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Բ։)
Անխռովաբար՝ որ զամենայն գիտէր, զայս այսպէս ե՛ւ ասէր ե՛ւ առնէր։ Գոլով ի խաչին՝ զամենայն գործէր անխռովաբար. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 37. 39։)
cf. ԱՆԽՌՈՎ.
Աստուածութեանն ասա՛ վստահ անխռովական. (Երզն. ոտ. երկն.։)
Նաւարկելով անխռովական՝ ընդ ծով կենացս այս հիւթական. (Շ. տաղ ի մեծն ներսէս.։)
Որ ոչ սիրէ զխռովութիւն. խաղաղասէր.
Անխռովասէր միտք. (Գր. տղ. թղթ.։)
Լինի տաճար Աստուծոյ, յորժամ ոչ անկարծական ախտիւն միտքն խռովեսցին. (Բրս. առ Ածաբ.։)
ԱՆՇԱՐԺ ԱՆՇԱՐԺԱԲԱՐ. ἁκινήτως, ἁκατασείστως. immobiliter, immoto animo. Առանց շարժելոյ. հաստատութեամբ. անխռովաբար. առանց այլայլութեան.
Եւ Առանց խռովութեան կամ պղտորութեան. կարգաւորաբար.
Եւ Առանց խռովութեան կամ պղտորութեան. կարգաւորաբար.
Բարկութիւն է շարժումն խռովութեան՝ բանիւ վերաբերեալ, իսկ դառնութիւն՝ դժնէութիւն ի ներքուստ աղմկեալ ի չարէն. (Ոսկ. եփես.։)
Եթէ թշնամի դէպ լիցի գոլ, զդժուարահաճելի զոգւոցն զախտ յառաջագոյն զեկուցանէ (աչք)։ Դժուարահաճոյ այնոցիկ՝ որ զյապահով հանդարտութիւնն սիրեցին, դրակցութիւնքն։ Վասն որոյ եւ ծառայքն նմա դժուարահաճոյք եւ խռովարարք էին. (Փիլ.։)
Դիմագրաւեալք ընդ խռովութիւն ահագին ծովուն. (Ագաթ.։)
Դիմագրաւեալք ընդ խռովութիւն ահագին ծովուն. (Ագաթ.։)
Պահեսցէ զմեզ յերկիւղական գիշերիս ի դիւական խռովութենէ. (Ժմ.)
ταραχή conturbatio, tumultus. (Արմատ Խռովելոյ. իսկ արմատ իւր է Խեռ, կամ Հեռ. լծ. եւ գրգիռ. ռմկ. խըռխըռ. կամ է տատանիլն որպէս զխռիւ) որ եւ ԽՌՈՎՈՒԹԻՒՆ. Վրդով. աղմուկ. շփոթ.
Զի էր խռով յամս նորա։ Անդէն վաղվաղակի մեծ խռով ի տեղւոջն կացուցանէին։ Անդր մի՛ իջանիցէք նոցա։ Իբրեւ զխռով եղէց եփրեմի, եւ իբրեւ զխայթոց տանն յուդայ. (Տոբ. ՟Ա. 18։ ՟Գ. Մակ. ՟Ա. 2։ Յուդթ. ՟Ժ՟Դ. 3։ Ովս. ՟Ե. 12։)
ԽՌՈՎ. ա.մ. Խռովեալ. խռովայոյզ. խռովեալ գոլով. խռոված, պղտոր.
Վամսն խռով շարժմանն՝ որ պատրաստեալ է լինել ընդ այս ժամանակս. (Մծբ. ՟Ե։)
Անհնար է արդար լինել. եւ ընդ աստուած խռով կալ. (Լմբ. սղ.։)
Ա՛յլ դառնագոյն տեսիլ՝ զոր տեսանեն յերազի, վասն խռո՛վ ննջելոյն լինի, եւ անհաշտ մնալոյն առ ընկերն. (Կիր. ՟ը. խհ.։)
Ես եմ խռով զանհաշտելին՝ ընդ գերեզմանդ աստուածածնին. այսինքն ցասուցեալ եմ անհաշտելի. (Գր. տղ. յերուսաղէմ.։)