adj.
just, equitable, upright, innocent.
Other definitions containing this entry
cf. Արդարակշիռ.
mind, intellect, understanding;
sense, judgement, reason, intelligence;
thought, idea;
intention, design, project;
opinion;
advice, counsel;
meaning, intent;
maxim;
ըստ մտի, ըստ —ս, at one's will or pleasure;
according to one's fancy, liking, desire;
ըմբռնումն մտաց, apprehension, idea;
մարդկեղէն —ք, human reason;
հասարակաց —ք, good sense;
—ք անմտութեան, foolish thoughts;
—ք անարգութեան, reprobate sense;
—ք առակիս, the moral of the fable, or of the apologue;
ուղիղ մտօք, in good faith;
պարզ մտօք, frankly, sincerely, without artifice;
սրտի մտօք, with all one's heart;
ազնուական —ք, noble sentiment;
արդարակորով, խորախորհուրդ, վսեմ, հաստատուն or անյողդողդ, լուսաւորեալ, ընդարձակ, եռանդուն, սուր, թափանցող, արգասաւոր, հնարագիւտ —ք, upright, profound, elevated, firm, enlightened, vast, lively, sharp or piercing, penetrating, fertile, inventive wit, mind or intellect;
թեթեւ, անարգասաւոր, շփոթ, ցրուեալ, տկար —ք, frivolous or light, barren, confused, distracted, weak mind or intellect;
ունել ի մտի, to have the design or intention, to propose to oneself, to project;
ի —ս լինել, գալ, —ս ուսանել, to regain one's intellectual faculties, to be restored to one's senses, to awake;
դնել ի մտի, հաստատել ի —ս, to form a resolution, to take into one's head, to be determined, to resolve, to project, to propose, to presume, to imagine;
— դնել, to be attentive, to apply or devote oneself to, to observe, to regard, to consider with care, to think, to reflect;
ի —ս առնուլ, to understand, to comprehend, to perceive, to conceive, to know, to remark;
to study, to learn by heart;
զմտաւ or ընդ — ածել, to consider, to regard attentively, to meditate, to recollect, to imagine;
աշխատ առնել զ—ս, to fatigue the mind, to rack one's brains;
անկանել ի մտտաց, to be out of one's mind or senses, to lose one's senses, to be crazy;
անկանել or ելանել ի մտաց, to escape or slip from one's memory;
to forget;
—ս դնել, to admonish, to warn, to apprise of;
դնել ի մտի ուրուք, to suggest, to insinuate, to hint, to intimate, to entangle, to involve;
ընդ — մտանել, ըստ մտի լինել, to please, to gain one's affection or good will, to conciliate one's favour, to insinuate oneself in the good graces of, to win one's favour;
ընդ — տանել, to take offence at, to be offended, to take ill, to take a pique, to be nettled;
արկանել ի —ս, to suggest, to inspire;
տալ ի — առնուլ, to cause to understand;
փոխել զ—ս, շրջիլ ի մտաց, to think better of, to change or alter one's mind or intention;
ի չար կամ ի բարւոք —ս առնուլ, to take well or ill;
գերել զ—ս, to captivate one's understanding;
ընդ —ս անկանել ուրուք, to occur to mind, to enter the imagination or thoughts;
հանել ինչ ի մտաց ուրուք, to drive out of one's head, to persuade to the contrary;
—ս ունել, to be witty;
ասել ի մտաց, to say to oneself;
ընդ — արկանել, to think, to recollect, to conceive;
բարգաւաճել, կրթել զ—ս, to cultivate, to form the mind, to improve;
այսր անդր մաղել զ—ս, to distract the mind;
անխիղճ —ս ունել, to keep a clear conscience;
ի մտի պահել, to keep in memory;
բարձրանալ ի —ս իւր, to become proud, vain, puffed up;
— առնել, to listen to, to mind, to agree with;
ընդ —ս հարկանիլ, to occur, to come to mind or memory, to recollect;
առնել ի մտաց իւրոց, to do without intention, to do unintentionally;
առ ի —ս առնուլ, to understand allegorically;
իսկ առ ի —ս, and in mystic or allegorical sense;
բազումք ի —ս ունողաց, the generality of intelligent persons, most witty people;
ոչ ոք ի —ս ունողացն, one of good sense, no sensible person;
եդեալ էր ի մտի, he decided, he was resolved;
չառնում ինչ ի —, I understand nothing of it, I don't understand it, I am quite at a loss;
անմարթ է ի — առնուլ զայն, nothing can be known about it, it is impenetrable, it's marvelously obscure;
—ք իմ առ իս դարձան, my mind was restored;
եւ ոչ ի —ս անգամ անկեալ էր նորա, he never even dreamed of it;
խորհէի եւ ասէի ընդ —ս, I thought and said to myself;
յորմէ ի — առնուլ է, whence it follows that;
բազում անգամ եղեւ ինձ ի մտի, I was more than once tempted to, I several times intended to;
գայ ի —ս իմ, it has just come into my thoughts, mind or head;
ստէպ ի մտի իմում յեղյեղեմ զայն, I often repeated it to myself;
յաս են —ք բանիցս, this is the sense of the passage;
նա չառնու ինչ ի —, he understands nothing of it, he knows nothing about it, it is Chinese to him;
այսպէս եցոյց զչարութիւն մտաց իւրոց, thus he betrayed his malicious intention;
զմտաւ ածեմ, to think, to regard, to consider.
cf. Արդարակշիռ.
opinion, advice;
esteem, consideration, reputation, high value;
account, sum;
judgment, sentence;
tribute, tax;
տեարք —ի, arbiters of strife, judges;
զարդարակ հատուցէք —, pronounce a sentence worthy of.
Voir tout
Other definitions containing this entry
esprit, intelligence;
pensée, intention, dessein, projet, idée, opinion, avis;
raison;
maxime;
sens, signification;
— դնել, faire ou prêter attention à, appliquer son esprit à, s'appliquer, s'adonner, vaquer à;
միտս դնել, avertir, admonester;
դնել ի մտի, հաստատել ի միտս, se mettre dans l'esprit, se mettre en tête, prendre une résolution, une décision ou son parti, se décider, se déterminer, se proposer de, projeter;
songer à;
եդեալ էր ի մտի, il était résolu;
դնել ի մտի ուրուք, suggérer, engager, inspirer;
զմտաւ ou ընդ միտ ածել, se représenter en esprit, considérer, penser, méditer, s'aviser, s'imaginer, se figurer, juger;
անկանել՝ ելանել ի մտաց, perdre l'esprit, la raison, la tête, tomber en frénésie;
passer de la tête, échapper à la mémoire, oublier;
ընդ միտ մտանել, ըստ մտի լինել, plaire à quelqu'un, gagner ses bonnes grâces, se concilier sa faveur, s'insinuer dans son esprit, être en grâce, en faveur auprès de lui, gagner son affection, sa bienveillance, le captiver, s'insinuer;
ի միտս լինել՝ գալ, reprendre ses sens, l'usage de ses sens, revenir à soi, à son bon sens, rentrer en soi-même, se réveiller;
ընդ միտ տանել, se formaliser, se piquer, se sentir offensé, prendre en mauvaise part;
ի — առնուլ, comprendre, concevoir, saisir;
juger, pénétrer;
չառնում ինչ ի միտ, je n'y conçois rien, je m'y perds;
չառնու ինչ ի միտ, il n'y entend rien, c'est de l'algèbre pour lui;
անմարթ է ի միտ առնուլ զայն, on n'y connaît rien, c'est la bouteille à l'encre;
արկանել ի միտս, mettre dans l'esprit, inspirer, suggérer;
տալ ի միտ առնուլ, faire comprendre ou sentir;
աշխատ առնել զմիտս, fatiguer ou se fatiguer l'esprit;
փոխել զմիտս, շրջիլ ի մտաց, changer d'avis, se raviser;
ունել ի մտի, avoir dans l'esprit, former le dessein, le projet, se proposer, songer, penser;
հաճել զմիտս ուրուք, plaire ou complaire à quelqu'un;
ի չար միտս ou գէշ մտքի առնուլ, prendre en mauvaise part;
ի բարւոք միտս ou բարի մտքի առնուլ, prendre en bonne part;
համբառնալ զմիտս առ Աստուած, élever l'esprit à Dieu;
գերել զմիտս, captiver l'esprit;
ընդ միտս անկանել ուրուք, մէկուն միտքը գալ, venir dans l'esprit, dans la pensée de quelqu'un, avoir l'idée;
հանել ինչ ի մտաց ուրուք, ôter quelque chose de la tête à quelqu'un;
միտս ունել, avoir de l'esprit;
եւ ոչ ի միտս անգամ անկեալ էր նորա, il n'avait pas même songé, il ne s'avisait pas seulement;
ասել ի մտաց, dire de soi-même;
ասել ընդ միտս, dire en soi-même;
ասէի ընդ միտս, je disais en moi-même;
ի նոյն միտս լինել, être du même avis;
բազում անգամ եղեւ ինձ ի մտի, je fus plus d'une fois tenté, j'ai eu plus d'une fois l'idée de;
խորհէր ընդ միտս, elle pensait en elle-même;
ընդ միտ արկանել, penser, se rappeler, concevoir;
բարգաւաճել՝ կրթել զմիտս, cultiver —, former l'esprit;
ստէպ ի մտի իմում յեղյեղեմ զայն, je me le redis souvent à moi-même;
յորմէ ի միտ առնուլ է, d'où il suit, il s'ensuit que;
ըստ մտի, ըստ միտս, à son idée, à sa fantaisie, à son gré, à volonté;
commode, aisé;
բազումք ի միտս ունողաց, la plupart des gens d'esprit;
ոչ ոք ի միտս ունողացն, personne parmi les hommes de sens;
սրտի մտօք, de tout son cœur;
ուղիղ մտօք, de bonne foi;
պարզ մտօք, par le bon sens, sans ruse;
հասարակաց միտք, le bon sens;
մարդկեղէն միտք, la raison humaine;
*մտքէս ելաւ, cela m'a passé de la tête, m'a échappé, je l'ai oublié;
*մտքէ չհանել, ne pas oublier;
*միտքը բերել, se rappeler, se souvenir;
*միտքը չգալ, ne pas se rappeler;
*միտքը պահել, retenir;
արդարակորով՝ խորախորհուրդ՝ բաւական ի մեծամեծս թեւակոխելոյ, հաստատուն ou անյողդողդ՝ լուսաւորեալ՝ ընդարձակ՝ թափանցող՝ սուր՝ վսեմ՝ տկար՝ ցրուեալ՝ շփոթ՝ թեթեւ՝ եռանդուն՝ անարգասաւոր՝ արգասաւոր՝ հնարագիւտ —, esprit juste, — profond, — propre à concevoir de grandes entreprises, — ferme ou solide, — éclairé, — vaste ou étendu, — pénétrant, — perçant, — élevé, — faible, — distrait ou dissipé, — embrouillé, — léger, — vif, — stérile, — fécond, — inventif;
Voir tout
Other definitions containing this entry
Տեսանողք ... անստուերաբար բարբառով բանի վերապատմեցին։ Ի յեկեղեցիս բազմութեան ազգաց վերապատմեցից բարձր ձայնիւ։ Դատաւոր արդարակշիռ յամենայն ազգաց վերապատմեցաւ. (Նար. ՟Լ՟Գ. ՟Լ՟Թ. եւ Նար. կուս.։)
Արս արդարակորովս. (Ել. ՟Ժ՟Ը 21։)
Արդարակորովքն երանութեամբքն պսակին. (Յճխ. ՟Է։)
Որ ի բնէ արդարակորով եւ իրաւախորհ էր։ Ոչ իբրեւ զարդարակորով, այլ իբրեւ զնենգաւոր. (Եզնիկ.։)
Արդարակորով երկրագորք, կամ ծերք. (Պիտ.։ Յհ. կթ.։)
Արդարակորով իրաւունք, կամ ուղղութիւն, կամ կշիռ, մեծութիւն, կեանք. (Պիտ.։ Մծբ. ՟Ժ՟Թ։ Շ. հրեշտ.։ Յճխ. ՟Է։) (Խոսր.։)
Արդարակորովս, որ է հաւասարատեսս. (Վրդն. ել.։)
Բարձից ի նոցանէ զհպարտութիւն պարծանաց նոցա։ Արս արդարակորովս, որ ատիցեն զհպարտութիւն։ Խորտակեցից զհպարտութիւն ամբարտաւանութեանց ձերոց։ Կոխան լիցի պսակն հպարտութեան։ Հպարտութիւնք, ամբարտաւանութիւնք, խռովութիւնք։ Զհպարտութիւն զամենայն ի բա՛ց ընկեսցուք.եւ այլն։
Վարձահատոյցն քրիստոս։ Դատաւոր ամենեցուն եւ վարձահատոյց։ Փառս ետ արդարակշիռ վարձահատուցին (կամ վարձահատուցչին) քրիստոսի։ Վարձահատոյց լինել քեզ ի հանդերձեալ յաւիտենին. (Փարպ.։ Տօնակ.։ Վրք. հց. ձ։ Ճ. ՟Ա.։)
Երկուց զուգօրութեանց ելոյ՝ գարնանայնոյն եւ աշնանանյնոյն։ Արդարակ քաննով զուգօրութեան։ Ետ եւ զըստ տարւոյն զուգօրութիւնս, զգարնանայինն եւ զաշնանայինն։ Զուգօրութիւն գարնանային լինի յեօթներորդում ամսեանն. (Փիլ. ստեպ։)
Զանարդարակ շարագրութիւնս (հերոդոտեայ). (Պիտ.։)
cf. ԱՐԴԱՐԱԿՇԻՌ. ըստ ՟Բ նշ.
Յետ գործոյն արդարակշռութեամբ դտցես զնոյն, եւ այլն. (Կլիմաք.։)
Դնեն ի միւս կողման լծոյարդարակորով կշռոցն. (Շ. հրեշտ.։)
Զուգախնդիր զպատուոյն հայցել վարկ, կամ զերկդրամենին պահանջել վարկ։ Զգեղեցիկ ներբողականսն նմա հատուցանել վարկ։ Զմեծագոյնն բամբասանաց տարաւ վարկ։ Զարդարակ հատուցէ՛ք վարկ (մահապարտիս)։ Ի դէպ է եւ զվարկն հատուցանել արդարակ։ Առ գործոյն հաշուելով զուգահաւասար վարկիչ. (Պիտ.։)
Իրաւանց եւ դատաստանաց արդարակորով կշռիչ. (Արծր. ՟Ե. 11։)
Յարեցայց յապաշխարութեան զղջումն հանդերձ իմոյինս համազուգաւ, թորեցից վտակ ի նամէտ (կամ նայամէտ) բնութեան ի մեղսահայեաց վկայարանաց (աչաց)։ Ալէկոծի անհնարին ծփանօք յովկիանեանս նայամէտս (կամ նամէտս) բնութիւն առ ի յընդունումն արդարակ եւ բազմահոս արեանս. (Պիտ.։)
Վարդապետացն արդարակ հարթութեամբ առ աշակերտեալսնբերել ասաց պարապ։ Զառ ի զէնսն ասացին բերել պարապ։ Միշտ պարապ բերելով իմաստութեանցն աղագաւ։ Միշտ պարապ բերելով բանի. (Պիտ.։)
Ամենայն ինչ ժամանակօք եւ քանոնովք եւ չափովք կշռեալ է։ Այլաբանութեան քաննովք։ զքաղաքավարութեան քանունսն։ զգօնութեան քանուն։ Ի վկայս ապաստանին, որոց բանք քանունք էն դատաւորացն։ Բնաւորական քանոնովն վարեցեալ։ Մոլորեալք ի ճշմարտթենէ քանընոյն։ Ծով ըստ քանոնս հրամանի ոչ էանց։ Չափոցն զուգութեան քաննովն յարմարեալ։ Գարնայնոյն եւ աշնայնոյն արդարակ քաննով զուգօրութեան. (Փիլ.։)
ἁπροσωπολήπτης, ἁδέκαστος, non accipiens personam vel munus, ἁπότομος, severus. Որ ոչն աչառէ. անակնառու. որ չառնու ակն. անկաշառ. արդարակորով. անխտիր. անխնայ. հատու. կտրուկ. խադըր կէօնիւլ պագմազ.
Շնորդիքն առնուն բազում անգամ զբուն որդւոցն զարդարակն. (Վրդն. ել.։)
Բարի ոստ (աստուածասիրութեան), որ է մարդասիրութիւն, իրաւացեաւն առ նմանն պահել զարդարակոն. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Պինդ ունել կորովութեամբ, անվրէպ պահել (զկշիռն կամ զուղիղն. յորմէ Արդարակորով)
Սաստ սպառնալեաց արդարակորով չափմանց յաստուածային գրոց լսելով՝ սարսափին եւ դողան երիկամունք իմ. (Սկեւռ. աղ.։)
Ակն դատաստանին արդարակորով եւ լուսաւոր՝ քաջատես. (Սեբեր. ՟Թ։)
Ալէկոծի (ծով) ... առ ի յնդունումն արդարակ բազմահոս արեանս. (Պիտ.։)
εὑτάλαντος aequa lance ponderans Բարւոք կշռօղ. հաւասարակշիռ. արդարակշիռ.
Առ ի զուգաբար բաժանել ընդ ինքն զջրաբաշխութեան ծաւալումն՝ արդարակ հարթութեամբն. (Պիտ.։)
Ճանաչին ժրագլուխք եւ արդարակորով երկրագործքն. (Պիտ.։)
ԻՐԱՒԱԽՈՀ կամ ԻՐԱՒԱԽՈՐՀ. Որ Խորհի զարդարն եւ զիրաւն. արդարասէր. արդարակորով. իրաւարար.
Թագաւորք եւ իշխանք եւ դատաւորք իրաւախոհք եւ արդարակշիռք յիրաւունս աստուծոյ. (Յճխ. ՟Ի։)
Որ ի բնէ արդարակորով եւ իրաւախորհ էր. (Եզնիկ.։)
Երկրորդ տախտակն (՟Ժ. պատգամաց), որ մարդկան է յարդարակ, եւ օժընդակ վայրանկեալ բնութեան սորա է. (Տօնակ.։)
cf. ԱՐԴԱՐԱԿ։
Անօգուտ համարել արժան է զանարդարակ շարադրութիւնս զայս. (Պիտ. ՟Գ. 2։)
Եղեւ տէր ինձ թշնամի արդարական. (Տաղ.։)
Արդարակշիռ. քաջ հանգիտակշիռ.
δικαιότατος justissimus;
justitia praeditus, ornatus. Զարդարեալ օրինօք եւ կարգօք իրաւանց. իրաւասէր. արդարակորով.
cf. ԱՐԴԱՐԱԿՇԻՌ.
Արդարակորով մեծութեամբն ոչ զրկի ի մշտնջենաւոր մեծութենէն. (Յճխ. ՟Է։)
κόσμιος moderatus, modestus. որ եւ ՅԱՐԴԱՐ. Զարդարուն. բարեկազմ. վայելուչ. ողորկ. հարթ. արդարակ. ճարտար.
Ուղիղ կշռօղ եւ կշռեալ. արդարակշիռ. ուղղադատ.
Առ ի յընդունումն արդարակ եւ բազմահոս արեանս, որ դեռեւս տարածի ի տրամաբնակ կայեանս. (այսինքն յերկիր, ի գետին) (Պիտ.։)
Դատաւորք արդարակշիռք յիրաւունս. (Յճխ. ՟Ի։)
Փառս ետարդարակշիռ վարձահատուցին Քրիստոսի. (Վրք. հց. ձ։)
Արդարակշիռ լինել՝ զփրկանս շնորհէ. (Խոսր.։)
Արդարակշիռ ձեռն. (Նար ՟Գ։)
Որ արդարակշիռ է ի խօսս իւր։ Արդարակշիռ վարուց եւ բանից. (Լմբ. առակ.։)
Արդարակշիռ դատողութեամբ զմարմինն հնազանդեցուցանել ոգւոյ, որպէս եւ զծառայ՝ տեառն. (Լաստ. ընթերց.։)
Արդարակշիռ իրաւունք, կամ ստուգութիւն, կամ դատողութիւն, կամ քննութիւն. (ՅՃԽ. ՟Է։ Պիտ.։ Լմբ. սղ.։)
ԱՐԴԱՐԱԿՇԻՌ, իռք. գ. կշիռ արդար. արդար կշռութիւն. զուգակշռութիւն.
Ոմանք զվաճառս ճշդեն, չհայելով յարդարակշիռ վաճառոցն. (Մանդ. ՟Ի՟Ա։)
Այն որ կրէ զշուչ կենդանի փչողին Յիսուսի, եւ նովաւ զարդարակշիռս աւետարանականս. (Համամ առակ.։)
Որպէս զարդարակշիռս (յն. զարդար կշիռս) այնպէս միաձայն միմեանց բարբառին բոլոր աստուածեղէն գիրք. (Աթ. ՟Ը։)
Ալէկոծի (ծով) ... առ ի յնդունումն արդարակ բազմահոս արեանս. (Պիտ.։)
Գնացք մի՛ թոյլ, որպէս զի լուծումն անձին դատախազիցէ. եւ մի՛ առաւել ընդողնացեալ, որպէս զի զարդարական զայսոսիկ զյարձակմունս երեւեցուցանեն. (Բրս. թղթ.։)
Որ խորհի զճշմարտութիւն, կամ ճշմարտութեամբ. ողջամիտ. արդարակորով.
Արդարակ հարթութեամբ բերել։ Պիտ.։
Voir tout