to see, to perceive;
to regard, to contemplate;
to observe, to consider, to remark, to examine;
to know;
to provide, to supply, to furnish;
to take care of, to tend;
to go to see, to visit;
to spy, to watch;
— զմիմեանս պատերազմաւ, to engage in war amongst themselves;
to grapple with each other;
— զպէտս ուրուք, to provide with necessaries;
զտուն —, to manage household or domestic affairs;
չ-ոյն առնել, to pretend not to see;
տեսէք զինչ լսէքդ, pay attention to what you hear;
տեսջիր, զամենայն նշանսն արասցես, take care to work all the wonders;
աստուած տեսցէ իւր ոչխար յողջակէզ, God will provide himself with a lamb for the burnt offering;
հիւանդ էի եւ տեսէք զիս, I was sick, and you visited me;
տես ինձ, see, you see;
ապա թէ ոչ՝ տեսից վասն քո, if not you will see how I will pay you;
տես քեզ արս զօրաւորս, choose valiant men to accompany you.
εἵδω, ὀράω video եւ εἱδέω scio. (որպէս եբր. րաա եւ էատէ ). եւ եւս՝ ἑπείδω inspicio, aspicio, perspicio ὅπτομαι, θεωρέω intueor, contemplor, specto եւ այլն։ Աչօք մարմնոյ կամ մտաց նկատել, ականել. նշմարել. հայել՝ գիտել եւ ըմբռնել. ի միտ առնուլ. ճանաչել. դիտել. տեսնել, տեսնալ.
Ետես աստուած զլոյսն, զի բարի է։ Տեսանել՝ զի՛նչ կոչեսցէ։ Զքեզ տեսի արդար առաջի իմ։ Հայեա՛ց եւ տե՛ս։ Ետես տէր զտառապանսն իմ։ Զի մի՛ տեսից զչարիսն։ Տեսանել զբարութիւն տեառն։ Տեսանել զերեսս իմ։ Զանգործս իմ տեսին աչք քո.եւ այլն։
Յորժամ կըոյրքն մարմնով՝ տեսանէին, տեսօղքն մարմնով՝ մտօք կուրանային. (Գէ. ես.։)
Ոչ ական միայն է այս՝ բայց զիւրոյ անձինն միայն զբնութիւնն ոչ տեսանէ, եւ զամենայն ինչ՝ որ առաջի կայ՝ տեսանել. այլ եւ միտք այսպիսի իմն բարս ունին. զայլոց մեղնս տեսանէ, եւ զիւր յանցանսն ոչ առնու ի միտ. (Վեցօր. ՟Թ։)
Ոճով ասի յայլ հոլով փոխանակ հայցականի.
Ի թշնամիս իմ (յն. ներգոյ) ետես ակն իմ։ Տեսցէ ի թշնամիս իւր (յն. ի վերայ թշն)։ աչք իմ տեսցեն ի նա։ Եւ ես տեսից ի թշնամիս իմ։ Դարձի՛ր, եւ տեսցուք մեք ի քեզ. եւ այլն։
Եկա՛յք ոտնահար լիցուք, եւ տեսցեն աչք մեր ի վերայ սիոնի. (Միք. ՟Դ. 11։)
ՏԵՍԱՆԵԼ. κατασκοπεύω, σκοπεύω, ἑπισκοπέω exploro, speculor μανθάνω disco. Դիտել. լրտեսել. զննել. քննել. ընտրել.
Դէտ արձակեաց յուդա, զի տեսցէ զբանակս նոցա։ տեսանել՞, թէ որպիսի անցք անցցեն։ Տե՛ս խնդրեա՛ այր մի իմաստուն։ Եւ դու տե՛ս քեզ յամենայն ժողովրդենէդ արս զօրաւորս աստուածապաշտս.եւ այլն։
Նախ զայն տեսցուք, թէ բնաւ գուցե՞ն։ Զգուշութեամբ տեսցուք։ Բայց դու տե՛ս զհաւատս նոցա. (Եզնիկ.։ Ոսկ.։ Շ. մտթ.։)
ՏԵՍԱՆԵԼ. σκέπτομαι, σκοπέω, φροντίζω provideo, visito, inviso, curo եւ այլն. Հոգալ. այց առնել. խնամարկել.
Աստուած տեսցէ իւր ոչխար յողջակէզ։ Հիւանդ էի, եւ տեսէք զիս։ Ոչ տեսէք զիս։ Խնամէր եւ տեսանէր զպէտս նոցա. (Ծն. ՟Ի՟Բ. 8։ Մտթ. ՟Ի՟Բ. 36. 43։ ՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Զ. 14։)
Յարդարութեան վաստակոցն եւ՛ զանձն եւ զհայր եւ զմայր տեսանիցէ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 14։)
Մինչդեռ ժամանհակս ի ձեռս է, տեսցես վասն իւրաքանչիւր սխալանաց. (Մաշկ.։)
ՏԵՍԱՆԵԼ. βλέπω, προσέχω attendo, sedulo caveo եւ այլն. Զգոյշ լինել. քամիտ դնել, ուշ ունել. աղէկ նայիլ.
Տեսջի՛ր, զամենայն նշանս՝ զոր ետու ի ձեռս քո, արասցես. տեսջի՛ր՞ զազգն ղեւեայ մի՛ խառնեսցես ընդ նոսա ի հանդէս։ Տեսէ՛ք եւ զգո՛յշ լերուք։ Տեսէ՛ք զի՛նչ լսէքդ։ Տեսէ՛ք այսուհետեւ զիա՛րդ լսէքդ. եւ այլն։
ՏԵՍԱՅ, ՏԵՍԱՐՈՒՔ. իբր Տեսի, տեսէ՛ք . (ըստ յն. ոճոյ. որպէս հասարակ բայ).
Տեսայ զառաքելական նկարագիրս մարգարէական բարբառօքն պայծառացեալ։ Տեսարո՛ւք զայս ե՛ղբարք. (Սեբեր. ՟Է։ Վրք. հց. ձ։)
ՏԵՍԱՆԵԼՈՎ. (որպէս, տեսքով) τῷ εἵδει, τοῦ εἱδεῖν, ὅψει, κάλλει visu, specie, aspectu, forma, pulchritudine. Տեսլեամբ. տեսակաւ. տեսով. գեղով. երեսօք. կերպարանօք.
Շինեցին սեղան մեծ տեսանելով։ Եւ ինքն էր գեղեցիկ տեսանելով։ Աղջկունս կոյս գեղեցիկս տեսանելով։ Եւ էր աղջիկն բարի յոյժ տեսանելով։ Խուժադուժ եւս էր տեսանելով.եւ այլն։