cause, author;
occasion, matter;
principle, origin;
reason, subject, motive;
fault, offence, misdeed, crime;
pretext, excuse, subterfuge;
—աւ, ի —ս, on account of, for the sake of, for, because of, out of regard for;
under pretence of;
ի —ս քո, for your sake, for you;
— տալ, to give occasion to;
—ս առնուլ, to take as a pretext, to pretend, to allege;
— լինել, to be the cause or author of;
to dissemble;
—ս ի մէջ ածել, to allege, plead, urge or adduce reasons;
բառնալ զ—ս, to take away the motive or grounds;
պատճառել —ս մեղաց, to seek excuses for sins;
առանց իրաւա ցի —ի, without a real motive, causelessly, groundlessly, unreasonably.
ՊԱՏՃԱՌ մանաւանդ ՊԱՏՃԱՌՔ. Սկիզբն շարժիչ. հաւակ. սէպէպ. վէսիլէ.
Անուն կռոցն եւ պաշտօն՝ ամենայն չարի սկիզբն եւ պատճառք։ Սա է պատճառք ամենայն չարեաց։ Ջանացայց լինել ձեզ պատճառք բարեաց։ Եղեւ ամենայն հնազանդելոց իւրոց պատճառք փրկութեանն յաւիտենից։ Հարցեալ միմեանց զպատճառսն.եւ այլն։
Ամենայն իրի անհնար է առանց պատճառի ի լինելութիւն հասանել. (Պղատ. տիմ.։)
Աստուստ իմա՛ զԱստուած՝ ո՜չ պատճառ չարեաց. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Կանխագիտութիւնն (Աստուծոյ) չէ պատճառք չարեաց։ Դնեն եւ նոքա մի ինչ ինքնակաց՝ պատճառ ամենայնի. (Եզնիկ.։)
Փափագէ ամենայն բանական բնութիւնս՝ Աստուծոյ եւ առաջին պատճառին. (Առ որս. ՟Գ։)
Չէ՜ ընդ մի համար՝ զհայր մոռանալ, եւ զԱստուած. զի Աստուած՝ առաջի՜ն եւ ճշմարի՜տ պատճառ. (Գէ. ես.։)
Գեղեցկութեանն տուիչ ինքն է, եւ բարութեանն զանձնիշխանութիւնն արար պատճառ. (Եզնիկ.։)
Ասա՜ մեզ դու զպատճառ վնասուն, եթէ օրէնք մեր իցեն պատճառք անվաստակ լինելոյ առաջի քո. (Եղիշ. ՟Բ։)
Ամենայն բարեաց պատճառ խոնարհութիւն է. որպէս ամենայն չարեաց պատճառ հպարտութիւնն. (Ոսկ. ես.։)
ՊԱՏՃԱՌ Առիթ. ἁφορμή, λαβή occasio. Առիթ. ֆըրսաթ.
Պատճառք ձեր յազգացդ են, որ շուրջ են զձեօք։ Պատճառս առին մեղքն պատուիրանաւն։ Միայն զի ազատութիւնն ձեր ոչ լինիցի ի պատճառս մարմնոյ։ Պատճառս տամք ձեզ պարծանաց վասն մեր։ Մի՜ ինչ պատճառս տալ հակառակորդին ի հայհոյութեան աղագս.եւ այլն։
Զի պատճառս տացէ թշնամւոյն մերձենալ ի մարտ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 13։)
ՊԱՏՃԱՌՔ կամ ՊԱՏՃԱՌ. πρόφασις praetextus. Պատճառանք, պատրուակ. պէհանէ, մահանա.
Ի պատճառել զպատճառս մեղաց։ Պատճառս խնդրէ այր՝ որ կամիցի քակել ի բարեկամաց իւրոց։ Պատճառք ստութեան են։ Խնդրէին պատճառս զԴանիէլէ։ Բայց արդ չիք ինչ պատճառք վասն մեղաց իւրեանց.եւ այլն։
Առ ի հատանելոյ զպատճառն պատճառախընդրացն. (Եզնիկ.։)
Միայն պատճառ սակաւս զպատմութեանց, եւ այլն. (Եւս. պտմ.։)
ՊԱՏՃԱՌ αἱτίον culpa, crimen. Վնաս. յանցանք.
Ես եւ ոչ մի ինչ պատճառս գտանեմ ի նմա։ Եւ ոչ մի ինչ պատճառ մահու գտեալ. (Յհ. ՟Ժ՟Ը. 38։ Գծ. ՟Ժ՟Գ. 27։)
Նախ վճարեալ զնա յամենայն պատճառոյ՝ յայնժամ խնդրէ զնա ի բազմութենէն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 38։) (Ստէպ դնի հոլովդ Պատճառոյ՝ եւ ի գիրս Դիոնեսիոսի.։)
Ի ՊԱՏՃԱՌՍ Ի ՊԱՏՃԱՌ ԱՌ ՊԱՏՃԱՌԷ ՊԱՏՃԱՌԱՒ Ի ՊԱՏՃԱՌԱՑ. Յաղագս. աղագաւ. սակս. վասն. եւ Պատճառանօք. ընդ պատրուակաւ. համար, սեպ. սէպէպինտէն.
Եւ ոչ ի պատճառս ագահութեան. (՟Ա. Թես. ՟Բ. 5։)
Ի պատճառս ձեր, կամ ի ձեր պատճառս. (Եղիշ. ՟Գ։)
Իբր թէ ի պատճառս խաղաղութեան. (Խոր. ՟Բ. 18։)
Ի պատճառս սովոյն. (Նախ. ծն.։)
Յանարգելութեանս պատճառ. (Նար. ՟Լ՟Զ։)
Խոնարհեցուցանէր զինքն առ ամենեսեան՝ խօսելով ընդ նոսա ի պատճառս սիրոյ. (Եղիշ. ՟Բ։)
Ի հատուածի պատճառս. (Արծր. ՟Դ. 12։)
Հատուածի պատճառաւ փախստական լինի յԱրտաշրէ, եւ զհետ մտանելով զօրացն պարսից՝ առ պատճառէ՝ որպէս թէ փախստական վարելով զնա. (եւ այլն. Խոր. ՟Բ. 71։)
Ոչ ետ տեղի այսմ Գուրգէն՝ յերկուց պատճառաց. մի՝ զի եւ այլն. (Արծր. ՟Գ. 13։)
Առաքեցաւ (Սաւուղ) խնդրել զէշսն, եւ հաս յայս պատճառ մինչ առ Սամուէլ. (Եփր. թագ.։)
Յերկիրն եգիպտացւոց իջուցեալ զնոսա առ հաց ի բերան՝ սովոյն պատճառաւ, որ լինին եւ այլն. (Ագաթ.) (ուր հին տպ. վրիպակաւ ունի, պատճառաւոր լինին)։
ՊԱՏՃԱՌ cf. ՏՕՆԱՊԱՏՃԱՌ