to draw or pull out, to take away, to abstract, to remove, to displace;
to dislodge;
to rise, to lift up, to carry up;
to divulge, to let out, to publish;
to offer, to present;
to subtract, to take away;
— զքառակուսի արմատ թուոյ, to extract the square root of a number;
— իրաւունս, to do justice to;
— առնուն չար, to defame, to decry, to slander, to belie;
— յաչաց, to cause to lose the favour or affection of;
— յաչաց ժողովըրդեան, to render unpopular;
ի վեր —, to inform of, to discover, to disclose, to reveal, to unveil, to unmask;
— ընդ աշխարհ, to publish, to divulge every where;
ի բանս —, to delude, to beguile, to seduce, to betray, to deceive;
յինքն —, to appropriate to oneself, to take possession of, to assume wrongfully;
— ինչ յոք, to ascribe, to attribute, to impute;
— յոք զպատճառս ամենայն չարեաց, to accuse of every evil;
— յոք զիմն, to apply to;
ի բաց —, to exclude;
to scatter;
to send back or away, to dismiss, to discharge;
— բռնի or բռնաբար, to extort, to wrest, to seize by force, to take by violence;
— յարմատոց, to root up, to extirpate;
*— զթեփ, to scale;
to pearl or decorticate seed;
— զվրէժ քինուն or — զփոխարէն չարեացն, to avenge oneself, to be revenged;
to turn the tables upon;
— օգուտ, to turn to account, to profit by, to derive benefit from, to avail oneself of, to improve;
— հետեւանս, to desume a consequence;
— զոք ի ձեռս ուրուք, to give, to deliver up;
— զօրս, to levy soldiers, troops;
— աւուրս, զգիշերն, to pass the days, the night;
— աւուրս բազումս, to remain a long time;
— ի ժառանգութէնէ, to dispossess;
— յայլ լեզու, to translate into;
— ողջակէզ, to sacrifice;
— լեզու, to put out one's tongue;
to loll out one's tongue;
վիճակ —, to draw, to cast lots;
— զկարասիս, to unfurnish, to strip;
— զկինն, to repudiate;
— կանանց զյօնսն, to paint one's eyebrows;
— զջուր, to draw water, to draw up, to fetch up;
— ի նաւէ, to disembark;
to land, to set on shore;
— ճանապարհի, դրան, to lead to, to run into, to abut or end in;
— առ ոք, to present, to introduce;
— զսուրն ի պատենից, to unsheathe;
— ընդ սուր, to put to the edge of the sword;
— զհոգին, to give up the ghost, to expire, to die;
— զօրհնութիւն, to bless, to praise;
հա՛ն զիս աստի, take me out of this.
ἑξάγω, διάγω, ἁνάγω educo, veho, traho ἑκβάλλω ejicio եւ այլն. Ի ներքուստ արտաքս, կամ ի խորոց ի վեր ձգել. արտաքսել. ի բաց տանել. ի դուրս տալ.
Հանել ի տանէ, կամ ի բանտէ, յերկրէ եգիպտացւոց, յատենէ, յերեսաց երկրէ։ Եհան առ նոսա զշմաւոն։ Հանել յանապատ, ի հանգիստ։ Հանել ջուր։ Հանել զմարգարէն ի գբոյ անտի։ Եհան զնոսա մինչեւ ի բեթանիա, ի լեառն մի բարձր, եւ այլն։ Հանել կօշիկ յոտանէ։ Հանել ի գանձէ զնոր եւ զհին։ Հանցէ երկիր շունչ կենդանի։ Հանել ի կառս։ Հանել ի խաչ, եւ այլն։
ՀԱՆԵԼ ἁφαιρέω aufero, adimo. Կորզել. թափել ի ձեռաց. առնուլ, բառնալ. որսալ. քաղել. զրկել.
Գուցէ հանցես զդստերս քո յինէն։ Հանել զնա ի գլխոյն եփրեմի, զջրհորն (ի ձեռաց յակոբայ). յինէն զնախատինս իմ. հարկս ի կողմանցն ասորւոց։ Հարկահանք հանին հարկս թագաւորի։ Հանցես քեզ հարկս ի դամասկոս։ Հանել ի տէրութենէ։ Հանէ զիս ի թշնամեաց իմոց, եւ այլն։
Բռնութեամբ յինէ հանել կամէին։ Այսրէն յիս հանէի։ (Փարպ.։)
Հանին զնա յօրհնութենէ հօրն. (Յճխ.։)
Ի բաց հանելի պատուոյ, կամ յաստուծոյ. (Ոսկ. յհ.։)
Հանել ի կենաց. (Ագաթ.։)
Բանս հանել ի նմանէ. (Նանայ.։)
Հանել առնուլ զզէնն նորա զքունն արթնութեամբ. (Մծբ.։)
ՀԱՆԵԼ. προσφέρω offero Մատուցանել. բաժին տալ. նուիրել.
Հանել զողջակէզսն տեառն, կամ զուարակս եօթն, կամ խունկ ի վերայ սեղանոյ։ Հան զդա ողջակէզ։ Ամենայն ոսկի զոր հանին տեառն։ Յամենայն տրոցն ձերոց հանիցէք հաս։ Եհան հաց եւ գինի, եւ այլն։ Հա՛ն եւ դու պտուղ աստուծոյ ի քոյոց անդամոցդ. (Մանդ. ՟Դ։)
Փառս աստուծոյ հանցեն։ Հանցուք աստուծոյ գոհութիւն. (Իգն.։ Շար.։)
ՀԱՆԵԼ. Վերածել, ձգել. շրջել. ի վերայ արկանել.
Դարձեալ անդրէն ի սկիզբն հանէ զբանն. (Ոսկ. ես.։)
Ի միջոցին զարդարն ասաց, եւ ապա անդրէն յիւր դէմս հան. (Կիւրղ. թագ.։)
Զպատճառն ի մեզ էիք հանեալ, թէ բաժանեցեր զմեզ. (Զքր. ծործոր.։)
Յայլ միտս հանին զբանն։ Ի գողութիւն աշակերտացն հանելով զբանն. (Երզն. մտթ.։)
Զայս ասելով՝ ոչ եթէ յայուսութիւն ինչ կամիմ հանել զքեզ. (Ճ. ՟Ժ.։)
ՀԱՆԵԼ. Տարածել. հռչակել. բամբասել.
Ոչ միայն լռել չէ՛ պարտ, այլեւ ընդ ազգս եւ ընդ աշխարհս հանել զամենատես տնտեսութիւնն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 3։)
Համբաւ հանեալ, եթէ վաճառեցան նմա. (Յհ. կթ.։)
Հանել համբաւ չար զերկրէն։ Անուն չար հանիցէ զնմանէ։ Հանիցեն անուն չար զձէնջ. (Թուոց. ՟Ժ՟Դ. 37։ Օր. ՟Ի՟Բ. 14։ Ղկ. ՟Զ. 22։)
Իսկ (Շիր.)
Յորժամ հանաւ գիրն բոլորակ. իմա՛, գծեցաւ գիծն բոլորակ։
ՀԱՆԵԼ ԸՆԴ ՍՈՒՐ. Կոտորել սրով. թրէ անցընել.
Հանէին ընդ սուր զբազումս։ Հանին ընդ սուր յոլովս. (Փարպ.։ Արծր.։)
Ի ՎԵՐ ՀԱՆԵԼ. Յայտնել. պատմել.
Իրագէտ իցէ, եւ ոչ հանցէ ի վեր։ Զբան թագաւորութեանն ոչ եհան նմա ի վեր։ Հօր իւրում ոչ եհան ի վեր. (Ղեւտ. ՟Ե. 1։ ՟Ա. Թագ. ՟Ժ. 16։ ՟Ժ՟Գ. 23։)
Զխորհուրդն ի վեր հանել. (Եղիշ. ՟Ը։ Եզնիկ.։ Մամբր.։)
Իսկ (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 21.)
Համարձակեցան զբանն հանել առ վարդապետն. իմա՛ հասուցանել, պատմել։
ՀԱՆԵԼ ՅԱՅԼ ԼԵԶՈՒ. Յեղուլ. թարգմանել.
Որ ինչ ի քաղդէից պատմէր, նա եհան ի յունաց լեզու։ Նոքա հանին զխօսս նորա ի լեզուէ ասրոց ի յոյն. (Եւս. քր. եւ Եւս. պտմ.։)
Թարգմանքն նոյնպէս հանն։ Նոյնգունակ թարգմանել եւ հանել. (Կիւրղ. ծն.։)
Ի ԲԱՆՍ ՀԱՆԵԼ. Խաբել. խելքէ հանել.
Ասէին, եթէ ոք ի բանս եհան զնա, եւ առեալ փախեաւ։ (Վրք.հց. ՟Ի՟Զ։)
ՅԻՆՔՆ ՀԱՆԵԼ. Իւրացուցանել. գրաւել. յն. յափշտակել, կորզել.
Ոչ եթէ զիշխանութիւնն իշխեաց յինքն հանել. (Կոչ. ՟Ը։)
ՀԱՆԵԼ ԱՒՈՒՐՍ կամ ԶԳԻՇԵՐՆ. Անցուցանել. կատարել.
Աւուրս բազումս հանէին անդ. (Գծ. ՟Ի՟Է. 14։)
Հանէր զգիշերն ի գլուխ յաղօթսն աստուծոյ. (Ղկ. ՟Զ. 2։ Շար.։)
ՀԱՆԵԼ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻ կամ ԴՐԱՆ. Տանել ուրեք, կամ հասուցանել. հայել. ելանել.
Ճանապարհին՝ որ հանէ ի բեթելայ ի սիկիմ։ Եկին մինչեւ ի դուռն երկաթի, որ հանէր ի քաղաքն. (Դտ. ՟Ի՟Ա. 19։ Գծ. ՟Ժ՟Բ. 10։)
ՀԱՆԵԼ ԻՐԱՒՈՒՆՍ. Իրաւունս առնել ումեք.
Իրաւունս հեզոց հանցէ. (Յոբ. ՟Լ՟Զ. 16։)
ՀԱՆԵԼ ԸՆԴ ԳԼՈՒԽ, ԸՆԴ ԿԱՌԱՓՆ, կամ ԸՆԴ ՆԱ. Պատժել. վրէժխնդիր կամ քինախնդիր լինել.
Հանէ ի գլուխ զանիրաւացն յանցանս. (Իմ. ՟Ժ՟Դ. 31։)
Ոչ բարկանայր, եւ ոչ սաստէր՝ հանել ընդ կառափն նոցա։ Եւ դու անսա՛ս տէր, եւ ոչ հանես ընդ կառափն զչարութիւն նոցա. (Սարգ. յկ. ՟Դ։)
Զմոգուցն զայրոյցսն, ուստի խաբեցան, ընդ անմեղ մանկտին հանէր. (Շ. մտթ.։)
ՀԱՆԵԼ Ի ԳԼՈՒԽ. cf. ԳԼՈՒԽ։
ՅԱՆԳ ՀԱՆԵԼ. cf. ՅԱՆԳ։
ՀԱՆԵԼ ԱՊՏԱԿՍ, կամ ԿՌՈՒՓՍ. cf. ԱՊՏԱԿ, ԿՌՈՒՓ։
ՀԱՆԵԱԼՔ cf. ՀԱՆԱԾՈՅՔ.
Կենդանիք, բուսականք, եւ հանեալք յերկրէ պատուականք. (Ոսկիփոր.։)