if;
that;
whether;
perhaps;
— առնէք զայդ, if you do it;
ոչ գիտեմ — արարից զայդ եթէ ոչ, I do not know whether I shall do it or not;
կարծեմ — եկեսցէ, I think that he will come;
— արասցէ եւ եթէ ոչ, whether he do it or no.
εἱ, εἵτε, ἅν, ἥν, ἑάν si Եթէ, որպէս թէական. թէ որ.
Թէ միայն մերձենամ ի հանդերձս նորա, փրկիմ։ Թէ հնար ինչ իցէ։ Եւ թէ կամիս։ Թէ որդի ես Աստուծոյ։ Ոչինչ է մեծ, թէ՝ եւ պաշտօնեայք նորա կերպարանին, եւ այլն.
Թէ մարդ ոք իցէ. (Եզնիկ.։)
Թէ եւ այլ յամեմ ես մօտ կալով առ ձեզ, կարծեմ, եւ այլն. (Եղիշ. ՟Ը։)
Ուստի կազմին եւ ԶԻ ԹԷ, ԹԷ ՈՉ. ԱՊԱ ԹԷ ՈՉ։
ԹԷ. ἥ; an? Մի թէ, արդեօք, իբր հարցական կամ տրոհական.
Թէ արդարեւ ծնանիցի՞մ. (Ծն. ՟Ժ՟Ը. 13։)
Թէ համարիցի՞ս։ Զի՞նչ դիւրին է. ասե՞լ ... թէ ասել. (Մտթ. ՟Ի՟Զ. 53։ ՟Թ. 5։)
Ի գործո՞ց օրինաց ... թէ ի լրոյ հաւատոց. (Գծ. ՟Գ. 2։)
Յանուն արա՞նցն ... թէ յանուն գաւառացն. (Խոր. ՟Բ. 7։)
Իսկ (Եզեկ. ՟Ժ՟Դ։)
Թէ իցէ՛, տալով տաց դոցա պատասխանի. յն. լոկ, եթէ։
Եւ (Խոր. ՟Բ. 89.)
Այլ զխստասրտութի՛ւնն կամիմ ասել, թէ՝ եւ զամբարհաւաճութիւն. իբր արդեօք, այսինքն արդարեւ. մանաւանդ թէ։
Զթէն ընդ բազում տեղիս դնէ ո՛չ վասն երկբայանալոյ, այլ եւ վասն յոյժ հաւատալոյ. (Ոսկ. հռ.։)
Եբրայական ոճով ասի.
Բարկացեալ երդուաւ, եւ ասէ, թէ տեսանիցէ ոք յարանցդ։ Որպէս երդուայ ի բարկութեան իմում, թէ մտցեն ի հանգիստ իմ. (Օր. ՟Ա. 35։ Սղ. ՟Ղ՟Դ. 11։) որպէս ռմկ. սանքի պիտոր տեսնայ. կէօյա մտնան պիտի. այսինքն ո՛չ տեսցէ, ո՛չ մտցեն։
ԹԷ. Մեկնական, որպէս՝ Յայտ է թէ. այսինքն թէ. իբր թէ.
Շնորհեա՛ մեզ, այսինքն թէ պարգեւեա՛։ Իսկ կանխելն, թէ անյապաղ ժամանել։ Իսկ զօրհանապազ թէ յամենայն օր. (Խոսր.։)
Ձիոյն իմոյ ի կառսն փարաւոնի նմանեցուցի զքեզ. թէ ընկղմեալ զկառս նորա՝ մերձաւոր իմ արարի, անցուցեալ ընդ ծով մեղաց։ Սրտացուցեր, թէ ոգի ետուր մեզ եւ սիրտ. եւ այլն. (Նար. երգ.։)
ԹԷ. ὄτι quod, quia Թարմատար. բա, զի. որ. քի.
Գիտաց, թէ ցածուցեալ են։ Ասիցեն, թէ կին նորա է։ Պատմեցաւ, թէ ահա ծնաւ։ Չպատմել նմա, թէ գնայցէ.եւ այլն։
Կամ իբր ռմկ. որ. այսինքն Զի. որպէս զի, վասն զի.
Ո՞վ է մարդ, զի յիշես դու զնա, կամ որդի մարդոյ, թէ այց ինչ արասցես դու նմա. (Սղ. ՟Ը. 5։)
Երթայց առ հարուստսն, եւ խօսեցայց ընդ նոսա, թէ նոքա գիտացին զճանապարհս տեառն. (Երեմ. ՟Ե. 4։)