if;
provided, on condition;
perhaps;
be it so;
— սիրէք զիս, if you love me;
— ասեն քեզ, if you be told;
— արասցէ եւ — ոչ, whether he do it or not;
— իցէ, whether;
perhaps;
— ոչ, save, if not, except;
unless.
ԵԹԷ εἵ, εἵτε si որ եւ ԹԷ, ԵՒ ԹԷ. գրի եւս՝ ԵԹԵ, այլ նոյնպէս հնչի. Մասն բանի թէական՝ ի նշանակ պայմանի. թէ որ ... Ունի եւ զզօրութիւն բառիցս՝ Երբ, յորժամ. ἑάν, ἅν dum, quum, siquam երբոր.
Եթէ որդի ես աստուծոյ, ասա՛ քարիդ, եւ այլն։ Ոչ էք մարմնով, այլ հոգւով, եթէ իցէ հոգին աստուծոյ ի ձեզ բնակեալ։ Եթէ ոչ տաս, ուժգին առից։ Եթէ ոչ տէր էր առ մեզ։ Եթէ ոչ կերիջիք։ Տէ՛ր, եթէ կամիս, կարօղ ես զիս սրբել։ Սով եթէ լինիցի, ժանգ եթէ լինիցի։ Եւ եթէ վշտանայ ... եւ եթէ փառաւորի մի անդամն.եւ այլն։
Եթէ հարկանին, չհոգան. եւ եթէ հարկանեն, չիմանան. (Եղիշ. ՟Ա։)
ԵԹԷ՛, եւ ԵԹԷ՛. εἵτε, εἵτε si, si;
tam, quam. αὕτε, αὕτε sive, sive;
aut, aut Կրկնի իբր տրոհական անանջատ. որպէս Կա՛մ եւ կամ. եւ՛. եւ՛. թէ՛ աս, թէ՛ ան. ա՛ս ալ, ան ալ. կէրէ՛ք, կէրէք. հէմ. հէմ.
Ամենայն ինչ ձե՛ր է, եթէ՛ պօղոս, եթէ՛ ապօղոս, եթէ՛ կեփաս, եթէ՛ աշխարհ։ Եթէ՛ հրեայք, եթէ՛ հեթանոսք։ Եթէ՛ ուտիցէք, եթէ ըմպիցէք, եթէ զի՛նչ եւ գործիցէք։ Եթէ սաղմոս ունիցի, եթէ վարդապետութիւն ունիցի.եւ այլն։
Եթէ՛ ընդ մարգս եւ ընդ անտառախիտ տեղիս, եւ եթէ՛ ընդ անապատս եւ ընդ ապառաժուտս անցանիցեն. (Նիւս. կուս.։)
Ճարտարապետին եթէ՛ երկաթի, եւ եթէ՛ ոսկի ուրագ տայցես, զնոյն գործ գործէ. (Ոսկ. փիլիպ.։)
ԵԹԷ. μήτις μή;. ἥ;. εἱ;, εἵτε; an? ἑάν ἇρα si forte Հարցական որոշեալ կամ անորոշ. որ եւ երկբայական. Միթէ. արդեօք. թերեւս. գուցէ. իցէ՛ թէ. թէ. մը՛, մի՞.
Եթէ սպանանե՞լ զիս կամիցիս։ Եթէ գիտիցե՞ս, զի այսօր առնու տէր զտէրդ։ Եթէ չէ՞ր լուեալ աստուած յաւիտենական։ Եթէ ո՞չ գիտէք, զի մարմինք ձեր տաճար են հոգւոյն։ Դու՞ ես՝ որ գալոցն ես, եթէ այլում ակնկալցուք։ Թո՛ղ տեսցուք, եթէ գա՞յ եղիա փրկել զդա։ Եթէ իցէ՝ լուիցեն կամ սարսեսցեն։ Եթէ իցէ՝ աջողեսցի՞. եթէ իցէ՝ ապրեսցի՞.եւ այլն։
ԵԹԷ. Թարմատար. ὄτι quod, quia ἴνα ut Թէ, զի. որ. քի.
Ետես տէր աստուած, եթէ բազմացան չարիք։ Լուաւ, եթէ արքեղայոս թագաւորեաց։ Գիտասջիք, եթէ իշխանութիւն ունի։ Հաւատա՞յք, եթէ կարօղ եմ առնել։ Լա՛ւ է քեզ, եթէ (յն. զի) մի յանդամոց քոց կորիցէ.եւ այլն։
Չէ՛ հնար այնոցիկ՝ ոյք յառաքինութիւնսն կեցցեն, եթէ յամենայն մարդոյ բարի լսիցեն». յն. չէ՛ հնար լսել. (Ոսկ. մտթ.։)
Զազգի ազգի յօրինուածս հազիւ ոք ուրեք եթէ պատմել կարասցէ». իբր՝ արդեօք. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Ոչ եթէ կարօտ ինչ իւիք էր (աստուած) եթէ (այսինքն՝ իբր զի) վասն այնորիկ խնայիցէ ... եւ անզօր եւ տկար, եթէ զանձին եւեթ խորհիցի զզօրութիւնն. (Եզնիկ.։)
ԵԹԷ ՈՉ. εἱ μή nisi Բայց եթէ, բայց միայն, բայց. միայն, միայն թէ, հապա.
Ո՞վ կարէ թողուլ զմեղս, եթէ ոչ՝ մի աստուած։ Չի՛ք մարգարէ անարգ, եթէ ոչ յիւրում գաւառի։ Ոչ ուրեք առաքեցայ, եթէ ոչ առ ոչխարս կորուսեալս տանն իսրայէլի.եւ այլն։
ՈՉ ԵԹԷ. շ. cf. ՈՉ