bald, hairless.
—ի —ով, with great attention, most attentively, more at leisure, diligently, carefully;
— առնել, առնուլ, ունել, դնել, to pay attention, to be attentive, to have in view, not to lose sight of;
to apply oneself to;
to mind, to take care, to be heedful or cautious, to take good heed, to be on one's guard;
to tend to, to aim at, to seek, to try, to endeavour, to strive;
յ— ածել, առնել, արկանել, to recall to mind, to remember, to remind;
cf. Յիշեցուցանեմ;
յ— գալ, լինել, զ—ով գալ, to bear in mind, to recollect, to call to mind, to remember;
յ—ի ունել, կապել, to preserve in one's memory, to have recollection of, never to forget;
— ի կուրծս առնել, to think, to meditate, to conceive or imagine the design of;
— ի կուրծս արկանել, to take a thing for serious, in earnest;
զ— եւ զուրուշ գրաւել, cf. Մոգեմ;
ընդոստուցանել զ—, to excite the attention;
— ունել յոք, to follow with the eyes;
յ— բերել, cf. Յիշեմ;
յ—ի բերել, to revive, to cause a person recover his breath, to quicken, to rouse;
— ունել, to wait;
բառնել յ—ոյ մտաց, to cause to forget, to put out of one's head;
պրծանիլ յ—ոյ յիշատակաց, to be forgotten;
յ— լինի ինձ, ինձ յ— անկանի, I do remember;
— ի կուրծս անկաւ գրել, the idea struck him to write, he conceived the idea of writing;
— ի կուրծս քաջալերէին զմիմեանս, they incessantly encouraged one another;
չէ ի յ— մտաց, he does not remember;
նմա ընդ յ—ի կապեալ, calling to his memory, reminding him;
— կալ, attention !.
encouraging, inspiriting;
— լինել, —ս մատուցանել, տալ, to rouse the courage, to give heart to, to inspirit;
cf. Քաջալերեմ;
—ս առնուլ, to pluck up courage, to take heart, to cheer up.
զայս —, զայս ձեւ օրինակի, զ— զայս, ըստ սմին օրինակի, — զայս, պէս զայս —, in this manner or way, thus, so;
զայն —, զնոյն —, ըստ նմին օրինակի, in that way, in the same way, likewise;
զոր —, օրինակի աղագաւ, — իմն, for example, for instance;
— իմն, let us say, we will suppose;
ըստ —ի, after the manner of, according to the example of, in imitation of, like;
սովին օրինակաւ, like that, in that way;
աստուածահրաշ օրինակաւ, in a divine way;
որով օրինակալ եւ է or իցէ, in whatever way it may be;
բարի՝ չար՝ քնաղ՝ գեղեցիկ —, good, bad, rare, fine example;
— տալ, to give or set the example;
— առաջի ընծայել, to indicate as an example;
— առնուլ, to take for example or for model, to follow;
— զանձն ընծայեցուցանել, կացուցանել, to shew or set oneself an example of;
—աւ իւրով քաջալերել, to encourage by one's example;
— եկաց թագաւորաց, he was the model of kings.
qui donne du courage, encourageant, courageux;
— լինել ou —ս մատուցանել՝ տալ, donner ou inspirer du courage, donner vigueur;
cf. Քաջալերեմ;
—ս առնուլ, recevoir de l'encouragement.
cf. Քաջալեր.
prendre ou reprendre courage, être encouragé;
քաջալերեաց, aie courage, ayez bon courage;
քաջալերեաց, որդեակ, courage, mon enfant !
comme, sur le modèle de, à l'instar de, en guise de;
զայսգունակ ձեւ օրինակի, զայս —, զայս ձեւ օրինակի, զ— զայս, ըստ սմին օրինակի, — զայս, պէս զայս —, de cette manière, de cette façon, ainsi;
զայն —, զնոյն —, ըստ նմին օրինակի, de la même manière, de la même façon, de même;
զոր —, օրինակի աղագաւ, — իմն, par exemple;
ըստ օրինակի, à l'exemple, à l'instar de;
սովին օրինակաւ, de cette manière, par là;
— առնուլ, prendre pour exemple, pour modèle;
— զանձն ընծայեցուցանել՝ կացուցանել, se donner pour exemple, montrer l'exemple de;
— տալ, donner l'exemple;
— առաջի ընծայել, proposer pour exemple;
օրինակաւ իւրով քաջալերել, encourager par son exemple;
—եկաց թագաւորաց, il fut le modèle des rois;
նմանել՝ հետեւել —ի ուրուք, imiter, suivre l'exemple de quelqu'un;
որով օրինակալ եւ է, de quelque façon que ce soit;
աստուածահրաշ օրինակաւ, d'une manière divine;
բարի՝ չար՝ քնաղ՝ գեղեցիկ —, bon —, mauvais —, — illustre ou rare, bel exemple.
Քաջալերութիւն առ ի յառաջադէմ ընտութեանն. (Կորիւն.) (որ լինի եւ ներրգոյական։)
Ի միոջէ միոջէ լուիցես։ Միում միում նոցա շնորհէր։ Միում միում կաշառ գաղտ խթէր։ Զմի մի ի նոցանէ ի ծածուկ քաջալերէր։ Առ մի մի ձիղ՝ հազար սպառազէնք. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Գ. ՟Ե. ՟Զ։)
Եւ այս, զի քաջալաւութիւն վեհագունիցն երեւեսցին. (Շիր.։)
Քաջալերեցարո՛ւք, լերո՛ւք արք ո՛ այլազգիք. (Ա. Թագ. Դ. 9։)
Բայց միայն լոկ զմիմեանս քաջալերէին. (՟Ա. Մակ. ՟Բ. 37։)
Եթէ ոք միտ եդեալ մեղմով ուշ ի կուրծս (կայցէ), գտանէ։ Յայնպիսի նեղութեանց եւ խռովութեանց որպէս ի մէջ բազում խաղաղութեանց՝ ուշ ի կուրծս քաջալերէին. (Վեցօր. ՟Ե։ Ոսկ. ապաշխ.։)
Փեղքն տեսանելով զարիւն, նաեւ զարիւն խաղողոյ, եւ կամ սեաւ թըթոյ, քաջալերէին ի պատերազմ. (Մխ. ապար.։)
Քաջալերեցարուք, պինդ կացէք։ Պինդ կացէք այսուհետեւ . (Ել. ՟Ժ՟Դ. 13։ ՟Ա. Մակ. ՟Է. 32։ Գաղ. ՟Է. 1։)
Թէպէտ եւ ոք ասել (զճշմարիտն) քաջալերցաւ, ամենայն իրօք իբր բախած եւ յիմար ծաղր արարաւ. (Փիլ. լին.։)
Քաջալերս տայ յայսպիսի կարծեաց լեթելոյ հոգւոյ։ Ի լեթելոյ եւ լքելոյ. սրտէն։ Զլեթեալ եւ զտկարացեալ հոգիս. (Լմբ. սղ.։)
Զերկուս բիւրսն քաջալերեաց. եւ խմբեաց յուսով լինել պատարագ եամենայն. (Հ. կիլիկ.։)
կոփել տախտակս քարեղէնս։ Ի վէմն՝ յորմէ կոփեցարուք։ Միթէ պատկէր կոփաց զնա հիւսն։ Ուրագ սրեաց, եւ կոփեաց նովաւ։ Քաջալերեսցէ զդարբին՝ կռել կոփել, ուռն հարկանել.եւ այլն։
Այսոքիկ մերայոցն, իսկ նորայոյքն եւ որ ի նորուն բանիցն քաջալերեալք եւ այլն. (Խոսրովիկ.։)
Քաջալերեա՛ց, զի եւ այդ եւս քո ուստր է։ Մի՛ երկնչիր, զի ուստր ծնար։ Ծնաւ ուստերս եւ դստերս։ Զդուստր քո մի՛ տացես ուստեր նորա, եւ զդուստր նորա մի՛ առնուցուս ուստեր քում.եւ այլն։
Սուրբն ատոմ պրկեալ ի փայտին՝ քաջալերէր զընկերսն. (Ասող. ՟Բ. 2։)
Փողն քաջալերէ, սրինգն ստիպէ։ Լուիցեն զձայն փողոյն, եւ զգոչիւն սրնգին. (Մծբ. ՟Զ. ՟Ը։)
ՎԱՌԵԼ ՎԱՌԻԼ. ὀπλίζω, ἑνοπλίζω, καθοπλίζω, -ομαι armo, -or;
armis instruo, -or περιζώννυμι praecingo, -or. Սպառազինել, իլ. հանդերձել զինու զարդու, կազմել պատրաստել. եւ Քաջալերել կամ արծարծանել զոգի ի պատերազմ. եւ Գօտեւորիլ.
Կամ ՎՍՏԱՀ ԱՌՆԵԼ. πείθω fidem facio, securum reddo. Յուսադիր լինել. քաջալերել. յապահովել.
Եպիսկոպոսն՝ որ է փոխան Քրիստոսի՝ առաջնորդ հոգւոց։ ԶՔրիստոսի փոխան լինել։ Քեզ տայ զքաջալերութիւնս, ո՛վ Յիսուսի փոխան. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. ատ.։)
Ընդդէմ խրոխտ ախոյենին (կամ ախոյանին)։ Ոչ գոյր չափ գլխանոյն ախոյենիցն։ Յաղթել ախոյանից ... Կործանին վատանուն յախոյանէ անտի։ Ի փախուստ կացուցանելով զինքն առանց նահատակեցելոցն ախոյանից։ Նախամարտիկ եւ առաջին ախոյանից։ Ախոյանաց քաջալերութիւն. (Խոր. հռիփս։ Բուզ. ՟Ե. 4։ Եզնիկ.։ Պիտ.։ Սարկ. քհ.։)
Սակաւ մի քաջալերեցայց, եւ անմուխդ մխեցայց. (Գիւտ թղթ. առ վաչէ։)
Գիտաց եւ տէր մեր, եթէ բարիոք զարհուրեցան, քաջալերեաց զնոսա. (Եփր. համաբ.) որ եւ ռմկ. աղէկ մը. էփ էյի։
Ցանէր նա զլեղին յաչս հօրն իւրոյ, եւ ասէր, ժուժեա՛ հայրիկ եւ համբերեա. յն քաջալերե՛ց. (Տոբ. ՟Ժ՟Ա. 13։)
Սատանայ քաջալերէր մխիթարէր զհոմանիս իւր զդեւս. (Եպիփ. ծն.։)
որ եւ իբրեւ յատուկ անուն, ՄԽԻԹԱՐ, այ. παράκλησις, παραίνεσις consolatio, admonitio. Մխիթարութիւն. սփոփութիւն. արգահատանք. քաջալերութիւն. յորդոր. ախտակցութիւն. կարեկցութիւն. մխիթարանք.
ՄԽԻԹԱՐ ՏԱԼ, կամ ՄԱՏՈՒՑԱՆԵԼ. Մխիթարել. παρακαλέω consolor. քաջալերս տալ.
Եւ այսու մխիթար եւ քաջալեր բանիւք վառէր պատրաստէր զնոսա. (՟Բ. Մակ. ՟Ը. 21։)
Այսոքիկ մերայոցն, իսկ նորայոյքն եւ որ ի նորուն բանիցն քաջալերեալք եւ այլն. (Խոսրովիկ։)
Որ ի վաստակոցն ծնանի պտուղ, ոչ տայ թոյլ ուժգին լինել աշխատանացն։ Ուժգին տանջանս պատրաստեմք անձանց մերոց։ Այսու զնա ուժգին գործէր, եւ քաջալերէր վասն հաւատոցն։ Ուժգին ծառայիցն բազմութիւն. (Ոսկ. յհ.։)
Վարժիչ կարգաց կրօնաւորաց։ Վարժիչ հանուրց եկեղեցեաց։ Իբր զվարժիչս օրինակօք։ Առարկուքն պիդէին, եւ վարժիչքն (մրցանաց) քաջալերէին. (Շար.։ Գանձ.։ Լմբ. ատ.։)
Այլ ոք անդուստ յանդգնագոյնս բարբառեցաւ։ Անդուստ քաջալերել սկսաւ Յուդա. (՟Գ. Մակ. ՟Ա. 9։ ՟Գ. 58։)
Մի՛ եղիցի կին ամուլ, եւ այր անսերմն։ Զարս՝ որ անսերմն էին, աբրահամաւ քաջալերէր. (Եփր. ել. եւ Եփր. համաբ.։)
Առարկու ելեալ թշնամեացն՝ յաղթեաց։ Առ որ ժպրհի բանս յառնել առարկու։ Եւ ոչ նոցա արժան է սորին վասն առարկու մեզ յառնել։ Թէ ոչ էր զօրութիւն փրկչին մերոյ նմին առարկու։ Անգոսնէին՝ զոր ասէր, առարկու (իբր առարկութիւն կամ ընդդիմութիւն) ածեալ ի մէջ զոր ի մովսիսէ խոստումն։ Վկայքն զինէին, եւ զօրագլուխն մարզէին. առարկուքն պնդէին, եւ վարժիչքն քաջալերէին. (Լմբ.։)
καλοκάγαθος bonus, optimus, probus Բա՛րի եւ լաւ. քաջալաւ. ընտիր յոյժ. աղէկ ու լաւ, շատ աղէկ.
ἱσχύω (լծ. հյ. իշխել). possum, valeo ἁνδρίζομαι in virum evado, viriliter ago κρατέομαι, κατακρατέω fortificor, praevaleo Զօրութիւն զգենուլ. ոյժ առնուլ. արիանալ. զօրաւոր եւ զօրագոյն լինել. զօրել. քաջալերիլ. տիրել. իշխել.
Տեսեալ (Նեստորի) զկոմսունս պաշտպանս եղեալ իւր, ի սոսա քաջալերեալ թեւացաւ. (Կիւրղ. ի կոյսն.։)
θαρρέω audeo, praesumo, aggredior γαυροῦμαι exsulto. Վստահիլ. համարձակիլ. իշխել. քաջալերիլ. յանդգնիլ. ձեռներեց լինել.
ἅλειψις exhortatio incitatio βοή clamor. (որպէս թէ Խրախ յոյս) Ձայն յուսադիր. քաջալերութիւն. յորդորումն. գրգիռ յառաջ խաղալոյ. յորդորանք, սիրտ տալը՝ առնելը.
ԽՐԱԽՈՅՍ ՏԱԼ, կամ ՄԱՏՈՒՑԱՆԵԼ. ἁλείφω, προτρέπω cohortor, incito. Որպէս Քաջալերել. սիրտ տալ.
Ծնաց կթատելոց քաջալերութիւն զգեցուցեր. (Իսիւք.) (երիցս այսպէս գրի)։
Այսոքիկ մերայոցն, իսկ նորայոյքն եւ որ ի նորուն բանիցն քաջալերեալք եւ այլն. (Խոսրովիկ։)
Որ ի նորուն սուտ ստապանծ բանիցն քաջալերեալք. (Խոսրովիկ.։)
καρδιόομαι corde donor. Սիրտ եւ ոգի առնուլ. քաջալերիլ. զուարթանալ.
Որովք քաջալաւք կազմին վարքն. (Նիւս. երգ.։)
Ի յանկումն եկեալ նոցա քաջալաւ սպառուածովք։ Բառնայ յինէն քաջալաւ յոյս մխիթարութան. (Պիտ.։)
ա. (ի բառիցս՝ Քա՛ջ լեր) որ եւ ՔԱՋԱԼԵՐՈՒԹԻՒՆ. θάρσος , ευθάρσεια fiducia, confidentia, hortatio. եւ բայիւ θαρσύνω, θαρρέω . Բան զօրացուցիչ. յորդոր. խրախոյս. սիրտ եւ ոգի՝ տուեալ կամ առեալ. վստահութիւն. եւ Վստահ. վասն որոյ բայիւ է որպէս Քաջալերել, իլ. եւ Վստահիլ.
Առաքէ զլրտեսս ի քաջալերս ժողովրդեանն։ Զքաղէբ եւ զյեսու, որք քաջալերս խօսեցան. (Նախ. յես.։ Լմբ. ժղ.։)
Գոհացեալ զԱստուածոյ՝ էառ քաջալերս. (ՃՃ.։)
Զգացեալ սեբոխտայ զքաջալերս ի վասակայ. (Կաղանկտ.։)
Արդ իբրեւ զայս բարբառէին, եւ քաջալեր միմեանց տային. (Շ. եդես.։)
Սկսանի քաջալերս տալ ինքեան, թէ մի՛ վհատիր ո՛վ անձն, համբե՛ր եւ քա՛ջ լեր ի մարտդ։ Քաջալերս տայ, զօրացուցանէ։ Զքիրտն ջնջեսցես, քաջալերս մատուսցեն, սփոփիցես, մխիթարիցես. (Լմբ. սղ.։ Իգն.։ Սարգ. ՟գ. յհ.։)
Քաջալեր լինել յամենայնի ի կամս իւր. (Վրք. հց. ՟Զ։)
Մի՛ քաջալեր լինիցիս ի ձեռինն (լապտերի), այլ պահել ո՛ւշ արասջիր զնա նովին լուսովն վառեալ. (Կոչ. ՟Ե։)
ՔԱՋԱԼԵՐ. ա. իբր Քաջալերական. քաջալերիւ.
Այսու մխիթար քաջալեր բանիւք վառէր պատրաստէր զնոսա. (՟Բ. Մակ. ՟Ը. 21։)
Քաջաբան. քաջալեզու. համարձակախօս. քաղցրախօս.
ἁνδρίζομαι, κραταίομαι, ἁγαθύνομαι in virum evado, confortor. Քաջ լինել. քաջալելիլ. արիանալ. զօրանալ. կտրիճ ըլլալ, կտրըճնալ, սիրտ առնել՝ ունենալ.
Աներկիւղ ամրութիւն, քաջալերութիւն, կամ գրկախառնութիւն, համարձակութիւն, ընթացք, փրկութիւն, գաւառ. (Փարպ.։ Պիտ.։ Նար.։ Լմբ.։ Եփր.։)
Ոմանք արագայաքք ճաշակեալ ի քաջալաւութենէ, եւ յոյս տուեալ առողջութեան, դարձեալ ի նոյն անդրէն դարձան հիւանդութիւն. (Փիլ. լին.։)
Շմաւոն քաջալերեալ երդմնեցոյց, զի գլխիվայր հանցեն զնա ի խաչ. (Եփր. համաբ.։)
Զանցեալ էին զհասակաւ վասն յերկար ծերութեանն։ Աբրահամ էր ծեր զանցեալ։ Ծերութիւն զանցեալ՝ քաջալաւութեան աճումն։ Սխալակելով, եւ զանցանելով զգինւով (այսինքն զգինըմպութեամբ) առանց հանճարոյ. (Փիլ.։)
συμβουλεύω, παραινέω, ὐποτίθημι , θέλγω suggero, dicto, hortor, demulceo որ եւ ԹԵԼԱԴԻՐ ԼԻՆԵԼ. Յուշ առնել. խրատ տալ. յորդորել. ազդել. քաջալերել. ամոքել. հրապուրել. զեկուցանել. ի միտս արկանել. տուն տալ, միտքը բան ձգել, անկկաճը կամ բերանը դնել.
Ամենաքաջն խրոխտանաց։ Խրոխտանաց վճարեալ իրս։ Քաջալերագոյն խրոխտանօքն, եւ մեծանուն պարծանօխն, եւ մեծանուն պարծանօք. (Պիտ.։)
Կարկառ նմա (ադամայ) յիսուս ըզձեռն իւր բեւեռած, կոչէր ձեռամբ՝ քաջալերէր՝ մի՛ երկնչիր. (Գանձ.։)
Նեղութեան համբերեցէ՛ք։ Վասն քո համբերի նախատանաց։ Չարեացս ոչ համբերիցեմք։ Բարկութեան տեառն համբերից (կամ համբերեցից)։ Որպիսի հալածանաց համբերի։ Երանեալ է այր՝ որ համբերիցէ փորձանաց։ Համբերեցէք աւուրս եւս հինգ։ Ես համբերես ձեզ։ Եւ ես քեզ համբերի զօրհանապազ։ Համբե՛ր տեառն, եւ քաջալերեա՛ց։ Համբերելով համբերի տեառն։ Համբեր անձն իմ բանի քում։ Համբերից անուան քում։ Վասն անուան քո տէր համբերի։ Որ համբերեսցէ կամ համբերեացն ի սպառ, նա կեցցէ.եւ այլն։
Յորդորիչ քաջալերական՝ մաքրապարիցն խրախճանութեան։ Զարտաքին որմոցն զարձանս մաքրապար (կամ սրբամաքուր) տեղւոյն բնակութեան. (Նար. ՟Ղ՟Բ. եւ Նար. խչ.։)
παρακαλέω (որ թարգմանի եւ Աղաչել) consolor. adhortor, recreo, suadeo եւ advoco, oro, obsecro, intercedo եւ այլն. παραμυθέω mulceo verbis, sedo, medeor. Մխիթար տալ կամ մատուցանել. սփոփել. քաջալերել. արգահատել. կարեկից լինելով յորդորել. պաղատելով եւ խաղապատելով համոզել, կամ մաղթելով իմն հանգուցանել զսիրտ. (քանզի եւ ի յն. բառագալէ՛օ, է անխտիր աղաչել՝ եւ մխիթարել).
παρακλήτωρ, παρακαλών consolator, consolans, hortator, admonitor, advocatus, intercessor. որ եւ ՄԽԻԹԱՐ. Որ մխիթարէ. սփոփիչ. յորդորիչ. քաջալերիչ. ըստ յն. ոճոյ՝ նաեւ Բարեխօս. փաստաբան. խրատտու. ազդարարօղ.
Ի սկզբանցն մինչեւ յանկումն գալ կենցաղոյս։ Յաւէտ քան զնա յանկումն ի բարւոքն ցուցանէ ձեւի։ Ի յանկումն եկեալ նոցա քաջալաւ սպառուածովք։ Գալ յանկումն կատարելութեան. (Պիտ.։)
ՅՈՐԴՈՐԵԼ. որպէս Քաջալերել. սիրտ տալ.
Որ յուսադրէ. քաջալերօղ. մխիթարիչ.
Յառաջանայր հայրապետն քաջալերելով, եւ մարտակիցքն ոչ վերջանային ի հանդիսաւոր մարտին գործակցութենէ. (Պիտ.։)
Թիւնաբեր իժն՝ քաջալանջ եւ լայնապարանոց։ Վիշապ քաջալանջ. (Փիլ. լիւս.։ ՃՃ.։)
Քաջալուր եւ նախանձաւոր օրինացն Քրիստոսի. (Համամ առակ.։)
ԱՆԽՐԱԽՈՅՍ ԱՆԽՐԱԽՈՒՍԵԼԻ Որում չիք խրախոյս կամ քաջալեր. անվստահ. սրտաբեկ. լքեալ. անսիրտ, սիրտը դող. ճէսարէթսիզ.
Եւ այսպէս զմիմեանս քաջալերեալ ի ժամանակս բանտամուտ վշտացն. (Ղեւոնդ.։)
Մինչդեռ նոքա այսպէս քաջալերեալք աջով հզօրին գործամխեալք էին. (Փարպ.։)
Քաջալերութիւն ի լլկութեան. (Նար. ՟Լ՟Ա։)
ԽՐԱԽՈՒՍԵԼ. ն. Քաջալերել. յորդորել. խրախոյս տալ.
Խրախուսել բառս առ մեզ քաջալերել ասի. (Գէ. ես.) (այլ առաւել՝ քաջալերիլ։)
ԽՐԱԽՈՒՍԵԼ, իլ. չ.կ. ἁντιστηρίζω innitor, confido αὑτέχομαι adhaereo. Քաջալերիլ. վստահանալ՝ իբր խրախ սրտիւ յուսալ. դնել զյոյս. ապաւինիլ. զօրանալ. ամրանալ. եւ Անվեհեր դիմել. խիզախել.
Հաստահիմն առ ի խոստացեալ աւետիսն քաջալերել. (Կորիւն.։)
Հարուստ կողիւք. ուժեղակ. լայն միջով. թիկնաւէտ. քաջալանջ. բուռն. զօրաւոր. կարշնեղ.
Երեքարիւր մերկանդամ արամբքն քաջալերեաց ելանել ի վերայ կուռ վառեալ բանակին. (Եփր. դտ.։)
Յուսադիր լինել, կամ յոյս սադրել՝ տալ. քաջալերել. յուսացուցանել.
Յուսադրէ զժողովուրդն, թէ մի՛ վհատիք աղաչել զԱստուած։ Յուսադրէ ողորմութեամբն։ Յայնժամ արքայն քաջալերեալ զամենեսեան, եւ յուսադրեալ. (Խոսր.։ Գէ. ես.։ Վահր. ոտ.։)
Ոչ ի պարծանս անձանց, այլ առ ի նախանձուկս միմեանց արկանելոյ՝ զմիմեամբք քաջալերեալք. (Կորիւն.։)
Քաջալերեցաք ի բանից շնորհալից հոգեւոր ծննդոցս մեր. (Փարպ.։)
Ինքն հօտն քաջալերեսցի, եւ հովիւն ցուցցէ զպնդութիւն իւր. (Եփր. համաբ.։)
Պնդել զսիրտ. քաջալերել. զօրացուցանել. սիրտ տալ. զօրացնել. կր. քաջալերիլ. եւ յամառիլ.
Քաջալերեալ սրտապնդեալ զմի ի նոցանէ՝ մխիթարէր. (՟Բ. Մակ. ՟Ե. 21.) (յն. լոկ, մխիթարել)։ Զմի մի ի նոցանէ ի ծածուկ քաջալերէր եւ սրտապնդէր։ Դարձեալ քաջալերէ եւ սրտապնդէ։ Յուսով սրտապնդէ զինքն նորոգ զինուորեալն ի մարտս չարին. (Եղիշ. ՟Ե։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Բ։ Լմբ. սղ.։)
Ոչինչ վատասրտեալ դողային։ Վատասրտեալ՝ ի բաց եկին։ Ոչ եմ վատասրտեալ։ Քաջալերէ ոչ վատասրտել. (Եղիշ. ՟Գ։ Խոր. ՟Գ. 17։ Ճ. ՟Բ.։ Լմբ. պտրգ.։)
πείθομαι, πιθέω, θαρρέω fido, confido, fretus sum, audeo, praesumo, spero. Վստահ լինել՝ յանձն կամ յայլս. ապահովանել, ապաւինիլ. իշխել. հաւատալ. հաւանիլ. յենուլ. յուսալ. քաջալերիլ. յանդգնիլ.
Որպէս զի տեսլեամբ տեսլեամբ տապանակին քաջալերեսցին փութասիրտքն եւ ծանծաղասիրտք՝ կանայք եւ տղայք. (Եփր. յես.։)
θαρσύνω, παραθαρρύνω conforto ἱσχυρόω corroboro παρακαλέω consolor, hortor. Քաջալերս տալ. քա՛ջ լեր եւ զօրացի՛ր ասել. զօրացուցանել. խրախուսել. սրտապնդել. մխիթարել. սիրտ տալ, յորդորել.
Բայց միայն լոկ զմիմեանս քաջալերէին։ Քաջալերեալ սրտապնդեալ զմի մի ի նոցանէ՝ քաջալերէր մխիթարէր իւրեանց բարառովն։ Քաջալերեսցէ հիւսն զդարբին.եւ այլն։
Գոչումն հրեշտակին քաջալերէր զնոսա՝ ասելով, ցնծացէ՛ք յարեաւ, որպէս յառաջն ասաց. (Շար.։)
θαρρέω, θαρσέω, καταθαρρέω confido, fiduciam capio ἁνδρίζομαι in virum evado. Քաջալերս առնուլ. զօրանալ. սրտապնդիլ. վստահել. համարձակիլ. արիանալ. սիրտ՝ հոգի առնել.
Քաջալերեա՛ց, զի՛ եւ այդ եւս քո ուստր է։ Քաջալերեացարուքն, պինդ կացէ՛ք։ Քաջալերեցաւ ժողովուրդն բանիւքն եղեկիայ։ Զորս տեսեալ պօղոսի՝ գոհացաւ զԱստուածոյ, եւ քաջալերեցաւ։ Քաջալերեա՛ց, զօրասցի՛ սրիտ քո։ Քաջալերեցարո՛ւք, եւ զօրասցի՛ն սիրտք քո։ Քաջալերեցարո՛ւք, եւ զօրասցի՛ն սիրտք ձեր։ Քաջալերեա՛ց դուստր, քաջալերեա՛ց եւ այլն։
Յաղթութիւն արար նախ առաջին սատանայի Քրիստոս, եւ ապա նովաւ ամենեքեան քաջալերեցաք. (Լմբ. սղ.։)
Քաջալերեցի՛ր սիովն, մի՛ լքցին ձեռք քո. (Առ որս. ՟Ժ՟Ա։)
Այն՝ որ քաջալերէ.
Քաջալերիչ է համբերողաց. (Յճխ. ՟Ժ՟Ա։)
Առ նա թերեւս ունիցիմք զգիւրահասոյցն քաջալերիչ՝ զերանելին զուկաս. (Ագաթ.։)
Օրինակ քաջալերիչ հոգեւոր ծննդոց իւրեանց. (Ագաթ.։ եւ Կորիւն.։)
Որոց եւ մեք քաջալերիչք էաք. (Փարպ.։)
Առընթեր ունի զքաջալերիչն Յիսուս, որ խրախոյսն տայ, քաջալերեցարո՛ւք ասէ, ես յաղթեցի աշխարհի. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Ը։)
Տկարացեալ մարմնով, եւ հզօր զօրութեամբ. զարհուրեալ, եւ քաջալերիչ աշխարհի. (Մեկն. ղկ.։)
Լցեալ կատարեսցուք ի ձեռն քաջալերիչ բանին մերոյ զպակասութիւն հաւատոցդ ձերոց. (Եփր. ՟ա. թես.։)
ՔԱՋԱՍՐՏԵԼ ՔԱՋԱՍՐՏԻԼ. Քաջասիրտ լինել. քաջալերիլ. արիանալ.
Խենեշութիւն եւ անարութիւն։ Անարութեան եւ իգութեան առաջնորդ։ Փոխեսցին միտք մեր յերկիւղէ եւ յանարութենէ յարութիւն եւ ի քաջալերութիւն։ Անարութիւն եղջերուաց. (Փիլ.։)
Իւրոցն ետ քաջալերս իւրով յաղթութեամբն յաղթել աշխարհակալ յաղթողին. (Սկեւռ. յեսայ.։)
Խրախոյս. յորդոր քաջալերութեան. Յամբողջ յաղթութեանն տալ խրախուսանս։ Յայտէր խրախուսանօք, իբրու թէ ինքն իցէ տուիչ յաղթութեանն. (Պիտ.։)
Քաջալերեցարուք, եւ զօրասցին սիրտք ձեր. ո՛վ մեծի խրախուսանացս. (Լմբ. սղ.։)
θαρσύνω, ἑάω, ἑπιτρέπω , προτρέπω fiduciam adfero, do;
permitto, propello. Համարձակ առնել զոք, կամ ումեք զիրս ինչ. հրաման տալ, թոյլ տալ. թողացուցանել. եւ Վստահացուցանել. քաջալերել. համարձակեցնել, ազատութիւն տալ, թող տալ, երես տալ.
παρρησιάζομαι confio, audeo (որպէս թէ Արձակել զանձն, կամ յարձակիլ) Համարձակ լինել, կամ վարիլ. վստահիլ. քաջալերիլ. զօրանալ. իշխել առնել ինչ կամ ասել ազատաբար. յանդգնիլ.
Նա զայսպիսի ցուցեալ մայրութիւն առ որդւոյ իւրոյ քաջալերութիւն. (Սիսիան.։)
παρακλητικός, παραμυθητικός consolatorius, exhortativus. Առիթ մխիթարութեան. քաջալերական. յորդորական.
Պնդակազմ առնել. որպէս Սրտապնդել. քաջալերեր. զօրացուցանել. սիրտ տալ.
Իբր Քաջալերիչ. զօրացուցիչ.
Ո՛վ ծառայ քրիստոսի, մի՛ ինչ ուսցիս (կամ կրեսցես) վատթարազգի, հաւատովք քաջալերեցի՛ր։ Յոյժ վատթարազգի եւ կարճմտութիւն է կարծելն, թէ եւ այլն։ Ինքն ըստ ինքեան եւ ո՛չ ուրեք է՝ ոչ վատթարազգի (վիճակ), եւ ոչ բարետոհմութիւն ազգի. (Ածաբ. աղք. եւ կիպր։ Նիւս. կուս.։)
cf. ՔԱՋԱԼՈՐԱԿ.
Ուր չիք յուսադրութիւն կամ քաջալեր. եւ Լքեալ սրտիւ, անմխիթար.
Առ նա թերեւս ունիցիմք զդիւրահասոյցն քաջալերիչ լերանելին ղուկաս. (Ագաթ.։)
Ժիր կացուցանել. տլ ժրանալ. քաջալերել. զօրացուցանել. ժրացնել, սիրտ տալ, զօրացնել.
Եւ վիշապին քաջալանջ եւ մեծապարանոց եղեալ՝ յարձակեցաւ ի վերայ երիվարին. (Ճ. ՟Բ.։ եւ Հ=Յ. փետր. ՟Է.։)
Ոչ եթէ զինուորական զինուք քաջալերիմք, եւ ոչ սաստկատեսակ եւ ամենաչար խոշտանկութեամբ. (Կիւրղ. ի կոյսն.) (այժմու յն. ոսկետեսակ եւ ամենագեղեցիկ խոշտանգանօք)։
ՔԱՋԱԼԱՒԱՆԱԼ. εὑθηνέω . Քաջալաւ գտանիլ. բարեկագրգիլ.
Տունք քաջալաւացեալ ամենայնիւ. (Բրս. գոհ.։)
εὑθαρσῶς cum fiducia, audacter. Քաջալերեալ սրտիւ. զօրացեալ ոգւով. անվեհեր. անվեհեր. համարձակ.
Կինն քաջալերէր զնա ... իմաստութեամբ եւ քաջալեր լերաբար. (Փիլ. սամփս.։)
Հրամայեաց՝ քաջալերաբար ասել զնշանին տեսիլն. (Պտմ. աղեքս.։)
Յառաջ մատուցեալ քաջալերաբա իմն յարձակէր՝ վստահացեալ յիւրն առաքինութիւնս. (Պիտ.։)
Ո՛չ լքանի, գոչէ քաջալերաբար, եւ ասէ. օրհնեա՛ ա՛նձն իմ զտէր. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
որ եւ ՔԱՋԱԼԵՐ. Զօրացուցիչ. մխիթարական. սրտապնդիչ.
Յորդորիչ քաջալերական՝ մաքրապարիցն խրախճանութեան. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Լի քաջալերական խրատու։ Քաջալերական բանս կամ բանից։ Իսկ դիւցազնաբար՝ զյորդորականն ասէ, եւ զքաջալերականն, եւ զներբողականն ի կենցաղս վախճանելոցն. (Արծր. ՟Դ. 11։ Ճ. ՟Բ.։ Երզն. քեր.։)
ԱՆԽՐԱԽՈՅՍ ԱՆԽՐԱԽՈՒՍԵԼԻ Որում չիք խրախոյս կամ քաջալեր. անվստահ. սրտաբեկ. լքեալ. անսիրտ, սիրտը դող. ճէսարէթսիզ.
Տալ արիանալ. զօրացուցանել. սրտապնդել. քաջալերել. սիրտ տալ.
ἑνισχύω, κατισχύω, δυναμόω , κραταιόω corroboro, fortifico, munio եւ այլն. Տալ զօրանալ. քաջալերել. սրտապնդել. եւ Հաստատուն առնել. ամրացուցանել. զօրացընել, սիրտ տալ, ուժովցընել, ամրցընել .... զոր օրինակ ասի.
Զի՞նչ թելադրութիւն մատուցանես ցաւագնեալ անձին իմոյ. (Ճ. ՟Ա.) իբր յորդոր քաջալերութեան։
Իժն, կամ վիշապն քաջալանջ եւ լայնապարանոց. (Փիլ. լիւս. յորմէ եւ ՃՃ.։)
παράκλησις, παραμυθία, -ιον consolatio. որ եւ ՄԽԻԹԱՐ. Մխիթարանք. բան եւ գործ մխիթարիչ. սփոփութիւն. հանդարտութիւն սրտի. յորդոր. յուսադրութիւն. քաջալերութիւն խառն ընդ աղերս. արգահատանք.
Երկդիմի առմամբ՝ որպէս καρδιόω, ἑκκαρδιόω cordifico, cor moveo եւ cor dolore afficio, vulnero, vel aufero եւ այլն. Տալ սրտանալ. քաջալերել. սիրտ տալ. կամ սրտակաթ, եւ կամ սրտաթափ առնել. խոցել զսիրտ. (կրկին է իմաստ եւ յն. ընթերցուածոյ)
Քաջալաւագոյն երեւեցուցանել զբարեգործն. (Ածաբ. աղք.։)
Առաւել քաջալեարական. համարձակագոյն. աներկիւղ.
Ի յայս մրցանակ ... քաջալերագոյն խրոխտանօք ... համարձակել. (Պիտ.։)
Արիացուցանել. զօրացուցանել. քաջալերել.
καλοκαγαθία probitas, integritas, honestas Քաջալաւութիւն, ընտրականութիւն, անարատ քաղաքավարութիւն. առաքինութիւն. եւ Կարի լաւութիւն.
Մինչեւ յամանս երիկամանցն, որ բեղնաւորագոյն եւ ծննդագործն է։ Քաջալերեսցի ահա բեղնաւորագոյն վարել զսերմն. (Փիլ. այլաբ. եւ Փիլ. ՟ժ. բան.։)
իբր Քաջալերութիւն. փոյթ.
որ եւ ՅՈՒՍԱԴՐԱՆՔ. Յուսադրելն, իլն. քաջալերութիւն.
Յուսադրութիւն եւ քաջալերութիւն (մօր) առ որդիս։ Հաստատուն ի յուսադրութիւն հաւատոյ. (Սիսիան.։ Մաշտ.։)
Յոյս տալն. որպէս Յուսադրութիւն. քաջալերութիւն.
καλοκαγαθία, εὑήθεια probitas, integritas, innocentia, simplicitas. Անստգիւտ բարութիւն. բարութիւն. քաջալաւութիւն. բարելաւութիւն. լաւաբարոյութիւն.
Եւ նախնեաց ի քաջալաւութիւն եւ յազատութիւն ընտրելով։ Զորս վայել էր քաջալաւութեամբ եւս զարդարել։ Վարեցեալս կեանս առանց քաջալաւութեան՝ բազմաժամանակեայ մանկունս ասելի է։ Աբրահամ էր ծերունի զանցեալ՝ քաջալաւութեան աճումն։ Առ ի քաջալաւութիւն միաբանութեան յարմարեալք. (Փիլ.։)
θάρσος confidentia, fiducia, audacia εὑανδρία, ἁνδραγαθία virilitas, fortitudo. Քաջալերք. սրտապնդութիւն. համարձակութիւն. վստահութիւն, զօրութիւն, յոյս. ուժ՝ սիրտ՝ տալը եւ առնուլը.
Ծնգաց կթուցելոց քաջալերութիւն զգեցուցեր։ Սուրբն ձեռօք առցէ քաջալերութիւն։ Ետես զյաղթութիւն քաջալերութեան գնդին յուդայ։ Մխիթարեցան բարձրացան քաջալերութեամբ.եւ այլն։
Ցուցեալ ամենայն երկրաւորաց զքաջալերութիւն ամենայն մեռելոց յարութեան ... Մխիթարութիւն՝ քաջալերութիւն առ արարածս մատուցանէ. (Ագաթ.։)
Համբեր ամենայնի յօրինակ մեզ եւ ի քաջալերութիւն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Է։)
Տէր Յիսուս Քրիստոս՝ զքաջալերութիւնդ քո շնորհեցեր նոցա. (Ճ. ՟Ա.։)
Մխիթարութիւն սիրելեաց, եւ յոյս յուսացելոց, եւ քաջալերութիւնք քաջաց. (Եղիշ. ՟Ա։)
Վասն առաւել քաջալերութեան եւ քաջապնդութեան ապաշխարսղացն Կամրջ.։
(առաւել ռմկ) իբր անհոգ կացուցանել. քաջալերել.
Զի մի՛ հայհոյեսցի պաշտօնն մեր, այսինքն աւետարանութիւնն մեր։ Եղիցես դու քաջալերեալ ի պաշտաման քում, այսինքն յաւետարանութեան քում. (Եփր. ՟բ. կոր. եւ Եփր. ՟բ. տիմ.։)
Քաջալերութիւն պատրաստեաց զսուրբ հայրապետն Կիւրեղ՝ իւր ընթերցուածագրովն. (Լծ. կոչ.։)
Քաջալերութիւն պատրաստեաց զսուրբ հայրապետն Կիւրեղ՝ իւր ընթերցուածագրովն. (Լծ. կոչ.։)
παρρησία confidentia, fiducia, libertas, audacia. Համարձակն գոլ, եւ համարձակիլն. վստահութիւն. աներկեւանութիւն. ազատութիւն. քաջալերութիւն. արիութիւն. եւ Թոյլտուութիւն. եւ Յանձնապաստանութիւն. յանդգնութիւն. լրբութիւն.
Իբրեւ զհանդիսադիրս քաջալերութեանն ունելով յաւէժացուցանէ համարձակել ի յանկքելի նահատակութիւնս. (Պիտ.։)
πείθω securum reddo, persuadeo. Վստահ եւ անկասկած առնել. յուսացուցանել. քաջալերել. յապահովել. հաւանեցուցանել, քաջալերս տալ. հաւանեցուցանել.
Քանզի զայնս՝ որոց բազում յաւիտեան վարեցեալս հանդերձ մարմնովն կեանս առանց քաջալաւութեան, բազմաժամանակեայ մանկունս ասելի է. (Փիլ. իմաստն.։)
εὑφραίνω exhilaro, laetifico ἁναζωπυρέω exsuscito τέρπω delecto Տալ զուարթանալ. զուարթ առնել. զարթուցանել, եւ արծարծանել զոգիս յուրախութիւն, ի քաջալերութիւն, եւ ի զգաստութիւն.
Քաջալերա՛ց ասէ, եւ մի՛ հայեսցիս ի սակաւաւորութիւն քո. (Լմբ. սոփոն.։)
Տայ զխրախոյս աստուածահրաւիրակն քաջալերութեամբ. (Անան. եկեղ։)
Ո՛վ խաչ ... քաջալեզուացն ճարտարասանութիւն. (Եպիփ. խչ.։)
εὑγλωττία eloquentia, facundia. Պերճախօսութիւն. ճոռոմաբանութիւն. ճառատանք. որպէս յն. քաջալեզուութիւն.
ՔԱՋԱԼԵՐԵՑՈՒՑԱՆԵԼ. cf. ՔԱՋԱԼԵՐԵՄ.
Քաջալեծեցուցանելով ասէր, յուսացեալքն յԱստուծ ոչ երբէք ամաչեցին. (Փարպ.։)
Քաջալերել. փարատել զտրտմութիւն ուրուք.
Բառ ռմկ. որպէս թ. քէլ.
Կունդ եւ քաջալ անուն տային. (Մեծոփ.։)