Other definitions containing this entry
μελλήτης morosus, tardus, segnis. Յապաղող. դանդաղկոտ. յամրաշարժ. յոյլ. տարտամ.
Որ զտարտամութիւնս ընթադրեալ՝ պաշտպան կացի աւուրս մեծի. (Լմբ. համբ.։)
Զտառատիպ սորա զտարտամ մկրտիչ, յիշեա՛ աղաչեմ. (Յիշատ. յամին ՟Պ՟Կ՟Բ։)
Ուր չիք տարտամութիւն եւ տատանումն. անտարակոյս կամ անփոփոխ.
Անտարտամ հանգիստ. (Նար. ՟Գ։)
νωθρός, νοθροκάρδιος tardus corde. հեղգասիրտ. Տարտամ. թոյլ անպիտան.
Ի ստորին կոյս կայացեալ հող ծանրական ... Ոչ է տարտամ սա գընացիւք կամ ծանրական. (Երզն. ոտ. երկն.։)
ՎՏԱՐԱՆԴԻ. ἁμφίβολος, ἁμφιβαλλόμενος ambiguus, dubius. Տարտամ ինչ, որ յայս եւ յայն միտս ձգի. երկբայական, երկուանալի. դիմախօսեալ.
μεριμνάω curo, sollicitus sum, anxie cogito ἁδημονέω gravissime angor. (գրի եւ Տամտամսիմ) Հոգալ. վարանիլ. տրտմութեամբ եւ անձկութեամբ, տարտամութեամբ, երկիւղիւ, զոփալով.
νωθρεύω, -ομαι tardus et piger sum, langueo. Տարտամ լինել մարմնով կամ մտօք, դանդաղիլ. թուլանալ. ցնդիլ. ցաւագնիլ.
Ի ծերութենէ տարտամեալ՝ մոռացայ զպատկեր աւուրն։ Գետնախշտի տարտամեալ, եւ սովու եւ ծարաւոյ համբերեալ. (Վրք. հց. ՟Բ։ Մագ. ՟Ի՟Ե։)
ἁόριστος. indefinitus. Անորիշ. իբր չորոշեալ. անյայտ. տարտամ.
ԽՕԹՈՒԹԻՒՆ. νοθεία desidia. իբր Խօթասրտութիւն. հեղգութիւն. տարտամութիւն. ծուլութիւն.
Տարտամն մտօք, (եւ) որ զկնութիւնն ունիցի յանձն. է այլաբանութեամբ. որպէս երկչոտութիւն ըստ յն. δειλία.
ՄՈԼՈՐԱԿԱՆ. ա.մ. Թափառական. թափառեալ. մոլորեալ. տարտամ. տատանեալ.
cf. ԱՋՈՂ։ Այլ տարտամ է իմաստ բանիս.
Բառ տարտամ նշանակութեամբ. որպէս Առաջին եւ երեւելի ինչ յաշխարհի, կամ բնիկ հայրենի գաւառ. եւ կամ որպէս յն. προκόσμημα . նախկին եւ շքեղ զարդք, սպասք.
Իմս տարտամութիւն, եւ ոչ պատահումն բար ւոյ ժամանակի. (Շ. ընդհանր.։)
Օժանդա՛կ լեր տկարութեան, բազմատխուրս տարտամութեան. (Նար. ՟Ղ՟Ա)
cf. ՏԱՐՏԱՄ.
Տնտեսս մահապարտական՝ տարտամական եւ անգործական. (Նար. ՟Ի՟Բ։)
ῤᾳθύμως segniter. Տարտամ օրինակաւ. դանդաղանօք.
Ի սմանէ ստելով՝ տարտամապէս բացասել (այսինքն արտասանել) զդատն. (Պղատ. օրին. ՟Բ։)
Էշն աննուիրական է, եւ տարտամ ի գնացս։ Աննուիրական կենդանի. (Տօնակ.։) (ՃՃ.։)
νωθέστερος, -ον tardior, -ius. Կարի տարտամ. դանդաղկոտ. յոյժ.
Ոչ տարտամագոյն լինել առաւել քան զչափն բարւոք, եւ ոչ ջերմագոյն։ Իսկ առ տարտամագոյնսն (մտօք) անձանձրոյթ երկասիրական վարեցեալ վարդապետութեամբ. (Առ որս. ՟Ժ՟Բ։ Պիտ.։)
Վասն տարտամագոյն օդոյ եւ հրոյ (այսինքն քան զօդ եւ զհուր) գոլ զսա. (Պղատ. տիմ.։)
Որպէս ձիոյ տարտամագունի, եւ կարօտացելոյ զարթչել ի ձեռն մտրակի ուրուք. (Պղատ. սոկր.։)
յն. պէսպէս, եւ ῤυτίς ruga. Կարկամիլն. կնճռումն. կծկումն. խորշ կամ խորշոմութիւն մորթոյ. եւ պնդութիւն. խստութիւն. արատ. աղտ. եւ Յետնութիւն. տարտամութիւն. եւ ժլատութիւն. կծկըտիլը, քաշուիլը, կռնճմըտիլը, եւ կամկարութիւն, եւ ագահութիւն.
νωθρία tarditas, segnities, pigritia եւ μέριμνη sollicitudo, cura. Տարտամ գոլն. տարտամելն. յամրութիւն. դանդաղկոտութիւն. պղերգութիւն. յուլութիւն. թուլութիւն մարմնոյ կամ մտաց.
Տարտամութիւն՝ քնոյ է լծակից. (որ ոք սխալէն, ամենայն իրօք մտրակի կարօտանայ յաղագս տարտամութեան. Առ որս. ՟Ժ՟Բ։)
Մերում տարտամութեանս եպերանք։ Տարտամութեամբ եւ խեցբեկ բարբառով զբանսն արձակեն։ Առ տարտամութեան մտաց. (Խոսր.։)
Զտարտամութիւն տարակուսանացս։ Ի խշտին տարտամութեան. (Նար. ՟Ի՟Զ. ՟Կ՟Ե։)
Չի՛ք ինչ՝ որ այնպէս զմիտսն ուրախացուցանէ, որպէս ի հոգոց եւ ի տարտամութեանց փարատել. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 7. (գրեալ էր, ի տարտամսութեանց)։)
Յայսմ ժամանակի ի թուլամորթութիւն կրթեցաք մի առ միով ի ծանծաղ եւ ի տարտամ վարս։ Որ ի թուլամորթութիւն եւ ի յոռութիւն կրթեն զբազումս. (Գր. սարկ. լուս.։)
ՎՏԱՐԱՆԴՈՒԹԻՒՆ. Երկբայութիւն. տարտամութիւն.
Յայսմ ժամանակի ի թուլամորթութիւն կրթեցաք մի առ միով ի ծանծաղ եւ ի տարտամ վարս։ Որ ի թուլամորթութիւն եւ ի յոռութիւն կրթեն զբազումս. (Գր. սարկ. լուս.։)
ԱՅԼ ԸՆԴ ԱՅԼ. Այսր անդր. եւ տարտամ. խառն. այլ ընդ այլոյ.
βραδύς tardus, segnis, lentus σπάνιος rarus βραδέως tarde, sero, segniter, cunctanter . (ի Յամ. եւ Ամ. ամանակ) Այն՝ որ յամէ կամ ժամանակ ծախէ շատ ի շարժման. մեղմընթաց. դանդաղ. տարտամ. անագանեալ. եւ Ցանցառ. դժուարագիւտ. եւ Անագան. յամով. յապաղմամբ. յերկարելով. ուշ, ծանտր,
Տարտամ է եւ իմաստ բանիս (ըստ ՟Ա կամ ՟Բ նշ).
Իբր Ոչ վարեալ կամ չհերկեալ եւ ոչ ցանեալ. վարուցան չեղած, չբանած. գըր. եապանի. կամ Անվայր, որպէս Անշէն, եւ որպէս Չունօղ զտեղի կամ զպէտս կարեւորս. (զի տարտամ են գրութիւնքս, եւ իմաստքս առաջիկայ.)
ՅԱՄԵՄ որ եւ ՅԱՄԵՆԱԼ. (Արմատն է Յամ. եւ նորա՝ Ամ. իբր Ամանակել, որպէս ասի ի յն) χρονίζω, ἑγχρονίζω longo tempore duro, moror, immoror μένω, ἑπιμένω, βραδύνω tardo, cunctor, remano, persisto ἑνδημέω, πολιτεύομαι conversor προσεδρεύω, ἑνδιατρίβω immoror եւ այլն. Ժամանակ անցուցանել. յերկար կալ մնալ. անագանիլ. յապաղել. դեգերիլ. տարտամ լինել. տեւել, եւ դանդաղիլ. ատեն անցընել, ուշանալ.
Ետես ոլեռն (կամ ոլոռն) դալար փոքրիկ ի վերայ ճանապարհի. (Վրք. հց. ՟Ե.) մնայ նշանակութիւնն ընդհանուր եւ տարտամ։
Կամ որ խոյզ եւ խնդիր չառնէ. անընտրող. տարտամ. իբր ἁδιάφορος. indifferens կամ ἁδιάκριτος indiscretus.
ὁκνηρός tardus, segnis Տարտամ. ծանրաշարժ. յամր. յոյլ. պղերգ. վատ. թոյլ. տնտընացօղ, կամկար, ծոյլ, թուլամորթ.
Որքտարտամութեամբ խեցեբեկ բարբառով զբանս արձակեն. (Խոսր.։)
Ի թուլամորթութիւն կրթեցաք մի առ միով ի ծանծաղ եւ ի տարտամ վարս. (Գր. սարկ. լուս.։)
Վանգ, իբր թէ ի միոջէ կողմանէ ձայնաւորն վանգեալ իցէ. իսկ փաղառութիւն՝ որ է հեգ, շուրջանակի պտտեալ ունի զձայնաւորն։ Վանգ ասի, յորժամ ձայնաւորն ի միոջէ կողմանէ ի ձայնորդացն վանգեալ իցէ՝ յառաջոյ կամ ի վերջոյ. իսկ փաղառութիւն՝ որ շուրջանակի պատեալ է ձայնաւորն ի ձայնորդացն։ Որ է ըստ մտի մեկնութիւն. ուր ի յն. մի եւ նոյն է վանկ կամ փաղառութիւն, այսինքն ի միասին առումն տառից ինչ։ Տարտամ է եւ միտ բանիցս.
Իսկ դու եւ առ այսոսիկ եղեր տմարդի եւ հում։ Առ բարերարն տմարդիք։ Տարտամք եւ տմարդիք։ Դատաւորք տմարդիք։ Տմարդի յղփացեալ։ Անագորոյնք եւ տմարդիք։ Ռիշտ ես ամենեւին եւ տմարդի. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 31։ Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Բ։ յկ. ՟Զ։ Խոր. ՟Գ. 68։ Նար. ՟Խ՟Ը։ Լմբ. սղ.։ Մխ. առակ.։)
Ի սմանէ ստելով՝ տարտամապէս բացասել զդատն. Զարդարագոյնն բարեբաստ բացասիցէ գոլ կենցաղ. (Պղատ. օրին. ՟Բ։)
Թրօշակ կամ թրուշակ, անարգ, կամ անգէտ. եւ կարթ. կամ Թրուանշա, անպիտան։ Վասն որոյ տարտամ մնայ իմաստ բանիս.
որ եւ ԽՕԹԱՍԻՐՏ. Հիւանդամիտ. տկարամիտ. ծանծաղամիտ. Դանդաղ. տարտամ. հեղգասիրտ. եւ Անառողջ մտօք. միտքը բանձր, ծոյլ եւ չարամիտ.
Voir tout