Other definitions containing this entry
տեսիլ լուսնի, phase;
ընթացք լուսնի, lunation, the lunar course.
life;
being, days, existence;
health;
conduct, behaviour, manners, habits;
subsistence, living, nourishment;
means, circumstances, property, substance, goods, patrimony, inheritance, wealth, possessions, fortune;
the world;
ցկեանս, for -;
ի կեանս իմ, in all my -;
երբէք ի կեանս իմ, never in my -;
զամենայն աւուրս կենաց իմոց, formy whole lifetime;
յաւիտենական, հանդերձեալ —, eternal —, the — to come, the next world;
ընթացք՝ վախճան՝ երկարութիւն կենաց, the course, the duration & the end of -;
մեկին or ամփոփ, անշուք or աննշան —, a. retired -;
obscure —, — of obscurity;
խստամբեր դժոխըմբեր՝ վտանգալից՝ բազմավրդով՝ վատ՝ չարակեաց՝ անգործ՝ ունայն —, an austere, frightful or insupportable, perilous or hazardous, checkered, base, wretched, unoccupied or idle, useless -;
— զերծ ի հոգոց եւ ի կրից, a — free from passion, uneasiness or anxieties;
անպաճոյճ՝ սակաւապետ՝ շինական՝ վաստակասէր՝ ժիր՝ զգաստ —, a simple, frugal, rural, laborious, active, sober -;
անարատ՝ բարեկարգ՝ չափաւոր՝ տեսական՝ անհոգ —, a pure, regular, moderate, contemplative, careless —;
անդորրաւէտ՝ խաղաղաւէտ՝ փափկասուն՝ հեշտալի՝ զուարճալից —, a quiet or tranquil, peaceful, delectable, effeminate or luxurious, agreeable —;
սոսկական՝ անզբօս՝ հովուական վարել կեանս, to lead a private, serious, pastoral -;
վարել, անցուցանել զկեանս, to pass one's life;
հասարակաց վարել կեանս, to live in common;
բելրկրալից վարել կեանս, to lead a happy, comfortable —;
դողալ ի վերայ կենաց ուրուք, to tremble for another's — or days;
կեանս պարգեւել, to grant — to;
շահել զկեանս, to gain one's living;
ի վտանգ արկանել զկեանս, to imperil, to hazard or expose one's — to danger;
ազատել կամ կորուսանել զկեանս, to save or lose the —;
ի կենաց արկանել՝ զրաւել՝ կարճել՝ լուծանել՝ բառնալ, to deprive of —, to put to death, to kill;
ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել, to be a question of — or death;
ի կենաց անկանել՝ պակասել, to lose one' s life, to die;
հրաժարել ի կենաց, to renounce -;
փոխիլ ի կենաց աստի, to make one's exit from this world;
ելանել ի կենաց, to depart this -;
սուղ են —, — is short;
ի վտանգի կան — նորա, his — is in danger;
ընդ կեանս եւ ընդ մահ, half alive & half dead;
տալ տաց զկեանս իմ վասն նորա, I would lay down my — for him or her;
ի կեանս եւ ի մահու, in — & — death;
ժամանակն է ոստայն կենաց or որ հինու զկեանս, time is the stuff that — is made of;
ընդ կենաց եւ վախճանն, people die as they live.
—ք, jaundice;
— շրջանաւոր, monsoon;
—ք տարեւորք, կանոնաւորք, the trade-winds;
հարուած, բաղխիւն —ոյ, gust of wind;
gale;
cf. Ընթացք;
թեթեւ, քաղցր, զովարար, յաջող, անհաստատ —, light or gentle breeze;
soft, fresh, fair, changing wind;
ցըրտաշունչ, կատաղի, մոլեգին, մրրկալից, սաստկաշունչ, ուժգին, ահեղագոչ —, cold, angry or raging, furious, stormy, impetuous, violent, roaring wind;
ի թեւս —ոյ, on the wings of the wind;
— շնչէ, մռնչէ, փոխի, դադարէ, the wind blows, roars, changes, calms or falls;
— գոյ, it is windy, gusty;
— ելանէ, the wind is rising;
հակառակ է —, the wind is contrary;
ընդդէմ —ոյ նաւարկել, to sail against the wind, or in the wind's eye, to sail with a head wind, to haul the wind;
յաջողակ —ով նաւարկել, to sail before the wind, to be to leeward, to have a fair wind, a wind right aft, to scud;
place, spot, ground;
public or market-place, market, exchange;
town-hall, town-house;
concourse of people, assembly, the public, crowd;
court, tribunal;
good cheer, feast;
արտաքին —ք դրանց, porch, portico, atrium, vestibule;
տիեզերական, ահեղ —, last judgment;
— մեհենից, gymnasium;
cf. Ըստ, ընթացք, թատր;
ի —ս, ի —ի անդ, —աւ, in the public places, in public, publicly, notoriously, evidently, frankly, plainly, openly;
— դնել, to consult, to deliberate;
— առնել, cf. Հրապարակեմ.
horse;
մատակախազ, որձի —, stallion, stone -;
մալեալ, որձատ —, a gelding;
մատակ —, mare;
ռազմամուղ —, war horse, charger;
որսոյ —, hunter;
ասպարիզական —, race horse;
լծաբարձ, կառաձիգ —, draught horse, carriage or coach horse;
ազատ —, blood horse;
հեծելութեան —, riding horse, saddle horse;
պալարակապ —, prancer;
բեռնաբարձ —, led, packhorse;
սայլաձիգ —, cart horse;
— հեծանելի կամ կառայց, a — fit to ride or drive;
— մեքենական, horsepower;
մատաղ —, — փոքրիկ, (բռչոյ), nag, pony;
քուռակ ձիոյ, colt, foal, filly;
ահիպարանոց, աշխոյժ, խրոխտ, եռանդուն, աներկիւղ, ուժեղ, հլու, հնազանդ, փափկերախ —, fiery or superb, highmettled, prancing or frisky, spirited, bold, mettlesome, tractable, well-bitted or well-broken, easy upon the hand -;
խստերախ, ախտաւոր, անհլու, կատաղի or խենդ, կիցընկէց, խրչան —, hard-mouthed, vicious, untractable, furious or moon-eyed, restive or kicker, skittish horse;
անպիտան —, jade;
դեղձան, գորշ or մողոշիկ, պիսակ, ճանճկէն or ճանճաճերմակ, ճարտուկ, աշխէտ, ճարտուկ-ճանճկէն, շիկակարմիր or շառատ —, yellow-dun, grey, dappled, flea-bitten, piebald, chestnut or sorrel, roan, light-bay -;
միս ձիոյ, horse flesh;
գաւակ ձիոյ, rump, croup, hind-quarter;
բաշ ձիոյ, horsehair;
խար, կեր ձիոյ, forage, provender, horse-meat;
ջրարբ ձիոց, horse-pond;
աղբ ձիոյ, horse-dung;
պայտ ձիոյ, horse-shoe;
քերոց ձիոց, curry-comb;
ողնուլար ձիոյ, crupper;
տապճակ ձիոյ, horse-blanket or horse-cloth;
վարաւանդ, կազմածք ձիոյ, horse-trappings;
ընթացք ձիոյ, the paces of a -;
ճախր ձիոյ, caracol, wheeling about;
զբօսանք ձիոյ, a ride (on horseback);
դարմանել զ—, to groom, to curry, to comb a;
պայտել զ—, to shoe a -;
վարժել զ—, to break in a -;
սանձել զ—, to master a -;
ի — ելանել, վերելակել, աշտանակել, —ի ներքս տանել, առնուլ, to ride, to get or mount on horseback, to take horse;
երթալ ի —, to ride, to go on horseback;
զգնալ, զբօսնուլ ձիով, to take a ride, to go on a party of ride, to go out for a ride;
ճախր առնուլ ձիոյ, to caracole, to move in caracols, to wheel about;
արձակերասան զ—ն առնել, to give a — the bridle, to gallop, to run full speed;
խոպալ եւ ընդվղել ձիոյ, to prance, to rear;
կատաղել ձիոյ, to run away, to take the bit between the teeth;
իջանել, թափել զինքն ի ձիոյ, to dismount, to alight, to to get down;
շրջածել երախաձգութեամբ զ—, to lead a — hither and thither, to and fro;
լծեալ ի չորից ձիոց, drawn by four horses;
—ն զուլամբ չոգաւ, թալալեցաւ or նստաւ ընդ նովաւ, his horse fell under him, fell heels upwards;
խխնջէ, վրնջէ —ն, the — neighs;
որ ձրի էառ զ—ն՝ ոչ սպասէ սանձին, you must not look a gift — in the teeth.
cf. Ձիընթացք;
— առնել, խաղալ, cf. Ձիարձակ արշաւեմ.
riding;
—ք, cf. Ձիընթացք.
Voir tout
Other definitions containing this entry
vie, jours, existence;
santé;
genre de vie, conduite;
mœurs;
moyens d'existence, biens, patrimoine, fortune;
cette vie;
le monde;
յաւիտենական —, la vie éternelle;
ի կենաց անկանել՝ պակասել, perdre la vie, mourir;
ի կենաց արկանել՝ զրաւել՝ կարճել՝ լուծանել՝ բառնալ, ôter la vie, mettre à mort;
ցկեանս, pour la vie;
à vie;
ի կեանս իմ, dans ma vie;
de ma vie;
երբէք ի կեանս իմ, jamais de la vie;
զամենայն աւուրս կենաց իմոց, toute ma vie;
անպաճոյճ՝ սակաւապետ՝ անդորրաւէտ՝ խաղաղաւէտ՝ անարատ՝ շինական՝ խստամբեր դժոխըմբեր՝ վտանգալից՝ բազմավրդով՝ վատ՝ փափկասուն՝ հեշտալի՝ զուարճալից՝ չափաւոր՝ ժիր՝ զգաստ՝ բարեկարգ՝ վաստակասէր՝ տեսական՝ չարակեաց՝ անգործ՝ անշուք ou աննշան —, une vie simple, — frugale, — tranquille ou paisible, — pacifique, — pure, — champêtre, — dure ou austère, — insupportable ou affreuse, — périlleuse, — agitée ou accidentée, — lâche, — délicate, — délicieuse, — amusante, — modérée, — active, — sobre, — réglée, — laborieuse, — contemplative, — misérable, — oisive, — obscure;
սոսկական՝ անզբօս՝ հովուական վարել կեանս, mener une vie privée, sérieuse, pastorale;
տալ զկեանս իւր վասն, donner sa vie pour;
ի վտանգի կան — նորա, sa vie est en danger, il y va de sa vie;
ի վտանգ արկանել զկեանս, *—ը վտանգի մէջ դնել, mettre sa vie en péril, exposer sa vie au danger;
ազատել զկեանս, sauver la vie;
դողալ ի վերայ կենաց ուրուք, trembler pour la vie, pour les jours de quelqu'un;
սուղ են —, la vie est courte;
հասարակաց վարել կեանս, vivre en commun;
բելրկրալից վարել կեանս, mener joyeuse vie;
ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել, être entre la vie et la mort;
շահել զկեանս, gagner sa vie;
— զերծ ի հոգոց եւ ի կրից, une vie exempte d'inquiétudes et de passions;
ձգել՝ անցուցանել զկեանս, passer sa vie, filer ses jours;
*քաշուած —, vie retirée;
հանդերձեալ —, la vie future;
ընթացք՝ վախճան՝ երկարութիւն կենաց, le cours, la fin, la durée de la vie;
կեանս տալ, donner la vie;
կեանս պարգեւել, accorder la vie;
կորուսանել զկեանս, perdre la vie;
հրաժարել ի կենաց, renoncer à la vie;
ելանել ի կենաց, sortir de la vie.
cheval;
հեծանել ի ձի, monter à —;
երթալ ի ձի, aller à —;
իջանել ի ձիոյ, descendre de —;
զգնալ՝ զբօսնուլ ձիով, faire une partie de —, se promener à —;
զբօսանք ձիոյ, promenade à —;
կատաղել ձիոյ, s'emporter, prendre le mors aux dents;
խխնջէ՝ վրնջէ ձին, le — hennit;
ընթացք ձիոյ, les allures du —;
սանձել գձին, dompter, réduire le —;
*ձին չորս ոտք՝ սանձարձակ վազցունել, mettre le — au galop, aller ou courir à toute bride;
դարմանել զձի, panser, étriller un —;
պայտել զձի, ferrer un —;
*ձիու վերայ կենալ, se tenir sur le —;
*ձին տակը գլորեցաւ, son — s'abattit sous lui;
սեւ՝ ճերմակ՝ գորշ՝ պիսակ՝ ճանճկէն ou ճանճաճերմակ՝ ճարտուկ՝ աշխէտ՝ ճարտուկ ճանճկէն —, cheval noir, — blanc, — gris, — pommelé, — moucheté, — pie, — alezan, — rubican ou rouan;
մատակախազ՝ մալեալ ձի, — entier, hongre;
*հեծնելու՝ կառքի ձի, — de selle, de voiture;
*կառքի եւ հեծնելու ձի, — à deux fins;
ախտաւոր ահիպարանոց՝ խստերախ՝ խրոխտ՝ եռանդուն՝ աներկիւղ՝ ուժեղ՝ հլու՝ հնազանդ՝ անհլու՝ կատաղի ou խենդ կիցընկէց՝ խրչան ձի, — vicieux, impétueux ou superbe, — fougueux, — lier, — ardent ou fringant, — hardi ou courageux, — vigoureux, — docile, — obéissant ou soumis, — indocile, — fou, — rétif ou qui rue, — ombrageux;
անպիտան ձի, rosse;
մատակ ձի, jument;
—ք cf. Ձիընթացք.
Voir tout
Other definitions containing this entry
κίνημα եւ βίος . cf. ՇԱՐԺՈՒՄՆ, եւ ԸՆԹԱՑՔ.
Թէպէտեւ քաջընթացք իցեն լեզուօք յանտեղի բանսն. (Ածաբ. աղք.։)
Անասնեղէն է ընթացքն, եւ ոչ հոգեպէս. (Լմբ. սղ.։)
Տե՛ս զանգայթագղ ընթացքն։ Անգայթագղ մնայ ի մեծութենէն։ Անգայթակղ է լեզուաւն. (Լմբ. սղ.։)
Երկիր էր աներեւոյթ։ Աներեւոյթ ընթացք, կամ տեսիլ, հարուածք, կամ աւանդք։ Եւ նա եղեւ ի նոցանէ աներեւոյթ։ Հետախաղաղ ծածկէին, զի ամենայն (կամ ամենեւին) տեղին աներեւոյթ լիցի։ Աներեւոյթք նորա ի սկզբանէ աշխարհի՝ արարածովքս իմացեալ տեսանին։ Յաներեւութից զերեւելիսս եղեալ։ Զաներեւոյթսն իբրեւ զտեսեալ համբերութեամբ համարեցաւ։ Որ է պատկեր աներեւութին Աստուծոյ. եւ այլն։
Ինձ յաջողեալ էր ընթացք պատուիրանացն, եւ ոչ անյաջող. (Լմբ. սղ.։)
Զլսելիս, որոյ արագագոյն եւ կատարելագոյն են ընթացքն. (Փիլ. իմաստն.։)
Ընթացք. գնացք. արշաւք.
Որոյ շաւիղն եւ ընթացքն է բոցանման.
Դիմումն. բերումն. յարձակումն. ընթացք.
Երագագնաց ընթացք մերոյ գիտութեանս յոյժ կաղագոյն գտանին. (Վեցօր. ՟Ա։)
Զծովու զետեղումն։ Անհաս մնայ ոգւոյն ընթացք, եւ տեղւոյն զետեղումն. (Լմբ. ժղ.։)
Զուգակշիռ հաւասարութիւն, կամ հետեւումն, կամ ընթացք. (Պիտ.։ Նար. ՟Ի՟Ը. եւ Նար. խչ.։ Վրդն. ծն.։)
Արեգակն ի տարին (շրջաբերի. եւ սորա զուգընթացք՝ լուսաբերն եւ հերմէս (փայլածու) ասացեալն. (Արիստ. աշխ.։)
ԸՆԹԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ ԸՆԹԱՑՈՒՄՆ. Ընթանալն. ընթացք.
Որոյ ընթացքն են թիւր կամ շեղակի.
Ընթացք արեգական՝ ժամանումն կիտէ ի կէտ. (Վրդն. ծն.։)
Լաւ է գետօրէն ընթացք ջուրց՝ քան զսակաւ ժողովածու. (Երզն. քեր.։)
Խաղցաք. շարժումն. ընթացք. գնացք. հոսումն. զեղումն.
Համեմատէր երագութեան թռչնոց ընթացք անտոնի. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
ՀԵՏԵՒՈՒԹԻՒՆ ՀԵՏԵՒՈՒՄՆ ἁκολουθία, ἁκολούθημα, τὸ ἁκόλουθον sequela, sequentia, consequentia. Հետեւանք. հետեւողութիւն. հետեւելն ըստ ամենայն նշ. կարգ. ընթացք, եւ այլն։
κύλισις volutatio, versatio. Հոլովելն, իլն. թաւալումն. գլորումն. շրջան. ընթացք. յեղյեղումն.
ՁԻԸՆԹԱՑԻԿՔ գ. cf. ՁԻԸՆԹԱՑՔ.
ՄԵՂՄԱԳՆԱՑՔ գ. Մեղմ ընթացք.
ՄՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒՄՆ. ἁγών, ἇθλος , ἅθλησις, πύκτευσις certamen, pugilatus, dimicatio. Մրցիլն. մրցանք. մրցկանութիւն. ընթացք եւ պէսպէս հանդէս ասպարիզի. ճգնութիւն. մենամարտութիւն. ըմբշամարտութիւն. մարտ. մաքառումն. պայքար.
Եօթամբք շրջապատեալ շաբաթանայ միշտ կենացս մերոց ընթացք. (Արիստակ. մկրտ.) (զի ըստ աւուրց շաբաթու եօթն դար թուեն հարք զլրումն աշխարհիս)։
Յարակայ կամարք արեգականդ, ուր օդն թանձրամած. ջիք, շաղաւարն։ Եւ հողմք յարակայացուցանեն զջերմակ շաղաւարսն։ Ընթացք լուսին որպէս մարհեղ քարշելով շաղաւարի։ վերաձգին (թռիչք) որպէս փայլակն, զոր անուոք յողդողդք աստեղաձիգք կոչեն, եւ ոչ աստեղօք վաղս առնուն, այլ այս տեսակ այսպէս շաղաւարի. (Պիտառ.։)
Ուղիղ ընթացօղ. արդար. առաքինի. եւ Ուր ուղիղ ընթացք կայցեն առաջի.
Մարդք ուղղընթացք՝ սիրելիք երեւեցան աստուծոյ, եւ զյանցաւորս նմա ընտանեցուցին. (Լմբ. առակ.։)
ՍՊԱՌԸՆԹԱՑ կամ ՍՊԱՌ ԸՆԹԱՑՔ. գ. Բովանդակ ընթացք. ամենայն հանգամանք.
Անուատեսակ ընթացք. (Վրդն. սղ.։)
φιλάρετος. virtutis amans, studiosus. Սիրօղ առաքինութեան. փոյթ եւ եռանդուն յառաքինութիւնս (անձն, կամ ընթացք եւ գործք).
ԱՐԴԱՐԱԳՆԱՑՔ, ցից. գ. Անվրէպ ընթացք.
Հարսինըք կանայք արծուաթռիչք սրընթացք. (Նար. տաղ եկեղ.։)
Բազմապատիկ բարիք, բարութիւնք, չարիք, թշուառութիւնք, հիւանդութիւն, պարէնք, վայելմունք, երկչոտութիւն, ընթացք, տանջանարանք.եւ այլն։
Գեղեցկազան եւ վայելչակերպ ընթացք, բան, դրուած. (Նար. մծբ.։ Երզն. քեր.։ Ստեփ. սեւան.։)
(Մոլորակք) արագագնացք, օդագնացք, գիշերընթացք. (Երզն. քեր.։)
Ոյր հետք եւ ընթացք են ընդունայն. անպիտան. անշահ.
Թեթեւաշարժ երագութիւն, կամ ընթացք. (Պիտ.։)
(Հրեշտակք) թեթեւընթացք, եւ քան զմիտս երագունք. (Յհ. գառն.։)
Լծակիցք կրօնից, համահեմք, եւ խոհեմընթացք. (Նար. առաք.։)
ἰπποδρομία cursus equester, ludi circenses եւ στάδιον stadium. Ձիընթացք. եւ Ասպարէս. չափ արշաւելոյ ձիոյն ի մի նուագ.
Ոչ սպասաւորք յառաջընթացք, ոչ գոչումն փողոյ կարապետ. (Լմբ. համբ.։)
Գտաւ դիր աստեղաց, եւ ընթացք արեգական եւ լուսին յիւրեանց կայանս, առանց իրիք սայթաքման. (Ժող. հռոմկլ.։ cf. անսայթաք։)
Արարչանորոգ ընթացք, կամ տաճար. (Նար. մծբ. եւ Նար. գանձ.։)
Զծովու զետեղումն։ Անհաս մնայ ոգւոյն ընթացք, եւ տեղւոյն զետեղումն. (Լմբ. ժղ.։)
ԸՆԹԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ ԸՆԹԱՑՈՒՄՆ. Ընթանալն. ընթացք.
Ընթացք արեգական՝ ժամանումն կիտէ ի կէտ. (Վրդն. ծն.։)
Բխմունք հանապազահոսք, մշտակայլակք, եւ յարընթացք. (Նար. առաք.։)
ՀԵՏԵՒՈՒԹԻՒՆ ՀԵՏԵՒՈՒՄՆ ἁκολουθία, ἁκολούθημα, τὸ ἁκόλουθον sequela, sequentia, consequentia. Հետեւանք. հետեւողութիւն. հետեւելն ըստ ամենայն նշ. կարգ. ընթացք, եւ այլն։
ՁԻԱՐՁԱԿԱՐԱՆ ἰπποδρόμος hippodromus;
circus, in quo habentur certamina equestria, seu curulia. որ եւ ՁԻԸՆԹԱՑՔ, ԿԱՌԸՆԹԱՑՔ. Տեղի ասպարիսի, ուր լինի արձակումն ձիոց յընթացս.
cf. ՁԻԱՐՁԱԿԱՐԱՆ, եւ ՁԻԸՆԹԱՑՔ.
Վայելչակերպ ճահաւորական մարդկային ընթացք. (Նար. մծբ.։)
Լքեալ լինին ընթացք ձեռացս՝ մատենաւորել զայսր աղէտաբեր համբաւուց ցոյցս. (Արծր. ՟Դ. 2։)
πλάνη, πλάνησις error, erratio, seductio, vagatio. Մոլորիլն. խոտորումն. թիւրութիւն. մոլար ընթացք կամ վարդապետութիւն, խաբէութիւն. պատրանք. եւ Թափառումն. ելք արտաքոյ ուղւոյ՝ իրօք կամ նմանութեամբ.
ՄՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒՄՆ. ἁγών, ἇθλος , ἅθλησις, πύκτευσις certamen, pugilatus, dimicatio. Մրցիլն. մրցանք. մրցկանութիւն. ընթացք եւ պէսպէս հանդէս ասպարիզի. ճգնութիւն. մենամարտութիւն. ըմբշամարտութիւն. մարտ. մաքառումն. պայքար.
περιδρομή circumcursio, circus. Շուրջ ընթացումն. եւ Ձիընթացք. ասպարէզ. շրջան.
ἕθος, ἑθισμός, συνήθεια consuetudo, mos եւ այլն. Սովորոյթ. սովորիլն, եւ սովորեալ իրն. բնաւորութիւն. կարգ. օրէն անդիր. աւանդութիւն. քաղաքաւարութիւն. ընթացք հանապազորդեան, տարազ եւ սարաս միօրինակ պահեալ.
Վայելչակերպ ձեւ տեսակի (ձիոյ)։ Վայելչակերպ ճահաւորական ընթացք (վարուց). (Պիտ.։ Նար. մծբ.։)
Քուն մահկանացու ազգիս ետ, զի ի տուընջենային երկոցն դադարեսցէ։ Մինն լիցի ճանապարհ տըւնջենային, իսկ միւսն գիշերոյ։ Արեգակն կամ ջերմութիւն կամ ընթացք, կամ աշխատութիւն տըւնջենային. (Յհ. կթ.։ Յիսուս որդի.։ Լմբ. ժղ.։ Տօնակ.։)
Եւ այս քառիցն քառամասնեայ եւ հոլովումն եւ ընթացք. (Մագ. ՟Ե։)
ἁσωτία, luxuria, κῶμος, comessatio Անառակ ընթացք. անկարգութիւն. եւ զեղխութիւն. շուայտութիւն. կերուխում, մսխողութիւն. նէֆսանիլիք, շէհվէթ.
Ոչ ըստ անհետազօտելի վիճակի եղեւ սմա ի բարձունս ընթացքն. (Նիւս. երգ.։)
Այլաբանութեամբ՝ ո՛ր եւ է ճանապարհ, ընթացք.
Ընթացք կենդանեա՝ ոտինն փոփոխմամբ լինի. որով եւ վճարէ զուղեւորութիւն չափաւոր գնացիւք ոտնադրութեամբն. (Երզն. քեր.։)
Գրոց սրբոց է ուղեկցութիւն (մերս բան եւ ընթացք). (Լմբ. առ լեւոն.։)
Գտաւ դիր աստեղաց, եւ ընթացք արեգական եւ լուսին յիւրեանց կայանս, առանց իրիք սայթաքման. (Ժող. հռոմկլ.։ cf. անսայթաք։)
Վաղվաղումն. արագութիւն, անդանդաղ ընթացք.
Միայնակեցութիւն՝ վաղվաղութեան ընթացք. (Պիտառ.։)
Արդարահղահանգ հետեւանք (ընթացք). (Թէոդոր. մայրագ.։)
Ընթացք եւ զանազանութիւնք են սիրոյ. իբր աստիճանք. (Լմբ. պտրգ.։)
Զի՛նչպէտ կամ ումպէտ ընթացք կենաց. ինքնագլխութիւն. ինքնահաճութիւն. անպիտան եւ անկարգ հաճոյք անձին.
ԸՆԹԱՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ ԸՆԹԱՑՈՒՄՆ. Ընթանալն. ընթացք.
Իսկ վասն հանդերձի, որպէս աւանդեցին մեզ եգիթտական սուրբ հարցն հոգեկրաց (ընթացք), խոշորահանդերձ գձուձ, եւ այլն. (Մաշտ.։)
περίοδος, κύκλωσις, ἁνακύκλωσις periodus, conversio, gyrus, circuitus. Շրջիլն. եւ Շրջաբերութիւն. պարագայութիւն. պտոյտք. ընթացք. հիռ. շրջան. դարկձ շրջանի կամ ի շրջանի. ժուռ գալն, պտուտ.
Ուղեգնացութիւն. ճանապարհորդութիւն. ընթացք. երթ. եւ Փոխումն յաստեացս յանտի կեանս.
Սրընթացն գոլ. արագընթացութիւն. արագ ընթացք.
ԱՅԼԱՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆ Որ եւ ԱՅԼԸՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆ. Այլընդակն գոլ ըստ ամենայն առման. Որպէս անհեթեթ եւ անվայել ընթացք եւ գործք.
ԱՅԼԱՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆ Որ եւ ԱՅԼԸՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆ. Այլընդակն գոլ ըստ ամենայն առման. Որպէս անհեթեթ եւ անվայել ընթացք եւ գործք.
τροχία. rotatus. Երթեւեկ կամ ընթացք անուոյ գնացք որպէս զնուոց.
Անսայթաքն գոլ. անվրիպութիւն. կարգաւոր ընթացք.
ἁναδρομή elevatio in altum, ascensio. Ընթացք ի վեր կոյս.
Ի ՎԵՐԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ. ἁναχώρημα, ἑπιδρομή recursus, recessus. Վերստին յետսկոյս ընթացք ջուրց. տեղատուութիւն.
որ եւ ՅԱՌԱՋԲԵՐՈՒԹԻՒՆ. Յառաջ բերումն, մատուցումն. արտաբերութիւն, եւ ընթացք, եւ այլն.
որ եւ ՈՒՂՂԵԳՆԱՑՈՒԹԻՒՆ. Ուղիղ գնացք՝ ընթացք.
Օտար գնացք. օտարօտի՝ խոտորնակ՝ թիւր ընթացք.
ὀδοποιητικόν cursus. Ճանապարհորդութիւն. ընթացք. դիմեցումն.
ԵԼ, ելք. ἁνάβασις, ἕξοδος, διέξοδος ascensio, egressus, meatus Ճանապարհ, ընթացք, անցք.
ՈՃ. βίος vita. Ընթացք կենաց. վարք. կեանք.
φορά latio, motus, impetus Արմատ Բերել բային. որպէս Բերումն. ընթացք.
πορεία profectio (լծ. եւ itio, iter ). Երթալն, գնացք. ընթացք. չու.
Արմատ Ճեմելոյ. Շրջագայութիւն. քայլափոխութիւն. ընթացք. գնացք. (լծ. թ. ատըմ. քայլ)
Եւ ծայրակտուր փողից յօդին։ Եւ ընդ հատեալ մասանց յօդին, եւ այլն. (Յիսուս որդի.։ Իսկ Առ որս. ՟Ա. իբր յն. ընթացք կենաց։)
Մինչ ի կատարումն արարածոց, ուր ընթացք արեգականն դադարին. (Շ. բարձր.։)
եւ բայիւ. ἄλμα saltus. եւ բայիւ πηδάω salio, salto. Ընդոստ գնացք. ոստոստումն. արշաւանք. ընթացք կենդանեաց եւ ջրոց. (լծ. հյ. վէժ. պ. պազ. թազ. թ. թէզ. յն. լտ. վատի՛զօ, վա՛տօ ). ... սալդ (իբր լտ. սա՛լդուս ).
Եւ որպէս ἁγωγή vitae ratio, ἧθος mos consuetudo Բերումն. ընթացք. կարգ. սովորութիւն. օրէն.
ԳՆԱՑ ԳՆԱՑՔ. πορεία, ὀδός, ἵχνος եւ այլն. profectio, gressus, gradus, iter, via եւ այլն. Գնալն. երթ. ընթացք. շարժումն. ճանապարհորդութիւն. չու. հոսանք. անցք. ճանապարհ. հետք.
ԳՆԱՑՔ. βίον vita, ἑπιτήδευμα, ἁναστροφή institutum, conversatio Ընթացք վարուց եւ գործոց. քաղաքավարութիւն՝ չար կամ բարի, եւ Տեւողութիւն.
ԳՈՐԾ. πράξις (յորմէ Պրակ). acta Գործողութիւն. ընթացք գործոց եւ վարուց. եւ գլուխ բանից. ամէլ.
Երագ երիվար, կամ ոտք, ընթացք, սլացումն, եւ հրեշտակք, կամ թեւք, կամ Ի թռիչս երագունք. (Ես. ՟Ժ՟Ը. 2. ՟Լ. 16։ Եզեկ. ՟Ա. 7։ Հռ. ՟Գ. 15։ Նար. եւ այլն։)
յորմէ Իպպացի. Բառ յն. ἰππεία equitatio Ձիընթացք. ձիարձակարան.
Կոչէր նմա անուն թագաւորական ձիընթացք. եւ անդ կայր մարկոս յիմարն. (Վրք. հց. ՟Թ։)
Կայք. կեանք. վարք. ընթացք քաղաքաւարութեան.
Մղոնն՝ եօթն ասպարէզ է (այսինքն ձիընթացք). որպէս զի լինել գետնաչափութեամբ մղոնն հազար քայլ. եւ խրասախն է երեք մղոն. (Խոր. աշխարհ.։)
Սուր գնացս ունէին, փախչէին։ Սուր են ընթացք նորա քան զքերովբէիցն։ Սուր է բնութեամբ, եւ արագ ընթացիւք. (Պիտ. Եփր. ծն.։)
ՎԱՐՔ, րուց, եւ այլն. βίος vita διαγωγή vitae institutum πολιτεία civilis vivendi ratio. Վարումն կենցաղոյս ի մարդոյ. քաղաքավարութիւն ի կենցաղումս. կեանք. ընթացք. կարգ. կրօնք. կեանք անցընելը, վարւիլը.
Զի՞նչ է րոպէն. մասանց ժողովումն. զի յաւուրն երկու մասն պակաս է ընթացք լուսնին. եւ յերեսուն օրն՝ վաթսուն մասն, զոր րոպէ կոչեմք. (Սարկ. տոմար.։)
Հանճար ստուգաբանի՝ անճարիցն ճար. եւ զի՞նչ անճար եւ անյոյս ընթացք քան զմարդկան։ Հանճար ստուգաբանի անճար. այս ինքն թէ առանց խափանածոյ իմիք կատարի։ Անճար պատահմանն զգաստացուցանօղ բանին ոչ հաւանին։ Լսես ի խրատողէն զանճարիցն բանս. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. առակ.։)
Արմատ Արշաւելոյ՝ իբր արշաւան, ւանք. վազք. ընթացք.
ԸՆԹԱՑ ԸՆԹԱՑՔ δρόμος, δράμημα cursus, cursio որ եւ ԸՆԹԱՑՈՒԹԻՒՆ, ԸՆԹԱՑՈՒՄՆ. Գնացք արագագոյն. վազք. անցք. ճանապարհ. միջոց ճանապարհի կամ գործոյ. ... որպէս եւ Ընթացք ջրոց, ..., ռմկ. վազելը.
Զի ո՛չ թեթեւաց են ընթացք։ Ընթացք աներեւոյթք անասնոց կայտռելոց։ Կասեաց ընթացօղն յընթացից իւրոց։ Իբրեւ լնոյր Յովհաննէս զընթացսն։ Զընթացսն կատարեցի.եւ այլն։
Հարցցո՛ւք զլսելիս, որոյ արագագոյն եւ կատարելագոյն են ընթացքն. (Փիլ. իմաստն.։)
Զընթացից գործին (զոտս)։ Արագաթռիչ ընթացիւք մտաց։ Ընթացք երկրածնաց, կամ կենցաղոյս, կամ ամանակաց։ Ընթացից ձայնի։ Յընթացս անիրաւութեանց խորհրդոց, կամ ախտի։ Ընթացքն հրեշտակական (այսինքն վարքն), եւ այլն. (Նար.։)
Մի՛ փախիցէ՛ թեթեւն։ Զի ոչ թեթեւաց են ընթացք. (Երեմ. ՟Խ՟Զ. 6։ Ժղ. ՟Թ. 11։)
Եդ նմա կայանս զառապարս. յն. բնակութիւն կամ գեգերանք, ընթացք կենաց. (Յոբ. ՟Լ՟Թ. 6։)
ԿԵԱՆՔ. βίος, βίωσις, βίωτης vita, vitae institutum. Վարք քաղաքաւարութիւն կենցաղաւարութիւն. ընթացք կենաց.
Յաւելաւ եւ միաձին յովանակական (ընթացք յասպարիզի). (Եւս. քր. ՟Ա։)
ՏԱՃԻԿ. ա. δρομάς dromedarius, currens. Մակդիր երագոտն կենդանեաց՝ մանաւանդ տաճկաստանի կամ արաբիոյ. յորս նշանաւոր է սուրհանդակ ուղտն. էճին տէվէսի. որպէս եւ սրընթաց շունն ըստ պարսից ասի, եւ երագընթաց երիվարն, էսպի թազի կամ թազի սիւվար. տե՛ս ԹԱԶԵԼ. եւ ԸՆԹԱՑՔ.
Անառակ ընթացք. (Նար.։)
Անզերծ ընթացք, կամ փախուստ. (Նար.։)
Կենցաղոյս անհարթ ընթացք, կամ բերմունք։ Կարի անհարթ զիրսն տեսանեմք. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. առակ. եւ Լմբ. պտրգ.։)
Քաղաքավարութիւն յաշխարհի աստ. կենցաղ. աստի կեանք. վարք եւ ընթացք մարդկան. βίος. vita.
βίος vita, vivendi ratio, victus, conversatio. Հանգամանք եւ ընթացք կենաց ուրուք. վարք եւ քաղաքաւարութիւն. Մարդուն կեանքը, կացքը, վարմունքը.
Արեգակն, եւ սորա զուգընթացք՝ լուսաբերն, եւ հերմէս (կամ հերմեսի աստղ) ասացեալն. (Արիստ. աշխ.)
Ուր իցէ ընթացք աղի, կամ ալեաց. (նակդիր ծովու)
Ինձ յաջողեալ էր ընթացք պատուիրանացն, եւ ոչ անյաջող. (Լմբ. սղ.։)
Այլ առաւել վարի որպէս Ասպատակութիւն. արշաւանք ձիով. յարձակումն երիվարաւ. ձիարշաւք. ձիընթացք. ὀρμή, ὄρμημα impetus, πάροδος transitus եւ transiens (անցք, եւ անցաւոր).
στάδιον. stadium. Որ եւ է միջոց ընդարձակ. տեսարան. հանդիսարան. կրթարան. ճեմարան. հանդիսարան. ատեան. դաշտ. եւ Ընթացք. մեյտան.
արիական քաջութիւն, կամ մրցմունք, ընթացք, մահ. (Յհ. կթ.։ Նար. ՟Հ՟Ա։ Շար.։)
ὀρμή, δρόμος, ἑπιδρομή, παραδρομή. impetus, cursus, incursus եւ այլն. որ եւ ԱՐՇԱՒՔ. Ընթացք. դիմեցումն. յարձակումն. ասպատակութիւն. վեզք՝ որպիսի եւ իցէ. եիւրիւյիւշ, սէյիրտիշ, րէվիշ.
Բարիոք է անդրէն դարձընթաց արշաւանին. իբր հարեւանցի ընթացք. (Կոչ ՟Ժ՟Զ։)
ԱՐՏՈՒՂԻ. գ. Ուղի արտաքոյ արահետ ճանապարհի. թիւր ճանապարհ կամ ընթացք.
Ամենայն ընթացք շաւղաց իւրոց յոչինչ աւարտի. (Կլիմաք.։)
ԲԵՐՈՒՄՆ. որպէս Վարումն. ընթացք. դեգերանք. անցք. դէպք.
Բոլորակին արուեստաւոր պարաբերութիւն զերկոտասանաժամեայ տիւն ազդէր։ Ու՞ր է կենդանական բոլորակն, ու՞ր է աստեղացն ընթացք. (Փիլ. նխ. ՟ա.։)
Մերթ եւս՝ իբր Ընթացք կենաց. վարք. քաղաքավարութիւն.
Ընթացք աներեւոյթք անասնոց կայտռելոց. (Իմ. ՟Ժ՟Է. 18։)
Ընթացք աներեւոյթք անասնոց կայտռելոց. (Իմ. ՟Ժ՟Է. 18։)
Հանդարտաքայլք, համահետք, խոհեմընթացք. (Նար. առաք.։)
Ճանապարհ է կենցաղոյս ընթացքն, ընդ որ հետեւիմք ի գերեզմանն։ Ընդ որ այսօր հետեւիմք. (Լմբ. առակ. եւ Լմբ. ատ.։)
Ուր իցէ ընթացք ձիոյ կամ ձիով. ձիարշաւ. կրկիսարան.
ՁԻԸՆԹԱՑ. գ. cf. ՁԻԸՆԸԱՑՔ. Ընթացք ձիոց. եւ չափ ընթացից նորա. փարսախ. ասպարէս.
ՄՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒՄՆ. ἁγών, ἇθλος , ἅθλησις, πύκτευσις certamen, pugilatus, dimicatio. Մրցիլն. մրցանք. մրցկանութիւն. ընթացք եւ պէսպէս հանդէս ասպարիզի. ճգնութիւն. մենամարտութիւն. ըմբշամարտութիւն. մարտ. մաքառումն. պայքար.
Ճահաւորեցան մարդկային ընթացք առ միայնակ յառումն նպատակի ընտրութեան. (Նար. մծբ.։)
Յարակայ կամարք արեգականդ, ուր օդն թանձրամած. ջիք, շաղաւարն։ Եւ հողմք յարակայացուցանեն զջերմակ շաղաւարսն։ Ընթացք լուսին որպէս մարհեղ քարշելով շաղաւարի։ վերաձգին (թռիչք) որպէս փայլակն, զոր անուոք յողդողդք աստեղաձիգք կոչեն, եւ ոչ աստեղօք վաղս առնուն, այլ այս տեսակ այսպէս շաղաւարի. (Պիտառ.։)
Ապողոն դիւթելով՝ ոչ հաւաստապէս եւ ոչ յանդիմանաբար զհրամանանուութիւն առնէր հրամանառուացն, այլ անհաւաստաբար եւ շեղապէս. վասն որոյ եւ շեղող կոչեցաւ. (Նոննոս.։ (Ըստ այլոց՝ է Ընթացք արեւու առ ի շեղ։))
Եղեն սրընթացք իբրեւ զեղջերուս ի քարոզութիւն աւետարանին. (Գէ. ես.։)
ՍՐԸՆԹԱՑՔ գ. Սո՛ւր ընթացք.
Աներկիւղ ամրութիւն, քաջալերութիւն, կամ գրկախառնութիւն, համարձակութիւն, ընթացք, փրկութիւն, գաւառ. (Փարպ.։ Պիտ.։ Նար.։ Լմբ.։ Եփր.։)
Անխարդախ մարդկան։ Ախարդախ շահավաճառութիւն։ Անխարդախ ընթացք. (Նար. ՟Գ։)
Ընթացք արիականք եւ անկասելիք։ Զակատեցայ՝ անկասելի ի պատկառելեացն գործոց. (Նար. ՟Հ՟Ա. եւ ՟Ի։)
Բարեկարգ աւանդութիւն, կամ ընթացք. (Լմբ. պտրգ. եւ Ժղ.։)
Երագագնաց ընթացք մերոյ գիտութեանս յոյժ կաղագոյն գտանին հասանել կալ ի վերայ հաստատեալս բնութեանց. (Վեցօր. ՟Ա։)
Արշաւօղ կառօք. կառընթաց. եւ ընթացք կառաց.
ՀԵՏԵՒԱՆՔ ἁκολούθημα, ἁκολούθησις , ἁκολουθεία, τὰ ἁκολούθα consequentia, circumstantia. որ եւ ՀԵՏԵՒՈՒԹԻՒՆ, ՀԵՏԵՒՈՒՄՆ, ԶՀԵՏԵՐԹԱՆՔ. Հանգամանք. պարագայք. ընթացք. գնացք. կարգ. շարունակութիւն.
(Եգիպտացիք՝ իսրայէլի) հետընթացք եղեալ՝ իսպառ կործանեցան. (Լմբ. իմ.։)
ἰπποδρομία cursus equester ἰπποδρομία equiria, ludi circenses. Ընթացք ձիոց, ձիարշաւանք, մանաւանդ ի կրկիսի. ձիարձակ եւ կառարշաւ խաղք ի տեսարանի.
ՁԻԸՆԹԱՑՔ. ἰπποδρόμος hippodromus, circus. Ձիընթացարան. ձիարձակարան. ասպարէս կամ կրկէս.
Եւ էր իպպէն այն թագաւորական ձիընթացք. եւ անդ կայր մարկոս։ Յիման այն ի ձիընթացս ի բացեայ բնակի. (Վրք. հց. ՟Թ։)
ὀδός (լծ. հետք. ոտն) via, iter πορεία, πόρευσις , ὀδοιπορεία profectio, itio δίοδος via per quam transitur διάβημα transitus, gressus διατριβή commoratio, conversatio . ռմկ. ճամբայ. պ. ճէյբուր, ար. զէնպուր. որպէս եւ թ. էօլ. Ուղի արահետ. ռահ. շաւիղ. միջոց եւ տեղի անցից եւ գնացից. եւ Գնացք. ընթացք. անցք. նմանութեամբ՝ Կեանք. քաղաքավարութիւն, կարգ. օրէնք. օրինակ. եղանակ. եւ այլն.
Միախուռն ժողովեալ ամենեքեան նստիցիմք։ Միախուռն ընթանային։ Միախուռն ընթացք ձկանցն։ Միախուռն ժողովն զսէրն աճեցուցանէ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 6. 14։ եւ Ոսկ. ղկ. եւ Ոսկ. եբր.։)
Որոյ շաւիղն եւ ընթացքն է մի. զուգաճանապարհ. զուգընթաց. միաբան.
Բղխմունք հանապազահոսք, մշտակայլակք, եւ յարընթացք (կամ յարակայընթացք). (Նար. առաք.։)
Voir tout