Other definitions containing this entry
Եզնախոյք, եւ զուարակափիլք. (Պտմ. աղեքս.։)
Նստաւ կինն, եւ սնոյց զորդին իւր երամենաւ զուարակաւ. (Տօնակ.։)
Նստաւ կինն, եւ սնոյց զորդին իւր երամենաւ զուարակաւ. (Տօնակ.։)
Ել ընդ նմա ի սելով երեմենեաւ զուարակաւ. (՟Ա. Թագ. ՟Ա. 24։)
Զուարակօք երեմենիւք. (Մեկն. ղեւտ.։)
Ել ընդ նմա ի սելով երեմենեաւ զուարակաւ. (՟Ա. Թագ. ՟Ա. 24։)
Զուարակօք երեմենիւք. (Մեկն. ղեւտ.։)
Եդին զշամփուրս ջեռուցեալս ի վերայ ազդերացն զուարակացն, զի այրեսցին, եւ առ զայրուկսն կորուսցեն զկապեալն. (ՃՃ.։)
Ըստ հանգոյն յեղանակի զուարակին. (Մեկն. ղեւտ.։)
Որպէս զուարակք հաւասար յեղանակաւ զենեալք. (Մեկն. ղեւտ.։)
Զընտիր ընտիր հաւուց պարարելոց։ Զուարակք պարարեալք (յն. ճարպացեալք) են ամենեքեան. (՟Գ. Թագ. ՟Դ. 23։ Եզեկ. ՟Լ՟Թ. 18։)
Ետու եւ ջոլորիս եղանց, եւ ջոկս զուարակաց։ Գայլքն զջոլորս հօտիցն պահէին զգուշութեամբ, եւ զանգեայս արջառոցն. (Ուռպ.։)
Զշամփուրսն եդին ի կրակի եւ ջեռուցին, եւ եդին յազդերանս զուարակացն. (Ճառընտ. ՟Ա։)
Գործական, իբրեւ զուարակ. (Նար. առաք.։)
Եդին զշամփուրս ջեռուցեալս ի վերայ ազդերացն զուարակացն, զի այրեսցին, եւ առ զայրուկսն կորուսցեն զկապեալն. (ՃՃ.։)
զուարակք եզաց իւղարկեալք. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Իբրեւ զուարակ եղջիւրաւոր, կամ իբրեւ զկրոկոդիլոս խեցեմորթ. (Վրդն. ծն.։)
Զուարակ մի գողացաւ, եւ տարեալ մեկուսի՝ յազեաց զնա. եւ կարկառեալ քարամբք՝ մնայր երեկոյին, զի տարցի անյայտաբար. (Արծր. ՟Ա. 3։)
Տասաներորդ գրուի միոյ։ Նաշիհ, երիս տասանորդս առ զուարակ մի, եւ երկուս տասանորդս առ խոյ մի. եւ տասանորդս տասանորդս առ գառն մի. եւ այլն. (Ղեւտ. ՟Ե. ՟Զ։ Թուոց. ՟Ի՟Ը. ՟Ի՟Թ։)
Ետ նմա տասանորդս յամենայնէ։ Յամենայնէ՝ զոր տացես ինձ, տաց քեզ տասանորդս։ Ամենայն տասանորդ յարկրէ՝ ի սերմանեաց երկրին, եւ ի պտղոց ծառոց։ Ղեւտացիքն ի տասանորդաց մերոց տասանորդեսցեն քահանայի մեծի։ Հաս տեառն զտասանորդս ի տասանորդէ։ Զտասանորդս զուարակացն եւ ոչխարաց։ Տասնորդք կամ մաքս, կամ ինչ որ ինչ մուտք յարքունիս իցեն.եւ այլն։
βουκέφαλος bucephalus, taurino et magno capite praeditus. Զուարակագլուխ. ունօղ զգլուխ հանգոյն ցլու կամ զուարակի. որ է սեպհականեալ մակդիր ամեհի երիվարի մեծին աղեքսանդրի.
Եղջիւր՝ զուարակի ամրութիւն է անկռուելի. (Իգն.։)
Զուարակ կամ ոչխար գազանաբեկ. (Նեղոս.։ Նար. ՟Ի՟Է։)
Իբր դուարափակ, զուարակափակ. այսինքն Բակ կամ փարախ արջառոց.
Զուարակ եղջերօքն կիսագնդակ յարմարեալ. (Մագ. ՟Խ՟Գ։)
Ոմն հարստաբար եւ առաւելապէս, որպէս զուարակաւ իմանալոյ է արժանի. (Մեկն. ղեւտ.։)
Զուարակ յոգորելն յեղջիւրսն հարեալ ի գետին՝ թափէ, եւ վերստին եկեալ նմանապէս այլ ոչ եւս հողահանէ. (Մխ. առակ.։)
Իբրեւ զուարակ եղջիւրեւոր. (Վրդն. ծն.։)
Իբրեւ զուարակ եղջիւրեւոր. (Վրդն. ծն.։)
Եդին զշամփուրս ջեռուցեալս ի վերայ ազդերացն զուարակացն, զի այրեսցին, եւ առ զայրուկսն կորուսցեն զկապեալն. (ՃՃ.։)
Նոյ էր ամաց հինգհարիւրից։ Ոգի մի ի հինգհարիւրոց։ Հինգհարիւր սիկղ։ Արք կամ էշք հինգհարիւր։ Զուարակս հինգհարիւր։ Հինգ հարիւր առ հինգհարիւր։ Հինգհարիւր հազար արանց մարտկաց։ Ամս հինգհարիւր եւ վաթսուն եւ հինգ.եւ այլն։
Զուարակ մի որդի պառակամօր՝ անարատ եբր. ասի՝ պէն պաքար. այսինքն որդի պախրէի կամ անդեայց, որպէս ունի եւ յն. առ Թէոդիտոնի. զի յայլ յն. պակասեն բառք։
Եզն, կամ զուարակ երկրավաստակ. (Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Ա։ Երզն. մտթ.։)
Խառնակ կենդանի նման զուարակի եւ փղի.
Եւ փիլք, եւ եզնախոյք, եւ զուարակափիլք. (Պտմ. աղեքս.։)
Լեզու չարախօսութեամբ, աչք զօշոտութեամբ։ ԶԴաւիթ աչաց զօշոտութիւն նախ կապեաց ի սէրն Բերսաբէի։ Անմտացն երգքն զօշոտութիւն ցանկութեանն զայրացուցանէ յախտս եւ ի մեղս։ (Սատանայ) որպէս զզուարակ գէր՝ զօշոտութիւնն աճեցուցանէ. որպէս զշուն՝ զքծնութիւն շողոքորթութեանն ուսուցանէ. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. ժող. եւ Լմբ. առակ.։)
Կառք՝ անիւք, մարդապատկեր, առիւծանման, արծուի եւ զուարակ։ Ի ձկանէ ասէ ուսեալ ի մարդապատկերէ (կամ ի մարդակերպէ). (Մագ. ՟Ե։)
Հին առասպել ոլոմպիանու փիլիսոփայի, որ վասն առիւծուն եւ զուարակացն են բարառնութիւնք. (Արծր. ՟Գ. 1։)
Երեքտասանեցունց զուարակացն. (Թուոց. ՟Ի՟Թ. 14։)
ԶՈՒԱՐԱԿԱԳԼՈՒԽ. βουκέφαλος bucephalus, taurino captie praeditus որ եւ ՑԼԱԳԼՈՒԽ ասի. Մակադրական մեծի երիվարին Աղեքսանդրի, զի գլուխն ասի լինել մեծ՝ նման գլխոյ զուարակի կամ ցլու, արջառոյ, եզին. կամ ըստ այլոց՝ ի սրունս երիվարին գոյր նիշ նման գլխոյ զուարակի.
Հեծեալ յերիվարն զուարակագլուխ։ Անկաւ յերկիր եւ Աղեքսանդրի զուարակագլուխն երիվար. (Պտմ. աղեքս.։)
Եթէ Աղեքսանդրի լիցի զուարակագլուխն յորջորջեալ. (Մագ. ՟Հ՟Գ։)
Մարդակէր, որպէս զուարակագլուխ ձին Աղեքսանդրի. (Մխ. դտ.։)
Երեքտասանեցունց զուարակացն. (Թուոց. ՟Ի՟Թ. 14։)
Զգաւառական շրտումն հպարտութեան (եգիպտացւոց), զոր ունէին, յանասուն կենդանիս՝ եւ մանաւանդ առ զուարակս առասպելաստեղծեն. (Փիլ. քհ. ՟Ա։)
Զուարակ յաղագս երկրավաստակութեանն. (Եւագր. ՟Բ։)
βουθυσία Զենումն զուարակի. սպանդ եւ զոհ արջառոց.
Խրախութեամբ հացկերութից, եւ զուարակազենութեամբք. (Պտմ. աղեքս.։)
βοῦς սեռ. βόος bos սեռ. bovis ταῦρος taurus Արուն արջառոյ. զուարակ. ցուլ. եզ. փէքէր. յորմէ պախրէ.
ԵԶՆ կենդանակերպ. որ եւ ՑՈՒԼ եւ ԶՈՒԱՐԱԿ ասի.
Քաղք, եւ խոյք ելանէին ի վերայ մաքեաց եւ այծից։ Քաւեսցէ ի նմանէ քահանայն խոյիւն։ Զմիսխոյին։ Առցես ի խոյէ անտի։ Ի շիկակարմիր մորթոյ խոյոց։ Երկուս տասանորդս առ խոյ մի՝ երկոցունց խոյոցն։ Զուարակօքյարջառոց, եւ եօթն խոյօք։ Խոյովք եւ խնկովք.եւ այլն։
(որպէս թէ որդեակ կենդանաց) μοσχάριον, μόσχος vitulus, -la, juvencus, -ca. ռմկ. հորթ, մոզի, մոզիկ. (յն. մօ՛սխօս, մօսխա՛ռիօն. լտ. վի՛թուլուս. լծ. ընդ Վիթ. վթիկ) Ծնունդ արջառոց, եւս եւ եղանց, մատաղ հասակաւ. ... տե՛ս եւ ԵՐԻՆՋ. եւ ԶՈՒԱՐԱԿ, իբր դուարիկ.
Սնեալ էին ուղղովք զուարակաց, եւ ամճովք երէոց. (Եղիշ. ՟Ը։)
Ջորի աքացօղ, խթան արջառ, զուարակ հարկանօղ. (Մագ. ՟Ծ՟Է։)
Մատուսցէ վասն մեղաց իւրոց՝ զոր մեղաւ, զուարակ յանդոյ անարատ տեառն վասն մեղացն։ Ի տեղւոջ՝ ուր սպանանիցեն զողջակէզն, սպանանիցեն եւ զվասն մեղացն.եւ այլն։
յն. մօ՛սխօս. μόσχος vitulus. Զուարակ. որթ.
Մորթ մարմնոյ։ Մորթ ընդ մորթոյ։ Մորթս խոյոց։ Մորթ զուարակի։ Իբրեւ զմորթ թաւ։ Զմորթ նորա մորթեսցեն։ Կարեցին քուրձ ընդ մորթ իմ.եւ այլն։
Զպտուղ ցորենոյ, եւ զամենայն արմտեաց, զտասնորդս զուարակացն եւ ոչխարաց. եւ բերեալ կուտեցին շեղջս շեղջս ... հարցանէէ վասն շեղջոցն։ Իբրեւ զշեղջ ցորենոյ։ Իբրեւ զշեղջ կալոյ. եւ այլն։
Ցուլ փոքրիկ. զուարակ. մականուն եդեալ մարդոյ.
ταῦρος taurus. Արու արջառ. զուարակ. եզն ոչ մալեալ. (յն. դաւ՛րօս. լտ. դաւ՛րուս. լծ. ընդ դուար. տավար. եբր. սօր, զօր, թօր ).
Ոսկերս մարդկան այրեսցէ ի վերայ քո։ Հուր բորբոքեալ այրեսցէ մինչեւ ի դժոխս ներքինս։ Այրեսցէ ի վերայ նորա քահանայն փայտ։ Հուր այրեսցէ զտունս կաշառառուաց։ Այրեցից ծխով զբազմութիւն քո։ Այրեսցեն զզէնս, զասպարս ի կրակի։ Հանէ՛ք զնա (զյանցաւորն) արտաքս, եւ այրեսցի։ Մորենին վառեալ էր հրով, եւ ոչ այրէր մորենին ... զի՞ է՝ զի ոչ այրի մորենին։ Որ ինչ մնասցէ ի նմանէ յայդ, հրով այրեսջիք։ Այրեսցեն զզուարակն, զորօրինակ այրեցին զառաջին զուարակն. եւ այլն։
βοῦς, μόσχος bos, taurus, vacca;
vitulus, -la;
juvencus, -ca Պաճար. անդեայք. եթէ՛ արուն, որպէս եզն, ցուլ զուարակ. եւ եթէ էգն, որպէս կով, երինջ. կամ հասարակ, որպէս որթ. պախրէ, դուար. տավար
Արջառ, եւ ոչխար։ Ոչխարի եւ արջառոյ ծնունդ արձակեալ է։ Արջառով եւ ոչխարով։ Յարջառոց արու անարատ։ եթէ յարջառոյ մատուցանիցէ, եթէ՛ արու իցէ՝ եւ եթէ՛ էգ իցէ։ Երինջ մի յարջառոց։ Զուարակօք արջառոց։ Զուարակօք արջառոց։ Զուարակ մի յարջառոց (որ եւ ասի՝ յանդւոյ)։ Հօտիցդ, եւ արջառոցդ. (որ եւ ասի, խաշանցդեւ անդէոց). եւ այլն։
Շինեա՛ ինձ աստ եօթն բագին.Եհան զուարակ եւ խոյ ի բագինն։ Զբագինս նոցա կործանեսջիք, եւ զարձանս նոցա փշրեսջիք։ Շինեցին բագին տափեթայ։ Շինեցին բագինս բահաղու։ Բագինք նոցա հրով այրեսցին։ Զոհս ի բագինս բագինս մատուցանէին։ Անդէն սատակեաց առաջի բագնին։ Գտին բագին մի, յորում գրեալ էր՝ Անծանօթի Աստուծոյ եւ այլն։
Բարձրացուցեալ զձայն իւր՝ բընչէ իբրեւ զզուարակ. (Վրք. հց. ձ։)
Արբեցողն գոռայ նման բուղայ զուարակի. (Ոսկիփոր.։)
ταῦρος taurus եբր. դօր. թ. տէվար, տավար. որ եւ ՏՈՒԱՐ. Զուարակ, եւ երինջ. արջառ, եւ ոչխար. անդեայք. խաշն.
Ի ժողովս զուարակաց, եւ ի դասս երնջոց. (Սղ. ՟Կ՟Է. 31։)
Հանել զողջակէզսն տեառն, կամ զուարակս եօթն, կամ խունկ ի վերայ սեղանոյ։ Հան զդա ողջակէզ։ Ամենայն ոսկի զոր հանին տեառն։ Յամենայն տրոցն ձերոց հանիցէք հաս։ Եհան հաց եւ գինի, եւ այլն։ Հա՛ն եւ դու պտուղ աստուծոյ ի քոյոց անդամոցդ. (Մանդ. ՟Դ։)
Սնեալ էին ուղղովք զուարակաց. (Եղիշ. ՟Ը։)
Սիայր խաղալով զուարակն, խայտայր յաւանակն (առ մսրին տուն). (Տաղ.։)
Զոհ տեառն է ի բոսոր, եւ սպանդ մեծ յերկրին եդովմայեցւոց։ Իբրեւ ոչխար ի սպանդ վարեցաւ։ Համարեցաք իբրեւ զոչխար ի սպանդ։ Սպանդ զուարակի եւ գառանց։ Միթէ սպանդ եւ զո՞հս մատուցէք ինձ յանապատի անդ.եւ այլն։
ԱՆԴԵԱՅՔ, եայց. կամ ԱՆԴԻ, դւոյ, ւոց. եւ դիոյ, ոց ԱՆԴԵԱՅ ԱՆԴԵԱՅՔ. βοῦς. bos, armentum. Պաճար. արջառ. նախիր. ջոկ զուարակաց եւ երնջոց. (իբր այն՝ որ ճարակի կամ պահին ի վայրս անդոց.) եզ՝ կով, պախրէ. սըզըր, տավար. եբր. պաքար.
Զուարակ մի յանդւոյ։ Դասակք անդւոց կամ անդիոց. եւ այլն. ի սուրբ գիրս, եւ առ այլ մատենագիրս։ Գրիչք եւ զհոլովս ԱՆԴ բառիդ շփոթեն ընդ ԱՆԴԵԱՅՆ. զոր օրինակ
Չտան թոյլ բազում ժամանակս յաւանակին՝ անմուղ անվարժ շրջել։ Ածէ՛ք զպարարեալ զուարակն՝ զանմուղն, որ զմեղաց լուծն ոչ ընկալաւ։ Անմուղ երիվարաց նմանեցաք. (Ոսկ. մտթ. եւ Ոսկ. ղկ. եւ Ոսկ. յհ.։)
Եդին ի վերայ սայլի՝ լծեալ անմուղ զուարակս. (Մարթին.։)
Արբեցողն գոռայ նման բուղայ զուարակին. (Ոսկիփոր.։)
Դիցէ քահանայն յարենէ զուարակին ի վերայ եղջերաց սեղանոյ խնկոցն. (Ղեւտ. ՟Դ. 7։)
Առիւծն մռնչելով, զուարակն եղջիւր ածելով. (Աթ. անտ.)
μόσχος, δάμαλις vitulus, -la Որթ զուարակ փոքր. երինջ, մոզի. (ար. ըճլ, է զուարակ, եւ ըճլէթ, երինջ).
Իբրեւ զուարակ լծաձիգ. (Նար. առաք.։)
Կասօղ եւ մանրօղ իբրեւ զզուարակ. որ եւ կալոտի. (Նախ. եզեկ.։)
Ձուլեցին զզուարակսն ըստ ձուլածոյն իւրեանց. (՟Բ. Մնաց. ՟Դ. 3։)
Զուարակին զենումն յայտնեալ նմանեաց ի բաց զլինելն ի մեղաց. (Մեկն. ղեւտ.) (իբրու օրինակեաց)։ cf. ՆՄԱՆԵՄ. ն։
Զուարակ հարկանօղ, ուղտ ոխակալ. (Մագ. ՟Ծ՟Ե։)
Են իմ երկու զուարակք ուժգինք եւ չարք. (Ճ. ՟Ա.։)
Ետու եւ ջոլորիս եղանց, եւ ջոկս զուարակաց։ Գայլքն զջոլորս հօտիցն պահէին զգուշութեամբ, եւ զանգեայս արջառոցն. (Ուռպ.։)
Որ ունի զձեւ եւ զնմանութիւն ցլու կամ զուարակի. հանգոյն եզին.
Voir tout