Other definitions containing this entry
Զաշխարհ ձեր առաջի ձեր օտարք կերիցեն, այլազգիքն շրջաբնակք։ Զշրջաբնակ քաղաքսն աւերէին. (Գէ. ես.։)
Պսակն անվաւեր լիցի, եւ պսակադիրքն ընդ պատժօք. (Յհ. իմ. ատ.։)
Վաղ փլեալ. վաղաւեր. վաղասասանական.
Քանդեսցին աւերեսցին, զերդ վաղափուլ աշտարակին. (Շ. եդես.։)
Վանդումն եւ աւերումն ստացուածոց։ Յաւար եւ ի չարաչար վանդումն։ Տարազարդ հարուածովդ զանձեւութեանց քաղաքացն ածեն վանդումն։ Հինահարութեան վանդումն. (Պիտ.։)
ՎԹԱՐՈՒԹԻՒՆ ՎԹԱՐՈՒՄՆ. διάπτωσις lapsus, ruina. Եղծումն. խախտումն. աւեր. քայքայումն. վտանգ. կործանումն. վնաս.
μαρτυρικός pertinens ad testes, testimonialis եւ այլն. Սեպհական վկայից կամ վկայութեան. իբր վաւերական, յանձնարարական, եւ երդմնական.
Ամպարհաւաճութիւն եւ բազում այլոց չարեաց գործա՛կ է, որք են սկզմունք օտարականաց եւ տոհմային պատերազմաց։ Գաւառք մեծամեծք եւ բազմամարդիկ՝ տոհմային հեռութեամբք աւերին. (Փիլ.։)
Արջ անհեդեդ եւ փաղփաղող ատամամբք եւ ռնգամբք եւ ոտիւք. որպէս եւ պարոյկք զազրագործք եւ աւերիչք երկրի. (Վրդն. դան.։)
Անօթ փայտեղէն։ Տապանակ փայտեղէն։ Ի վերայ փայտեղէն բեմի։ Ի վերայ փայտեղենի։ Փայտեղէն սեղանոյ։ Յատակքն նորա եւ որմք փայտեղէնք։ Աւերեցից զփայտեղէն ձեռագործս ձեր, եւ այլն։ Փայտեղէն եւ քարեղէն՝ պղնձագործ պատկերաց դից սնոտեաց. (Ագաթ.։)
Ինքեանք քարշեցին ի վերայ իւրեանց զաւերածն, եւ անձամբ զանձինս արարին քարընկէց. (Գէ. ես.։)
Եւ ինքն գնաց ապստամբեալ ի կողմանս ամրութեանն մարաց։ Զի քանդեալ աւերեսցեն զամրութիւն ամենայն քաղաքաց. (Խոր. ՟Բ. 60։ ՟Գ. 35։)
ԱՅՐԱՑԱՒԵՐ ԱՌՆԵԼ. Այրել աւերել. էրել աւրել. եագմագ եըգմագ.
Այրացաւել առնէին առհասարակ զերկիրն Պարսից։ Այրացաւեր զերկիրն Հայոց առնէին. (Բուզ. ՟Դ. 21. 23։) cf. ԱՅՐԵԱՑ։
Աւերել անդ զբագին անահտական դիցն. (Ագաթ.։)
Որք անանաստուածք են, հոգւով մեռան։ Անաստուած ոմն ես։ Առ անաստուածիւդ (այս ինքն անաստուած գոլով՝) ե՛ւ աւերես զերդումն։ Անաստուածի կարծիք են ոչն կարծել զաստուածային ակնն զամենայն տեսանել. (Փիլ.։)
Տէրն մեր անշնչացաւ ի խաչին ըստ մարմնոյ. իսկ ըստ աստուածութեանն կենդանի եւ արթուն՝ զդժոխս աւերեաց. (Նիւս. երգ.։)
Մերթ պարզապէս Եղծանել. աւերել. քակել.
Աւերեաց զդժոխս, եւ զորոց անդ արգելականացն հոգւոց արձակեալ բազմութիւն՝ յարեաւ երեքօրեայ. (Պրպմ. ՟Լ՟Դ։)
Սոյնպէս եւ յեզեկիէ՝ գրեալ է՝ եթէ սատակելոց էր Աստուած զտունկն առաջին իբրու զմարդիկ արդատունկ, եւ զուարճացուցանէ զայլ մարդիկ՝ որ ի կռապաշտութենէ աւերեալ եւ ցամաքեալ էին. (Եփր. աւետար. (գրեալ էր, զմարդիկ կարդատունկ)։)
Բազմահոյլք եւ սակաւերամք. (Արշ.։)
Կամիս գողութեամբ աւերել զամուրս խորհրդոց մերոց. (Եղիշ. ՟Ը։)
Անկիցին ի նմա լարաբաժինք աւերակի. (Ես. ՟Լ՟Դ. 11. յն. լար երկրաչափութեան։)
Ողոգոմեանն, որ է ծառ աւերաց տօն. (Տօնակ.։)
Զկրակատունսն այրէին։ Աւերեալ էր նորա զկրակատունսն այրէին։ Աւերեալ էր նորա զկակատուն մի։ Մտի ի կրակատունն ձեր. (Եղիշ. ՟Գ. ՟Է. ՟Ը։)
Վաւառք մեծամեծք տոհմային հեռութեամբք աւերին. (Փիլ. ՟ժ. բան.։)
χῶμα, πρόσχωμα agger, tumulus. Բլուր հողոյ. հող կուտեալ իբրեւ զբլուր, թումբ. եւ Աւերակ.
Աւերեցին եւ քանդեցին՝ հողաբըլուր թողին ըզնա. (Շ. եդես.։)
Աւերեցաւ բաբէլ ի մարաց, որ հսկայունք էին. (Ճ. ՟Գ.։)
Քաղաքս հրապարիսպ անմահ արքայիդ աւերեալ. (Բենիկ.։)
Աւերումն աւանաց, եւ հրդեհումն շինուածոց. (Խոր. ՟Գ. 68։)
Որ ցորեան եւ գարի բերէր երկիրն, յորժամ աւեր մնայցէ ի մարդկանէ, խոտալից ճարակաշատ լինի անասնոց. (Ոսկ. ես.։)
Անտի ի միտ առնուլ զանվաւերական բանիցն ճարտարանս. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Որ ինչ ա՛նկ է մատանւոյ. որ եւ ՎԱՒԵՐԱԿԱՆ.
Հանդերձ յաւերժական յաւիտենին յարակայեալ. (Անան. եկեղ։)
ՅԱՐԱՏԵՒԱՆԱՄ ՅԱՐԱՏԵՒԵՄ ՅԱՐԱՏԵՒԻՄ. ἑμμένω, παραμένω, συμπαρατείνω permaneo, persevero, producor, contendor. Տեւել յար՝ յերկար՝ իսպառ. յարանալ, յարամնալ. յաւերժանալ. հանապազորդել. ...
ՅԱՒԷԺԱԿԱՆ որ եւ ՅԱՒԵՐԺԱԿԱՆ. ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐ.
διαιωνίζω permaneo. Յաւերժանալ. մշտնջենաւորել. յարանալ. յարամնալ. յարատեւել. հանապազորդել.
Շաբաթացաւ ժողովուրդն յաւուրն եօթներորդի։ Շաբաթասցի երկիրն ձեր։ Շաբաթասցի զշաբաթսն՝ զոր ոչ շաբաթացաւ ի շաբաթս ձեր։ Ընկալաւ երկիրն զշաբաթս իւր, եւ շաբաթանալով զամենայն աւուրս աւերածոյն իւրոյ՝ շաբաթացաւ (մինչ) ի կատարումն ամացն եօթանասնից.եւ այլն։
Որպէս Պիտանի եւ վաւերական.
Զի պղծութիւն է այն։ Անձն որ մերձեսցի յիրս պղծութեան։ Եհան պղծութիւնս արտաքս յերուսաղէմէ։ Զի մի՛ կերիցեն ի պղծութենէ անտի։ Զի արարէք պղծութիւնս։ Պղծութիւն աւերածոյն։ Փախուցեալք ի պղծութեանց աշխարհի.եւ այլն։
Կենդանիքն բազմահոյլք, եւ սակաւերամք. (Արշ.։)
θραῦσις, ὁλέθρος, ἁφανισμός եւ այլն. perditio, exterminatio եւ այլն. Սատակելն, իլն. կոտորած. մահ. աւեր.
ՎԱՒԵՐ, մանաւանդ ՎԱՒԵՐԱԿԱՆ. δεκτός acceptabilis κυριότερος dignior. (լծ. պ. պաւէր, հաւատ, հաւատալի. պաւէր գէրտէն, հաւատալ. եւ յն. վէվէօս. լտ. վալիտուս, հաստատուն. զօրեղ). Արժանահաւատ. ընդունելի. հաւատարիմ. հաւաստի. պատուական. տիրագոյն. ստոյգ.
Խոստովան եղեւ, զի վաւեր եղեւ նմա փորձն քան զլուր. (Եփր. թագ.։)
Վկայ վաւերական։ Ժամանակագրութիւն վաւերական։ Մատեան վաւերական։ Վաւերական վարկան։ Զի եւ տուն այս վաւերական է քան զայն. (Եւս. քր. ՟Բ։ Յհ. կթ.։ Սամ. երէց.։ Ոսկ. մ. ՟Բ. 7։)
Թէեւ տոմսն այն գրեալ չլինիցի վաւերական. (Ոսկ. ես.։)
Ի յիշատակ վաւերական յոքնաթշուառ եւ թարմատար անձինս եղկելւոյ. (Սարգ. յիշատ.։)
ՎԱՒԵՐԱԿԱՆ. գ. Մատանի՝ նշանակ իշխանութեան. որ եւ լինի կնիք հաստատութեան. մատնի. եիւզիւք. իսկ ՎԱՒԵՐԱԿԱՆ ՄԱՏԱՆԻ ասի կնիքն.
Զվաւերականն մեծագին ածեալ ի մատն։ Զվաւերականն իւրովի եդ ի մատն նորա. (Ուռպ.։ Կրպտ. յռջբ. սարգ.։)
Ի բոլորեսին յայն թուղթսն վաւերական մատանին վասակայ եդեալ էր. (Եղիշ. ՟Է։)
Կարծրագոյն գտար առ ի տապալումն աւերածոյ։ Հիմնաշարժ տապալմամբ։ Զբարձրաբերձ շինուածոցն տապալմունս։ Ի տանցն տապալմունս. (Անան. եկեղ.։ Արծր. ՟Դ. 4։ Պիտ.։ Փիլ. լին.։)
ՏԵՒՈՒԹԻՒՆ ՏԵՒՈՒՄՆ. (լծ. ար) Տեւ. տեւելն. տեւողութիւն. յաւերժանալն.
Աւերիչ խանգարիչ ցորենոյ. որպէս որոմն, եւ որոմնացանն.
Ի բաց խլէր ... զոր մշակն չար ցորենաւերն ցանէր առ նոսա. (Վրդն. խրատ. եւ Տօնակ.։)
Կամ նմանութեամբ, διασκεδάζω, ὁρήσσω disperdo, frango, rumpo. որպէս Ցրել զճակատ, հարկանել ցրուել. աւերել. խորտակել.
ՓԼՈՒՑԱՆԵՄ որ եւ ՓԼՈՒԶԱՆԵԼ. καταβάλλω, ἑρημόω diruo, desolo. Տալ փլանիլ. կործանել. տապալել. քակել. հոսել. աւերել. եւ Ցրուել. փլցընել, աւրել.
աւերիչ քաղաքի (անձն կամ գործ). քաղաքը աւրօղ.
Անպէտ դատաւոր եւ քաղաքաւեր։ Աւազակն կցորդ էր քաղաքաւեր գործոց. (Ճ. ՟Ա.։ Եղիշ. խաչել.։)
Վասն քաղդէական անվաւերական պատմութեանն։ Քաղդէական գրով։ Լեզուաւ քաղդէական։ Քաղդէական գրով։ Լեցուաւ քաղէական։ Քաղդէական իմաստութեամբ։ Քաղդէական խորհրդովքն ընդ աստեղացն պարս հայէր։ Լքցուք զքաղդէական չարաչար եւ անկարգ խառնակութիւնսն՝ որ ի մեղաց. (Եւս. քր. ՟Ա։ Երզն. մտթ.։ Ճ. ՟Գ.։ Փիլ. իմաստն.։ Սարգ. ՟բ. պ. ՟Բ։)
ἑρημία desolatio, solitudo Անմարդութիւն. աւերակ եւ անապատ մնալն. անշքութիւն. լքումն. խարապլըգ. թէրք.
Իբրեւ անապատ աւերակ եւ ամայի լինել. յաւեր դառնալ. վերան՝ խարապ օլմագ.
Եթէ անդատաստան է, զերկիրն աւերէ. (Ոսկիփոր.։)
ἅγηρος, ἁγήραος. insenescibilis, senii expers. Որ ոչն ծերանայ եւ ո՛չ հնանայ. յաւերժական. մշտնջենաւոր. անփոփոխ. անեղծ. անանց. յաւիտենական.
Իշխանք աշխարհաւերք. (Խոր. ՟Գ. 68։)
Տիրակորոյսք եւ աշխարհաւերք. (Արծր. ՟Գ. 2։)
Ազգ աշխարհաւերք ժանդագործք քրմացն. (Բուզ. ՟Գ. 3։)
Խորհուրդս ապականագործս, աշխարհաւերս։ Վա՛յ աշխարհաւեր խորհրդոյն. (Արծր. ՟Գ. 7։ Լաստ. ՟Ժ՟Ը։)
Աշխարհաւեր կործանումն. (Յհ. կթ.։)
Այս ամենայն յաշխարհաւեր տարւոջս գործեցաւ. (Լաստ. ՟Ի։)
Ի ոյն ամին ասպատակեաց սեւադայ աշխարհաւերն։ Ձերբակալ արաեալ զապստամբն բաբան զմարդախողխող՝ աշխարհաւեր՝ արիւնբու գազանն. (Կաղանկտ.։)
Աւերէին զաշխարհս աւարառութեամբ։ Արգելցես զսուր քո յարենէ, եւ զձեռն քո յաւարառութենէ. (Ղեւոնդ. ՟Դ. ՟Է։)
ԱՒԵՏԱՐԱՆԱԿ որ եւ ԱՒԵՏԱՐԱՆԻԿ. Աւետարան փոքրիկ, կամ ի փոքրիկ դիրս գրեալ եւ կազմեալ. եւ Տուփ փոքր՝ յոր եգեալ իցէ հատուած ի բանից աւերտարանի.
Փոխանակ բարձրաբերձ եւ վաղաւեր աշտարակին՝ խաչն ճշմարտութեան կանգնեցաւ. (Ագաթ.։)
Կարծրագոյն գտար առ ի տապալումն աւերածոյ ենճեռնաշէնն տաճարաց. (Անան. եկեղ։)
Ընդէ՞ր փշրեցեր զհանգստարանն իմ (զբագին մեհենին), կամ զզոհարանն իմ ընդէ՞ր աւերեցեր։ Տաց զոսկերս քո փշրել, որպէս դու արարեր զհանգստարանն իմ. (Ճ. ՟Ժ.։)
Վասն հիացութեան՝ որ գալոց էր ի վերայ նոցա յաւերածի անդ երուսաղէմի. (Եփր. համաբ.։)
Որք քրիստոսի եղաք դաշնակիցք հիւրութեան նորա, հարսնազգեստեալ զմիտս մեր պահեսցուք. կա՛մ է մարդասիրութիւն հրաւիրելոյ նորա զմեզ ի հարսանիս, եւ կամ անարատութիւն հրաւիրելոցս իբրեւ օրիորդաց. (զի լծորդ է օրիորդ ընդ հիւրի, իբր յաւերժահարսն։)
Զի մի՛ լիցի աւերումն այսպիսի մայրաքաղաքաց սրբոց. (Մագ.։)
Ապստամբն բաբան՝ մարդախողխող աշխարհաւեր արիւնարբու գազանն. (Կաղանկտ.։)
cf. ՅԱՆԿԱՐԾ. ἅφνω, ἑξαίφνης, αἱφνιδίως , ἑξάπινα, παραχρῆσμα, αὑτοσχεδίως, -ον improvise, repente, subito ex tempoe, e vestigio, cominus, temere, casu. Յանկարծակի գալ, հասանել, կամ պահանջել, ձգել, յաւեր լինել. առնել։ Թշուառացաւ ամենայն երկիր յանկարծակի։ Ածիցես ի վերայ նոցա յանկարծակի աւազակս։ Յանկարծակի կործանեցաւ Բաբելովն։ Յանկարծակի հայեցեալ այսր անդր՝ ոչ եւս զոք ուրեք տեսին. եւ այլն։
Որոց լոյսն է յաւերժական. անաղօտ. անշէջ.
Եհան զմեզ պատրանօք ի յաւերժական կենացն։ Արտաքս անկեալ լինէր յաւերժական կենացն. (Մաշտ.։ Զքր. կթ.։)
Յաւերժական փառօք. (Գանձ.։)
Մտաց եւ հանճարոյ ընդունակ ասելով՝ որոշեաց զնա յաներեւութից եւ ի մահկանացուաց արարածոց, որք եւ յաւերժական հարսունք (կամ յաւերժահարսունք) անուանին, որք եւ բնութեամբ ունին զգիտութիւն, եւ ոչ ուսանելով. (Սահմ. ՟Դ։)
Մահկանացուն յանմահիցն որոշեաց. իսկ միտքն եւ հանճարն ի հաւերժահարսանցն հեռացոյց. (Սիւն. բն.։)
Ելանել յաշխարհէ անմեկնելի հրաժարմամբ յաւերժապէս առ ի մէնջ. (Դիոն. թղթ.։)
Զի ժողովուրդ քո լեալ՝ ուրախասցուք ի քեզ յաւերժապէս. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Փառացն վայելչութիւն ստուերացաւ։ Մի՛ լիցի ստուերացեալ լուսոյդ երախտիս։ Գիշերոյ նմանեալ ստուերանամք յայնպիսի լուսոյնյ։ Սեռն եւ ճշմարիտ լոյս, եւ ստուերանալ ոչ ունի որպէս զգալի լոյսս։ Զի մի՛ յայն ամենավայելուչ հայացողութենէն ստուարեսցի։ Աղաւաղեալ ստուերանայ։ Եղէ ստուերացեալ, որպէս մնասցէ սակաւ ինչ նշմար աւերածի. (Նար. ՟Ի՟Դ. ՟Հ՟Ը։ Սարգ. յկ. ՟Դ։ Լմբ. առակ. եւ Լմբ. պտրգ.։ Ճ. ՟Ա.։)
ՎԹԱՐՈՒԹԻՒՆ ՎԹԱՐՈՒՄՆ. διάπτωσις lapsus, ruina. Եղծումն. խախտումն. աւեր. քայքայումն. վտանգ. կործանումն. վնաս.
Լինել տիրակորոյսք՝ եւ աշխարհաւերք։ Ազատագունդ զօրքն տիրակորոյսք ցրուեալք ի լերինս. (Արծր. ՟Գ. 2։ ՟Դ. 12։)
Զքայքայումն աւերածոյ ցրմանն առեալ տանէին։ Քայքաղումն յիշխանութենէն։ Ոգւոյ մեղկութիւն, մտաց քայքայումն։ Միութիւն խոստովանիմ, եւ ոչ քայքայումն ինչ, կամ լուծումն այսի նութեան յայն. (Ագաթ.։ Խոր. ՟Բ. 46։ Մանդ. ՟Ժ՟Է. Յհ. իմ. երեւ.։)
cf. ԱԶԴԵՑՈՒԹԻՒՆ, որպէս ներգործութիւն, զօրութիւն, ոյժ. վաւերականութիւն.
Որ զամենայնն կործանէ, կամ ամենայնիւ աւերէ. համայնաջինջ. իսպառ կործանիչ. բոլորը աւրօղ, բոլորովին վար ձգօղ.
ἑρημότερος, desertior Առաւել անապատ անշէն. իսպառ աւերակ. հեռագոյն.
Անշէն գոլն. աւերումն.
cf. ԱՆՎԱՒԵՐ.
Վասն քաղդէական անվաւերական պատմութեանն։ Ամենեւին իսկ անվաւերական է։ Չեն անվաւերական։ Զանվաւերական բանիցն ճարտարանս. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Անվաւերական մատենագրութիւն։ Մատեանք աստուածեղէնք, կամ անվաւերականք (արտաքինք)։ Ամենայն գործառնութիւնք նոցա անվաւերականք. (Մագ. ՟Ե. ՟Ժ. լ։)
Արեւելեանն այն մոգուց՝ աստղահրաւերնլեկելոց, հաւատ եւ յոյս մեր եւ սէր գեր նոցայնոյն քեզ նըւէր. (Տաղ յհ. եղբ. հեթմ.։)
Կարի աւերակ եւ անշուք.
Զի՞նչ աւերակագոյն քան զգերեզմանս. (Ոսկ. գծ.։)
Կործանօղ զերկիր. աշխարհաւեր.
Խառնապատում շարժեաց (կամ չարեաց՝ զբանն) վասն հարցողաց զաւերն երուսաղէմի. (Ագաթ.։)
Խոյս ետուն յանապատն, եւ խրամակարկատ արարին զնա, եւ ամրացուցին. յն. շինել զաւերակս. (՟Ա. Մակ. ՟Թ. 62։)
Առաւել քան զհրէաստանին հրաձգութիւնս եւ աւերումն ընկալաք. (Մագ. ՟Ի՟Ը։)
Ապստամբն բաբան՝ մարդախողխող աշխարհաւեր արիւնարբու գազանն. (Կաղանկտ.։)
ἁείναος, ἁένναος sempternus, perpetuus. Մշտնջենաւոր. յաւիտենական. յաւերժական. անմահ. հանապազորդեան.
ՄՇՏՆՋԵՆԱՆԱՄ καθεστήκω consto, persto, constanter permaneo ἑφεδρεύω insideo, subsideo. որ եւ ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱՆԱԼ. Հանապազորդել. յաւերժանալ. կալ մնալ.
ՅԱՐԱՏԵՒԱՆԱՄ ՅԱՐԱՏԵՒԵՄ ՅԱՐԱՏԵՒԻՄ. ἑμμένω, παραμένω, συμπαρατείνω permaneo, persevero, producor, contendor. Տեւել յար՝ յերկար՝ իսպառ. յարանալ, յարամնալ. յաւերժանալ. հանապազորդել.
Յուշկապարկաց, կամ համբարուաց, կամ պարկաց։ Զոմն յուշկապարիկ, զոմն պարիկ, զոմն համբարու կոչիցեն։ Նոյնպէս եւ գրոց ըստ մարդկան կարծեացն եկեալ, յուշկապարկաց ասեն բնակել յաւերակսն, զոր յոյն լեզու իշացուլս ասէ։ Անուանք առանց անձանց են յուշկապարկաց եւ իշացլուց, իբրեւ զծովացուլն, եւ զպայն, եւ զառլեզն, զոր արալէզն կոչեն. (Եզնիկ.։)
Նախանձարկու բարերարին, եւ ամենակալ թագաւորին։ Նախանձարկու (աստուծոյ՝ ընդդէմ) պատկերի աւերածոյն անապատի. (Նար. ՟Ի՟Գ։)
Աւերելով սոցա հայրենի գաւառին, նահատակապէս հասանելով ի վերայ. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
Յառաջինն վերանորոգել գեղեցկութիւն զքաղաքն աստուածաշէն զաւերեալն ի հակառակէն. (Սկեւռ. ես.։)
ՎՐԻՊԱԳՈՐԾԻԼ. Աւերիլ. եղծանիլ. այլայլիլ. թիւրիլ յուղղութենէ կամ ի լաւութենէ.
Աւերէին զաշխարհս աւարառութեամբ։ Արգելցես զսուր քո յարենէ, եւ զձեռն քո յաւարառութենէ. (Ղեւոնդ. ՟Դ. ՟Է։)
ἑρήμωσις. Աւերած կամ Աւերակ լինելն, անապատանալն.
Զլինելոցն ի տեղին զաւերածուիւնն ցուցանէր. (Նիւս. կազմ.։)
Քանդեալ աւերեցին զդղեակապարիսպ ամրոցին. (Ղեւոնդ.։)
Թեւատրոհաթեւը շառաչմամբ բոյլ հիւթ ճոխարանը դասուց, մի առ մի հրաւերը փոյթ յասպարէս մատի՛ք. (Նար. տաղ համբ.։)
Տաց քեզ եւ զաւակի քում զամենայն երկիրդ քանանացւոց ի ժառանգութիւն յաւիտենական։ Տուք մեզ ժառանգութիւն ի մէջ եղբարց հօր մերոյ։ Մեզ տուեալ է երկիրն ի ժառանգութիւն։ Աւերակք յավիտենից եղեն ի ժառանգութիւն մեզ։ Ոչ եղիցի նոցա ժառանգութիւն, զի ես եմ նոցա ժառանգութիւն։ Ժառանգութիւն ղեւտացւոցն։ հրեշտակ տեառն սատակեսցէյաւիտեան ժառանգութիւնս իսրայէլի, եւ այլն։ Ընդարձակեա մեզ զժառանգութիւն, զի նեղ է քանզի բազմացաք յոյժ. (Խոր. ՟Բ. 48։)
Սակաւերեւեաց նշանակ ցրտոյ. (Վեցօր.։)
Թէպէտ եւ անվաւեր ի նոցանէ գրեցեալքն ասացան, այլ բազում ինչ եւ առ ճշմարիտն ստուերաբանեն. (Արծր. ՟Ա. 11։)
Զքայքայումն աւերածոյ ցրմանն առեալ տանէին։ Քայքաղումն յիշխանութենէն։ Ոգւոյ մեղկութիւն, մտաց քայքայումն։ Միութիւն խոստովանիմ, եւ ոչ քայքայումն ինչ, կամ լուծումն այսի նութեան յայն. (Ագաթ.։ Խոր. ՟Բ. 46։ Մանդ. ՟Ժ՟Է. Յհ. իմ. երեւ.։)
κοσμόλεθρος. mundo exitalis. Կործանիչ աշխարհի, կամ աշխարհաց. աշխարհաւեր. մահառիթ, վնասակար հասարակաց.
Զկաթողիկոսարանն արեւելից ոչ աւերէ, որ դեռեւս կայ ի նմա. (Կաղանկտ.։)
Ի բազում աւերմանց եւ հինահարութեանց կորուսեալ էր. (Ուռպ.։)
Զաւերեալ երկիրն եւ զմեռեալն հոգիացուցից եւ առողջացուցից բնակչօքն։ Զարիւնն եւ զմարմին՝ զորս տայք դուք նմին, հոգիացուցեալ՝ աստուած կատարէ։ Զլայնացեալ թիկունս փափկութեամբքն՝ ճգնութեամբն հոգիացուցանէ. (Լմբ. ովս. պտրգ. սղ։ Սոցին հանգոյն եւ Վրդն. սղ.։ Երզն. քեր.։ Բրսղ. մրկ.։ Ճ. ՟Գ.։)
Աւերեն զտունն հրայրեցութեամբ։ Հրայրեցութեան, կամ շարժման. (Մանդ. ՟Ժ՟Դ։ Սահմ. ՟Թ։)
μονιμώτερος magis durabilis, stabilior, diuturnior. Առաւել մնացական. կարի տեւողութիւն. յաւերժական. հաստատագոյն.
ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱՆԱՄ ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԵՄ եցի. ն. եւ չ. ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԻՄ. καθεστήκω, παραμένω, προσανακεῖμαι, προσδιατρίβω, σχολάζω consto, permaneo, persevero, commoror, vaco. Մշտնջենանալ. յաւերժացուցանել, եւ յաւերժանալ. հանապազորդել. յերկարել. տեւել. տոկալ, կալ մնալ, դեգերիլ, պարապիլ.
Դու թէ ոստիկան խաղաղութեան էիր եկեալ յարքունուստ, զշինութիւն պարգեւաբաշխէիր սոցա, եւ ոչ զաւերս եւ զխռովութիւն. (Արծր. ՟Գ. 9։)
νυμφαγωγία sponsalia. Ածելն զփեսայ. փեսաւերութիւն
Դիւրաքակն գոլ. եղծականութիւն. աւերումն.
ԽՈՊԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵՄ ԽՈՊԱՆԵՄ. χερσόω desero, desolo, incultum relinquo. Խոպան կացուցանել. աւերել. անպիտանացուցանել. Խարապ էթմէք.
Դառնային ի սեպհականութիւնս եւ ի տունս։ Զի մի տարամերժիցի սեպհականութիւն ազգացն այնոցիկ ի բնիկ տէրութենէն։ Յինքն գրաւեր զսեպհականութիւն տանն. (Յհ. կթ.։)
ἑξερημόω, desertum facio. Առնել անապատ կամ յանապատ. աւերակ եւ ամայի կացուցանել. խարապ էթմէք.
Ասէ Սոփոնիաս. անապատացուցից զճանապարհս նոցա՝ ամենեւին ոչ գնալ. (Առ որս. ՟Ժ՟Ա. (Իսկ Սոփ. ՟գ. 6, աւերեցից)։)
ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԱՆԱՄ ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԵՄ եցի. ն. եւ չ. ՄՇՏՆՋԵՆԱՒՈՐԻՄ. καθεστήκω, παραμένω, προσανακεῖμαι, προσδιατρίβω, σχολάζω consto, permaneo, persevero, commoror, vaco. Մշտնջենանալ. յաւերժացուցանել, եւ յաւերժանալ. հանապազորդել. յերկարել. տեւել. տոկալ, կալ մնալ, դեգերիլ, պարապիլ.
Մտաց եւ հանճարոյ ընդունակ ասելով՝ որոշեաց զնա յաներեւութից եւ ի մահկանացուաց արարածոց, որք եւ յաւերժական հարսունք (կամ յաւերժահարսունք) անուանին, որք եւ բնութեամբ ունին զգիտութիւն, եւ ոչ ուսանելով. (Սահմ. ՟Դ։)
Մահկանացուն յանմահիցն որոշեաց. իսկ միտքն եւ հանճարն ի հաւերժահարսանցն հեռացոյց. (Սիւն. բն.։)
Ոչ եթէ աստի քաղքաւորութիւն ղանտի զօրութիւն ունի ... Որք բազում յամենայն քաղաքաւորութեանց նորա պատահեցան։ Զտաճարն աւերակ տեսանիցէք, եւ յառաջին քաղքաւորութեանցն եւ ազատութեանց անկանիք. (Իսիւք.։ Ոսկ. մ. ՟Բ. 18։)
Իբրեւ զչիմէջ վկայս գործոցն (այսինքն անգործ գործոց վկայս) անվաւեր կացուցին. (Եւագր. ՟Ժ։)
Յաներեւութից ոմանց՝ ահից զօրութիւն ընդոստուցանօղ մարդկան։ Գործեցին նմա ահս ապիրատս, եւ աշխարհաւեր կործանումն. (Յհ. կթ.։)
Ո՛հ, չարաչար մանեցեր, եւ աւերեցեր։ Ո՛հ, քանի՞ պակասութիւն է մեզ եւ երկրի՝ մեկնիլն ի մէնջ սրբոյն մեծին անտոնի։ Զկնի խոզիցն ընթացաք. ո՛հ, եւ զխոզս արածեցաք. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
Ո՛հ թէ՝ ո՞ւր իցէ նա, որ զայնպիսի մեծութիւնն իւր եւ թող աւերեալ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
ԱՅՐ, այրի, րից ԱՅՐ յորմէ եւ ՔԱՐԱՅՐ. անձաւ, քարանձաւ (մեծ կամ փոքր). փապար. ծերպ. որպէս եւ աւերակ՝ ուր իցեն դարափոսք կամ տեղիք թաքստեան։ պրս. զար թ. մաղարտ եբր. մէարա. σπήλαιον. spelunca.
Բոխ, աւերակ։
Բոհ, թոհ. բորբ, խաւար. բոխ, աւերակ. (Հին բռ.։)
ԲՈՒ որ եւ ԲՈՒԷՃ. γλαύξ ulula, noctua Թռչուն գիշերային՝ մեծագլուխ եւ տգեղ, տխուր ձայնիւ, բազմատեսակ, բնակեալ առաւել յաւերակս, կամ ի բարձր տանիս. պայգուշ. Տե՛ս (Ղեւտ. ՟Ժ՟Ա. 16։ Օրին. ՟Ժ՟Դ. 15։ եւ Գաղիան.։)
Եղէ ես որպէս բու յաւերակի. (Սղ. ՟Ճ՟Ա. 8. որ այլուր դնի ի մեզ Ագռաւ, կամ Քաջահաւ։)
Նմանեցուցանէ զինքն բուոյ յաւերակի, քանզի եւ այս գիշերային հաւ է. (Լմբ. սղ.։)
Եղծանելն. եղծումն. խանգարումն. լուծումն, իբր աւերումն, եւ հերքումն.
Աղօթս ձիգ եւ յաւերժս արարաք եւ արասցուք. (Թղթ. կիւրղ. առ կոստ.։)
Զշէն երկիրն ամենայն թափուր եւ աւերակ թողոյր. (Ագաթ.։)
Ոչ միայն շինաց, այլեւ աւերակաց։ Զիա՞րդ շէն կայցէ աշխարհս։ Մինդեռ շէն են եկեղեցիք. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Է։)
Զշէնն թողուլ, եւ յաւերն երթալ՝, վտանկ է. (Ոսկիփոր.։)
Դիմեալ գայ ի վերայ քո բէլ յաւերժիւք քաջօք. (Խոր. ՟Ա. 10։)
Աւար հարկանել զհաւատացեալս կամ զեկեղեցին, (Գծ. ՟Թ. 21։ եւ Գաղ. ՟Ա. 13.) իմա՛ որպէս յն. πορθέω. diruo, vasto, depopulor. վեր ի վայր առնել. քակել քակտել, աւերել։ պասմագ. վուրմագ.
Աւերի երկիրն ի գաղթէն։ Որ գաղթին յերեսաց ասորեստանւոյն. (Գէ. ես.։)
Մի՛ ապաշաւեր զգործս գնացեալս. (Վրք. հց. ՟Բ։)
Ազատութիւն մարդոյն ի յանցաւորութենէ դնէիր։ Զմեզ եդիր պատճառս աւերածոյ. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Ը։)
Ցամաքեցուսցէ զերակս նորա, եւ աւերեսցէ զաղբիւրս նորա. (Ովս. ՟Ժ՟Գ. 15։)
նոյն ինքն զդժոխս աւերեցեր. (Շար.։)
ԽԼԵԼ. Քանդել աւերել զշինուածս. յատակել. տապալել.
Առնեն աւերակ ... քակեն հիմն ի յատակ. (Շ. եդես.։)
Եւ ըզքաղաքըս քո յաւեր՝ զերդ զերիքովըն հիմն ի վեր. (Շ. եդես.։)
Մինչ դու գնացեր, եւ զերկինս ամենայն ընդ քեզ տարար, ես աւերակացս ո՞րպէս թագաւորեմ. (Խոր. ՟Բ. 58։)
Տարաւ յանգ զաշխարհաւեր կործանումն. (Լաստ. ՟Ժ՟Զ։)
Աւերեաց զթումբս գետոց. (Ագաթ.։)
Պսակն անվաւեր լիցի. (Յհ. իմ. ատ.։)
ՍՏԷՊ ԿԱԼ. προκαρτερέω, σχολάζω persevero, vaco. Անընդհատ պարապել. դեգերիլ. հանապազորդել. յարամնալ. յաւերժանալ. ուշ ունել.
Ամս տասն ստէպ ստէպ աւար առեալ աւերէին. (Ագաթ.։ Խոր. ՟Բ. 64։)
Բազում ինչ յընչից ի պատժոց տոյժս ծախեալ։ Ազատեալք ի պատուհասից տուժից եւ տուգանաց։ զտոյժս սպանութեան իւրեանց հատուցին մահուամբ։ Զորս ի նոցանէ բեաւ աւերումն եւ սասանումն աշխարհին, կրկին տուժիւք զնա նորոգել։ Զանվճար տանջանացն տոյժս։ տուժիւք լլկանաց։ Մեծ տոյժք են ոգւոյ. (Եւս. քր. ՟Ա։ Յճխ. ՟Զ։ Խոր. ՟Գ. 51։)
Փլեալ ինչ. աւերակ. աւերած.
Փոյթ ընդ փոյթ ձեռնամուխ եղեն աւերել։ Զի մի փոյթ ընդ փոյթ ի նմանէ ի բաց դարձցուք։ Փոյթ ընդ փոյթ զգացումն եղեւ դրանն արքունի։ Փոյթ ընդ փոյթ ածել զառաջեաւ. (Արծր. ՟Բ. 1։ Խոսր.։ Ուռպ.։ Ճ. ՟Բ.։)
Աջովս մատակարարեմ, եւ ահեակ կողմամբս աւերեմ. (Նար.։)
ἕρημος desertus Թափուր կամ թօթափեալ ի բնակչաց. անշէն. անապատ. աւերակ. անկոխ. խարապ. վերան. եզսիզ.
Ոչ կարէք աւերել դուք զանխաբ ամուրս իմ։ Ունէին զանխաբ տեղիս բազում լերանց. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Է։)
որպէս անպակաս. անդադար, կամ անսպառ. յաւերժաբար. ի սպառ. շարունակ.
ἁοίκητος. inhabitabilis, inhabitatus. Ուր չիք շէնք. աւերակ. անբնակ. ամայի. վերան. խարապ.
ἅτονος. infirmus, ἁσθενής, invalidus. Ուր կամ ոյր չիք ոյժ. տկար. անզօր. անգործ. անձեռնհաս. եւ Անվաւեր. (գրի եւ ԱՆՅՈՅԺ, ԱՆՈՒԺ). գուվվէթսիզ, կեչմէզ.
Արձան ոչ միայն քարն որ ի վերայ գերեզմանին՝ ասի, այլ յորժամ գրեն եւ արձանացուցանեն զյաղթութիւն պատերազմաց, ղաւերումն քաղաքաց. (Վրդն. սղ.։)
Յառաջագոյն զգաստ առնէ զաւերածոյն. (Գէ. ես.։)
Ժողովեսցին ջուրքդ ի ժողով մի։ Զժողովս ջուրիցն կոչեաց ծովս։ Ցամաքեսցին ամենայն ժողովք ջուրց։ Աւերեցից զամենայն ժողովս ջուրց.եւ այլն։
Տե՛ս որ բնաւ ծաղիկ չթողուս ի կարասն. զի գինոյն ամենայն աւերիչն եւ թթուեցնօղն ծաղիկն է. (Վստկ.։)
αἱσχρός, -ή, όν, αἱσχήμων turpis, probrosus, indecorus, ignominiosus καταγέλαστος irridendus եւ այլն. Մերկ եւ խայտառակ (իբր ամենայն մասամբք ծանուցեալ. կամ որպէս ռմկ. մօրէ մերկ ծնածի պէս) նշաւակ. ամօթալի, եւ Ամօթ. խայտառակութիւն. խախք ու խաւեր. եւ խախքութիւն.
Կրկին ծրդեալ շինուածս խօսուն. իբր աւերակ աղտեղեալ, կամ խանգարեալ։
Ի կաղաղս գազանաց։ Ոչ միայն պարտ է զթունաբերսն սպանանել, այլ եւ զորջսն եւ զկաղաղսն քակտել եւ աւերել. (Փիլ. նխ. ՟բ. եւ Փիլ. լին.։)
Ինքն իսկ յանձն իւր կրթէր զաւեր աշխարհին հայոց։ Ամենայն ամբաստանութիւնն ի սուրբ ուխտ եկեղեցւոցն կրթեալ էր. (Եղիշ. ՟Ը. եւ ՟Գ։)
ՀԱՐՍՈՒՆՔ. իբր Յաւերժահարսունք առասպելեալք. νύμφη, -φαι nympha, -phae.
Մինչեւ յամն երկրորդ վեսպանիոսի, յորում եղեւ հուսկ յետին աւերումն տաճարին. (Շիր. զատիկ.։)
Մորեխ աւերեաց զբազում գաւառս. (Վրդն. պտմ.։)
Աւերել, եւ յատակաց բրել. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 12։)
Լկտի խեղկատակութեամբ յողացաւ գերել զմիտս կնոջն։ Անագորոյն բարուք յապականութիւն համատոհմիցս յողացաւ։ Աղաւնիք հանդերձ ծննդովք յանդիման ստացողին յողան։ Դարանակալ քինու ինձ սպասելով յողայր աւերել (կամ յողանայր աւարել) զգեղեցկայարմար յօրինուածս. (Պիտ.։)
Մնասցէ սակաւ ինչ նշմար աւերածի։ Ոչինչ յայն տեղւոջն նշմարս կարաց գտանել. (Ճ. ՟Ա.։ Տէր Իսրայէլ. հոկտ. ՟Ժ՟Ե.։)
Շրջել եւ աւերել զհաստատուն խորհուրդս ծառայիցն աստուծոյ։ Իբրեւ զգոյն ի մարմնոյ չկարէ շրջել. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Ե։)
Անուանք յուշակապարկաց կամ համբարուաց կամ պարկաց՝ ըստ կարծեաց մտաց մարդկան ասի (ի գիրս), եւ ոչ ըստ բնութեան։ Յորժամ քաղաքք եւ գիւղք աւերեսցին, եւ անդ դեւք բնակիցեն, եւ կեղծ ի կեղծս յայտնեցին, եւ մարդկան ըստ կեղծեաց նոցա անունս եդեալ՝ զոմն յուշկապարիկ. զոմն պարիկ, զոմն համբարու կոչիցեն. (Եզնիկ.։)
Իբր զսէգն արդատ, որ սիգալովն աւերեաց զթումբս գետոց, եւ ցամաքեցոյց ի սիգալ իւրում զյորձանս ծովուց. (Ագաթ.։)
Ու՞ր (ի մէջ աւերակաց) ծիծառն զիւր վարանից բունիկն յարադրէ. (Լաստ. ՟Ժ՟Ը։)
ՎԱՒԵՐ, մանաւանդ ՎԱՒԵՐԱԿԱՆ. δεκτός acceptabilis κυριότερος dignior. (լծ. պ. պաւէր, հաւատ, հաւատալի. պաւէր գէրտէն, հաւատալ. եւ յն. վէվէօս. լտ. վալիտուս, հաստատուն. զօրեղ). Արժանահաւատ. ընդունելի. հաւատարիմ. հաւաստի. պատուական. տիրագոյն. ստոյգ.
Խոստովան եղեւ, զի վաւեր եղեւ նմա փորձն քան զլուր. (Եփր. թագ.։)
Վկայ վաւերական։ Ժամանակագրութիւն վաւերական։ Մատեան վաւերական։ Վաւերական վարկան։ Զի եւ տուն այս վաւերական է քան զայն. (Եւս. քր. ՟Բ։ Յհ. կթ.։ Սամ. երէց.։ Ոսկ. մ. ՟Բ. 7։)
Թէեւ տոմսն այն գրեալ չլինիցի վաւերական. (Ոսկ. ես.։)
Ի յիշատակ վաւերական յոքնաթշուառ եւ թարմատար անձինս եղկելւոյ. (Սարգ. յիշատ.։)
ՎԱՒԵՐԱԿԱՆ. գ. Մատանի՝ նշանակ իշխանութեան. որ եւ լինի կնիք հաստատութեան. մատնի. եիւզիւք. իսկ ՎԱՒԵՐԱԿԱՆ ՄԱՏԱՆԻ ասի կնիքն.
Զվաւերականն մեծագին ածեալ ի մատն։ Զվաւերականն իւրովի եդ ի մատն նորա. (Ուռպ.։ Կրպտ. յռջբ. սարգ.։)
Ի բոլորեսին յայն թուղթսն վաւերական մատանին վասակայ եդեալ էր. (Եղիշ. ՟Է։)
Եդից զլամբին (յաւերակ) ... ի տունկ այգւոց։ Սերմանք եւ հունձք եւ տունկք այգեաց։ Միք. (՟Ա. 6։ ՟Դ. Թագ. ՟Ժ՟Թ. 29։)
Ցաւէին (առաքեալքն) ի վերայ ժողովրդեանն եւ աւերման տաճարին։ Դպիրքն եւ փարիսեցիքն ոչ ցաւ էին զկորուստ ոչխարին. (Երզն. մտթ.։)
Կամ որպէս ա. Փապարեալ, հերձոտեալ. ճեղք ճեղք, աւերակ.
καθαιρέω destruo λύω, παραλύω, καταλύω solvo, dissolvo κατασπάω distraho. Յորմէ կազմի եւ սաստկականն Քակտել. Քայքայել. Աւերել զմիութիւն զօգելոց. քանդել. խախատել. կործանել. խլել. եղծանել. քակել, աւրել, փճացնել.
Անշահ. անպիտան. աւերակ, կամ հնոտի.
Յայրեաց եւ յաւեր դարձուցանէին. (Բուզ. ՟Գ. 20։)
Անապատ երկիր։ Անապատ է ի մարդոյ եւ յանասնոյ։ Եղեն յաւեր եւ յանապատ։ Մոլորեցոյց զնոսա յանապատի եւ ո՛չ ի ճանապարհի. (Երեմ. Սղ. եւ այլն։)
Այլ առաւել՝ ἕρημος, ἑρημία, ἑρήμωσις, desertus. ամայի. վայրի. անբնակ. աւերակ. դաշտ աւազոյ. չէօլ, չէօլլիւք, պէրիյէ խարապ.
Որ չէ աւերակ կամ ամայի. ապահով. անքոյթ.
Տեսի զոմանս յանաւեր ուղիս յԱստուծոյ ոչ երկուցեալս. իսկ ի հաջել շան՝ յետս ընկրկեցան երագեալք. (Կլիմաք.։)
ἁοίκητος. inabitabilis, ἁπάνθρωπος, hominum frequentia carens, ἕρημος, desertus, desolatus. Ուր ոչ գոյ մարդ. թափուր ի մարդոյ. անբնակ. ամայի. աւերակ. վիրան. խարապ.
ἁμάρτυρος, ἁμαρτυρήτος. carens testibus, vel testimonio. Ուր չիք վկայ կամ վկայութիւն առ ի հաստատութիւն. անվաւեր. շահիտսիզ.
Անբեր եւ լերկ. աւերակ. ամայի. անապատ. ապառաժուտ, եւ անկոխ. անբաժ. անմասն.
Ապալերկ եւ աւերակ եկաց աշխարհն։ Տեսանէր զաշխարհս ապալերկ ի մարդոյ եւ յանասնոյ. (Ուռպ.։)
πελαργός ciconia Թռչուն նման կռնկան կամ խորգոյ՝ երկայն պարանոցաւ, մեծաքիթ, եւ բարձր սուրնիւք, եւ սպիտակ փետրովք. բնակէ ի բարձունս աւերակաց.
Ոչ թէ միայն աւերի, այլեւ ամենեւին արահետ լինի. (Երզն. մտթ.։)
Երբեմն գրի ԱՒԱՐԵԼ, իբր Աւերել. զի եւ յն. լտ. ըստ. տեղւոյն ի կրկին միտս բերին։
cf. ԱՒԵՐ.
Զամենայն աւուրս աւերածոյն իւրոյ։ Պղծութիւն աւերածոյն։ Կատարած տացի ի վերայ աւերածոյն։ Կատարած տացի ի վերայ աւերածոյն. (Ղեւտ. ՟Ի՟Զ. 34։ եւ ՟Բ. Մնաց. ՟Լ՟Զ. 21։ Դան. ՟Թ. 27։)
Աւերածոյ ցրմանն. (Ագաթ.։)
Վասն զուր աւերածոյ աշխարհին հայոց. (Եղիշ. ՟Ը։)
Եւ այս բազում աւերածի նշանակ է. (Ոսկ. ես.։)
Յօրինել շինել զամենայն զգերութիւնս յաւերածոյն եւ այրեցածոյն. (Բուզ. ՟Դ. 24։)
Բազում են որդիք աւերածոյն առաւել քան զարամբոյն. (Դամասկ.։)
ἕρημος, ἑξερημώμενος desertus, desolatus, ἁοίκητος inhabitabilis Աւեր. աւերերալ. անշէն. անբնակ. անապատացեալ. եղծեալ. աւրած, քանդած.
Աւերակ երկիր, տեղի, լերինք, քաղաքք, ժառանգութիւնք։ Եղիցի աւերակ յաւիտեան, եւ ոչ եւս շինեսցի։ Եւ էր երուսաղէմ աւերակ թափուր.եւ այլն։
Ձայն բարբառոյ յանապատի. ոչ միայն աւերակ տեղիսն, այլ յոդիս աւերակս եւ անապատացեալս. (Ոսկ. ես.։)
ἑρημία, ἑρήμωσις, ἁφανισμός desolatio, disparitio Աւերեալ տեղի. մնացորդ աւերածոյ. եւ Աւերումն. աւեր.
Եղէ ես որպէս բու յաւերակի։ Լերինք գոչեսցեն աւերակօքն հանդերձ։ Աւերակք շինեսցին։ Բնակիչք աւերակաց։ Տաց զերկիրն յաւերակ եւ յապատականութիւն։ Յաւերակ եղիցի տունդ այդ Դնել զնոսա յաւերակ եւ յանապատ։ Արարաին զերկիր նորա աւերակ.եւ այլն։
ἑξερημόω, καθαιρέω, καταστρέφω desolo, devasto, diruo, destruo, subverto, averto, ἁνασκάπτω effodio Յաւեր դարձւցանել. անապատ անշէն եւ ամայի կացուցանել. քակել. կործանել. քանդել. տապալել. աւրել.
Աւերել զքաղաքս, կամ զպարիսպս քաղաքին, զսամմանս, զմեհանս, զտիեզերս։ Սրբութիւնն աւերեսցի։ Զաւերեալսն շինել.եւ այլն։
Աւերել զայրենոցսն, զկուսաստանսն ... զվերակացուսն հալածէր, եւ զտեղիսն ի բաց աւերեր. (Բուզ. ՟Ե. 31։)
Աստուած մերժեցեր, եւ աւերեցեր զմեզ. (Սղ. ՟Ծ՟Թ. 2։)
Աւերէ զօրէնս մեր. (Եղիշ. ՟Ը։)
զանօրէնութիւնս աւերեցին. (Ագաթ.։)
Աւերեաց զմահու կարողութիւն, կամ զդժոխս. (Շար.։)
Աջովս մատակարարեմ, եւ ահեակ կողմամբս աւերեմ. (Նար. ՟Հ՟Ա։)
Աւերօղ.
Աւերիչ է աշխարհի. (Եղիշ. ՟Ը։)
Տօթաւերաշտացեալ բեկտիս, հիւսիսով ցրտանաս եւ կասիս. (Պիտառ.։)
Ոչ բնակեսցէ (Բաբելոն) յաւիտեանս ժամանակաց։ Բնակեսցի քաղաքդ այդ յաւիտեան։ Բնակեսցին քաղաքք, եւ աւերակք շինեսցին։ Զքաղաք մի ... բնակեցեալ զօրօք. (Ես. ՟Ժ՟Գ. 20։ Երեմ. ՟Ժ՟Է. 25։ Եզեկ. ՟Լ՟Զ. 10։ ՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Բ. 13։)
ἑκκόπτω excido եւ այլն. Բռնի շորթել, կորզել, կողոպտել. եւ Գերութեամբ եւ աւարհարութեամբ աւերել, կործանել, քայքայել, հարկանել, ապականել. ջնջել. ռմկ. գերել գերքել.
Մի՛ ընդ հովտիս վշտաց հեծութեան զանախտական զկեանսն գրաւեր։ Գրաւեալ զիմս դաժանութիւն ընդ քում համեղութեան։ Մի՛ զգրաւեալս արեամբ հզօրիդ կորուսաներ։ Զարծաթ փրկանաց անցաւոր վարձու ոչ գրաւեաց. (Նար.։)
Զմարմնաւոր հիւանդութիւնս պէսպէս տեսանեմք, եւ զուգեմք նմա դեղս։ Արար զկէս ձկանն խարշատեալ, եւ զկէսն կարի ազնիւ, եւ յուտելն՝ ասաց աւերելոյն, լա՛ւ է հա՛յր. եւ երբ զազնիւ զուգեալն ուտէին, ասաց. կարի զազիր եւ աւե՛ր է հա՛յր. (Վրք. հց. ձ։)
Զտունդ պարծանաց ձերոց արարից յաւեր եւ ի թափուր. (Եփր. մն.)
Որպէս թէ զխահս աւերել կամ այրել. յանչափս եփել եւ խանգարել.
Զմի կէսն (ձկանն եփելոյ) խարհեալ աւերեաց։ Այո՝ խարհեալ էր սակաւ մի. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Զ։)
Եթէ խահրեալ եւ աւերեալ է (կերակուրն), բարւօք է հեղուլ արտաքս, զի մի՛ ճաշակեալ հիւանդասցին. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։)
ԽԱՆԳԱՐ. σύγχυσις perturbatio. Գրի եւ ԽԱՆԿԱՐ. Խանգարումն. աւեր. եղծումն. վնաս. շփոթութիւն. յոյզք խռովութեան.
ԽԱՆԳԱՐ ա. ἅσημος nota carens, obscurus. Խանգարեալ. աւերեալ. եղծեալ. շփոթեալ. աննշան.
Ի մարտ մատուցեալ՝ ոչ սակաւ խուժան աւերանաց զաշխարհաւն զեղոյր։ Խուժան հինից սաստկութեան առ դուրս հասեալ կայ։ Ոչ սակաւ ինչ խուժան շփոթից ի վերայ հեղուին հագարացւոյն բռնակալի. (Յհ. կթ.։)
Բնակեսցէ ի խրամատս նորա, այսինքն յամենայն աւերակս նորա. (Եփր. դտ.։)
Եւ թէ հնարեսցի՝ զքաղաքն իսկ աւերել ջանայր. (՟Բ. Մակ. ՟Թ. 1։)
Ի բոլորեսին յայն թուղթսն վաւերական մատանին վասակայ եդեալ էր. (Եղիշ. ՟Է։)
Եկեալ մարզիկքն աւերեցն զսկիտէ. պարտի լինել մազիկք, որ եւ գրի մալինոնք, եւ մարկիզք. իբր անուն ազգի։
Զմերս աւերել կարասցեն քաղաք, եւ հուրբ մղեղակ զգեղեցկատեսակն կիզուլ շինուածս. (Պիտ.։)
Աւերեցէք զատրուշանսն, սպանէք զմոգեանն. (Փարպ.։)
ՅԱՒԷՐԺ կամ ՅԱՒԵՐԺ. ա. cf. ՅԱՒԷԺ.
Յաւերժ եկեղեցի ցնծա՛ (կամ ցնծայ) եկեալ ի քեզ փեսայն. (Շ. տաղ.։)
Միւսանգամ յարուցեալք՝ յաւերժ կեանս ընդունելոց եմք, ի Քրիստոս Յիսուս՝ անպակաս եւ անյաջորդ. (Ճ. ՟Գ.։)
Դիմեալ գայ ի վերայ քո Բէլ յաւերժիւք քաջօք, եւ սկայիւք մրցողօք. (Խոր. ՟Ա. 10։)
Միրդատ այր սրտեայ եւ աջողաձեռն՝ աւերէր քանդէր զկողմանս պարսից. (Պտմ. վր.։)
ἠττάομαι, ἠσσάομαι superor, deficio. որ եւ ՎԹԱՐԱՆԱԼ. Վատթարիլ. կթոտիլ. յաղթահարիլ. աւերիլ. եղծանիլ. վնասիլ.
Նենգութիւն վնասիչ է եւ աւերիչ կարգաց կրօնաւորաց. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Է։)
Որոյ տունն աւերեալ է յօտարաց. (իսկ ռմկ. է աւերօղ զտուն իւր կամ ղայլոյ)
Եւ մեք գերիք եւ կալանաւորք, սրակոտորք, տնաւերք, եւ յընչից կողոպտած. (Լաստ. ՟Ժ՟Է։)
καταλύω, ἑκλύω, καθαιρέω, καταδύνω, διασπάω dissolvo, destruo. Քակելով քակել. քանդել. քայքայել. խախտել. աւերել. եղծանել. լուծանել.
κατασκάπτω effodio, everto, diruo λύω solvo, dissolvo προνομεύω diripio, pascor. (լծ. եւ Քանցել) քակտել. աւերել. կործանել. քայքայել. փլուզանել. տապալել. ապականել. դերել դերփել. (որպէս թէ փորելով՝ բրելով) աւրել, փլցնել.
Քակեալ քանդեցին զպարիսպն երուսաղէմի։ Աւերէր քանդէր զամենայն գոմս խաշանց նոցա։ Քանդեաց զամենայն մեհետս նոցա (գերփեաց կամ կողոպտեաց)։ Քաղաքքն աւերակք ապականեալք եւ քանդեալք.եւ այլն։
Քանդեալ աւերեսցեն զամրութիւն ամենայն քաղաքաց։ Քանդեցին աւերեցին եւ ի հիմանց տապալեցին. (Խոր. ՟Գ. 35։ Շ. եդես.։)
Որ քանդէ կամ քանդեաց. աւերիչ. եղծիչ.
συντρίβω contero Ջաղջախել. փշրել. ապականել. աւերել. եղծանել. տանջել. լլկել. մաշել.
Տեսին զսրբութիւնսն աւերեալ, եւ զսեղանսն աղտեղեալ. (Ա. Մակ. ՟Դ. 38։)
Յամենայն ամրականս՝ զոր աւերեալ էր գնդին հոնաց. (Եղիշ. ՟Է։)
Ամօթով լի. խաղք խաւեր. ճառիս.
Աւերել զայրենոցսն եւ զորբանոցսն. (Բուզ. ՟Ե. 31։)
Յօրինել շինել զամենայն զգերութիւնս յաւերածոյն եւ այրեցածոյն. (Բուզ. ՟Դ. 24։)
Անվաւեր եւ փոփոխական ամենայն ինչ եղեւ։ Սոցա տառապանքն եւ հեծութիւնն անվաւեր առնէ զհեշտութիւնն. (Շ. ատեն.։) (Լմբ. սղ.։)
Փարթամութիւն մեր այսմ գործոյ է, զոր պօղոս անվաւեր առնէ. այսինքն ի դերեւ հանէ. (Ոսկ. գծ.։)
Անվաւեր պատմութիւն քաղդէացւոց. (Սամ.։)
Ի քակտումն աղանդոյ անվաւեր չարափառութեանն։ Առանց հաւատոց՝ ամենայն ինչ անվաւեր է. (Ի գիրս խոսր.։)
Յոյս մահու նոցա ոչ առնէ անվաւեր զիշխանութիւն նորա. (Եփր. աւետար.։)
Պսակն անվաւեր լիցի։ Վասն իւր վկայելն՝ անվաւեր է. (Յհ. իմ. կան. ՟Գ։ Մխ. դտ.։ Կանոնդիրք. ստէպ։)
մերթ իբր Աւերակ, անշէն.
Անբեր եւ լերկ. աւերակ. ամայի. անապատ. ապառաժուտ, եւ անկոխ. անբաժ. անմասն.
Ապալերկ եւ աւերակ եկաց աշխարհն։ Տեսանէր զաշխարհս ապալերկ ի մարդոյ եւ յանասնոյ. (Ուռպ.։)
Եթէ ոք առեւանկ արասցէ, պսակն անվաւեր լիցի։ Կատաղի աղտեղութիւն, զոր առեւանկն ասեն։ Վասն առեւանկի. (Կանոն.։)
Արդարեւ քոյր իմ է՝ ի հօրէ, եւ ոչ ի մօրէ։ Արդարեւ որդի Աստուծոյ ես դու։ Արդարեւ Աստուած է ի ձեզ։ Այո՛ արդարեւ ես մոլորեցայ։ Արդարեւ աւերեցին զաշխարհս, եւ հրձիգ տյաին զկուռս նոցա, քանզի չէին աստուածք։ Արդարեւ յարեաւ տէր, եւ երեւեցաւ սիմոնի։ Արդարեւ ասեմ ձեզ։ Ժողովեցան արդարեւ ի քաղաքիս յայսմիկ. եւ այլն։
Զտունն արդարեւ ես աւերեցի. (Եղիշ.։)
Աւերումն. աւերմունք. կործանմունք.
Վրդովումն աւերանաց։ Յեղծումն աւերանաց բերիլ։ Խուժան աւրեանաց. (Յհ. կթ.։)
Զեգիպտացւոցն աւերանաց մարգարէանայր. (Լաստ. ՟Ժ՟Գ։)
Առ զզօրն, եւ բաժանեաց յիրս առաջս։ Եւ անտի բաժանի ի չորս առաջս։ Բաժանեցաւ ջուրն յայսկոյս եւ յայնկոյս։ Բաժանեսցի Իսրայէլ ընդ երկու։ Բաժանեսցի հայր յորդոյ, եւ որդի ի հօրէ։ Ամենայն թագաւորութիւն բաժանեալ յանձն՝ աւերի.եւ այլն։
Զբնաբարձ (եղեալ) աւերակս նորա յայտ առնէ։ Եւ զայն մի՛ ասեր, եթէ ընդէ՞ր իսկ ոչ բնաբարձ եղեն չարիքն. (Ոսկ. ես.։)
Բնաբարձ աւերմամբ քանդեալ զվայրն. (Լաստ. ՟Ժ՟Ը։)
Զբնաջինջ աւերն. (Գէ. ես.։)
ԴԵՐԲՈՒԿ գրի եւ ԴԱՐԲՈՒԿ. Խորտաբորտ վայր քարուտ. դար եւ փոս ապառաժուտ վայրաց եւ աւերակաց. ապառաժ.
Շինեցին զդիւաձօն եւ զաւերակ ի բարեաց զանձինս նոցա բնակարան սրբութեան. (Նար. յովէդ.։)
φθείρω, διαφθείρω, ἁνατρέπω , ἁφανίζω, ἁλλοιόω, καταβάλλω, καταλύω corrumpo, everto, dissolvo եւ այլն. ասի եւ իբր ռմկ. Եղծել, Եղծնուլ (հակառակն ստեղծանելոյ). Ապականել. աւերել, լուծանել. խանգարել. կորուսանել. ջնջել. ի բաց բառնալ. աւրել, խանկրել, փճացնել.
Եղծանիլն, եւ եղծանելն. ապականութիւն. խանգարումն. աւեր. աւրելը, աւրըւիլը.
Եղծումն եւ ապականութիւն։ Յեղծումն աւերանաց բերիլ. (Յհ. կթ.։)
Յաւերակս նորա մի՛ թափառիր. (Սիր. ՟Թ. 7։)
Ժամանակաւ անօսրի ծով, եւ գետք աւերեալ ցամաքեցան. (Յոբ. ՟Ժ՟Դ. 11։)
Արասցեն աւերակ զտիեզերս ժուժկալ երիվարօք. (Մեսր. երէց.։)
Յուշկապարկաց ասեն բնակեալ յաւերակսն, զոր յոյն լեզու իշացուլս ասէ։ Անուանք առանց անձանց են յուշկապարկաց եւ իշացլուց. (Եզնիկ.։)
(լծ. թ. փետէր, վնաս. եւ յն. քաթերէ՛օ). καθερέω destruo, diruo συγκόπτω concido. Աւերել, եղծանել, քակել, կործանել, խանգարել. վեր ի վայր առնել.
ԽՈՊԱՆԱՑՈՒՑԱՆԵՄ ԽՈՊԱՆԵՄ. χερσόω desero, desolo, incultum relinquo. Խոպան կացուցանել. աւերել. անպիտանացուցանել. Խարապ էթմէք.
Եթէ գլորիցի մին, կանգնեսցէ զնա ընկեր իւր։ Ձեռն ձգեալ առ իս՝ կանգնեաց զիս ի ծունգս իմ, եւ ի թաթս ձեռաց իմոց։ Կանգնել զգլորեալս. զմենքենայս առ պարիսպն. զնիզակն ի վերայ վիրաւորաց։ Կանգնել արձան, նշան, զխորան. եւ այլն։ Կանգնել յերկրէ զտնանկն, կամ զաւերակս։ Կանգնեցէ՛ք զնովաւ նետակալս։ Յարիցեն մեռեալք, եւ կանգնեսցին՝ որ իցեն ի գերեզմանս։ Կանգնեցաւ որայն իմ, եկաց ուղղորդ։ Կանգնեցաւ, եւ նստաւ մեռեալն. եւ այլն։
Կիսով չափ աւերեալ.
Գնացին աւարաւ յաշխարհն իւրեանց, թողեալ զաշխարհս հայոց կիսաւեր. (Մաղաք. աբ.։)
ἁπόλλυμαι pereo, intereo. Պակասիլ յանկարծ ի միջոյ. ի բաց գնալ. անհետ լինել. անյայտ եւ անգիւտ մնալ. ջնջիլ. ապականիլ. սատակիլ. եղծանիլ. աւերիլ. կորսըւիլ, փճանալ.
Աշխարհաւերք, ծառայից համամիտք. (Խոր. ՟Գ. 68։)
Զժամանակ ինչ աւերել հասանէր քաղաքին. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Ի բաց հոլովեցաք ի յաւերժական կենացն. (Զքր. կթ.։)
Ձաղելի դիմօք. ծանակելի երեսօք. խայտառակ. երեսը վար առած, խաղք ու խաւեր.
Կալաւ զօրէնս մազդեզանցն, այսինքն զմոգուցն։ Զանաստուած մազդեզանց աղանդան յանձն առեալ պաշտէին։ Աւերէր զատրուշանսն մազդեզանցն. իսկ զմազդեզունսն հրաման տայր հրով խորովել. (Բուզ. ՟Դ. 23. 59։ ՟Ե. 1։) Յորս հին տպ. եւ այլ ձ. ունի, մազդեզաց։
συγγραφή syngrapha, conscriptio βιβλίον lbellus χάρτης chart. Թուղթ մրով գրեալ կամ կնքեալ. տոմս. յետկար. գիի վաւերական՝ իւրով ձեռամբ գրեալ կամ ստորագրեալ. գիր պարտեաց կամ առնլեաց, դաշանց, առքունի դրան, եւ այլն.
Անվաւեր է եդեալն ի Հին բռ.
Մնասցէ սակաւ ինչ նշմար աւերածի։ Ոչինչ յայն տեղւոջն նշմարս կարաց գտանել. (Ճ. ՟Ա.։ Տէր Իսրայէլ. հոկտ. ՟Ժ՟Ե.։)
Եւ իբր Անվաւեր.
Աւերել զայրենոցսն եւ զորբանոցսն. (Բուզ. ՟Ե. 31։)
Փող հարկանէին. անտի ուսէ՛ք զգալ պատերազմին։ Զի թէ բանիցն ոչ հաւատայք մարգարէից, յաւերածոյն ուսի՛ք երուսաղէմի. (Մխ. երեմ.։)
Ապրեցուցեր զմեզ ի պղծալից ժանեաց գազանին։ Պղծալից ազգին քանանցւոր։ Զամենայն զաւակ պղծալից թագաւորացն հեթանոսաց ջնջէր ի միջոյ։ Աւերէր զպղծալից մեհեանս դիւացն. (Ագաթ.։)
καταστρέφω subverto, everto διαφθείρω, καταφθείρω corrumpo, dirumpo διαλύω dissolvo. եւ առաւել ἁναιρέω, ἁναλίσκω, ἁπόλλυμι, ὁλεθρεύω, ἁφανίζω tollo, perdo, deperdo, extermino եւ այլն. Որպէս թէ ցյատակ աւերել եղծանել. յատակել. վեր ի վայր շրջել. ապականել. բնաջինջ առնել. եւ Սպանանել չարաչար մահուամբ. կոտորել. կորուսանել (զիրս, եւ զմարդիկ). աւրել, ջնջել .... եւ որպէս ռմկ. սատկեցնել, սատկիլ, կորսնցնել. կորսուիլ.
Ի միոջէ անտի գործք երկու երեւի, ոմանց սատակիչ, եւ ոմանց պարգեւատու։ Աւերիչ աշխարհի է, եւ սատակիչ անմեղ մարդկան. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Ը։)
Վաղ եւս կամ փութով աւերեալ. վաղափուլ. վաղասասանական.
Փոխանակ բարձրաբերձ եւ վաղաւեր աշտարակին՝ խադն ճշմարտութեան կանգնեցաւ, որոյ զօրութիւն մշտնջենաւոր է. (Ագաթ.։)
Եւ Վաղ կամ կանխաւ աւերօղ.
Օրհաս վաղաւեր վճիռ. (Նար. տաղ.։)
Զմատաղենիսն եւ զհատի (կամ զհասի) վերայսն առնուն գեղականքն, եւ վարձուն նահապետի, եւ աւերեն զվանսն. (Կանոն.։)
ՎԵՐԱԳԻՐ. Վաւերական թուղթ, պատճէն.
Ապրեցոյց զղովտ յաւերածոյ տապալածին. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
καταστρέφω subverto, verto ἁποστρέφω averto ἁποκυλίω devolvo καταβάλλω dejicio, destruo κατασκάπτω effodio, diruo եւ այլն. կր. πίπτω cado ἁποσκαρίζω palpito եւ այլն. (լծ. հյ. Թաւալել. ռմկ. թապլել, թապլտըկիլ. թ. տէվիրմէք ). Շրջել զիմն կործանել. վեր ի վայր առնել. ի հիմանէ քանդել աւերել. դլել. գլորել. յատակել. ընկենուլ. տապաստ արկանել. եւ Քակտել քայքայել պատառել եւ Սատակել, իբր ցյատակել.
ՏԵՒՈՒԹԻՒՆ ՏԵՒՈՒՄՆ. (լծ. ար) Տեւ. տեւելն. տեւողութիւն. յաւերժանալն.
Չէ՛ մարթ ասէ փեսաւերաց պահել.. . Չէ մարթ փեսաւերացն ի պահս մտանել, մինչ ընդ նոսա իցէ փեսայն։ Զամենայն ինչ յովհաննէս իբրեւ զփեսաւէր այնպէս գործէր. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 5։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 7։)
Էր ժամանակ ինչ հեռանալոյ փեսային, եւ փեսաւերին, եւ հարսնդ համբերեցեր։ Զփեսաւէրացն խանդաղատական արձակէր ձայն. (Խոր. ՟Գ. 68։ եւ Խոր. հռիփս.։)
Մաքուր օրիորդօք, եւ ընտրեալ փեսաւերօք. (Սկեւռ. ես.։)
Օրիորդք առձայնեալ փեսաւերացն՝ առաքելոց եւ մարգարէից։ Է՞ր չէ փեսայն ի խորանի, կամ փեսաւէրքն ի տաճարի. (Շ. տաղ. եւ Շ. եդես.։)
Փողոտեալ զպահապանսն՝ աւերեցին զծուր. (Պտմ. աղեքս.։)
Այլայլել, աղարտել, եւ աւերել, տկարացուցանել. անպիտան կամ խոտան կացուցանել. ապականել. եղծանել. խանգարել. անշքացուցանել. աւրել, փճացնել. պօզմագ. պերպատ էթմէք.
ἑρημόομαι desolor Անապատանալ. ամայի եւ աւերակ կամ անբնակ մնալ. թափուր մնալ. զրկիլ. խարապ՝ վէրան օլմագ.
Աշխարհս մեր յանիշխանութեան ամս երիս աւերեալ ամայանայր. (Խոր. ՟Գ. 56։)
Ոյր երեսք ծածկեալ են ամօթով. լի ամօթով. ամօթապարտեալ. սեւերես, խախք ու խաւեր. րուսվայ.
Եւս եւ անվաւեր. անընդունելի. անզօր.
Զի մի՛ գերեալ քանդեսցի աշխարհս, եւ սուրբ եկեղեցիք անօրինեսցին. այսինքն անօրինաբար աւերեսցին, եւ այլն. (Բուզ. ՟Գ. 11։)
φθείρω, διαφθείρω (լծ. հյ. վթարել, վատթարել). corrumpo. Եղծանել. խանգարել. աւերել. վնասել. աւրել. պօզմագ, պէրպատ էթմէք.
Որ ապականէ (ըստ ամենայն առման). մանաւանդ՝ եղծիչ. աւերիչ. խանգարիչ. Տե՛ս ՟(Ա. Թագ. ՟Զ. 6։ ՟Ժ՟Գ. 7։ ՟Ժ՟Դ. 15։ Երեմ. ՟Ծ՟Ա. 25։ Երգ. ՟Բ. 15։ Դտ. ՟Ժ՟Զ. 25։ Գծ. ՟Ի՟Դ. 5։)
ԱՒԵՐՈՒԱԾ ԱՒԵՐՈՒՄՆ. Աւերելն, իլն. աւեր. աւերած.
Յայնչափ աւերուած հասցէ, զի փուշ փոխանակ որթոյն բերիցէ. (Ոսկ. ես.։)
Աւերումն աւանաց. (Խոր. ՟Գ. 68։)
Վասն աւերմանն սկիտոյ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Թ։)
ԱՒԵՐՈՒԱԾ ԱՒԵՐՈՒՄՆ. Աւերելն, իլն. աւեր. աւերած.
Յայնչափ աւերուած հասցէ, զի փուշ փոխանակ որթոյն բերիցէ. (Ոսկ. ես.։)
Աւերումն աւանաց. (Խոր. ՟Գ. 68։)
Վասն աւերմանն սկիտոյ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Թ։)
Աւերէր զերկիր գերփմամբ եւ յափշտակութեամբ. (Ուռպ.։)
Գործական ձանիւ աւերէ զերիքով. (Եղիշ. յես.։)
Որ ինչ եղծումն գործէ. վնասակար. աւերիչ. խանգարիչ. ապականիչ.
Որ փութով աւերի. դիւրակործան. վաղափուլ.
Ոչ կցեցաւ յերագաւերն՝ որ վասն այնր էր՝ խորհուրդն (աշտարակի). (Ագաթ.։)
Զաւերումն քաղաքին, եւ զահաւոր դատաստանն զուգապէս վարդապետէ. (Կիւրղ. ղկ.։)
ԼՈՒԾԱՆԵԼ. որպէս Աւերել զպահս, կամ զծոմապահս. ճաշակել, կամ ուտել ի պարարտաց.
ԼՈՒԾԱՆԵԼ. որպէս Աւերել զկանոն, կամ եղծանել զհրամանս.
διαστρέφω perverto διαλύω dissolvo ἁναστατόω seditione conturbo σκύλλω vexo. Եղծանել, աւերել. քակել. ապականել. խեղաթիւրել. շփոթել. խառնակել. խռովել. աղաւաղել. վեր ի վայր առնել. խանկրել, աւրել, տակնուվրայ ընել.
διαστρέφων pervertor. Խանգարօղ. աւերիչ. եղծիչ. խռովիչ. խեղաթիւրիչ.
ԽԱՐԽԱԼԵՄ σαθρόω marcidum reddo, debilito, quasso. կր. labo եւ διακόπτω , συγχέω discindo, dirimo, confundo, perturbo. որ եւ ԽԱՐԽԼԵԼ, եւ ԽԱՐԽԱՐԵԼ. որպէս թէ Խառնելով հալել կամ խլել զխարիսխն եւ զամրութիւնն, Խարխուլ կացուցանել. խախտել. քայքայել. փորել ի ներքոյ. աւերել. քանդել. կործանել. եղծանել.
Ի հիմանէ խարխալեալ աւերէ զօրէնս մեր. (Եղիշ. ծն.։)
Զի մի՛ ի բազմացուցանել բանիցս՝ խարխալիցեմք (զկարգն)։ Չխարխալէ զկարգ պատուիրանացն։ Մարդկայինք անենայնդիւրաւ անկանի եւ խարխալի։ Իբրեւ զտունխարխալեալ եւ աւերեալ։ Փտի եւ խարխլի զկնի ժամանակաց։ Խարխալեցին զիրսն, քանզի չէին տեղեակ լեզուին. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 9. 16։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 28։ ՟Բ. 10։ եւ Ոսկ. փիլիպ.։)
Յորժամ դուռն լսելեաց խարխարեցաւ, բոլորբնութիւն մարմնոյն աւերեցաւ, ընդ նմին եւ հոգիքն խարխարեցեն. (Եղիշ. դտ.։)
κατασπάω, καταβάλλω, καταιρέω , κατασκάπτω, στρέφω, ἁνατρέπω եւ այլն. distraho, destruo, dejicio, everto, diruo եւ այլն. Քարշելով ի վայր ընկենուլ. արկանել. ձգել. եւ Քակել. աւերել. տապալել. եղծանե. ցրել. վար ձգել, պառկեցընել, քանդել, աւրել, փլցընել.
Ակն իւր աջոյ կուրանալով կուրասցի։ տեսցեն աչք կուրացելոցն։ Կուրացան ծառայքն աստուծոյ։ Կուրացան միտք նոցա։ Կուրասցին ճանապարհք ձեր. յն. անապատ կամ աւեր եղիցին. (եւ այլն։)
Ոմանք զմանկակեր կինն ասեն պղծութիւն աւերածին. (Մեկն. ղկ.։ եւ Երզն. մտթ.։)
Զմատաղենիսն, եւ զհատի (կամ զհասի) վերայսն առնուն գեղականքն, եւ վարձուն նահապետի, եւ աւերեն զվանսն։ Բաց ի մատաղենացն. (Կանոն.։)
Ի բեկման աւուրս, եւ յաւերման եւ կոտորման մեղսաբեր սրոյն. (Կիր. պտմ.։)
ἁειμνημόνευτος, ἁείμνηστος semper memorandus, memorabilis. Միշտ յուշ բերելի, յիշելի. յաւերժական յիշատակաց արժանի.
διαμένω, ἑμμένω permaneo, persevero. Յար կալ մնալ. պինդ եւ հաստատուն կալ. յարանալ. տեւել. հանապազորդել. յամառիլ. մշտնջենաւորել. յաւերժանալ.
Voir tout