creature, created being;
creation;
generation;
work, deed, action.
créé;
créature;
action, ouvrage, œuvre;
création.
nature;
essenoe, substance;
being, entity;
the elements;
disposition, constitution, temper;
humour, inclination, genius;
birth, naturalism;
person, hypostasis;
quality, manner;
sex;
ստուեր է եւ ոչ — ինչ, it is a shadow and not a substance;
հատուցանել զհարկ բնութեան, to pay the tribute of nature;
դղորդին արարածոց —ք, all nature is in commotion or confounded;
են սոքա բնութեամբ Գերմանացի, these are by origin Germans;
մի թէ յիւրմէ բնութենէ եգ զբանն, did he say it out of his own head ?
բնութեամբ, naturally, really, truly, physically, personally, hypostatically.
cf. Արարած;
acte (de théâtre).
nature;
essence, substance, personne;
naturel, caractère;
sexe;
nature, qualité;
complexion;
les éléments;
բռնաբարել զ—, forcer la nature;
հատուցանել զհարկ բնութեան, payer le tribut à la nature;
ձայն՝ աղաղակ բնութեան, cri de la nature;
դղորդին արարածոց —ք, toute la nature s'émeut;
բնութեամբ, naturellement, de nature;
ի բնութենէ, par la nature;
*—ը կոտրել՝ շտկել, rompre, former ou améliorer le caractère;
ազնիւ —, bonne nature.
cf. Արարած.
cf. Արարած.
Է, էի էք, էից կամ էոց. գ. τὁ ὅν, τὰ ὅντα ens, entia, quae existunt Էակ եղական. առէք. արարած. որ կանս, գոյք. եղեալ ինչ. իրք.
չի՛ք ի նոսա (յարարածս) ի բաց ընկեցիկ. (Լծ. կոչ.։)
Որ զամենայն արարածս յափի բովանդակեալ ունի։ Որ ի քում յափիդ են. (Նիւս. երգ. եւ Նիւս. կազմ.։)
Արարածք, եւ ելք, եւ թիւք. (Սարգ. եւ այլն։)
Զո՞ր ինչ յարարածոցն բարի կարծիցեն, եւ զո՞ր չար։ Եթէ ինքեանք դիւի զոհս մատուցանեն, որո՞վք երեսօք զդիւապաշտսն հալածիցեն. (Եզնիկ.։)
Այբն՝ անըսկիզբն ասէ զԱստուած, անեղ բնութիւն, ոչ արարած. յերիս անձինս բաժանած, ի մի բնութիւն միաւորած։ Այբն առաջին ըզքեզ՝ տըղայ, հանէ յիմաստըն գերակայ. Երրորդութեանըն մերձակայ լինիս երիւք ստեղամբք նորա. (Շ. այբուբ.։)
Այլ զի սիրեաց զմարդիկ, վասն այնորիկ եղեւ իբրեւ զմեզ։ Ոչ եթէ ի խնդրել ապաստան, այլ զի լուիցեն արարածք. (Ագաթ.։)
Այս այր։ Այրս այս։ Զայրս զայս։ Վասն այսր բանի, կամ բանիս այսորիկ։ Քարինքս այսոքիկ։ Ի քարանցս յայսցանէ։ Որ ոչ յայսց արարածոց։ Զառնէս զայսմանէ։ Յայսմ գործոյ է շահ մեզ։ Պօղոս այս։ Բանիւքս այսոքիւք. եւ այլն։
Զեղջ եւ ապաշավ լինիցի առ ի գար հայելոյ իւր յուղիղ յարարածսն, զոր աղաւաղեալ կամակորիցէ. (Եզնիկ.։)
Այս է գիր արարածոց։ Գրեա՛ զայդ առ ի յիշատակ ի գիրս։ Գիր ուխտին, կամ օրինաց։ Վասն այնորիկ ասի ի գրի, պատերազմ տեառն եւ այլն. (Թուոց. ՟Ի՟Ա. 14։)
պ. տիյվ, տիվ, տէվ. δαίμων, δαιμόνιον daemon, daemonium Այս. ոգի չար. չար հրեշտակ. հոգեղէն արարածք ապստամբեալք յաստուծոյ՝ ընդ գլխաւորի իւրեանց, որ կոչի սատանայ, բանսարկու. ... ռմկ. սատանայ, դիւանք. (իսկ սանս. տէվա, աստուած).
ԷԱԿ, ի, էակք, կաց. գ. τὰ ὅντα, ὅντα ens, entia Հասարակ անուն եղելոցս առ հասարակ. է, էք, առէք. եղական գոյակ. արարած. գոյք. իր. իմն. ինչ. ստեղծուած, ինչ որ կայ, բան մը, բաներ.
Ըստ այնմ, թէ ակնկալութիւն արարածոցս յայտնութեան որդւոյն Աստուծոյ սպասէ. (Ագաթ.։)
Բան ինչ է ինձ ընդ քեզ։ Զբան ինչ մեծ առ քեզ հասուցանեն, եւ զփոքր ինչ դատաստան ինքեանք դատեսցին։ Բարք ինչ ոչ գոյին նոցա ընդ ասորիս։ Ունի՞ք ինչ կերակուր։ Եբեր մասն ինչ։ Եկին ի ջուր ինչ, ի տեղի ինչ, ի կղզի ինչ։ Օտար ինչ իրք։ Պտուղ ինչ։ Խէթ ինչ։ Բարի ինչ կամ չար։ Ժամանակ ինչ։ անցին աւուրք ինչ։ Շնորհս ինչ հոգեւորս։ Եւ ոչ այլ ինչ արարած։ Եթէ իցէ ինչ յառնն վնաս։ Եւ սա ապիրատ ինչ ոչ գործեաց։ Գործ ինչ ոչ գործեն. եւ այլն։
Զարարածս յորժամ կամեցաւ, սկիզբն արար լինել, ոչ յընչէ, այլ յոչնչէ. զի ինչ նա միայն է. (Եղիշ. Բ։)
Յոչնչէ յինչ աստուած ըզմեզ։ կարծէ յընչի լինել, իբրեւ չիք հնար արարածոյ լինել բնութեամբ յընչի եւ յոչնչի. (Ճ. Է.։) Որպէս ὔπαρξις, ὐπάρχοντα substantia, -tiae;
facultas եւ χρῆμα ( խրիտ. որ եւ դրամ.) pecunia
Արար աստուած զարարածս՝ գիտեմք, ո՛չ ի նիւթոյ (կամ հիւղէէ), եւ ո՛չ ի հատոյ իմիք էութենէ (իւրմէ). քանզի անհատ բնութիւն իմանամք զաստուած. (Եղիշ. հոգ.։)
Նոր արարած, մարդ, պատուիրան, օրհնութիւն. հոգի. սիրտ։ Անուն նոր։ Նոր Երուսաղէմ։ Նոր երկինք, եւ նոր երկիր։ Երգէին զերգս նորս։ Ի նոր ճաշակսն վայելեսցեն։ Նոր անձրեւօք կարկտի. եւ այլն։
Մինչ ի կատարումն արարածոց, ուր ընթացք արեգականն դադարին. (Շ. բարձր.։)
Իբրեւ զծովացուլն՝ զոր ի կովէ ելեալ ասեն, եւ զպայն իմն ի մարդկանէ։ Ոչ երբէք ի մարդկանէ ելեալ պայն, եթէ առ երես արարած իցէ. (Եզնիկ.։)
Զայսոսիկ տնկելով վեհքն առ մեզ նուազագունիցս. (Պղատ. տիմ.) (ուր վեհքն առդնին իբր արարչակիցք աստուծոյ ի նիւթեղէն արարածս)։ Զի՞նչ միաբանութիւն վեհիցս ընդ մարդկայինս իցէ բնութեան։ Վեհիցն ի բարկութիւն շարժել։ Վեհիցն արժանաւոր բարեբանութիւն պաշտամանց. (Պիտ.։)
κύριος dominus. Իշխան ի վերայ ծառայից եւ հպատակաց, եւ սեպհական ընչից. պէտ եւ գլուխ ազգի եւ երկրի՝ մարմնաւոր կամ հոգեւոր, որպէս հաղորդեալ իշխանութեանն աստուծոյ, որ միըայն է տէր ամենայն արարածոց, եւ տէր տերանց.
Ի սկզբանէ արարածոց աշխարհի մինչեւ ցայժմ։ Յաւուրցն Յովհաննու Մկրտչի մինչեւ ցայժմ։ Մինչեւ ցայժմ ոչինչ խնդրեցէք. եւ այլն։
Աննախանձ եւ առատ առ արարածս իւր. (Յճխ. ՟Ե։)
πραγματεία, ποίησις, ποίημα factura, opus, res, tractatio Արարածու. գործած. շինուած. իր. գործ. բանուածք, շէնք, բան. իշ.
ԳՈՐԾՔ ասին աստուծոյ կամ տեառն՝ Ամենայն արարածք, եւ զոր ինչ ներգործէ ի նոսա.
զծփին եւ զշարժուն արարածս. (Կոչ. ՟Ե։)
ԿԱՐԳ ասի եւ յայլ գիրս Դասակարգութիւն հրեշտակաց, կարգաւորութիւն եկեղեցական աստիճանաց, մանաւանդ քահանայութիւն, եւ եպիսկոպոսութիւն. կրօնք միանձանց, եւ որոշումն ամենայն վիճակի մարդկան, եւ արարածոց առ հասարակ, եւ ամենայն բանից եւ գործոց։
Զիսկութիւնն առեալ՝ ընդ բոյս բարուց ծննդեան արարածոց ի կշիռ մատուցանեմք։ Պիղծ շրթունս ունիմք. զի մեք յորժամ ի սրբութիւնն վերին ի կշիռ մտանեմք, պիղծ գտանիմք. (Ոսկ. յհ.։)
Ի վերայ ջուրցն գոլով՝ ներգործէր զարարածոցս հիւթ, հիւթիւն իւր կազմէր ընդ փառակցի որդւոյն. (Տաղ.։)
Լնու զպէտս պիտոյից ամենայն արարածոց. (Յճխ. ՟Դ։)
Արարածս պիւղծ ոչ լինի. (Մխ. երեմ. եւ յայլ բազում գիրս։)
Ոչ աստուած մերկ, եւ ոչ մարդ սոսկ. այլ՝ նոյն ինքն աստուած կատարեալ, եւ մարդբովանդակ։ Մարդոյ սոսկոյ մեռանել եւ փրկել զարարածս ոչ է կարողութիւն. (Զքր. կթ.։)
Ըստ տարերց աշխարհիս. ստիքս աշխարհիս զարեգակն եւ զլուսին կոչէ, կամ զայլ ինչ մեծ արարած. իսկ ոմանք ստիքս զչորս տարերս ասացին. (Ոսկ. կողոս.։)
Ընդէ՞ր ի վերջէ յետ արարածոցս մարդն։ Ի վերջէ մարդն ցուցաւ։ Ի վերջէ զիս շտեմարանաց։ ԺԱՄԱՆԱԿԱՒ ի վերջէ։ Ի վերջէ կամ ի վերջ եկեալքն։ Զմեծագոյն ամբաստանութիւն ի վերջէ դնէ. (Նիւս. կազմ. ՟Գ։ Ածաբ. նոր կիր. եւ մակաբ։ Պիտ.։ Սարգ. ՟բ. պ. ՟Ա։)
Տարր ժամանակիս։ Տարր գոյից կամ արարածոց։ Տարր արկածից։ Ի փոքուէ տարրէ. (Նար.։)
Զմարմին փտեն եւ ապականեն գինւոյ նեխութիւնք։ Մեղք փտեցին զարարածս ձեռաց իմոց. (Մանդ. ՟Ժ՟Է։ Ոսկ. յաւետիս.։)
Սովոր ես զանինչսն յինչ ածել, եւ յոչնչէ ի լինելութեան արարածոցս. (Ագաթ.։)
Մերթ՝ չծնեալն յարարածս կատարելապէս, այլ՝ վիժեալ անկատար.
Ի վեր քան զերկինս, եւ քան զանկէտ եւ զանսահման բնութիւն տարեղէն արարածոց. (Ագաթ.։)
Անփակ փափագմամբ միշտ համբուրեցեալ։ Իբր զմտաց անփակ սրութիւն ընդ ամենայն արարածս հետեւեալ լցին. (Նար. ՟Ղ՟Գ. եւ Նար. առաք.։)
Ոչ բաւեմք արարածքս զարարչէն պատմել։ Ի վեր ունել ոչ բաւեն։ Ժուժալ բաւել տեսլեան։ Ոչ ոք կարէ թուել բաւել հասու լինել։ Հանդարտել բաւել։ Որչափ բաւեաց. (Ագաթ.։)
Փառք նմա ի բոլորս եւ ի մասունս արարածոց. (Վրդն. ծն.։)
(Արարածն առանց անձնիշխանութեան) իբրեւ գործի մի էր արարչին. (Եզնիկ.։)
Գրգայ եւ գթայ յարարածս իւր. (Վրդն. ծն.։)
Նոքա մերոց դրացեաց արարածոց անուամբքս անուանին. (Եզնիկ.։)
Որ լինելոց էր առ եղեռանէ նմա եւ արարածոցն իւրոց։ Եւ զայն ո՛չ եթէ առ եղեռանէ ինչ լեալ ասեմք մարդոյն, այլ վասն լաւութեանց։ Ընդ աւազակուտ տեղիս դիմել զընկերն ոք տեսանիցէ, եւ ասիցէ, թէ եղեռն գտանէ. (Եզնիկ.։)
Ի սկզբանէ արար աստուած զերկին եւ զերկիր։ Գիր արարածոց երկնի եւ երկրի։ Ի հաստատութեան երկնից։ Ի ներքոյ երկնից։ Թռչնոց երկնից։ Եկաց արեգակն ի մէջ երկնից։ Երկինք երկնից տեառն են։ Արքայութիւն երկնից։ Գանձեցէ՛ք ձեզ գանձս յերկինս։ Որպէս փայլակն փայլատակեալ ի ներքոյ երկնից՝ ընդ երկնիւք ծագիցէ։ Անդ առ երկնիւք քերէր, եւ այսր յերկիր հասանէր.եւ այլն։
Եթէ հայրն յորդւոյն արարածս ոչ խնայեաց ... որդին զիւրսն զիա՞րդ ոչ զընդայցէ. (Եզնիկ.։) Այլ առաւել տրական խնդիր առնու իբր չէզոք.
ԷԱԿԱՆ. Ասի եւ զարարածոց՝ իբր Էակ եղական. գոյաւոր ինչ.
ԷԱՆԱԼ. Զարարածոց ասի՝ որպէս Գոյանալ, գոյաւորիլ. առնուլ զգոյութիւն կամ զգոյացութիւն. եղանիլ. գտանիլ իրօք.
Այլեւ փրկէր իսկ ընդէ՞ր զայլոյ արարածս. (Եզնիկ.։)
Յորժամ արարածս ահիւ եւ դողութեամբ թնդի եւ շարժի. (Մաշկ.։)
Անհասանելիք են արարածական իմաստիցս. (Սարգ. յկ. ՟Բ։)
Անշունչ արարածք ի լեզուս գայցեն, բան գովութեան ոչ բաւեն եւ այլն. (Յճխ. ՟Գ։)
Արծաթ խոտան կոչեցէ՛ք զնոսա, զի խոտեաց զնոսա տէր։ Որ ինչ ի նոցանէ անպիտան եւ խոտան էր։ Այլ ուրեմն խոտան են բարք ճշմարտ։ Ժողովեցին զբարի բարին յամանս, եւ զխոտանն ի բաց ընկեցին։ Ամենայն արարածք աստուծոյ բարի են, եւ չիք ինչ ի նոսա խոտան.եւ այլն։
Ի հօրէ ծագեցար լուսաւորել զարարածս։ Ծագումն հրաշագործ, որ ի կուսէն ծագեցաւ. եւ այլն. (Շար.։)
Թէպէտեւ մեծ էր ծառայն, սակայն ընդ ծառայակիցս իւր է հաշիւ ընտրութեանն. իսկ որդւոյ ընդ ծառայս՝ առանց հաշուի եւ առանց ընտրութեան են շնորհք։ Եւ ո՛չ ամենեւին մտանէ ի հաշիւ ընտրութեան ընդ արարածս. (Կոչ. ՟Գ։)
Յոյժ առաւել քան զարարածոց բնութիւն յամառ է մարդկան անձնիշխանութիւն. (Ոսկ. ես.։)
Ոչ գոյ յաստուած բնութիւն արարած ի ներքսածական եւ ստացական. (Նանայ.։)
Շինօղ էիցըս համայնից՝ արարածոց ի յանգոյից. (Ժմ.։)
Դողումն եւ սոսկումն ունի զարարածսն՝ յորժամ զպատիւ արարչին ոք նոցա մատուցանիցէ. (Եզնիկ.։)
լնու զպէտս պիտոյից ամենայն արարածոց. (Յճխ. ՟Դ։)
Ասեն. օտարին՝ գնովք գնեալ է տեառնէն արարածոց ... թէ ճշմարիտ է նմա (մարկիոն)՝ օրինացն աստուած, յորմէ զարարածս ամենայն դնէ, ապա օտարին՝ զոր նմա պռզօղ մուծանէ, չէր պարտ նորա արարածոցն ցանկանալ, թէպէտ եւ ի տանջանս էին կամ ի հանգստեան. (Եզնիկ.։)
Ըստ տարերց աշխարհիս. ստիքս աշխարհիս զարեգակն եւ զլուսին կոչէ, կամ զայլ ինչ մեծ արարած. իսկ ոմանք ստիքս զչորս տարերս ասացին. (Ոսկ. կողոս.։)
Ոչ գիտէին զվայելն միանգամայն ընդ օգտիւ ոգւոցն կազմեալ պատրաստեալ։ Ե՛կ եւ վայելեսցուք. ո՛ վայել, որ զերկունս ցաւոց նիւթէ։ Զարարածոցս վայելն ի չափ ձգէ օրէնքն. (Փիլ. իմաստն.։ Լմբ. առակ. եւ Լմբ. իմ.։)
Վառեցէ՛ք ի ձէնջ արս՝ ճակատել առաջի տեառն ի վերայ մադիամու։ Զմի մի ի նոցանէ առաւել վառէր մխիթարութեան բանիւք՝ քան զինուքն։ Առցէ սպառազինութիւն զնախանձ իւր, եւ վառեսցէ զարարածս առ ի խնդրելոյ զվրէժս ի թշնամեաց։ Վառեցարուք անցէ՛ք առաջի եղբարց ձերոց։ Անցցեն վառեալք եւ կազմեալք առաջի տեառն ի պատերազմ։ Անցցէ ձեր ամենայն վառեալ ընդ յորդանան։ Վառեալք զինու։ Արքն վառեալք։ Վառեսցարու՛ք պատրաստեցարու՛ք։ Քրիստոսի չարչարիլն մարմնով վասն մեր, եւ դուք ի նոյն միտս վառեցարու՛ք.եւ այլն։
Բարկութեամբ վարեալ՝ կործանեաց զիս։ Չարաչար բարկութեամբ վարեցաւ ընդ իս։ Անօրէնութիւնք (վնասակար են), որոց վարին նովաւ։ Վարեսցուք արարածովքս զբաղեալք իբրեւ ի մանկութեան։ Որով (իմաստութեամբ) որք վարեցան՝ առ աստուած առաքեցին զբարեկամութիւն։ Ոչ բնակէ ի մարմնի վարեցելոյ (այսինքն վարեցելում) մեղօք։ ((Կամ ըստ Գէ.ես.))
Փոփոխեալ զդաշտապարս՝ անցանէ վերոյ նոցա ի յերկինս։ Ամենայն արարածոց վերոյ բարձրացաւ. (Լմբ. համբ. եւ Լմբ. վերափոխ.։)
Ոչ կարէին նոքա տանել զմեծ գիտութիւնս զայս։ Զանմարմնոցն զմաքրութիւնսն մարմնական կրիւք տարեալք ի յանձինս իւրեանց։ Զոր ոչ բնութիւնք արարածոց զաստուած տանիւր։ Որ տարար յորովայնի զանտանելին ամենեցուն. (Իգն.։ Շար.։)
Ազգի ազգի տեսիլք մոլեգինք լինին ի քաղաքս բազումս. բայց մեք ունիմք զտեսիլ մեծամեծաց սքանչելեացն աստուծոյ։ Որ ոք զտեսիլ աշխարհիս սիրեցին տեսանել։ Տեսօղ պէսպէս տեսլեանց երեւելի արարածոցս. (Վեցօր. ՟Դ. ՟Զ։)
Զնորին արարածն ի մեղս եւ յապականութեան եւ ի մահու ցնդեալն՝ ինքեամբժողովեալ նոր պատկերաւ. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Յայտ առնեն մեզ՝ եթէ արարածք են, օգտելով եւ վնասելով. (Յճխ. ՟Դ։)
Մեր այդպէս հասեալ է ի վերայ բնութեանդ դորա։ Եւ ամենայն որ ոչ այդպէս է, ի նա չարին արարած խառնեալ է. (Եղիշ. ՟Ը. ՟Բ։)
Եթէ արար (զիմն), զիա՞րդ իցէ՝ զի անարար իցէ։ Քո Արարիչն անարար է, եւ դու արարած. (Ոսկ. ես.։)
Անարար ասեն (մոլորեալք) զերեւելի արարածս, եւ ոչ յայլմէ եղեալ. (Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Ե։)
Անզգայ արարածք. (Ագաթ.։)
Զի մի՛ անժոյժ եղեալ կիզցին արարածք. (Ագաթ.։)
Անիմաց է յամենայն արարածոց. (Ագաթ.։)
Որդի է բնութեամբ եւ ճշմարտապէս, անլուծն, եւ ի վեր քան զարարածս. (Պրպմ. ՟Լ՟Թ։)
Անսո՞ւտ ուրեմն (իցեն) զարարածս փոխանակ արարչին մեծարողք. քաւ լիցի. (Յհ. իմ. պաւլ.։)
Զնիւթական արարածս (արար) էական գիտութեամբն իւրով յանտեղիս. (Ագաթ.) իմա՛ ի մէջ ոչնչի, ուր ոչ գոյր տեղի։
Աշխարհ աստ զժողովուրդն կոչէ. նա սովորութիւն իսկ է գրոց, երբեմն զարարածս աշխարհ անուանել, եւ երբեմն զայսնոսիկ՝ որք չարութեամբ կեան. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 20։)
Արարչի առ արարածս բազում է խնամակալութիւն. (Խոսր.։)
Միթէ ասիցէ՞ արարածն ցարարիչն, թէ ոչ իմաստութեամբ արարեր զիս. (Ես. ՟Ի՟Թ 16. իբր կազմակերպիչ, ձեւացուցիչ։)
Յարժանի եւ ըստ պտշաճի եմուտ արարած ջերմութեան յաշխարհ։ Նոյնպէս եւ ջուրցն բազմութիւնք եւ յորդութիւնք տուան յարժանի եւ յիրաւի. (Վեցօր. ՟Գ։)
Չի՛ք արարած բանաւոր արտաքս քան զայս երիս ջոկս. (Եզնիկ.։)
Ի գիրկս քո բարձեր։ Բառնալ ի գիրկս յորդւոց Ադամայ։ Բարձեալ եղեւ ի գիրկս ծերունւոյն, որ բանիւ զարարածս բարձեալ ունի. (Շար.։)
Ապականէ զբարիոք արարածս նորա. (Եզնիկ.։)
Բնական բարոյից ընտանի սովորութիւնք (յամենայն արարածս) այլ ընդ այլոյ յեղանակեցան. (Նար. խչ.։)
Զիա՞րդ բարւոյն արարած՝ չարին արարածոց դայեակ մտեալ՝ սնուցիչ լինիցի. (Եզնիկ.։)
Նոյն արարածք՝ որ դարմանիչք առնին ... յորժամ յղփանայ (մարդն) ... օրինադիրն յայնժամ զնոյն դայեակս զայրացուցանէ, եւ նոքօք խրատէ. (Յճխ. ՟Է։)
γενητός factus, creatura Եղեալ կամ գոյացեալ ի ժամանակի. արարած. ստեղծուած. եւ Արարածական. ստեղծած, ոչնչէ եղած.
ԵՂԵԱԼ, ԵՂԵԱԼՔ. γεγονός factus, creatus Իբր Եղական. արարած.
Ամենայն արարածք հեծեն եւ երկնեն մինչեւ ցայժմ. (Հռ. ՟Ը. 22։)
Վարեսցուք արարածովքս՝ զբաղեալք իբրեւ ի մանկութեան. յն. ջանիւ կամ փութով. (Իմ. ՟Բ. 6։)
Արարածք զգայինք եւ իմանալիք. (Միսայէլ խչ.։)
Արարիչն վասն արարածոց զանմահ զենումն զենանի. (Խոսր. պտրգ.։)
Յայնժամ ամենայն արարածք ահիւ եւ դողութեամբ թնդիւն առնուն. (Մաշտ. ջահկ.։)
Աներեւոյթք նորա ի սկզբանէ աշխարհի՝ արարածովքս իմացեալ՝ տեսանին. (Հռ. ՟Ա. 20։)
Արարած է աշխարհս, եւ ոչ ինքնեղ։ ինքնեղ վարկաք զբերումն արարածոցս. (Լմբ. սղ.։)
Որոշեալ զատեալ է մեկնեալ է յընդ արարածս ի խառնակ հաւասարութենէ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1։)
Խնամել արարածս. (Յճխ. ՟Ե։ Շար.։)
Ընդ դարմանելոյն՝ խնամիչ։ Խնամիչ կարդաց հոլովման արարածոց. (Նար. ՟Խ՟Թ. ՟Ժ՟Դ։)
Ծննդեամբ յառաջ են արարածք քան զադամ. (Մծբ. ՟Ժ՟Զ։)
ԾՆՈՒՆԴՔ, կամ ԳԻՐՔ ԾՆՆԴՈՑ. որ եւ ԱՐԱՐԱԾՔ ասի. γένεσις genesis
Առաջին մատեանն աստուածաշունչ գրոց, ուր պատմի լինելութիւն արարածոց, եւ ծնունդք նախաստեղծին։ (Ծն. մակագր։)
Իսկապէս ծրարեցաւ յորովայնի կուսին։ Ի խօսուն արարածս անվնաս ծրարեցաւ. (Պետր. սիւն. ի կոյսն.։)
Պայման կազմածոյ արարածոց. (Եզնիկ.։)
Կազմածոյն յօրինուածոց արարածոց։ Արարածոց կազմածոց. (Ագաթ.։ Յճխ. ՟Է։)
Կազմիչ ամենայն արարածոց, կամ ամենայն բնութեանց, կերպարանաց, հանդերձելոց. (Ագաթ. Վէցօր։ Եզնիկ.։ Նար.։)
Զքննութիւնս արարածոց յօրինեաց որպես զգիր դպրութեան. եւ գիրն զբառս անուանն կարդասցէ. (Յճխ. ՟Ե։)
Կրկնակս պատմէ զմիոյ արարածոյ զկազմուածսն. (Վրդն. ծն.։)
Արարածն զարարիչն պատուէ, եւ ի նորա սպաս եւ ի պաշտօն հարկի. (Խոսր. պտրգ.։)
Ի հրաձեւ տեսակ՝ անուշահոտ բուրմամբ լցան արարածք, եւ սրբեցան վարուք. (Տաղ.։)
Տեսանես զայսոցիկ ճշգրիտ պատկերս քահանայաբար կատարեցելովքն։ Ո՞ւր է ապա ճշգրիտն՝ որ ճշմարիտ որդւոյն է բաժանելն եւ որոշելն յարարածոց. (Դիոն. եկեղ. ՟Բ։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 45։)
Աստուածոյ փառաւորութիւն այն էր, թէ յարարածոցն մեկնեալ էր զպատիւ արարչին. (Եզնիկ.։)
Մուրաց զձեւն նիւթն յարարածոց. (Լմբ. իմ.։)
Նօթճելով պատմեն (արարածք) զհոյակապ նազաբանութիւն պանծանաց (գարնան). (Պիտ.։)
Ոչ էական. ներընդունական. արարած.
Իբրեւ պատշէն իմն եւ ճանաչ անեղին զօրութեան կաթեցեալ յարարածս։
Ընկերաբար գայիր ի պայքար։ Այսչափ երկայնաբան լինել ընդ ձեզ պայքարու։ Ոչ ինչ մտանեմ ես ի պայքար ընդ քեզ վասն բնութեան արարածոցս։ Ընդ աթենացիսն վիճէին պայքարաւ. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Ը. եւ Եղիշ. յառաք.։)
Օդքս՝ զոր Աստուած արար, զամենայն արարածքս միանգամայն պաշտեն. (Կոչ. ՟Ժ՟Ը։)
Իբրեւ պատշէն իմն եւ ճանաչ անեղին զօրութեան կաթեցեալ յարարածս։
Որոշեալ մեկնեալ պարզեալ յարարածոց. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
Առաւել են երկինք քան զերկիր. այլ չպարտի երկրպագութիւն՝ երկիր երկնից ... Ամենայն արարածք՝ արարչին պարտին երկրպագութիւն. (Սեբեր. ՟Դ։)
Նախ պարտ է մարմնաւոր կենօքս վաստակել ի դպրոցի պնակըտօք՝ արարածովքս։ (Ենովս) գրեաց զայս, զի պահեսցին ի պնակիտսն. ի ջրոյն՝ պղինձն մնայ ասէ, եւ ի հրոյն՝ թրծեալ աղիւսն խեցեայ. (Վրդն. ծն. եւ Վրդն. պտմ.։)
Լիով պատճառք արարածոց՝ սադրեալ ի վարդանայ վարդապետէ (քաղելով ի հացն բանից). (Վրդն. ծն. վերնագիր։)
Ոչ փակեցայց ի խաւարի, զի եւ օդն սգակից լինիցի ինձ։ Արարածք օդակից եղերուք ինձ։ Սգակից մարիամանացն լինելով. (Ածաբ. մակաբ.։ Սարկ. աղ.։ Տօնակ.։)
Սգակցեն ամենայն արարածք, ողբան, հեծեն. (Տօնակ.։)
Տէր ստացաւ զիս ի սկիզբն ճանապարհաց իւրոց. իմա՛ հաստատեաց, որպէս դնի յայլ ձեռ. այսինքն մարդկութիւն քրիստոսի՝ որ ծնաւ ի ժամանակի, նախասահմանեցաւ յառաջ քան զամենայն եղականս. զոր արիանոսք խեղաթիւրէին ի վերայ աստուածութեան քրիստոսի՝ զի արարած կամ եղական համարէին զբանն։
Եւ արդ մի՛ ինչ վերտեսցին, որ արարածոցս երկիրպագանեն, թէ զսատանայի կամս ոչ առնիցեն. (Եզնիկ.։)
Եւ արդ մի՛ ինչ վերտեսցին, որ արարածոցս երկիրպագանեն, թէ զսատանայի կամս ոչ առնիցեն. (Եզնիկ.։)
εὑλογέω benedico. Բարեբանիլ. գովել. մաղթել կամ կամիլ ումեք զբարիս. սուրբ եւ նուիրական համարել կամ առնել. ուստի՝ Օրհնել աստուծոյ զարարածս՝ է բարիս խոստանալ եւ շնորհել, եւ սրբել զնոսա.
Արարածք ամենայն։ Զտիեզերս ամենայն. (Շար.։)
Անունն այլափոխ է, եւ արարածն այլազգի. (Վեցօր. ՟Գ։)
Այցելես միշտ յարարածս քո. կամ այցելու ես միշտ արարածոց քոց. (Ժմ.։)
Ադամանդ՝ անախտ գոյ, եւ ամենայն երկաթոյ հարուածոց անզգալի։ Անզգալւոյն դրակից իմն է եւ հուպ անշունչն։ Յածին ընդ անզգալի արարածոց յածմունս։ Ընդ անզգալիսն մարտնչին (այս ինքն նաւավարք ընդ ջուրս). (Պիտ.։)
Զիա՞րդ ոչ են յոյժ ամբարիշտք եւ անիմաստք, որք արարած ասեն զորդի. (Կիւրղ. գանձ.։)
Առնել զբանաւոր արարածն ի մէջ անբան անխօս՝ անիմաստ արարածոց. (Ագաթ.։)
Անշնչոց եւ շնչաւոր արարածոց. (Ագաթ.։)
Զգայականացն անշնչից։ Յանշնչոցն արարածոց. եւ այլն. (Եզնիկ.։)
Անջրպետ ի մէջ կռոցն արկանելոյ վասն ասէ զմին։ Զսրբութիւնն առանձնակի հոգւոյն տալով, անջրպետ ի մէջ արկանելոյ է արարչական հոգւոյն եւ արարածի. (Սարգ. յկ. ՟Է։ Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Ա։)
Անցաւոր արարածք. (Ագաթ.։)
Մայրենի եւ քուրական առականօք զարարած լուսաւորացն մուծանէ. (Եզնիկ.։)
Մարդասպանն եւ մեհենազերծութեան պատաւոր է՝ զնուիրեալ զԱստուծոյ արարածոցն մեկացեալ. քանզի զի՞նչ է նազելագոյն եւ սրբագոյն նուէր արգադիր՝ մարդոյ (այսինքն քան զմարդ). (Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Զայն տեսցո՛ւք, թէ բնաւ գուցե՞ն այլ ինչ արարածք բանաւորք՝ քան զհրեշտակս, եւ զդեւս, եւ զմարդիկ. (Եզնիկ.։)
Բաջաղելով յայագս գոյութեան արարածոցս. (Վրդն. ել.։)
Պարզապէս զԱստուծոյ ասի, որ միայն է պարգեւատու ամենայն բարեաց ամենայն արարածոց.
Իսկ յարարածս՝ իբր Նոյնօրինակ եղանակ. հաղորդակից ի միում տեսակի կամ սեռի, եւ միանգամայն ըստ ժամանակի՝ ուր իցէ բանն զյատկութենէ իրաց. συνύπαρχων, συνῶν, συνοῦσα, συνόν cum alio existens
Ընդ արարածոց գոյակից է ամենայն իրօք նախախնամութիւն. (Նիւս. բն. ՟Խ՟Ա։)
(Զաստուածութիւն բանին արիոս ասէր) արարած եւ կրտսեր, եւ յետ ժամանակի գոյացեալ. (Խոր. ՟Բ. 86։)
Չի՛ք արարածս գոյաւոր, որ ոչ է ստեղծուած ճշմարիտն աստուծոյ. (Շ. թղթ.։)
ԳՈՅԵՂԷՆՔ. գ. Գոյացեալ բնութիւնք. արարածք. եղականք.
Զամենայն գայ դղրդել։ Ի գալստեան նորա (իւրում) դղրդէ զամենայն։ Այնպէս դղորդէ զարարածս. (Ոսկ. ես.)
γενητός, γεννητός Եղական. եղեալ. ծնեալ ի ժամանակի. արարած.
Որ երեւոյթ եւ տեսանելի արարածք են։ Թէ աներեւոյթ ինչ իցէ, եւ թէ երեւոյթ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 3. եւ 4։)
Արարիչն վասն արարածոց զանմահ զենումն զենանի. (Խոսր. պտրգ.։)
Զի արարած էր, եւ ոչ էութիւն. (Ճ. ՟Ա.։)
ԷՈՒԹԻՒՆ. որպէս ὔπαρξις existentia Գոյութիւն, իրօք գոլն. (որ յԱստուած է նոյն՝ վասն միշտ եւ անեղ գոլոյն. այլ յարարածս զանազանի՝ ըստ որում ի կարելի էութենէ յիրական գոյաւորութիւն եկեալ աստուծով)
Կատարեցեր զփափաքումն ընծայելոյ քո ի տաճարին։ Որ ընծայես զարարածս բարձրելոյ քում հօր։ Որ ընծայեսցես զմեզ ի կեանսդ յաւիտենից. (Շար.։)
Երկիրս այս ընչեղէն է. իսկ որդի աներեւոյթ է, որոշեալ յարարածոց. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
Զի՞նչ անդամ իցէ, որ ըստգիւտն համարիցի ի սքանչելի արարածս մարմնոյս այսորիկ։ Զի՞նչ ըստգիւտ է ի մարմնի քում ստեղծեալ. (Կոչ. ՟Դ. եւ ՟Թ։)
Յայնժամ ամենայն արարածք ահիւ եւ դողութեամբ թնդիւն առնուն. (Մաշտ. ջահկ.։)
Ունէր խարազան չուանելոյ։ Առնոյր զխարազանն զայն, եւ հարկանէր ուժէին։ Ա՛ռ զխարազանն զայն եւ զբիր, եւ գնացեալ արարածեա՛ զխոզս. (Վրք. հց. ՟Դ. ՟Ժ՟Զ։)
Աստուած էր, եւ կառավար ամենայն արարածոց։ Տէր աստուած՝ կառավար համօրէն եղելոցս. (Աթ. համբ.։ Ճ. ՟Ա.։) որ եւ ասի ՂԵԿԱՎԱՐ, ՈՒՂՂԻՉ, ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՂ եւ այլն։
ՀԱՄԱԳՈՅՔ գ. Համօրէն գոյք եղականք. արարածք ամենայն.
Եւ զխաւարին արարած (լինելութիւն՝) հասարակ ընդ այնս ետ իմանալ. (Կիւրղ. ծն.։)
Նաեւ մովսէս ոչ մօտակաց ինչ էր աստուծոյ, յորժամ զարարածս առնէր. (Ոսկ. ես.։)
Նաեւ մովսէս ոչ մօտակաց ինչ էր աստուծոյ, յորժամ զարարածս առնէր. (Ոսկ. ես.։)
Նաեւ մովսէս ոչ մօտակաց ինչ էր աստուծոյ, յորժամ զարարածս առնէր. (Ոսկ. ես.։)
Միտք զբաղեալ յածին ընդ զգալի արարածոց յածմունս (յերկինս եւ յերկրի)։ Զաստեղացն յածմունս. (Պիտ.։)
Յոյժ առաւել քան զարարածոց բնութիւն յամառկո՛տ է մարդկան անձնիշխանութիւն. (Գէ. ես.։)
Յորժամ առնէր Աստուած զարարածս, յետուստ արար զմարդն. (Բուզ. ՟Դ. 5։)
Ի նմին յամառութեան կան՝ զամենայն ինչ կենդանի եւ շնչաւոր համարելով։ Եդ կրօնս պիթագորաս զշնչաւորաց միս չճաշակել։ Ամենայն արարածոց՝ շնչաւորաց եւ անշնչից. (Եզնիկ.։)
Կարգեաց աստուած զաշխարհս որպէս դպրոց, զի ուսցին արարածք զխնամս արարչին. (Յճխ. ՟Զ։)
Ոչ փակեցայց ի խաւարի, զի եւ օդն սգակից լինիցի ինձ։ Արարածք օդակից եղերուք ինձ։ Սգակից մարիամանացն լինելով. (Ածաբ. մակաբ.։ Սարկ. աղ.։ Տօնակ.։)
Սգակցեն ամենայն արարածք, ողբան, հեծեն. (Տօնակ.։)
Ի քէն արարած, յոչնչէ ստեղծած, բանիւ գոյացած. (Գանձ.։)
Նոյն մախանացն ծառայ, որով դուդ վարակիս։ Որոց (արարածոց) տռփանօք վարակեալ մարդիկ. (Լմբ. ատ. եւ Լմբ. իմ.։)
Եթէ մոգ իցէ, եւ չարի արարած զգազանսն վասն գազանութեանն ասիցէ, ի հասարակաց մտաց փաշաման կրեալ ըմբերանեսցի. (Եզնիկ.։)
Արարածք իսկ իւրաքանչիւր շարժմամբք եւ փոփոխմամբք զարարչէն քարոզեն։ Նմանապէս եւ սոքա Աստուածս զնոյնս քարոզեն. (Եզնիկ.։)
Դողումն եւ սոսկումն ունի զարարածսն. յայտ առնէ երկիր շարժելովն, օդքն դժդմելովն եւ քստմելով, եւ ծով սաստկութեամբ ալեացն սպառնալեօք. (Եզնիկ.։)
Իմաստունն ասէ, եթէ յարարածոց աստի իւրաքանչիւր՝ ազգագործն երեւի. (Ոսկ. ես.։)
Հային ի կամս ակնարկելոյ արարչին իւրեանց։ Ակնարկելովն արար զամենայն արարածս։ Ակնարկելով արարչին ընկալան զզարդ։ Ակնարկեա՛ միշտ զօրեղ՝ փախնուլ չարութեանցս որ յիս. (Եղիշ. ՟Բ։ Ագաթ.։ Պիտ.։ Նար. ՟Հ՟Ը։)
Յակնարկել քո յարարածս՝ յիշեա՛ եւ զիս. (Ժմ.։)
Այլասերիցն եւ այլաբունիցն զնոյն ներգործութիւն ունել ոչ ոք ներեսցէ յողջախոհիցն. քանզի եւ ոչ ջուր եւ հուր զնոյն ներգործեսցեն։ Ո՞ր բան ունի այլաբուն եւ արարած կարծել զառ ի հօրէ յայտնեալն (յն. բնաւորեալն) Աստուածն բան ... Որ ծնողին էութեան պտուղ ճշմարիտ, զի՞նչ օրինակաւ գտցի այլաբուն։ Այլաբուն է մարմինն առ հոգին, սակայն մի յերկոցունցն մարդն կատարի։ Օտարատեսակ, այս ինքն այլաբուն քան զնոսա. (Կիւրղ. գանձ. եւ Կիւրղ. պրպմ.։ )Սորին հակառակն ասի ՀԱՄԱԲՈՒՆ։
Յամենայնի է եւ յամենեսեան, ի տեղիս եւ յանտեղիս, յարարածս եւ յանարարածս. (Վանակ. հատ.։)
Խնամք Արարչին ոչ թողին անդարման զարարածս իւր. (Յճխ. ՟Թ։)
Անդրանիկ ամենայն արարածոց" Քրիստոս՝ ըստ մարդկութեանն նախկին դիտեալ որպէս նպատակ եւ վախճան ամենայնի. իսկ ըստ Աստուածութեանն՝ Արարիչ ամենայն արարածոց՝ նախայաւիտեան Բանն Հօր։
Անեղ օրինակաւ. ոչ գոլով արարած.
Յանձնական էութեան իւրում զիւրն ունի, այլ վասն երեւելի արարածոցս առեալ նմանութիւն. (Ագաթ.։)
Ոչինչ զմեզ անձնատէր տեսանել, այլ հասարակաց զարարածս ծառա՛յս գոլ քո. (Պիսիդ.։)
Անշնչոց եւ անմռնչից արարածոցն. (Եզնիկ.։)
Աննախանձ եւ առատ առ արարածս իւր։ Զմիմեանս օգտեցուցանել աննախանձ օգնականութեամբ. (Յճխ. ՟Է. ՟Ժ՟Ը։)
Անքնին եւ անպատում է առ արարածս իւր։ Անպատում բարիք։ Ի տեսիլս անպատումս։ Առեալ զանպատումն ի պատմել. (Ագաթ.։)
(Վասն հրեշտակաց) անպատում եղեալ մովսեսի, զի մի՛ ընդ անզգայ արարածքս համարեսցին. (Ագաթ.։)
Անսահման բնութիւն տերրեղէն արարածոց. (Ագաթ.։)
Աստուծոյ զպաշտօնն եւ զերկրպագութիւննա ռանձնակ մատուցանել, որպէս արարած՝ արարչի. (Սարկ. պատկ.։)
ποίημα factura Առնելն, եւ առնիլն. արարք. գործողութիւն. կազմութիւն. եւ Արարեալն գործ. cf. ԱՐԱՐ, եւ cf. ԱՐԱՐԱԾ։ Ի վերացեալն ասի.
Սերք (յօգից ըստ յն) ո՛րգոն, Արարօղ (ո՛ բի՛իդիս). Արարած (հ՛ բԻ՛իսիս) որ է առնելութիւն. Արարուած (տ՛ բի՛իմա). (Թրակ. քեր.)
Փախչելն արարածոց ո՛չըթէ զյոչէութիւն դառնալն, այլ զեւս պայծառանալն նոցին արտադրէ մեզ. (Լմբ. յայտն.։)
Բազմադէմ տեսչութեամն խնամէ զարարածս. (Յճխ. ՟Ժ՟Ը։)
Բառս իմն եւ քնոււթիւն ընդդէմ միմեանց ուսոյց բաղբաղել։ Յամօթ լիցին նոքա, որք արարած բաղբաղեցին (այսինքն յօդեցին) զբանն Աստուծոյ. (Լմբ. ատ. եւ Լմբ. առակ.։)
Եւ եթէ գոն ձկունք՝ որ զբարի բարք ունիցին յարարածին իւրեանց, մեզ եւս պարտ եւ պատշաճ է լինել բարեբարք մերով արձակ կամօք. (Վեցօր. ՟Է։)
Այլք յարարածոց առ ի զգեստիցն եւ կերակրոցն, եւ բեռնակրացն, եւ երկրագործութեանցն սպասաւորութիւն. (Լծ. ածաբ.։)
Եւ այլք եւս յարարածոցն ըստ իւրաքանչիւր բնութեանցն շարժելով. (Եզնիկ.։)
իբր թանձրացեալ. Էակ. էակք. արարածք. իր. իրք.
Զոր ոչ բնութիւնք արարածոց զԱստուած տանիւր. (Շար.։)
Արարածս ամենայն գարշանայր ի կռապաշտութիւնէ. (Ոսկ. պետր. եւ Ոսկ. եղ.։)
Բազում են գթութիւնք նորա։ Գթութիւն նորա ի վերայ ամենայն արարածոց իւրոց։ Դարձայց առ Երուսաղէմ գթութեամբ։ Խնդրէին գթութիւն յաստուծոյ երկնից։ Տացես զնոսա ի գթութիւն առաջի գերչաց իւրեանց։ Հայր գթութեանց.եւ այլն։
Դարմանիչ արարածք. (Յճխ. ՟Դ. ՟Ե։)
Արարածք երկնից եղեն մեզ մինչեւ ցայնժամ. (Շ. ՟բ. պետ. ՟Խ՟Ե։)
Զի մի՛ կարծիցես, թէ նման որդւոյ՝ արարածոցն է հայր, ընդմիջեաց յառաջագոյն. (Կոչ. ՟Ժ՟Ա։)
Ժառանգիչ ամենայն արարածոց. (Ագաթ.։)
σοφός sapiens. ունօղ իմաստութեան. մտաւոր. գիտուն. խելացի. ... որպիսի լինի միայն իմացական եւ բանական արարած, յետ աստուծոյ աղբերն իմաստութեան.
Առնել զբանաւոր զիմաստուն եւ զխօսուն արարածն ի մէջ անբան անխօս անիմաստ արարածն. (Ագաթ.։)
Ի մերոց մտաց ինքնագէտ իմասցուք զակնարկելն պատճառանացն արարածոցս. (Վեցօր. ՟Լ՟Բ։)
Յայտնի ցուցանէր՝ եթէ ոչ նքնակաց ինչ իցեն, այլ է ոնմ՝ որ ունի եւ վարէ զամենայն։ Զի մի՛ ի յորինակեալ ընթացիցն ինքնակաց նչ կարծիցեն զարարածս. (Ոսկ. ես.։)
Երկու արմատս բարւոյ եւ չարի ասէ. եւ զայն ոչ յղութեամբ եւ ծննդեամբ, այլ ինքնակացս։ Ամենայն ինչ որ չէր եղեւ, արարած է, եւ ոչ ինքնակաց պատճառ ամենայնի. որոյ ոչ յղումքէ եղեալ, այլ ինքն ինքնակաց առաջին գտեալ. (Եզնիկ.։)
Զբարւոյ աստուծոյ զարարածն խանգարեաց. (Եղիշ. ՟Բ։)
Արարածոց խնամակալ լինէր. (Եզնիկ.։)
Առնէ ի վերայ նոցա աստուած խնայութիւն արարչին ամենեցուն՝ պահել զարարածս անվնաս յիւրաքանչիւր բնութեանն. (Եղիշ. խաչել.։)
Համեմատ կերտեալ. բարեյարմար. իսկ յոքն. Համօրէն արարածք, կամ միօրինակ եղականք.
Յիւրոց արարածոց ի հաստումն ըստ իւրաքանչիւր բնութեանց ածել. (Եզնիկ.։)
Անհատ բնութիւն իմանամք զաստուած, իսկ արարածս հատկոտոր. (Եղիշ. հոգ.։)
Հնութիւն մաշուածոյ հողեղէն նիւթոյ, կամ մարդկային տգիտութեան. կամ արարածոց, ամբարշտութեան, մահաբեր գործոց, կուրութեան հարցն. (Ագաթ.։ Եղիշ. ՟Գ։ Մաշտ.։)
Բայց արդ յինէն է հրամայած, թէ մի՛ երդնուր ոչ յարարած. (Շ. խոստ.։)
Հրաշանան արարածք ընդ յաղթութիւնս սրբոց. (Շար.։)
Ձայնաւոր կամ անշունչ արարածք. (Կանոն.։)
Ձեռագործ է այս աշխարհ. ((այսինքն արարած) Վրդն. ծն.։)
Տէրունեան օրինացն ի հինգ գիրս վերագրեցելոց առաջինն կոչի եւ մակագրի լինելութիւն (այսինքն ծնունդք, կամ արարածք). (Փիլ. իմաստն.։)
Չփառաւորեցին զմեծագործն արարածոց. (Կիւրղ. ծն.։)
Ի վայելուչ փառաւոր արարածոց անյագ փառաւորութիւն մեծազարդ աստուածութեան նորա տաջիք. (Վեցօր. ՟Գ։)
Որ գոյացուցեր զլոյս ի սկզբան արարածոց քոց ի միաշաբաթւոջ. (Գանձ.։)
Այլոց հաստատութեանցս (այսինքն արարածոց) միատեսիլ եւ միատարազ է արարչութիւն. բայց մարդն ոչ այսպէս. (Իսիւք.։)
Եկեալ տապանն ի միջավայր արարածոց՝ գնայր եւ գայր՞ Նոյ ետ սեմայ զմիջավայր արարածոց. (Եպիփ. ծն.։)
Իսկ զարարածոց՝ իբրու հաղորդ իմացականութեան առաւելապէս. կամ դիւրաշարժ. դիւրաշրջիկ. դիւրափոփոխ. եւ մշտայած. կամ ինքնաբերեալ. յօժարափոյթ.
Յոյժ առաւել քան զարարածոց բնութիւն յամառկո՛տ է մարդկան անձնիշխանութիւն. (Գէ. ես.։)
Ոյք էականին են յեղյեղիչք՝ զուգեալք ընդ Արիանոսս։ Յեղյեղիչք զհոգին նոյնպէս ընդ արարածս թւեն. (Աթ. ՟Ժ՟Բ։)
Նախատպեցին խնամք արարչական սիրոյ քո առ արարածս քո. (Մաշտ.։)
Աշխարհ նիւթեղէն է, եւ նիւթքս որիշ որիշ են։ Ծանոյց զնիւթեղէն աշխարհս իբրեւ զարարածս. (Եղիշ. ՟Բ։)
Զարարածն (զստեղծումն մարդոյ) նորանշան ընծայեցուցանէ, թէ ստեղծ որպէս ձեռօք, եւ փչեաց կենդանի՝ որպէս թէ բերանով. (Եզնիկ.։)
Արարածքն իսկ իւրաքանչիւր շարժմամբք եւ փոփոխմամբք զարարչէն քարոզեն. (Եզնիկ.։)
Զի՞ խառնակես զանխառնդ, զի՞ շտոգանես զանքակդ (պիտի՝ զքակեալն)։ Մի՛ մեք, մի՛ դուք՝ շտոգանել զարարածս ընդ արարիչն ջանասցուք. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2. 5։)
Յոստնականացն, եւ ի ջրածին արարածոց, եւ թռչուն թեւաւորաց. (Եւագր. ՟Գ։)
Զհոգին ընդունելով՝ որդեգրիմք։ Որ որդեգրէ զարարածս, ոչ է օտար յորդւոյ. (Աթ. ի հոգին սուրբ.։)
μεμυελώμενος medulla plenus, medullosus. Լցեալ կամ լի ուղղով. պարարտ. գէր. պարարած. ծուծով լեցուն, բոլորը ծուծ.
Զբովանդակ պարունակես զարարածս, եւ յիմեքէ ոչ պարագրիս. (Սարկ. աղ.։)
Ամենայն արարածք սգաւորեցան ընդ մեռանել արարչին իւրեանց. (Պիտառ.։)
Սոսկմամբ մեծաւ։ Այս բազում սոսկման արժանի է։ Սոսկումն հերաց, եւ մարմնոց խռովութիւն։ Դողումն եւ սոսկումն ունի զարարածսն, յորժամ զպատիւ արարչին ոք նոցա մատուցանիցէ. (Դիոն. եկեղ. եւ Դիոն. թղթ.։ Իսիւք.։ Եզնիկ.։)
ՍՏԱՑԱԿԱՆ. κτιστός creatus, conditus, factus κτίσις creatura. Ստեղծական, արարածական. եղական. հաստեալ ի ժամանակի. արարած. որ եւ Ստացուած ասի.
ՍՏԱՑՈՒԱԾ. κτίσις, κτίσμα creatura, res conditae ποίημα fictura, factum. Ստեղծուած. հաստուած. արարածք.
Ոչ ստացուած է, եւ ոչ արարած, այլ յաւէտ զի՝ հօր էութեանն պտուղ. (Կիւրղ. գանձ.։) ստացուած. Ստացումն. ստանալն՝ զոր ինչ չունիցի ոք կանխաւ. ստացական ինչ։
Թէ ինքն բարի էր, զբարի որդին իւր զորմըզդ չառնէր միշտ սրտառուչ։ Նմա չար ընդէ՞ր խորհեցաւ՝ առնել զնա սրտառուչ յիւրոց արարածոց. (Եզնիկ.։)
Երկինք արարած են ճշմարտին աստուծոյ, եւ է յօդոյ եւ ի հրոյ, եւ է վերարկու երկրի. (Հ. օգոստ. ՟Ժ.։)
Տարրական օրէնքն (առ մովսեսիւ)։ Տարրական անցաւոր արարածք։ Առանց տարրական օդոց. (Առ որս. ՟Ժ՟Բ։ Ագաթ.։ Նար. ՟Ժ՟Դ։)
Բնութիւնք տարրեղէն արարածոցս։ Տարրեղէն նիւթովն. (Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Զ։ Լմբ. սղ.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Ի քարանձաւ մսուրս հանգուցանէ զտէրն ամենայն արարածոց. (Մանդ. ՟Է։)
Մայրենի եւ քուրական առականօք զարարած լուսաւորացն մուծանէ. (Եզնիկ.։)
Մարգարէիւքն ամենեքումբք։ Ամենեցուն արարածոց ցուցանէր. (Ագաթ.։)
Ծնեալ, եւ ոչ արարեալ. անդասակից էապէս արարածոցս. (Կիւրղ. հանգ.։)
Աստուածական զօրութիւն եւ մեծութիւն բարձրացեալ, լեռնական, սեպացեալ, անելանելի արարածական բնութեան. (Լծ. կոչ. ձ. (հին տպ. անտանելի)։)
Աստուծոյն՝ Բանի բնութիւն՝ անեղանելի, եւ ի Հօրէ. իսկ մարմնոյ նորին գոյացութիւնն ի Կուսէ, եւ արարածական. (Յհ. իմ. երեւ։)
Երկիր էր աներեւոյթ։ Աներեւոյթ ընթացք, կամ տեսիլ, հարուածք, կամ աւանդք։ Եւ նա եղեւ ի նոցանէ աներեւոյթ։ Հետախաղաղ ծածկէին, զի ամենայն (կամ ամենեւին) տեղին աներեւոյթ լիցի։ Աներեւոյթք նորա ի սկզբանէ աշխարհի՝ արարածովքս իմացեալ տեսանին։ Յաներեւութից զերեւելիսս եղեալ։ Զաներեւոյթսն իբրեւ զտեսեալ համբերութեամբ համարեցաւ։ Որ է պատկեր աներեւութին Աստուծոյ. եւ այլն։
Աստուած միայն է սուրբ՝ անզուգելի ընդ ամենայն արարածս. (Վրք. հց. ձ։)
Նորոգեցան արարածք, եւ անմահացան. եւ այլն. (Շար.։)
Փոխանակ սնոտի ապերախտիցն, զոր զոհէին հեթանոսք զարարածս աստուծոյ՝ դիւաց, յանուն ճշմարտին աստուծոյ փոփոխել զզենումն. (Շ. թղթ.։)
Որ է ի կերպի արարածոյ. որպէսեզական.
Զի քո արարածք քեզ արարչիդ արբանեկէ։ Արբանեկեալ քոյոց հրամանաց. (Իմ. ՟Ժ՟Զ 24։ ՟Ժ՟Բ 6։)
Բազմամասն բնութիւն։ Բազմամասն իմն է (արարածն) Նիւս. (կազմ.։)
Զամենայն արարածս բարձակրեաց յինքեան (խորհուրդ խաչին). (Անան. ի պետր.։)
Արարածք իմ ոչ կարեն բռնաբարուք լինել. (Ճ. ՟Գ.։)
Գերակատար երիցդ անձին, կատարողի արարածին. (Յիսուս որդի.։)
Դիւրընկալ լինիցի խորհուրդն, կամ առ ի հաւատալ, կամ ի միտս, կամ արարածոց. (Ոսկ. մտթ.։ Շ. բարձր.։ ՃՃ.։)
Աղաղակեմք ի յընդհանուր ամենայն արարածոց տեսակս՝ ասելով, օրհնեցէ՛ք ամենայն գործք Տեառն զտէր. (Յհ. իմ. ատ.։)
յիւրմէ այսինքն յաստուծոյ ստեղծեալ. իւրակերտ. որ ինչ է արարած իւր.
Խանձարրեաց զնա, եւ եդ կամ ընկողմնեցոյց ի մսուր։ Խանձարրեաց զարկողն զլոյս որպէս զօթոց։ Խանձարրեաց զխմբագործօղն ամենայն արարածոց. (Ոսկ. ծն.։ ՃՃ.։)
Ի գութ դարձեալ խնամարկեսցէ յիւր արարածս։ Հովիւք զընտանիսն արածեն եւ խնամարկեն. (Ի գիրս խոսր.։)
Ամենայն արարածք բնութեամբ ունին յինքեան զհուր, եթէ՛ ցամաքայինք, եւ եթէ խոնաւայինք. (Շիր.։)
Միջօրեայ կոչէ զհոգւոյն սրբոյն սրբոյ զծաւալումն, որով արարածք լուսաւորեցան. (Նիւս. երգ.։)
Յուղիղ յարարածսն, զոր աղաւաղեալ կամակորիցէ (Եզնիկ.։)
(Ոմանք յարարածոց՝) կայանաւորք են. (Եղիշ. յես.։)
Կառավարէ զտարերս ի մեր պէտս, կամ զարարածս, կամ զբարձունս բարձամբք, կամ զաշխարհս ողորմութեամբ, եւ զերկինս ճշմարտութեամբ։ Նովաւ կառավարին արարածք։ Արարածոցս, կամ աշխարհի կառավարէ (այս ինքն առաջնորդէ). (Լմբ. սղ. Լմբ. ստիպ. եւ Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. պտրգ.։)
Անմարթ էր թերի եւ կիսակատար լինել լուսնի յաւուր լինելութեան իւրոյ։ Եթէ ամենայն արարածք լիուլի ստեղծման, ապա եւ ոչ լուսին. թերի եւ կիսակատար. (Շիր. զատիկ.։)
Որ կանս. համօրէն արարածք.
Ամենայն արարածք հառաչական եւ երկնակից եղեն մեզ. (Շ. ՟բ. պետր.։)
Հողմք եւ ծով հնազանդին սմա։ Ծառայ էք՝ որում հնազանդիքն։ Հնազանդեցարուք ի սրտէ՝ որում աւանդեցայք յառակ վարդապետութեան։ Եւ դեւք հնազանդին մեզ յանուն քո։ Ընդունայնութեան արարածք հնազանդեցան։ Հնազանդեցա՛յք այսուհետեւ աստուծոյ։ Հնազանդել իւրեանց արանց։ Ազգք հնազանդեսցին ինձ։ Հնազանդեցաւ երկիրդ առաջի տեառն.եւ այլն։
Միտումն, որպէս ասեն, արհմն եղեւ հնարագիւտ՝ լինելոյ։ Բարի բարի արարածոցն հնարագիւտ. (Եզնիկ.։)
Ձեռովք իւրովք տնկեալ տունկ. մանաւանդ նմանութեամբ, Գործած ձեռինն աստուծոյ. ձեռակերտ. արարած. եւ Սան.
Ածցէ զիւր հայրն ծնօղ ի հաշտութիւն թնդ արարածս իւր՝ մարդակերպ պատկերաւն. (Բուզ. ՟Դ. 5։)
Մարմնանալ աստուծոյ։ Տէրն արարածոց մարմնացեալ. (Աթ. ՟Բ. ՟Է։)
Մեծասքանչ ճարտարապետին արարած է աշխարհս։ Մեծասքանչ իմաստութեամբն աստուծոյ։ Զարմանք մեծասքանչ են այս. (Վեցօր. ՟Ա։)
Պարտ էր լինել արարածոց, բայց ոչ միահամուռ արար զամենայն. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 21։)
Որ գոյացուցեր զլոյս ի սկզբան արարածոց քոց ի միաշաբաթւոջ. (Գանձ.։)
ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ, ի, աց. ա. ἑπιτοαυτό socialis, comitativus եւ այլն. Զարարածոց ասի՝ որպէս Համասուն, կամ ի միասին գտեալ ուրեք. այսինքն միաբան. միաբանական. համօրէն. միահամուռ. եւ Ընտանի. ընկերական. միախորհ. յարակից. շաղկապեալ, եւ այլն.
Զիմաստութիւն նորա ցուցանեն պայծառութիւնք արարածոցս, յարմարանք, եւ կարգաւորութիւն. (Իսիւք.։)
Որք ասեն յաւետակից գոլ Աստուծոյ զնիւթն։ Ոմանք ինքնեղ ասացին զարարածս, եւ յաւետակից Աստուծոյ. (Նիւս. կազմ.։ Վրդն. ծն.։)
Կազմեցեր զյօրինուածս երեւելի եւ աներեւոյթ արարածոց։ Զի զոր բանն յօրինեսցէ, լոյսն զյօրինուածս ցուցանիցէ. (Ագաթ.։ Յճխ. ՟Է։)
Նախահոդակն աստուած նախաճառեալ նշանակէր։ Ասացին այլ ոք նախահոգակ բաց ի տեառնէ։ Քանզի եւ արուեստ իսկ աստուծոյ բարերարութեան այս է, նախահոգակ լինել առ իւր արարածս. (լմբ. պտրգ։ Վանակ. յոբ.։ Խոսր.։)
Ամենայն արարածք՝ վերնականք եւ ներքնականք նախ հաստատեցան, եւ ապա զկնի ամենեցուն մարդն. (Մծբ. ՟Ժ՟Զ։)
Նորագո՛րծք (դուք արարածք) ընդ նորաստեղծիւս (Ադամաւ). (Պիտ.։)
Արարածք նորա եմք ստեղծեալ նորոգապէս ի ձեռն տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. (Եփր. եփես.։)
Շաբաթանան արարածք յիւրաքանչիւր զուր եւ ընդ վայր աշխատութեանց. (Տօնակ.։)
Շաբաթանան երկինք եւ երկիր եւ ամենայն արարածք. (Եփր. աւետար.։)
Զգերեզման շիրմին սանատրկոյ արքային ոչ կարացին բանալ վասն անհեթեթ սկայագործ հաստաշինած ճարտարագործ արարածոցն. (Բուզ. ՟Դ. 24։)
Ունօղ զսկիզբն ինչ եւ զպատճառ. սկսեալ. եւ յառաջագայեալ. պատճառեալ, կամ անեղապէս ծագեալ. իբրու προσβαίνων, ἑκπορευόμενος proveniens, productus, procedens. Զարարածոց ասի,
κτιστός, κτίσμα creatus, creatura. Արարածական. եղական. եւ Կազմեալ ի հողոյ. արարած.
κτίσις, κτίσμα creatura, structura. Արարած աստուծոյ. հաստուած. եղական. յօրինուած արարչին. եւ Ստեղծումն. կազմութիւն եղելոցս. բնութիւն.
Փոյթ է աստուծոյ վասն արարածոց, երէոց, անասնոց, թռչնոց, եւ վայրասուն գազանաց. (Մծբ. ՟Ժ՟Բ։)
Որպէս եւ զարարածոց ասի.
Իմանալով զարարածոց անկայուն եւ անզօր եւ զփոփոխական բնութիւնս, թէ այլ արարօղ գոյ սորա։ Պատկեր հօր՝ ո՛չ փոփոխական, այլ անփոփոխ համանըման։ Ոչ փոփոխական ոք է, եւ ոչ անցաւոր. (Նար. երգ.։ Շ. Խոսր.։ Երզն. մտթ.։)
Քաջահաւատ մանկունքն զամենայն արարածս յօրհներգութիւն կոչէին. (Հարցնափառ.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Զքննութիւն արարածոց յօրինեաց որպէս զգիր դպրութեան։ Յայտնի էր առանց քննութեան։ Աստ քննութեան պէտք են. (Յճխ. ՟Է։ Իգն.։)
Որ աղբիւրաբար բաշխեաց զշնորհս յարարածս. (Յճխ. ՟Բ։)
Զի թէ սոքա են արարած, եւ միանան անայլայլած. (Շ. խոստ.։)
Երկինք պատմեն զփառս Աստուծոյ յոյժ լռելեայն, եւ զարարածս հաստատութիւնն՝ անձայնական. (Շ. իմ. եղակ.։)
Անձայնաւոր արարածք. (Սհկ. եկեղ.։)
Որ անվայրափակդ ես յամենայն արարածոց. (Զքր. կթ.։)
(Արարածք, կամ գիրք ծննդոց) կոչի եւ մակագրի լինելութիւն աշխարհիս, ի լինելութենէ առեալ զառասութիւնն։ Չէին արժանիք նմին առասութեան հասանել. եւ այլն. (Փիլ. իմաստն.։)
Արարածական բնութիւն. (Մագ. ՟Ե։ Սարգ. յկ. ՟Ա։ Իգն. եւ այն։)
Ի մեծութենէ եւ ի գեղեցկութենէ արարածոց ըստ նմին համեմատութեան եւ արարչագործն նոցա երեւի. (Իմ. ՟Ժ՟Գ 5։)
Արարածն արարչագործաւն նորոգի. (Աթան. ՟Ա. ՟Դ. ՟Է. եւ այլն։)
Արժանակշիռ կարգաւ առանց շուայտելոյ վայելեսցէ զարարածս Աստուծոյ. (Մծբ. ՟Ժ՟Գ։)
Զաստուած ծանեաք, եւ զգեղեցկութիւն արարածոց արուեստաբար ուսանիմք ի ձեռա նոցունց (մտաց եւ բանի). (Բրս. գոհ.։)
Ի նորոգել զարարածս բազմանշոյլ շնորհօք եւ լուսաւոր աւազանաւն. (Յճխ. ՟Զ։)
Հուր յամենայն տարր արարածոց հաւասարապէս ունի զուգութիւն ըստ էականին կշի՛ռ բաշխութեան. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Լուսաւորք զարարածս բարեզարդեն. (Նար. առաք.։)
Գեղեցիկ եւ բարիարարած կենդանիքս ի հակառակաց միացեալք. (Արշ.։)
Զհանդէս մտերմութեանն բացայայտեն երկրաւորացս եւ երկնաւորացն։ Զխնամոցն Աստուծոյ բացայայտել առ պէտս արարածոց։ Զյակովբ սիրէ, որ բարի բացայայտի. (Ագաթ.։)
Որ միշտ վայելչապէս բնաւորապէս փառաբանիս յարարածոց քոց. (Մաշտ.։)
Ընտրեսցեն զարարիչն եւ զարարածս ի միմեանց, զդարմանիչն եւ զդարմանաւորսն. (Յճխ. ՟Դ։)
Որպէս եղական. ըստ կերպի արարածոց.
Կամ (ի թանձրացեալն), Եղական. արարած. գոյք.
ԵՂԵԼՈՒԹԻՒՆ. (ի թանձրացեալն) τὸ γενητόν factum Եղականն. արարած. էակք. գոյք.
Ուստի զամենայն արարածս արար եւ զատոյց. (Եզնիկ.։)
Շատ եւ բաւական է առ ի վարդապետութիւն եւ յուսումն մարդոյ զարմանազան գեղեցկութիւնք եւ ամբաւ մեծութիւնք արարածոց. (Եպիփ. սղ.։)
Որպէս ասաց զգօնութիւնն, ի մեծութենէ գեղեցկութեան արարածոց եւ այլն. (Կոչ. ՟Թ։)
Զտարերս զուգաւորեցեր ի կենդանութիւն արարածոց. (Ճշ.։)
Տեղի ետ կցորդութիւն զուգութեան կենցաղոյս կենդանութեան։ Միասնական զուգութեամբ ըստ մեզ իսկ կցորդեցեր ... ընդ իրին գոյի եւ զօրինակն լծակցելով։ Իսկ հուր՝ զի յամենայն տարր արարածոց հաւասարապէս ունի զուգութիւն։ Որ խեթկիչ եղջերօք քառալծորդ զուգութեամբ՝ յագեցուցանես զցասումն աստուծոյ. (Նար. ՟Հ՟Գ. ՟Ղ՟Գ. եւ Նար. խչ.։)
Կամաւոր եւ ինքնայօժարկամ աստուած յարարածոցս պաշտօն առնել. (Վրք. սեղբ.։)
Խանձարրեաց զխմբագործողն անենայն արարածոց. (Գր. սքանչ. յաւետումն.։)
Առնէ ի վերայ նոցա աստուած խնայութիւն արարչին ամենեցուն՝ պահել զարարածս անվնաս յիւրաքանչիւր բնութեանն. (Եղիշ. խաչել.։)
Յարիոսէ արարած խոստովանի որպէս զմարմին. (Լծ. ածաբ.։)
Սկզբնաւորեալ ի կանխութենէ լինելութեան արարածոց յանսկիզբն արարողէն. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Զի լիցի հաճեցուցիչ եւ բարեխօս ընդ արարիչ եւ ընդ արարածս։ Դա է որդին իմ միածին՝ հաճեցուցիչ անձին իմոյ. (Ագաթ.։)
Զգերեզման շիրմին սանատրկոյ արքային ոչ կարացին բանալ վասն անհեգեգ սկայագործ հաստաշինած ճարտարագործ արարածոցն. (Բուզ. ՟Դ. 24։)
Ի լինելութիւն արարածոցն հրամայէր հաստատանալ։ Զհաստատութիւն երկնից՝ ո երեւի մեզ ջրեղէն, հրամայեաց հաստատանալ (կամ հաստանալ). (Ագաթ.։)
Մովսէս գրեաց վասն լինելոյ հաստութեան (այլ ձ. հաստատութեան) արարածոց. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 2.) յն. կազմութիւն. զարդ։ (Իսկ ռմկ. հաստութիւն, է թանձրութիւն։)
Ես որ հիւսն եմ, եւ արարօղ հիւսանաձեւ ամենայն արարածոց. (Ճ. ՟Ժ.։)
Ճառագայթելով զարարածս ամենայն. (Շար.։)
Յորոյ (յորմէ) յարարածս մեծագործութենէ համեմատաբար տեսեալ լինի մեծագործողին աստուածութիւնն. (Կիւրղ. գանձ.։)
Որ ինչ լինի մեկուսութեամբ եւ բաժանմամբ. որպիսի է ծնունդ յարարածս.
Մտաց եւ հանճարոյ ընդունակ ասելով՝ որոշեաց զնա յաներեւութից եւ ի մահկանացուաց արարածոց, որք եւ յաւերժական հարսունք (կամ յաւերժահարսունք) անուանին, որք եւ բնութեամբ ունին զգիտութիւն, եւ ոչ ուսանելով. (Սահմ. ՟Դ։)
Աստուած յիւրմէ եղելոց նախախնամէ ամենեցուն։ Կամի ցուցանել զմիշտ նախախնամելն աստուծոյ արարածոցս ի ձեռն բանին իւրոյ։ Նախախնամեալ պահեսցի. (Լաստ. ՟Ժ՟Է։ Լմբ. առակ.։ Ժմ.։)
Ոչ գոյ յաստուած բնութիւն արարած ի ներքսածական եւ ստացական. (Նանայ.։)
Ի յարութեան ամենեքեան նման հրեշտակաց եւ որդիք աստուծոյ նորակերտին։ Երեւեալ ճարտարապետ համօրէն եղականացս ի սակս նորակերտել զարարածս. (Զքր. կթ.։)
Զաներեւելի արարած ընդ երեւելի արարածոյ շարակարգեալ. (Յհ. իմ. երեւութ.։)
Պարտ եւ արժան էր ընդ արարչին չարչարակից լինել եւ արարածոցս։ Եղաք չարչարեցելոյն յաղագս մեր՝ չարչարակիցք. (Ածաբ. ի պասք. ՟Բ. եւ Առ որս. ՟Ժ՟Գ։)
Զարեգակնս զայս՝ որ չորեքօրեայ արարած է նորա»։ (՟Ժ՟Բ.)
Ոչ մին ստեղծիչ՝ մին արարած, եւ միւսն օտար՝ պաշտօնատար. (Շ. խոստ.։)
ԶԱստուած ուրացան, եւ արարածոց պաշտօնատարք եղեն. (Սարգ. ՟բ. պ. ՟Դ։)
αἱτιατός ex caussa procedens, productus, effectus. Ունօղ զպատճառ. պատճառեալ. մանաւանդ՝ եզականն, արարած.
Փառաւորեա՛ զնա ընդ անհետազօտելի արարածոց նորա, եւ մի պարագործեր, զոր ոչ կարես կրել, եւ իմանալ՝ ղինչ գոյութիւն իցէ. (Մաշկ.։)
Սպասեալ ակնունէին արարածք արարչին՝ սահմանափոխս լինել. (Վրդն. ծն.։)
թանձրութիւն եւ սեղմութիւն արարածոց. (Ճ. ՟Է.։)
Առանց կամաց իւրոց սպասաւորէ արարածոցս արեգակն։ Սպասաւորեմք սուրբ ոսկերաց նոցա. (Եղիշ. ՟Ը։)
Մանուկ մոլորեալ ուրանօ՛ր եւ երթիցէ՝ զմայր վերաձայնեալ կարդայ։ Վերաձայնեալ կոչէին զարարածս յօրհներգութիւն նմա։ Համարձակել եւ վերաձայնել, թէ օրհնեցէ՛ք. (Յհ. իմ. երեւ. եւ Յհ. իմ. ատ.։)
Աստի մահ եւ թաղումն եւ յարութիւն, աստուստ եւ նոր արարած, վերջատօնակ տօն. (Ածաբ. նոր կիր.։)
Հոգին տարուբերէր գթայր՝ ի յիւր ստեղծեալ ի յարարածս. (Տաղ.։)
Աստուածային տեսչութեամբ։ Որ խնամես տեսչութեամբ զքո զարարածս։ Ոռոգէ տեսչութեամբ սուրբ հոգւոյն. (Շար.։ Լմբ. ժղ.։)
Այսօր ցնծան արարածք րախճանապէս օրհնութեամբ. (Տաղ.։)
Որդւոյ ծնունդն առ ի հօրէ՝ տիրապէս ասի. իսկ մարդկան արարածոց՝ փոխադրապէս. (Շ. յկ. ՟Ժ՟Բ։)
Ամենափրկիչ, ամենակեցոյց, որ ակնարկելովն դարմանէ զամենայն արարածս. (Մանդ. ի ծն.։)
Ոչ զրկեաց զիւրական արարածս յամենահայեաց ճառագայթիցն. (Տօնակ.։)
Զի մեծացուսցէ զարարածս իւր՝ իւրով յանարգութիւն իջանելովն. (Ագաթ.։)
Զարարածոց ասի՝ իբր անթիւ եւ անհամար բազմութիւն. եւ մեծութիւն կամ ընդարձակութիւն յոյժ յոյժ.
Աստուած յաւէտ անբամբասաբար եւ անխոտորնակի յամենայն արարածոցս երկրպագեալ. (Կիւրղ. գանձ.) հյ. թրգ. ըթեռնոյր ἁνεγκλίτως . այլք ընթեռնուն, ἁνεγκλήτως անստգիւտ։
Եթէ յայնչափ ժամանակաց (յետ ազդ առնելոյ) եկեալ առ իւր արարածսն՝ անընկալ եղեւ, ո՞րչափ անազդելոցն եւ անհամբաւելոցն. (Ագաթ։)
Անշնորհակալու (այսինքն արարածք). (Ածաբ. ծն.։ Խոսր. Սարգ. եւ այլն։)
Բաշխէր ամենեցուն զսուրբ մարմինն, զարարիչն եւ զաշխարհագործն ամենայն արարածոց. (Ագաթ.։)
Ի վերայ աշխարհագործ արարածոց. (Վերնագր. սղ. ՟Ճ՟Դ.) (յն. յօրինակս ինչ, ի վերայ աշխարհիս բաղկացութեան)։
Աշխարհալուր առնեմ ամենայն արարածոց. (Ոսկ. նոր կիր.) յն. հրապարակեմ δημοσιεύω. publico.
Զամենայն արարածոց արարչութիւն։ Ոչ երբէք էր Աստոած դատարկ յարարչութենէ. (Եզնիկ.։)
Սէր արարչութեան ստիպեաց զինքն՝ առնել զարարածս։ Արար ընտրողս արարչութեան (այսինքն ճշմարտին Աստուծոյ). (ՅՃԽ։)
Արարած Աստուծոյ, եւ գործած աստուածային, կամ մարդկային. արարուած. կազմուած.
Զաստուած ծանեաք, եւ զգեղեցկութիւն արարածոց արուեստաբար ուսանիմք ի ձեռա նոցունց (մտաց եւ բանի). (Բրս. գոհ.։)
Բազմագովեստ պայծառ յօրինման նոր արարածոց. (Նար. կուս.։)
Սեղանոյն բացումն զյայտնապէս երեւումն աստուածութեանն ամենայն արարածոց բացաքարոզէ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Բանն անեղական խոնարհեալ ի հողեղէն գոյութիւնս (մեր)։ Զարարածոց գոյացութիւն։ Ի հողանիւթ գոյացութեանց. (Շար.։)
ԳՈՅԱՑՈՒԹԻՒՆ. իբր Գոյաւորութիւն. գոյացութիւն. արարչութիւն. եւ Արարուած, արարած. բաղկացութիւն. եղանութիւն. σύστασις constitutio, factura
Յետ հրեշտակացն գոյացութեան, արարածս զգալի ստեղծան. (Լմբ. պտրգ.։)
Զտարերս զուգակարգեցեր առ ի կենդանութիւն արարածոց քոց. (Մաշտ.։)
Մի՛թէ ասիցէ արարածն զարարիչն՝ թէ ոչ իմաստութեամբ արարեր զիս։ Իմաստութեամբ հնարս խնդրէ՝ զիա՛րդ կանգնեսցէ զնա. (Ես. ՟Ի՟Թ. 16։ ՟Խ. 20։)
Լինելն. եղանիլն. ստեղծումն. արարչութիւն. որ եւ ասի ԱՐԱՐԱԾՔ. γένεσις (որ է եղանութիւն). եւ γέννεσις creatio եւ genesis, generatio, ortus. Գոյաւորութիւն. ծնունդ. ծագումն.
ԼԻՆԵԼՈՒԹԻՒՆ. Իբրեւ ի թանձրացեալն, Եղական ինչ. էակ գոյացեալ. առէք. գոյք. որ եւ Եղանութիւնք ասին. արարածական բնութիւնք.
համեմատէ ընդ ամենայն լինելութիւն արարածոց. (Շ. բարձր.։)
Բերկրին եւ խնդան՝ եւ մերոյ փառաբանութեանս բարեբանակցութեամբ համագոյապէս. իմա՛ արարածք ամենայն բնութենակից մեզ գոլով սեռօրէն, կամ երկինք եւ երկիր լրիւ իւրեանց։
Ոչ յարարածոյս գեղեցկութենէ համեմատաբար զնա տեսանել հրամայէ. (Կիւրղ. գանձ.։)
Զարմացուցեր զզօրս վերին, հիացուցեր զարարածս. (Շար.։)
Պետք կարգեալք հողոյ եւ հողեղէն արարածոց.
Հոգին զապականութիւն արարածոց վերստին հրաշագործեաց։ Եղիշ. (մկրտ.։)
Զգերեզման սանատրկոյ ոչ կարացին բանալ վասն հաստաշինած ճարտարագործ արարածոցն. (Բուզ. ՟Ի՟Դ. 20։)
Իմաստութեամբն մատակարարէ զերկնաւորս եւ զերկրաւորս։ Այս ամենայն յանհաս իմաստութենէ արարչին մատակարարի ի յարարածս. (Յճխ. ՟Ա. 6։)
Միայն է թագաւոր ի վերայ ամենայն արարածոց, եւ միայն է մարգարէապետ հօր. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 3։) (այլ որ գրի զկնի)
Որդին աստուծոյ մեռաւ, զի զմեռելութիւն արարածոց կենդանացուսցէ։ Որք կենդանի են առ աստուած ... քանզի վասն աստուծոյ մեռան, կարօղ են զմեռելութիւն բազմաց կենդանացուցանել. (Ագաթ.։)
Ամենայն արարածք մշտնջենապէս փութանակի առնեն զկամս նորա. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
(Արարածք) յարմարակցեցան առ սպասաւորութիւնսն (մարդոյ), եւ ձայնակիցք եղեն. (Լծ. ածաբ.։)
Պատկերաց եւ դրօշելոց, եւ այլոց ձեռաստեղծից, որոց ստեղծական եւ նկարագրական արարչութիւն՝ բազում ինչ վնասակար կենաց մարդկան լցեալ աշխարհ։ Ի ձեռն տեսաւորութեանն հեշտ ցանկութիւնքն լինին բազմապատիկք, նկարագրականք, արուեստականք արարածք. իբր կենդանագրական, գծագրական. (Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. այլաբ.։)
Զամենայն արարածս, որ ի նկարակերտեալ ի քումմէ հրամանէդ եկին ի մէջ. (Բենիկ.։)
Քառավտակ բղխմամբն արբուցանէր զչորեքծագեան զտիեզերս։ Ընդ չորեքծագեան արարածս եղեն ամենեքեան սուրբք. (Գանձ.։ Ոսկիփոր.։)
Վերականգնին ամենայն արարածս ի յայտնութեան նորա փառացն. (Մաշկ.։)
Արարածք ամենայն լուսով փայլագունեալք ճառագայթանան. (Թէոդոր. կուս.։)
Փառակից լինել եւ անուանակիր ընդ Աստուծոյ։ Արարածն արարողին փառաւորակից. (Պրպմ. ՟Խ՟Ե։ եւ Գանձ.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Նա է ակնկալութիւն հեթանոսաց։ Մինչդեռ ի ներքս է, սակաւ ինչ է ակնկալութիւն։ Յամենայն ակնկալութենէ ժողովրդեան հրէից։ Ակնկալութիւն արարածոց յայտնութեան Որդւոյն Աստուծոյ սպասէ։ Ըստ ակնկալութեան եւ յուսոյն իմոյ. եւ այլն։
Աստուած յաւէտ՝ անբամբասաբար յամենայն արարածոցս երկրպագեալ. (Կիւրղ. գանձ.։)
Ամենայն՝ որ ինչ յանծնելութենէն ծնանի, անծնելութիւն է. եւ զի ծնաւ Որդի յանծնելութենէն Հօր (այս ինքն յանեղ Հօրէ), անծնելութիւն ուրեմն է եւ նա, եւ ծնողին մշտնջենաւորակից։ Անծնելութիւն է էութիւն Հօր, անծնելութիւն ուրեմն է եւ ի Նմանէ յառաջ եկեալն։ (cf. ԼԻՆԵԼՈՒԹԻՒՆ, cf. ԱՐԱՐԱԾՔ, եւ cf. ԾՆՈՒՆԴՔ. որք անխտիր ասին վասն առաջին մատենին Մովսէսի. զի ի յն. գրի γένεσις , կամ γέννησις , իբր վ creatio, եւ generatio վասն որոյ բազում արթնութեամբ պիտի արկանել ի բանս հարց, եւ ի թարգմանութիւնս՝ համեմատութեամբ բնագրաց։)
Փառաւորեա՛ զնա ընդ անհետազօտելի արարածոց նորա. (Մաշկ.։)
Քան զամենայն արարածս առնես անպատուագոյն. (Առ որս. ՟Ժ՟Դ։)
Չիք ինչ յարարածոց՝ որ յանփոյթութենէ առանց տեսչութեան կայցէ. (Վեցօր. ՟Ե։)
Սրսկէ զանձրեւն, եւ զուարճացուցանէ զարարածս՝ նորին առոգանութեամբն. (Լմբ. սղ.։)
Արարչագործեաց զբարի արարածս. (Շ. ամենայն չար.։)
Բոլորակերտեաց բանիւ զամենայն արարածս. (Ճ. ՟Ա.։)
Գեղեցկութիւն մարդոյ, նոճի, նաւաց, տան, վայրի, արարածոյն։ Գեղեցկութեան արարչապետն։ Թագ գեղեցկութեան.եւ այլն։
Ամենայն արարածք նովաւ ընկալան զլինելութիւն եւ զգոյակցութիւն՝ հոգիք եւ մարմինք. (Նանայ.։)
Հալլենաց փիլիսոփայիցն կարծիք ... ինքնեղութեան արարածոցս եւ յաւիտենականութեան. (Լմբ. ժղ.։)
Լուսազգեստ կամ լուսազգեաց լինել. Այսօր լուսազգեստեալ պայծառանան արարածք. (Զքր. կթ.։)
Աբրահամ քաղդեացի էր ... եւ զնա հանապազ շխիղճ մտաց իւրոց խիթացուցանէր. տեսանելով զարարածս ընդ ապականութեամբ եւ ընդ սխալանօք՝ ասէր, չեն սոքա աստուածք. (Շիր.։)
Սուգ առին հարկաւորաբար։ Հարկաւորաբար գամ յայս։ Յորժամ զչար չառնիցեն, հարկաւորաբար զբարին առնիցեն։ Հարկաւորաբար մարգարէս զանհաս բնութիւնն աստուծոյ համեմատէ ընդ տկար արարածոց իւրոց. (Մխ. երեմ.։)
Արարածք ամենայն լուսով փայլագունեալք ճառագայթանան. (Թէոդոր. կուս.։)
Որ մարդասիրապէս վասն ամենեցուն համբերեցեր։ Մարդասիրապէս խնամէ զարարածս. (եւ այլն. Շար.։)
Մարգարէքն եւ զարարածս մեծացուցանեն, եւ հերձուածօղքն զարարիչն փոքրկացուցանեն։ Պօղոս մեծացուցանէ զկենարարն։ Մեծացուցանէ ոչ զբնութիւն փառաւորելոյն, այլ զօրհնութեանցն զբանսն։ Մեծացուցից զնա գովութեամբ (ասէ դաւիթ). (Սեբեր. ՟Դ։)
Եւ ոչ զբազմացն ասեմ կթարծիս զբանաստեղծից՝ նիւթեղինապէս եւ ախտաւորաբար մնալն, եւ զարարածս՝ եւ ոչ զարարիչն՝ պաշտելն. (Դիոն. թղթ.։)
Օդս շնչացուցանէ զժողովեալ արարածսն. (Փիլ.։)
Հայեա՛ ի յանզերծ վտանգիցս շրջադրութիւն։ Որ յայսքանեացս շրջադրութիւն զանակնկալն գիւտ նշանակեցեր։ Սանձարկու լեզուի, շրջադրութիւն շնչոյ, կացուցիչ հագագի։ Իբր զընդարձակ ծոց արարածոց, եւ երկրի՝ արեգականն շրջադրութեան. (Նար. ՟Խ. ՟Կ՟Գ. ՟Զ. եւ Նար. խչ.։)
Անհաստատ են պայծառութիւնքս, եւ աշխատութիւնքս վշտագինք։ Զիմաստութիւն նորա առանց ամենայն երկբայութեան ցուցանեն պայծառութիւնք արարածոցս. (Իսիւք.։)
Լուսաւորիք զիւերանց լոյսն՝ յակնարկել ճառագայթից նորա՝ ի մէջ արարածոց նորա ջահացուցանեն. (Ագաթ.։)
Առանց յապաղանաց ամենայն արարածք սպասաւորականք զհրամանս կատարեսցեն. (Ագաթ.։)
Եթէ յերեւելի տարերսս էր վայելեալ, բարի էր վայելչութիւն իբրեւ զբարւոյ արարածս։ Քիմք զկերակուրս ճաշակեն առ ի վայելչութիւն իւր. (Իսիւք.։)
Իբրեւ զչարագործ խաչեալ ընդ աւազակսն, եւ որպէս զաստուած զտարերս վշտացուցանէր ի խաչին ... Երէկ խաչեալն զարարածս ձեռաց իւրոց վշտացոյց, եւ այսօր վշտացեալ աշակերտացն անվիշտ մխիթարութիւնս պարգեւեաց. (Մեկն. ղկ.։)
Զերեւելի արարածս ի փառատրութիւն արարչին կոչէ. (Եզնիկ.։)
Որ յարարածոց ես անբովանդակելի. (Շար.։)
Զոր ամենայն արարածք ահիւ եւ դողութեամբ օրհնեն, սա միայն անթարգմանաբար առագաստեցոյց. (Ոսկ. կուս.։)
Անհամեմատելի է տարբերութիւն Արարչի եւ արարածի. (Կիւրղ. հանգ.։)
Զոր կամի՝ առնէ անձնիշխանաբար յարարածս իւր. (Շ. թղթ.։)
Աստուածամոռաց գիտութեամբ իւրաքանչիւր պաշտմունս ի տարական արարածոց որոշեալ. (Ագաթ.։)
Պատմօղ զարարչութենէ արարածոց. մակդիր Մովսեսի։ ՃՃ.։
Արարածապատումն Մովսէս զտիւ եւ զգիշեր ի մի համար առնու. (Ի գիրս խոսր.։)
Մի գիտեմք աստուած արարիչ երկնի եւ երկրի, ո՛չ անբան, այլ՝ ամենասուրբ եւ արուեստաւորիչ իւրով բանիւն, որով արար եւ ունի զարարածս. (Ղեւոնդ.։)
Ամենասուրբ երրորդութեանն բարերարութիւնքն դարմանօք իւրովք էր եւ առ արարածս իւր, եւ է. (Յճխ. ՟Զ։)
Որ զանչափ քո զբարերարութիւնդ շնորհեցեր քո արարածոց. (Շար.։)
ἁποτέλεσμα effectus, opus, effectio Գործ ինչ արդեամբք վճարեալ եւ կատարեալ. արարած. կերտուած.
Եդ երիցացոյց, արար զնա անդրանիկ արարածոց. (Եփր. կողոս.։)
Զարմացուցեր զզօրս վերինս, հիացուցեր զարարածս. (Շար.։)
cf. ԶՈՒԱՐՃԱԿԻՑ;
Դու ո՞ւմ եղեր տօնակից եւ զուարճահաղորդ, մինչ ամենայն արարածք ի խոր տխրութեան են։ (Սանահն.)
Առեալ նմանութիւն վասն ժուժկալութեան արարածոցս. (Ագաթ.) այս ինքն զի կարասցեն հանդուրժել հայել ի նա։
Զամենակատար գիտութիւն ուսուցեալ իւրոց աշակերտացն, յորոց լուսալրութենէ լցան արարածք. (Սամ. երէց.։)
Դարձեալ ի համաշխարհականաց բարբառի ի բուն գլխաւոր արարածոցն։ Յաւելի զերկիր, զերկին, զաստեղս, այլ նոքա թերեւս համաշխարհականք. տեսցուք զսեպհականսն։ Զի եթէ զերկիրս ես արարի, յայտ է եթէ ի համաշխարհական աստուած եմ. (Ոսկ. ես.։)
Եւ այլազգ յարարածս.
Որ բանւ զարարածս խորհրդով հիմնեցուցեր։ Որ ինքնագոյ հրաշիւքն հիմնեցոյց ի վերայ հիման սուրբ առաքելոցն։ Հիմնեցոյց (այսինքն ամրացոյց) զեկեղեցի սուրբ. (Շար.։)
Նորոգեաց միանգամայն զարարածս, եւ մանկացոյց։ (Աւազանաւ) մանկացուցին զամենայն տիեզերս. (Ագաթ.։)
Խնամէ զարարածս ամենայն հոգեւորապէս եւ մարմնաւորապէս։ Մարմնաւորապէս, եւ հոգեւորապէս. (Յճխ. ՟Ի՟Գ։ Արշ.։)
Ոչ գոյ յաստուած բնութիւն արարած ի ներքսածական եւ ստացական. (Նանայ.։)
Այսպէս նեղութիւնակիր ամենայն արարածք ընդունայնութեան ծառայեցին. (Ագաթ.։)
Բաժանեցին զամենայն արարածս շրջագայութեամբ (ի քարոզութիւն) աւետարանին. (Զենոբ.։)
Զթագաւորն յաւիտենից տիեզերակեցոյց, եւ որ փրկեացն զարարածս ամենայն. (Գանձ.։)
Ցուցեալ ամենայն երկրաւորաց զքաջալերութիւն ամենայն մեռելոց յարութեան ... Մխիթարութիւն՝ քաջալերութիւն առ արարածս մատուցանէ. (Ագաթ.։)
Կոչէին զարարածս յօրհներգութիւն աստուծոյ։ Յամենայնի զաղօթս եւ զօրհներգութիւնս ի բերան կալցուք։ Օրհներգութեանց եւ սաղմոսաց փոյթ առնել. (Յհ. իմ. ատ.։ Լմբ. սղ.։ Մխ. առակ.։)
Ահաւասիկ կարի մեծ այլակերպութիւն. զի նոքա արարածք են, եւ սա Արարիչ։ Յորժամ տեսանիցես բարւոք զերկոցունցն այլակերպութիւն. (Ոսկ. եբր. եւ Մտթ.։)
Արարչակցութեամբն հոգւոյն Սրբոյ արար զարարածս ամենայն. (Խոսր.։)
Պղծեցեր զերկիրն ... մեղաց ոչ երբէք պղծի երկիր, քանզի արարածս պիղծ ոչ լինի. այլ՝ բարձրացուցանելով զիրսն ասէ. (Մխ. երեմ.։)
Յիսկզբան անդ աստուածահրաշն զարմանազանութեան. այսինքն զանազանութեան արարածոց. (Անան. եկեղ։)
Յասելն պղատոնի ի տիմէի տրամաբանութեանն, յորում ինքնախօսութիւն առնէ վասն արարածոցս. (Լմբ. յանառակն։)
Զի մի՛ պատուօք ինքնակացութեան տգիտաց կարծին, որոց արարածն ի մովսիսէ ոչ ճառեցաւ. (Եզնիկ.։)
Արարչի առ արարածս բազում է խնամակալութիւն. (Ի գիրս խոսր.։)
Զարարածս աստուծոյ ծառայեցուցանեմք. (Խոսր.։)
Զամենայն արարածս շարժել ի կցորդակցութիւն ինքեանց. (Վրդն. սղ.։)
Այսօր ճառագայթազգեաց, կամ ճառագայթազգեստ երեւին ամենայն արարածք. (Ժմ. յն.։ Ճշ.։)
Այսօր ճառագայթազգեաց, կամ ճառագայթազգեստ երեւին ամենայն արարածք. (Ժմ. յն.։ Ճշ.։)
Փառաւորեալ աստուած սքանչելի մեծագործութեամբ եկիր ի փրկել զարարածս քո. (Շար.։)
Զամենայն արարածս հրաւիրեն մեծաձայնութեամբ յերկրպագութիւն. (Կամրջ.։)
Կատարեալ ի մեծութեան, կատարեալ յառաջգիտութեան։ Զորս ընտրեցեր յառաջգիտութեամբ զփրկութիւն Հայաստանեայց սկզբնաւորեալ։ Որ մատակարարէ յառաջգիտութեամբ զհատուցմունս։ Մինչ չեւ արարեալ էր զարարածս, ի մտի իւրում ունէր յառաջգիտութեամբ զպայման կազմածոյ արարածոց. (Կոչ. ՟Զ։ Շար.։ Եղիշ. ՟Ա։ Եզնիկ.։)
Իսկ զարարածոց ասի որպէս Նախահոգութիւն. խնամարկութիւն. աչալուրջ զգուշութիւն. խոհականութիւն. կանխաւ դիտելն եւ կամելն զիմն.
ԱՄԵՆԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ ԱՍՏՈՒԾՈՅ. Առնելն Աստուծոյ զամենայն արարածս ամենայն իմաստութեամբ.
ՅԱստուծոյ ամենագործութեանն՝ երկու արարածք պատուականք հաստատեցան ի բարերարէն. (Ագաթ.։), cf. ԱՄԵՆԱԳՈՐԾ։
Տէր էր, ոչ եթէ անուանադրութեամբ, որպէս եւ մեք կոչիմք, այլ ի սկզբանէ տէր էր ի վերայ ամենայն արարածոց. (Կոչ. ՟Ժ։)
ԲԱՐԵԼԻՆԵԼՈՒԹԻՒՆՔ. Բարւոք եղեալ իրք. բարի արարածք.
Արուեստականք արարածք հեշտացուցանեն եւ զուարճացուցանեն զտեսաւորութիւնն. (Փիլ. այլաբ.։)
Որ երեւելի լուսով քո զուարճացուցեր զամենայն արարածս քո. (Ժմ.։)
Ընդունայնութեան արարածքն հնազանդեցան. (Հռ. ՟Ը. 20։)
αὑτουργία per se ipsum facere. Գործելն ինքնին, կամ ձեռամբ իւրով. այլազգ յաստուած, եւ այլազգ յարարածս.
Ոչ եթէ տկարացել ինչ էր հայր առ արարածոց ինքնագործութիւն. (Կոչ. ՟Ժ՟Ա։)
Հանդերձեաց զօրեղ ցութեամբ զարարածոց իւրոց փրկութիւն։ Ամենակալ ինքնիշխանութիւն բոլոր էականութեան. (Նար. ՟Լ՟Դ. ՟Ծ՟Է։)
Որդին աստուծոյ մեռաւ, զի զմեռելութիւն արարածոց կենդանացուսցէ. (Ագաթ.։)
ՄԻԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ. որպէս Միաբանութիւն կամ միաւորութիւն յարարածս.
Մտաց եւ հանճարոյ ընդունակ ասելով՝ որոշեաց զնա յաներեւութից եւ ի մահկանացուաց արարածոց, որք եւ յաւերժական հարսունք (կամ յաւերժահարսունք) անուանին, որք եւ բնութեամբ ունին զգիտութիւն, եւ ոչ ուսանելով. (Սահմ. ՟Դ։)
Շքեղազարդն գոլ. շքեղութիւն. գեղեցկութիւն. Զի թէ սոցա դեղքն զքեզ պակշոտեցուցանեն ի պշնուլն, արարիչն սոցա քանի՛ եւս գերազանց՝ պահեաց գեղոյն շքեղազարդութիւն յարարածոցս. (Լմբ. իմ.։)
Ամենայն արարածք անզգայք՝ քրձազգածք եղեալ եւ պատմուճանապատառք՝ զերեր հարեալ տատանին. (Սանահն.։)
Աշխարհարարութիւնն կարգեալ յօրինեալ է (ըստ գրոցն ծննդոց)։ Զաշխարհարարութիւնն հաշուելով ասէ, այս գիր արարածոց։ Յաշխարհարարութեանն ասէ, թէ փչեաց ի դէմս նորա. եւ այլն. (Փիլ.։)
Զոր ամենայն արարածք ահիւ եւ դողութեամբ օրհնեն, սա միայն անթարգմանաբար առագաստեցոյց. (Ոսկ. ի կոյսն.։)
ԱՍՏՈՒԱԾԱՑՈՒՑԱՆԵԼ. ἑνθεόω, ἁποθέω reforo in deos, vel inter deos Հեթանոսաբար՝ է Դասել զոք կամ զարարածս ընդ չաստուածս, որպէս եւ պաշտել զախտս։
Աստուած առ ի յիւրութենէ աստուածութեան, եւ արարչագործութեամբ արարածոցս. (Աթ. ՟Դ։)
Կամ ի թանձրացեալն, որպէս Արարած.
Երեւելի արարածք՝ իւրեանց գեղեցկազանութեամբն զաներեւոյթ արարիչն իւրեանց պատմեն. (Եպիփ. սղ.։)
Մեհենազերծութեան պարտաւոր է՝ զնուիրեալ զաստուծոյ արարածոցն մերկացեալ. (Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Տոհմ իմանալի՛ ի վերայ մեր եւ զհոգեւորականս որպէս ազգականս առ միմեանսունակութիւնս։ Որդին լրումն է ամենայնի՝ միահամուռ ունօղ զմիմեանսունակութիւն արարածոցն։ Տարերցս զմիմեանսունակութիւնս, զորս յօդաւորութիւնս ասէ։ Խառնումն աստանօր իմանալի՛ է զշնչակցութիւնսն, եւ զմիմեանսունակութիւն՝ զյօդաւորութեան պահպանօղն. (Մաքս. ի դիոն.։ (որ են հելլենաբանութիւնք անպէտք։))
Կամ զաստուածեան կարծիս բերել ի վերայ արարածոցս, որ է բազմաստուածութիւն. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Աչքն խաւարեալ ոչ ձգի ներընդունելութեամբն լուսոյ ի տեսութիւն արարածոցս. (Լմբ. ժղ.։)
Տոհմ իմանալի՛ ի վերայ մեր եւ զհոգեւորականս որպէս ազգականս առ միմեանսունակութիւնս։ Որդին լրումն է ամենայնի՝ միահամուռ ունօղ զմիմեանսունակութիւն արարածոցն։ Տարերցս զմիմեանսունակութիւնս, զորս յօդաւորութիւնս ասէ։ Խառնումն աստանօր իմանալի՛ է զշնչակցութիւնսն, եւ զմիմեանսունակութիւն՝ զյօդաւորութեան պահպանօղն. (Մաքս. ի դիոն.։ (որ են հելլենաբանութիւնք անպէտք։))
Մարդիկ տեսանելով զոր յարարածս սքանչելագործութիւնք, փառաւորեն զարարիչն. (Գր. հր.։)
θεοπλασία deiformatio, divina formatio Իբր Մարդեղութիւն բանին Աստուծոյ, որ ստեղծ ինքեան մարմին ի կուսէն, եւ գտաւ որպէս արարած ըստ մարդկութեան.
κτιστός, -ή, -όν creatus, -a, -um Արարեալ, եղական. արարածական. մախլուգ.
Արարած բնութիւն. (Սեբեր. ՟Է։ Շ. ամ. չար.։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Բ։)
Արարած կենդանութիւն. (Եզնիկ.)
Լուսաւորքդ արարած են յաւուրն չորրորդի. (գուցէ աւուրն). (Շիր.։)
κτίσμα creaura, κτίσις, ποίημα, δημιούργημα factura Ստեղծուած եւ արարուած Աստուծոյ. եղական ինչ. եղելութիւն. էակք. գոյք. որ ըստ յն. մերձաւոր գրչութեան ( κτίσις, κτίσμα ) ասին եւ ՍՏԱՑՈՒԱԾՔ.
Ոչ արդեօք զստացօղն ամենեցունց՝ ստացուած կամ արարած հայհոյել յանդգնէին. (Աթ. ՟Ա։)
Ամենայն արարածք Աստուծոյ բարի են։ Պաշտեցին զարարածս, եւ ոչ զարարիչն։ Քո արարածք քեզ արարչիդ արբանեկեն. եւ այլն։ Զնոյն անուանս ստանայ արարածն զարարչին իւրոյ. (Յճխ. ՟Դ։ (Գտանի հոլովեալ եւ յարարածէ, զարարածէ։ Նանայ.։ ՃՃ)։)
Գործ ինչ մեծ կամ նշանաւոր. սքանչելիք. արուեստ.
Իսկ եթէ արարածս ինչ հաստատիցէ, եւ ցուցցէ զզօրութիւն Տէր, եւ բացցէ երկիր զբերան իւր, գիտասջիք, եւ այլն. (Եփր. ղեւտ.։)
Ո՛ր եւ է գործ. արար. արարուած մարդոյ.
Ուրախ լիցի մարդ յարարածս իւր. (Ժղ. ՟Գ 22։)
Սակաւ մարդիկ կարեն ասել ըստ արժանի գովութեանն յայրն եւ ի նորա արարած. (Փարպ.։)
Ասեմք, չեմք շնորհակալ, զի իմն յոլով է քան զնորա արտրածն. ((ռմկ. ըրած երախտիքը) Խոսր.։)
Եթէ այլ ինչ նորոգ արարած տանջանարանաց կազմեսցես. (Նար. ՟Ժ՟Թ։)
Զգերեզման շիրմին սանատրկոյ արքային ոչ կարացին բանալ վասն հաստաշինած արարածոցն. (Բուզ. ՟Դ 24։)
γένεσις generatio Արարչութիւն. ստեղծումն. լինելութիւն. եղանութիւն. հաստուած. շինած. կազմած.
Այս է գիր արարածոց. (Ծն. ՟Բ 4։ ՟Ե 1։)
Զարարած լուսաւորաց, կամ շնչոյն. (Եզնիկ.։)
Մինն ունի յարարածոյ իւրում կամ յարարածի իւրոյ զզօրութիւն լուսոյն. (Վեցօր. ՟Զ։ եւ Շիր.։)
Եկայք տեսուցք զլինել արարածոյ նորա (առաջին մարդոյն) յաշխարհիս. (Վեցօր. ՟Զ։)
Ընդէ՞ր եւ աստ եւ ոչ զջուրցն արարած յիշիցէ. (Կիւրղ. ծն.։)
ԱՐԱՐԱԾՔ. որ եւ ասի ԱՐԱՐԱԾ ԳԻՐՔ. որպէս Գիրք արարածոց. որ եւ ԳԻՐՔ ԾՆՆԴՈՑ կամ ԾՆՈՒՆԴՔ ասի. քանզի եւ ի յն. շփոթին ձայնքս եղանուի, եւ ղեննեսիս ծնունդ. γένεσις genesis, generationis liber cf. ԼԻՆԵԼՈՒԹԻՒՆ.
Զանուն գրոցն առաջին՝ Արարածք եւ ծնունդք կոչեաց. (Սարգ. ՟բ. պետ. յռջբ։ Վրդն. պտմ. եւ այլն։)
Արարած գիրք մեծ մարգարէին. (Փարպ.։)