Other definitions containing this entry
Անպարագրելի բանն ի գիրկս հողեղինաց շարաբարձեալ ի վերայ կիսիշոյ։ Զմշտնջենաւորն յինքեան կրէ շարաբարձեալ զվսամականն ներգործութիւն, ի թուականութենէ, եւ յաստեղաբաշխութենէ շարաբարձեալ յինքեան ունի (այսինքն հաւաքեալ կրէ). (Մագ. ՟Ե. ՟Կ՟Գ. եւ Մագ. խչ.։)
Ոմանք տրամախոհին զայնոսիկ, որ զայսպիսիսս ընձեռեալ են աստեղաբաշխութեամբ. (անդ։)
cf. ԺԱՄԱԴԷՏ, cf. ԺԱՄԱԴԻՏԱԿ. մանաւանդ որպէս Գործի աստեղաբաշխական ի դիտել զաստիճան կլիմայից, եւ զժամս երկայնութեան աւուրց. ὠροσκοπείον horoscopium
ζώδιον signum celeste in zodiaco. որ եւ կենդանատեսակ. Կենդակ. Կենդանակ. այսինքն Աստեղատուն ի կերպարանս կենդանւոյ իրիք նշանակեալ աստեղաբաշխից, որպէս Խոյ, Ցուլ, եւ այլն, թուով երկոտասան, ի վերայ զոդիակոս կոչեցեալ գօտւոյ երկնից, ընդ որ խաղայ արեգակն ամսոյ յամիս.
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆՆ կամ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՄԱԿԱՑՈՒԹԻՒՆ. որպէս Մաթէմաթիգա. μαθηματική (ἑπιστημή ), μάθεσις mathematica. որ եւ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ. Ուսումնական տեսութիւն, որոյ մասն է աստեղաբաշխութիւն։ Որ յուսումնականին դեգերեալ է. (Փիլ. լին. ՟Գ. 1։ եւ ՟Ժ. բան։)
Ուսումն եւ աղանդ քաղդէից. աստեղաբաշխութիւն. եւ Աստեղագիտութիւն, աստեղահմայութիւն. ախտարք. ծննդաբանութիւն.
ԲԱՆԳԻՏՈՒԹԻՒՆ գրի եւ ԲԱՆԱԳԻՏՈՒԹԻՒՆ. Գիտութիւն բանից. բանաւոր գիտութիւն. հմտութիւն. որպէս եւ ՎԵՐՆԱՅԻՆ ԲԱՆԳԻՏՈՒԹԻՒՆ՝ է Աստեղաբաշխութիւն.
Վերահայեցօղք չափաբերապէս մակադրութեանց. իմա՛ յաւելուած կամ առաւելութիւն ուսման աստեղաբաշխութեան։
Դժուարաըմբռնելի ասէ, զի դժուարագիտելի է աստեղաբաշխութիւնն. (Լծ. փիլ.։)
ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԾՆՆԴՈՑՔ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԲԱԽՏ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽԱԿԱՆՆ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ. cf. ԾՆՆԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ. ըստ ՟բ նշ. այսինքն Աստեղաբաշխութիւն ախտարական. ախտարք. եւ Արհեստ աստղահմայութեան. եւ Դիրք աստեղաց ի ժամանակի ծննդեան ուրուք. եւ Կարգ ծննդեան կենդանեաց մտածեալ ըստ նմանութեան կենդանատեսակաց մտածելոց յաստեղատունս. γένεσις genitura, positus caeli tempore nativitatis եւ այլն.
ՎԵՐԱՄԲԱՐՁԱՅԱԾ ՎԵՐԱՄԲԱՐՁԱՅԱԾՈՒ. μετεωρολόγος, μετεωρολογικός de rebus sublimibus agens, ad rerum sublimium scientiam pertinens. Որ յածի ի բարձունս, եւ ի բարձր գիտութիւնս. ուսումնական. աստեղաբաշխ. եւ աստեղաբաշխական.
Տանուտէրացոյց՝ յամենայն պատահարաց տհարւոյ. եւ է գիրս այս օրինակն յաստեղաբաշխութենէ. (Տօմար.։)
ἁστρονομικός. astronomicus. Որ ինչ անկ է աստեղաբաշխից կամ աստեղաբաշխութեան.
Մակացութիւն աստեղաբաշխական. (Անյաղթ ստորոգ.։)
իբր Աստեղաբաշխութիւն. ἠ ἁστρονομική. ars astronomica
Աստեղաբաշխականն ի շարժուն շարունակ քանակէն։ Զաստեղաբաշխականն (գտին) քաղդէացիք. (Սահմ. ՟Ժ՟Է։)
Դժուարըմբռնելի ասէ, զի դժուարագիտելի է աստեղաբաշխութիւնն. (Լծ. փիլ.։)
Ոմանք յարուեստիցն տեսականք են, այլ ոչ գործականք. երկրաչափութիւն, աստեղաբաշխութիւն. (Փիլ. այլաբ.։)
Զաշխարհագրութիւնն ստուգեցին յերկրաչափութենէ. եւ ինքն երկրաչափութիւնն գտաւ յաստեղաբաշխութենէ. (Խոր. աշխարհ.։)
Զքաղդեացւոցն զաստեղաբաշխութիւնն եւ զծննդաբանութիւն. (Ածաբ. յայտն.։)
ἁστρονομία astronomia Գիտութիւն աստեղաց. աստեղաբաշխութիւն գովելի.
Նիւթական թարգմանութիւն յն. ձայնիս ἁστρονομία , որ լաւ եւս թարգմանի Աստեղաբաշխութիւն. (Շիր.։)
cf. ԱՍՏԵՂԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ.
ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԾՆՆԴՈՑՔ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԲԱԽՏ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽԱԿԱՆՆ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ. cf. ԾՆՆԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ. ըստ ՟բ նշ. այսինքն Աստեղաբաշխութիւն ախտարական. ախտարք. եւ Արհեստ աստղահմայութեան. եւ Դիրք աստեղաց ի ժամանակի ծննդեան ուրուք. եւ Կարգ ծննդեան կենդանեաց մտածեալ ըստ նմանութեան կենդանատեսակաց մտածելոց յաստեղատունս. γένεσις genitura, positus caeli tempore nativitatis եւ այլն.
ՎԵՐԱՄԲԱՐՁԱՅԱԾ ՎԵՐԱՄԲԱՐՁԱՅԱԾՈՒ. μετεωρολόγος, μετεωρολογικός de rebus sublimibus agens, ad rerum sublimium scientiam pertinens. Որ յածի ի բարձունս, եւ ի բարձր գիտութիւնս. ուսումնական. աստեղաբաշխ. եւ աստեղաբաշխական.
Աստեղաբաշխութիւն ենթակայ ունի զերկնային մարմին. իսկ կատարումն ո՛չ եթէ զառնելն նման նմա, այլ դիտել զշարժումն նորա։ Աստեղաբաշխութեան ենթակայ գոյ երկնային մարմին. իսկ իմաստասիրութեան նոյն ինքն աստեղաբաշխութիւնն է ենթակայ. (Սահմ. ՟Դ. ՟Ժ՟Ա։)
Զաստեղաբաշխութիւնն գտանել ասեն բաբելացիք ի ձեռն զորոստոսի (զրադաշտ մոգի), եւ երկրորդ՝ եգիպտացիքն ընկալան. (Նոննոս.։)
Ըստ աստեղաբաշխից Սայլք երկնից. մեծ արջ, եւ փոքր արջ. եօթն եօթն երեւելի հիւսիսային աստեղք մօտ ի բեւեռն.
Մոգքն ազգք են պարսիկք՝ պարապեալ յաստեղաբաշխութիւն, ՛յղձութիւն եւ ի հմայս. (Զքր. կթ.։)
ԿԼԻՄ ԿԼԻՄԱՅ κλίμα regio, tractus. որ եւ ԿՂԻՄԱՅ. եւ ԿԼԷՄ. Բառ յն. գլի՛մա. ուստի արաբ. ըգլիմ (լծ. հյ. կողմ. կողմն) Բաժին, կամ որոշեալ կողմն երկնի եւ երկրի՝ ըստ աստեղաբաշխից եւ աշխարհագրեաց.
ՏՈՄԱՐ կամ ՏՈՒՄԱՐ. Ցուցակ հաշուի եւ կարգի ժամանակագրութեան, աստեղաբաշխութեան, եւ թուականաց ազգաց, եւ տօնից սրբոց. կաղանդացոյց. օրացոյց. եւ Թուական.
Տումար ասի ժողով սկիզբն աստեղաբաշխութեան։ Տօմար ասի ժողով կամ վասն հասանելոյ աստեղաբաշխութեան, կամ վասն զտիեզերս ժողովելոյ յայս խմբաւորութիւն, կամ վասն երկու լուսաւորացդ՝ սակս ի միասին դրման. (Տօմար.։)
κύκλος circus, orbis, circulus. Ըստ աստեղաբաշխից՝ Պարունակ երկնից. կամարք մոլորակաց.
Եթէ ոչ առնուցումք զխելագարեալ խորհուրդս աստեղաբաշխից. (Շիր.։)
ζώδιον, ζωδιακός signum coeleste in zodiaco, signifer, zodiacus. Կենդանատեսակ նմանութիւն երկոտասան աստեղատանց մտածեալ յաստեղաբաշխից. կենդանակերպ. եւ Կամար կենդանակերպից. ըստ յն. զօ՛տիօն, եւ զոտիագօ՛ս.
ԿԼԻՄ ԿԼԻՄԱՅ κλίμα regio, tractus. որ եւ ԿՂԻՄԱՅ. եւ ԿԼԷՄ. Բառ յն. գլի՛մա. ուստի արաբ. ըգլիմ (լծ. հյ. կողմ. կողմն) Բաժին, կամ որոշեալ կողմն երկնի եւ երկրի՝ ըստ աստեղաբաշխից եւ աշխարհագրեաց.
Աստեղաբաշխութիւն ուսումնականին գոյ մասն, իսկ բոլոր իմաստասիրութեան մասնիկ։ Ոչ է այլոյ արհեստի մասն կամ մասնիկ՝ գործի նորին. (Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
Գետող ասեն զանձն, իսկ գիտելի զենթակայ իրն։ Աստեղաբաշխութիւն ենթակայ ունի զերկնային մարմինն. (Սահմ. ՟Ա. եւ ՟Դ։)
Թուօղ. թուաբան. եւ Աստեղաբաշխ կամ մաթեմատիկոս. րախամ՝ հիսապ գիտցօղ.
ՅԱՐԱԿԱՅ՝ Ըստ հին աստեղաբաշխից ասին մասունք եթերաց ի պարունակս լուսաւորաց.
χαλδαῖος chaldaeus, astrologus ἑπαοιδός, ἑπῳδός incantator. գրի եւ ՔԱՂԴԷ, ՔԱՒԴԵԱՅ. ՔՕԴԷ. Քաղդէացի. աստեղաբաշխ. աստեղագէտ, աստղահմայ. ախտար. գուշակ. կախարդ.
Բաղտասար՝ իշխան քաղդէից։ ի քաղդէից ճարտարութիւն իմաստութեան պատմէր։ Քաղդեայ էր աբրահամ։ Չիէք քաղդեայ, եւ ոչ աստեղագէտ։ Հնար գոլ նմա արհեստ աստեղաբաշխութեան. վասն զի քաղդեայ էր։ Քաղդէ սովին զծնունդս նուիրէ բախտից, եւ բազում ինչ առնու յանմտից. (Կոչ. ՟Ժ՟Զ։ Եւս. քր.։ Վեցօր. ՟Է։ Մագ. ՟Ե։ Եփր. նին.։)
ՆՇԱՆԱԳԻՐ. Կենդանակերպ գծեգրեալ յաստեղաբաշխից.
ՏԱՆՈՒՏԷՐ ՏԱՐՒՈՅ. Ըստ աստեղաբաշխից՝ Մի մի ի կենդանատեսակաց. իսկ ըստ ախտարաց՝ կարծեցեալ աստղ իշխօղ ծննդաբանութեան, կամ գլխաւորն յայն ինչ աստեղատան.
Որպէս ἁστρονόμος astronomus. Որ ունի զգիտութիւն աստեղաց՝ իմաստասիրաբար. աստեղաբաշխ.
Գործի կամ տախտակ աստեղաբաշխութեան՝ պէսպէս գծագրութեամբք եւ աղիւսակօք. (առեալ ի յն. աստրօնօմոքօ՛ս, այսինքն աստեղաբաշխական).
ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԾՆՆԴՈՑՔ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽ ԲԱԽՏ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽԱԿԱՆՆ. ԾՆՆԴԱԲԱՇԽՈՒԹԻՒՆ. cf. ԾՆՆԴԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ. ըստ ՟բ նշ. այսինքն Աստեղաբաշխութիւն ախտարական. ախտարք. եւ Արհեստ աստղահմայութեան. եւ Դիրք աստեղաց ի ժամանակի ծննդեան ուրուք. եւ Կարգ ծննդեան կենդանեաց մտածեալ ըստ նմանութեան կենդանատեսակաց մտածելոց յաստեղատունս. γένεσις genitura, positus caeli tempore nativitatis եւ այլն.
Գիտակ եւ հմուտ տումարական բանից՝ ըստ աստեղաբաշխական զննութեան, եկեղեցական տօնից.
Գտակ աստեղաց, իբր աստեղագէտ. աստեղաբաշխ.
Voir tout