ՀԻՒՂԷ կամ ՀԻՒԼԷ եւ հիւղ կամ հիւղեայ. Բառ յն. ի՛լի կամ իւլէ. ὔλη materia, hyle. յորմէ եւ sylva. Նիւթ. հիւթ. տարր. մանրամաղ փոշի. շամանդաղ.
Աստուած արար զաշխարհս՝ ոչ ի հիւլէէ, այլ բանիւ յոչէից գոյացոյց. (Նախ. ծն.։)
Այս բանք ասէ զհիւղէ յայտ առնեն. (Վեցօր. ՟Բ։)
Պարուրելով եզերք ծովուն զհիւղէն. (Փիլ. ի յովն.։)
Զոր հիւղն կոչեն, որ թարգմանի նիւթ. միթէ եւ զինքն ընդ հիւղին ի զա՞րդս ածէր։ Զհիւղեայն ասեն։ Հարցցուք զհիւղեայն։ Զհիւղեայն խնդիր թողեալ։ Զհիւղեայն աստուածացուցանել. եւ այլն. (Եզնիկ.։)
Զնոյն զհիւղայն, այսինքն զնիւթն։ Ի չքաւոր բնութիւնն հիւղեայ։ Վասն ճառից հիւղեայ. (Վեցօր. ՟Բ։ Ըստ նմանութեան մանրամաղ փոշոյն հիւղէի. Ագաթ.։)
Քան զհիւղ երկրի հողմահոս փոշւոյ. (Նար. ՟Խ՟Է։)
Ի հիւղէ ի մանրամաղ փոշոյ. (Վրդն. ծն.։)
Մերթ որպէս յն. ի՛լիօս. ἤλιος այսինքն Արեգակն.
Ի պայծառանալ ջերմութեան հիւղէի՝ զնորին զլոսն նսեմացոյց. (Ածաբ. խչ.։)