moral, belonging to morals;
moralist;
moral;
— իմաստասիրութիւն, ethics;
— գիտութիւն, morality, ethics;
— իմաստ, morality;
առնել — խորհրդածութիւնս, to moralize, to make moral reflections.
ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ (գրի եւ ԲԱՐՈՒԱԿԱՆ) իբրեւ գ. Բարոյականն. ἡθική ethica, morale, praecepta morum ի մաստասիրութիւն, կամ գիրք որ ճառէ զբարուց եւ զվարուց մարդկան, ըստ որում կամաւոր գործ բարի կամ չար.
Ի ձեռն տեսականին յարդարի, եւ ի ձեռն բանի պաճուճէ զբարուականն, եւ հնազանդեցուցանէ զախտս (կամ զկիրս)։ Արիստոտելականքն յերիս բաժանեն զգործնականն. ի քաղաքականն, ի տնտեսականն, ի բարոյականն. եւ յիրաւի։ Արիստոտէլ գրեաց զբարոյականն, յորում վասն բարուց ճառէ. (Սահմ. ՟Ի. եւ ՟Ի՟Ա։)
Օգուտ արար մարդկային կենացս՝ ի ձեռն բարոյականին՝ առ ի բարուցն ուղղութիւն։ Տեսութիւն ունի իմաստասիրութիւն ի ձեռն երից մասանցն իւրոց, բանականին, բարոյականին եւ բնականին. (Փիլ. բագն. եւ Փիլ. այլաբ.։)
ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ. իբր ա. ἡθικός, -κή moraalis Որ ինչ հայի ի մարդկային բարս կամ ի վարս.
Մակացական առաքինութիւնք ասացան վասն բարոյականաց առաքինութեանց. (Սահմ. ՟Ժ։)
Ելանէ յանցաւն եւ յանաշխատ ճանապարհ բարոյական ուղղութեանն. (Լմբ. սղ.։)
Իսկ բարոյական օրինակաւ, հարիւրամեան՝ զկատարեալ առաքինութիւն յայտնէ. (Գէ. ես.։)
Իսկ բարոյական բանն (իմաստ գրոց) այսպիսի է. (Փիլ. այլաբ.։)
ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ. իբր Բարոյախօսական. φυσιολογικός ուստի Բարոյականն՝ որպէս ԲԱրոյախօսութիւն. φυσιολογία
Բարոյականն է շարադրութիւն օրինակեալ առ ի վարս առաքինութեան կամ չարութեան. եւ առագրի սողնոցն, գազանաց, թռչնոց եւ լողակաց։ Եւ ասի բարոյականն (կամ բարուականն՝) խօսք բարուց զգայուն կենդանեաց. (Տօնակ.։)
ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ. որպէս Բարեբարոյական, բարեբարոյութիւն. բարեսէր, եւ բարք բարիք.
Ըստ բարոյականն կամեցողի արքային Սմբատայ։ Զի նախնական իւրեանց բնականօքն շարժմամբ բարոյականին առ ի յօգտակար վայելսն ճեպիցին. (Յհ. կթ.։)
Բարոյականին նախուստն հօր (Աստուծոյ) համագաղափար գոլ գտանին. (Մագ. ՟Թ։)