cold;
cold, senseless, silly, stupid, insipid;
vain, frivolous, trifling;
cold, chill;
— մարդ, cold, frigid, unconcerned, indifferent person;
— ցաւ, piercing cold;
— պատճառք, poverty of argument;
— մահահամբոյր, chill of death;
— սաստիկ, a violent or biting cold;
սոսկալի, խիստ, անտանելի, թափանցող —, horrible, bitter, insupportable, piercing cold;
— է, it is cold;
սարսռացեալ դողալ ի ցրտոյ, to tremble all over with cold, to be benumbed with cold;
պատսպարիլ ի ցրտոյ, to provide against the cold;
վարժիլ ցրտոյ, to be inured to cold;
— առնուլ, to take cold, to catch cold;
դի — յերկիր ընկենուլ, to kill on the spot, to strike, a cold corpse, to the ground;
cf. Ընդարմանամ.
ՑՈՒՐՏ ψυχρός frigidus. որ եւ ՑՐՏԻՆ. Հակառակն ջերմի կամ տաքի. հով. զով.
Ջուր ցուրտ անձին ծարաւոյ ախորժելի է։ Բաժակ մի ջուր ցուրտ։ Գաղջ ես եւ ոչ ջերմ եւ ոչ ցուրտ.եւ այլն։
Ցրտոց եւ ըմպելեաց ջրոց։ Ջերմից եւ ցրտից։ Ջերմն ի ցրտէն, եւ հովն ի տապացուցչէն. (Առ որս. ՟Է։ Փիլ. իմաստն.։ Խոսր.։)
Բաժակ մի ցրտի ջրոյ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 20։)
Նմանութեամբ՝ Անշուք. տգեղ. անզօր. անհիմն. անմարդի. խորշելի. տկար. անշնորհ. անպիտան. սուտ. պաղ. անհամ.
Դի ցուրտ յերկիր ընկենուին։ Ցուրտ ցաւով. (Խոր. ՟Գ. 37։ Նախ. ՟գ. թագ.։)
Հրէականս իմն հեղուն ցուրտս եւ խոտորակս եւ անմտութեամբ լիս։ Պատճառս ցուրտ եւ աննման։ Եւ կամ այլ ինչ ցուրտ պատճառս ուրախակիցն լինելոյ. (Պրպմ. ձ։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 36։ Շ. ընդհանր.։ Սարգ. յուդ. ՟Բ։)
Եւ արդ մի՛ ի ցուրտ եւ ի սնոտի յոյս յուսացեալ պատրիցին։ Զի զայսպիսի զամենայն ցուրտ մխիթարութիւն բարձցես. (Ոսկ. ես.։)
Ամբարտաւանք, հումք, ցուրտք, եւ անհաւատք։ Զանմարդութիւն զցուրտ հմութիւն։ Դարդարեսցուք յանմարդութենէ յայնմանէ, եւ ի ցուրտ հմութենէ. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 8. 4. 14։)
ՑՈՒՐՏ. գ. ψῦχος frigus παγετός, πάγος glacies, gelu. որ եւ ՑՐՏՈՒԹԻՒՆ. Հակադրեալն ջերմութեան՝ տապոյ եւ տօթոյ կամ ջրոյ. ցուրտ եղանակ՝ ժամանակ. օդ ցրտագին. պարզ. պաղութիւն, պաղ.
Ցուրտ եւ տօթ, ամառն եւ գարուն։ Հուր եւ տապ (կամ ջեր), ցուրտ եւ սառն։ Ցուրտ էր, եւ ջեռնութիւն։ Ի տուէ ի տօթի, եւ գիշերի ի ցուրտ։ Ի տօթի տուջեան, եւ ի ցուրտ գիշերոյ։ Առաջի ցրտոյ նորա ո՞ կարէ կեալ։ Յաւուր ցրտոյ։ Վասն անձրեւին, եւ վասն ցրտոյն։ Ի ցուրտ եւ ի մերկութեան.եւ այլն։
Ի մէջ վտանգի նեղութեան ցրտի կայցէ. (Մծբ. ՟Դ։)
Կամ կարի ի ցրտոյ լլկելոյ. (Եզնիկ.։)
Սովով եւ ծարաւով, ցրտով եւ մերկութեամբ. (Բրս. գոհ.։)
Որպէս ցուրտ եւ տօթ զի մինն զովացուցանէ եւ միւսն ջեռուցանէ։ Ցրտով եւ ջերմաւ զտունկս եւ զբոյսս ապականէ. (Յճխ. ՟Է։)
Մերկութեամբ եւ ցրտիւ։ Փոխանակ վշտին տօթոյ եւ ցրտին. (Վրք. հց. ՟Բ. եւ ՟Ի՟Զ։)
Զոմանս ի ցուրտ եւ ի պարզ ընկենուին. (Եփր. վկ. արեւ.։)