book;
parchment, scroll, roll, register;
code, manuscript;
աստուածային, աստուածաշունչ —ք, the Holy Scriptures, — Bible;
—ենից դարան, library;
ի —ենի հարկանել, տալ, to write, to set down or couch in writing, to register, to record;
մատեան — գունգ, the immortal band (Persian cavalry).
Թուղթ կամ գիրք մագաղաթեայ. քարտէս. մուրհակ. կոնդակ. յիշատակարան. հատոր գրոց։ Որպէս χαρτίον chartula, charta μεμβράνα membrana. Թուղթ կամ մագաղաթ, տե՛ս (Երեմ. ՟Լ՟Զ. 6. 14. 20. 21. 29։ ՟Բ. Տիմ. ՟Դ. 13։)
Որպէս βίβλος, βιβλίον liber, volumen. Գիրք. (՟Բ. Մակ. ՟Ը. 23։)
Որպէս συγγραγή, ἁπογραφή, ἁναγραφή syngrapha, conscriptio, scriptura. Գրուած. արձանագրութիւն. մատենագրութիւն։ (՟Բ. Մակ. ՟Բ. 1. 13։)
Որպէս κεφαλίς capitulum, capitellum. Գլուխ գրոց։ (Եզեկ. ՟Բ. 9։ ՟Գ. 1=3։)
Որպէս ἰστορία historia. Պատմութիւն։ (՟Բ. Մակ. ՟Բ. 33.) եւ այլն։ Սոցին հանգոյն եւ յայլ գիրս.
Մատեան է՝ գալարելով գրել զքարտն. (Մխ. երեմ.։)
Բազում մատեանք ի մէջ եկեալ ընթերցան. (Եղիշ. ՟Գ։)
Պատմի ի մատենին։ Յառաջնում մերում մատենին գրեցաք. (Խոր. ՟Ա. 11։ ՟Բ. 3։)
Ի մատեանս գործոցն ասէ, յայնժամ դարձան յերուսաղէմ. (Մեկն. ղկ.։)
Ի գաղատացւոց մատենին նախ ի ձեռն յիսուսի քրիստոսի ասէ. (Լծ. ածաբ.։)
Շարակարգել ջանացի՝ զորս ի մատեանս աստուածուսոյց հարցն, եւ զորս ի լրոյ իմաստնոց. (Տօնակ.։)
ՄԱՏԵԱՆ, կամ ՄԱՏԵՆԻՑ ԴԱՐԱՆ. cf. ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ. βιβλιοθήκη bibliotheca. (՟Բ. Մակ. ՟Բ. 13։)
Ի դիոդորի մատենիցն։ Մատենից դարան. (Եւս. քր. ՟Ա. եւ ՟Բ։)
Ի ՄԱՏԵՆԻ ՀԱՐԿԱՆԵԼ կամ ՏԱԼ. Որպէս Մատենագրել. ի գիր անցուցանել։
Զոր ի նմին իսկ մատենի եհար բազմավէպն։ Այլք զայլ թագաւորս մարաց հարկանեն ի մատենի։ Որպէս եւ մովսիսի ի մատենի տուեալ պատմէ. (Եւս. քր. ՟Ա։)
ՄԱՏԵԱՆ, կամ ՄԱՏԵՆԻԿ ԳՈՒՆԴ. Հեծելագունդ պարսից քաջ՝ անմահ կարդացեալ. ἁθάνατος immortalis. յորոյ թէ ոք անկանէր, այլ ոք լնոյր զտեղին՝ զի միշտ մնասցէ գունդ ողջ, որպէս անմահական.
Ամրացուցանէր զգունդն մատեան իբրեւ զաշտանակ մի հզօր։ Գունդն մատեան քակտեալ բաժանեցան ի մեծամուր պատրաստութենէն. (Եղիշ. ՟Զ։)
ՄԱՏԵԱՆ. որպէս պ. մատիյան, է Մատակ
Ձիոյն իգականքն, մատեանշ զամբիկ, ճայիկ։ (Մագ. քեր. եւ Երզն. քեր.։)