virgin, maiden;
the Holy Virgin;
Virgo;
virgin, virginal, maiden, maidenly;
pure, chaste;
uncontaminated, untouched, unmingled, inviolate;
mysterious, secret, hidden;
— գեռահասակ, young virgin, girl, maid;
— ճանապարհ, untrodden path;
— գերեզման, empty tomb;
cf. Ելանեմ.
ա.գ. ԿՈՅՍ παρθένος virgo, pusa. որ եւ ԿՈՒՍԱՆ, ի, աց. (որպէս թէ ի մի կողմն մեկուսացեալ. Լծ. ռմկ. գոց. եւ թ. գըզ.) Աղջիկ անփորձ յառնէ. օրիորդ մաքուր եւ անշաղախ. կուս, կուսանք.
Եւ էր կոյսն գեղեցիկ երեսօք յոյժ։ Կոյս՝ զոր իցեն վարձանք կուսից։ Նա կին կոյս յազգէ իւրմէ առնուցու։ Դուստր իմ կոյս։ Աղջիկ կոյս։ Դստերք թագաւորաց կոյսք։ Զերիտասարդն հանդերձ կուսիւն։ Ընտրեսցեն աղջկունս կոյսս. եւ այլն։
ԿՈՅՍ. պարզապէս է սեպհականեալ անուն սուրբ աստուածածին մարիամու միշտ կուսի, որ է կոյս եւ մայր, մայր եւ կոյս.
Ահա կոյս յղասցի։ Եւ անուն կուսին մարիամ. եւ այլն։
ԿՈՅՍ՝ յարականն, Անկին այր, ողջախոհ երիտասարդ.
Ետես կոյս հնոյն զկոյս նորոյս, եղիա զյովաննէս (ի թաբոր). (Եփր. այլակերպ.։)
ԿՈՅՍ՝ նմանութեամբ, Փակեալ եւ կքեալ ինչ, խորհրդաւոր.
Ծնեալն ի կուսէդ՝ այսօր վերստին յարութեամբ ծնաւ ի կոյս գերեզմանէն. (Շար.։)
Ի կոյս երկրէ նոյն յառնելով, եւ զկնիք ամբողջ իսկ պահելով. (Շ. խոստ.։)
Այն որ առանց ամուսնութեան ծնաւ զադամ ի կոյս երկրէ. (Եփր. համաբ.։)
Ի կոյս աւազանէ. (Վրդն. ծն.։)
Կո՛յս պատկառանաց (այսինքն պատկառօղ) դատաստանն ասի իսկ, եւ ճշմարիտ՝ որպէս ասացել է. (Պղատ. օրին. ԺԲ։)
Եօթն թիւդ կոյս լսի՝ որպէս աթենայ, եւ կոյս. Վասն զի եօթնդ ոչ ծնանի յումեքէ. (Սահմ. ԺԴ։)
Այս թիւ պանծալի՝ կոյս ոմն է. (Նար. ԼԱ։)
ԿՈՅՍ. Անուն միոյ ի ժբ կենդանակերպից. խօչէ. cf. ԿՈՒՍԱՆԱԿ։ (Տօմար.։)
ԿՈՅՍ 2 (ի կոյս, կուսէ, ի կուսաց.) գ.մ.նխ. Կողմն. դի, կողմը. դարաֆ. (լծ. եւ կուշտ. եւ քէօշէ.) եւ Դէպ ի. առ. ի նպաստ. ... Տե՛ս եւ Յայս կոյս. յարեւելս կոյս. յարեւելից կուսէ, եւ այլն.
Ընդ ո՛ր կոյս կամի հայեցուցանել։ Յո՛ր կոյս եկ միտք ուղղչին կամիցին։ Յայլազգեաց կուսէ։ Ի ծովակողմն կուսէ։ Ի հարաւակողմն կուսաց։ Դարձաւ ի թիկունս կոյս։ Որ ոչն է ընդ մեզ հակառակ, ի մեր կոյս է։ Եթէ աստուած ի մեր կոյս է. եւ այլն։
Եւ եթէ լինի նա ի կոյս օրինացն. (Եփր. համաբ.։)
եղիցիս դւ ի ձախակողմն ի կուսէ անտի ... Ի ձախակողմն կուսէ ի մեղաւորաց կարգի գտանել. (Կոչ. ԺԵ։ Իսկ Ա. Մակ. Ժ. 11։)
Շինեցէք զլեառն իոն շուրջ ի չորս կոյս յորձաքար վիմաց. իմա՛ որպէս բարդ բառ, չորեքկուսի։
Որ զերիսն ունին կոյս ... երեք կողքն հաւասարք. (Եւկղիդ.) իբր եռանկիւն հաւասարակողմեան։
Ի կայս եւ ի կոյս կողմանց հիւսիսոյ. (Նար. խչ.։)
Անդրէն ի նոյն կոյս գառնալ. (Լմբ. պտրգ.։)
Ելցեն ի բացեայ կոյս ժողովուրդ. (Վրք. ոսկ.։)
Ի կատարածն կոյս թղթիս. (Սարգ. բ. պ. Զ։)
Ի թիկանց կուսէ իշխանին։ Ըստ գլխոյ կուսէ։ Դարձեալ յեղբայրն կոյս։ Ըստ արեւմտեայ կուսէ։ Եւ ապա կոյս մի ընդ միւսոյ կուսին մուրցացի ընդհարեալ։ Սակաւ ինչ ընդ կոյսս հարեալք ընդ միմեանս. (Յհ. կթ.։)
ընդ կոյսս հարկանելոյ, եւ ազգեաց խռովելոց. (Ագաթ. յռջբ։)
Կենդանախարուկել ի նմանն կոյս ջերմութիւն։ Յաստուծայինն կոյս ունկնդրութիւնն. (Դիոն.։)
Խռովութիւնք յամենայն կուսաց կային ի վերայ։ Ի մէջ կուսէ ամենայն տնչ ի գլուխ ել։ Չի՛ք ինչ ի քէն կուսէ նենգութիւն։ Ոմն ի սորա կոյս, եւ ոմն ի նորա. (Ոսկ. մ. Ա. 7։ Գ. 6։ եւ Ոսկ. բ. տիմ. եւ Ոսկ. եբր.։)
Եթէ աստուած ի հեթանոսաց կոյս է, ո՞վ է որ զմէնջ չարախօսէ. (Եփր. հռ.։)
Ի նա կոյս ակնարկէ. (Վանակ. յոբ.։)