horn;
huntsmans horn, French horn;
vessel or cup made of horn;
salient angle;
power, force;
glory, honour, praise;
* cupping-glass;
carob-bean;
retort;
— խողովակաւոր, tubulated -;
— ածել cf. Եղջերցեմ;
to puff one's self up with pride;
to threaten, to menace;
— ամբառնալ, բարձացուցանել զ—ս, համբառնալ ի բարձունս զ—ս, բարձրանալ եղջեր ամբարտաւանութեան, to lift up the horns, to become insolent, arrogant, proud, tyrannical;
to raise one's crest, to rebel;
փշրել զ—, խորտակել զ— ամբարտաւանութեան, to break the horns, to humble, to humiliate, to break down, to lower the pride;
— փրկութեան իմոյ, horn of my salvation;
reliance, support, strength, prop;
բարձր եղիցի — արդարոյ, the just small shall lift up his head;
the righteous shall be exalted.
ԵՂՋԻՒՐ կամ ԵՂՋԵՒՐ (որ նոյնպէս հնչի). κέρας cornu Զէն եւ զարդ գլխոյ ոմանց ի չորքոտանեաց՝ մանաւանդ եղին կամ եղջերուաց, արջառոց, խոյոց, ոսկրուտ պինդ քան զկճղակ. կոտոշ. .... ար. եբր. քէրն, քէրզ. պ. քէրանիա, սիւրու, սուր. (յորմէ սուռնա, զուռնա)։
Խոյ մի կախեալ կայր զծառոյն սեբեկայ զեղջերաց. (Ծն. ՟Ի՟Բ. 13։)
Եղջեւրք միեղջերոյ եղջեւրք նորա. (Օրին. ՟Լ՟Գ. 17։)
Եղջերովք ձերովք խեթկէին զամենայն անաւագն. (Եզեկ. ՟Լ՟Դ. 21։)
Պատարագելի կենդանիքն յինքնեանց իսկ ունին զեղջերցն բոյսք. (Փիլ. ել.։)
Հարեալ կովուն՝ եղջերբն. (Փարպ.։)
Ջախջախեալ եղջերիւ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։)
Եղջիւրիւ. (Լմբ. սղ.։)
Զորոյ զակնն ցուլն եղջիւրովքն եհան. (Հ=Յ. փետր. ՟Ը.։)
ԵՂՋԻՒՐ ԻՒՂՈՅ. Եղջերեայ աման իւղոյ.
Լի՛ց զեղջեւր քո իւղով։ Եւ առ սամուէլ զեղջեւրն իւղոյ, եւ օծ զնա ի մէջ եղբարց իւրոց. (՟Ա. Թագ. ՟Ժ՟Զ. 1. 13։)
Եւ առ սադովկ քահանայ զեղջեւրն իւղոյ ի խորանէն, եւ օծ զսողոմոն. (՟Գ. Թագ. ՟Ա. 39։)
Եղջերբ իւղոյ. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Որ ոք յեղջերուէ իւղոյն ոչ առնիցէ ողորմութիւն, նա եւ ո՛չ ի բիւրոց տաղանդաց առնիցէ. (Վրք. հց. ՟Բ։)
ԵՂՋԻՒՐ ՍԵՂԱՆՈՅ. Անկիւն, զարդ անկեան եղջերաձեւ. (որպէս եւ Եղջիւր զօրու յաջ եւ յահեակ՝ Թեւ ասի ի մեզ)
Արար եւ զեղջեւրս նորա ի վերայ չորեցունց անկեանց նորա։ Անդստին ի նմանէ էին եղջեւրք նորա. (Ել. ՟Լ՟Ը. 2։)
Դիցէ քահանայն յարենէ զուարակին ի վերայ եղջերաց սեղանոյ խնկոցն. (Ղեւտ. ՟Դ. 7։)
Բուռն եհար զեղջերաց սեղանոյն ... Ունի զեղջերաց սեղանոյն. (՟Գ. Թագ. ՟Ա. 50։)
ԵՂՋԻՒՐ. նմանութեամբ՝ Զօրութիւն. զէն ամրութեան. գլուխ. ոյժ. յանձնապաստանութիւն. եւ Գոռութիւն, գոռոզութիւն.
Բարձրացաւ եղջեւր իմ յաստուած փրկիչ իմ։ Բարձրացուսցէ զեղջիւր օծելոյ իւրոյ. (՟Ա. Թագ. ՟Բ. 1. եւ 10։)
Ապաւէն իմ, եղջեւր փրկութեան իմոյ. (Սղ. ՟Ժ՟Է. 3։)
Ասացի ... մեղաւորաց, թէ մի՛ բարձրացուցանէք զեղջեւրս ձեր ... Զամենայն եղջեւրս մեղաւորաց փշրեսցես. եւ բարձր եղիցի եղջիւր արդարոյ. (Սղ. ՟Հ՟Դ. 4=11։)
Ոչ ետուն բարձրանալ եղջերն ամբարտաւանութեան. (՟Ա. Մակ. ՟Բ. 48։)
Այն որ նման գոլով նեռին՝ եղջիւր ամբարձ դէմ արարչին. (Շ. եդես. (գրի եւ եղջիւրաբարձ)։)
Ուստի ԵՂՋԻՒՐ ԱԾԵԼ՝ է Յոխորտալ խրոխտալ իբր եղջերցելով, պատրաստիլ ոգորիլ. մեծաբանել, եւ այլն.
Առիւծն մռնչելով, զուարակն եղջիւր ածելով. (Աթ. անտ.)
Յորժամ կցածիցես իբր զէշ, եւ եղջիւր ածիցես իբրեւ զցուլ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 4։)
Սկսաւ եղջիւր ածել ամբարտաւանութեամբ. (Եղիշ. ՟Ա։)
ԵՂՋԻՒՐ. κεράτιον siliqua Պտուղ եղջերենւոյ՝ ի ձեւ եղջեր այծից, ընտանի եւ վայրենի.
Ցանկայր լնուլ զորովայն իւր յեղջերէն, զոր խոզքն ուտէին. (Ղկ. ՟Ժ՟Ե. 16։)
Գոնէ պարտ էր ունել զբնակաւոր կերակուր առաքինութեան, զոր զեղջերբն եցոյց. (Իգն.։)