to untie, to loosen, to detach, to break;
to unchain, to slacken;
to unpack, to unfold;
to unload, to deliver;
to dispatch, to expedite, to send;
to release, to let go;
to relax;
to throw, to thrust, to fling, to shoot;
to discharge, to disband, to dismiss;
— ի մեղաց, to absolve;
— քարինս պարսատկաւ, to sling;
ձայն —, to scream, to cry;
աչս —, to ogle, to cast eyes on;
— ճառագայթս, to cast a brilliancy, to shine;
բոցս, կայծակունս —, to sparkle;
կիցս —, to fling, to yerk;
նետս —, to draw the bow;
հրացան —, to let off a gun;
հրետ —, to fire a cannon;
— զկին, to divorce;
— զատեան, to dismiss the session;
— զոք, to dismiss a person;
փուք —, to fart, to break wind.
λύω, ἁπολύω, solvo, absolvo, որ եւ ԱՐՁԱԿՈՒՄ, կի. Արձակ առնել կամ թողուլ. լուծանել զկապեալն, կամ զկապանս. ի բաց քակել. ազատել. ներել, արձըկել, թող տալ. չէօզմէք, գօյ վերմէք, պօլամագ, հալլ էթմէք, ազատլամագ.
Արձակէ զկապեալս տէր։ Արձակել զորդիս մահապարտաց։ Զոր արձակեսցես կամ արձակիցէք յերկրի, եղիցի արձակեալ յերկինս։ Արձակեցէ՛ք, եւ արձակիցիք։ Արձակէ զեզն իւր կամ զէշ ի մսրոյ։ Արձակել ի կապանաց անտի։ Արձակել զկին։ Կապեա՞լ ես ի կին, մի՛ խնդրեր արձակել. արձակեա՞լ ես ի կնոջէ, մի՛ խնդրեր կին։ Եղէց արձակեալ ի հոգւոյս։ Արձակեա՛ զիս ի վշտաց իմոց ի տեղին յաւիտենից։ Արձակել զզօրսն յիւրաքանչիւր տեղիս։ Զանմեղս դատապարտէիր, եւ զվնասակարս արձակէիր. եւ այլն։
արձակեցէ՛ք զանօրէն կապանսդ. (՟Գ. Մակ. ՟Զ 19։)
Որ ի կապանս էք, արձակեցարուք. (Վրդն. սղ.։)
Ոչ հաւատաց նա թէ արձակի ամլութիւն կնոջն իւրոյ. (Եփր. համաբ.։)
Խստամբերողըն հեղիաս՝ երկնից փակօղն եւ արձակօղն. (Շ. տաղ.։)
Արձակեսցին տոռունք տագնապողին. (Նար. ղ։)
Որ սիրէ զանձն իւր, արձակէ զնա. (Յհ. ՟Ժ՟Բ 25.) որպէս թէ ընդարձակէ, կամ թողու ի կամս իւր. այլք ի յն. ընթեռնուն, կորուսանէ։
Ի յարձակել մահուզհոգիս, եւ ի կապել քո վերըստին. (Յիսուս որդի.։)
Թողուլ. թողացուցանել.
Խայտասջիք իբրեւ որթք արձակեալք ի կապոյ։ Արձակեցից զսրտմտութիւն իմ ի վերեյ քո։ Արձակեցից զբարբառ իմ։ Եթէ արձակեցի՞ երբէք զտկարն՝ ունայնգոգով ելանել ի գրաց իմոց։ Արձակեալ զհեծեալսն ընդ նմա երթալ։ Առ ո՞արձակեաց զոգին. (Մտթ. ՟Ի՟Է 50. յն. թողացոյց։)
Լուծանել (զգաւ). փարատել. տեֆէթմէք.
Հիւանդուն գլուխըն չէ ի յայնց իրացն որ բաղանիքն արձակէ։ Զհիւանդութեան զգլուխքն հալելով արձակէ. (Մխ. բժիշկ.։)
ἁποστέλλω, ἑκπέμπω. mitto, emitto, Առաքել. յղել. ուղղել. թողուլ երթալ. ի բաց վարել. խրկել, խաւրել. եօլլամագ. կեօնտէրմէք. սալը վէրմէք.
Արձակեաց զաղաւնին զհեա նորա, կամ ի տապանէ անտի։ Եդ յուսնորա զմանուկն, եւ արձակեաց զնա։ Արձակեաց իսահակ զյակոբ, եւ գնաց ի միջագետս։ Արձակեա՛ զիս, քանզի այգ եղեւ։ Ոչ արձակեցից զքեզ, եթէ ոչ օրհնեսցես զիս։ Արձակեա՛ ընդ իս զպատանեակդ։ Արձակելով արձակեսցես զմայրն, եւ զորդիսն առցես քեզ։ Հրեշտակս արձակել։ Իսկ տէր հրեշտակ անողորմ արձակէ ի վարայ նորա։ Արձակել զժողովուրդն, կամ զժողովս։ Արձակել խաղաղութեամբ։ Մահ արձակեաց տէր ի վերայ յակոբայ։ Զի զբարկութիւն իմ յազգ անօրէն արձակեցից։ Արձակեցից ի վերայ դոցա սուր։ Արձակեցից զսուր իմ զկնի նոցա։ Սուր արձակեցից զկնի նոցա։ Արձակել զծառայ։ Արձակեսցես զնա ազատ ի քէն։ Եհա արձակեաց զնա տէր Աստուած ի դրախտէ անտի։ Եհան արձակեաց զղովտ ի միջոյ կործանմանն։ Արձակեցան արքն՝ ինքեանք եւ էշք իւրեանց։ Արձակեցիր ի վերայ նոցա բազմութիւն անխօսուն անասնոց ի վրէժխնդրութիւն։ Արձակել ի վերայ նոցա բազմութիւնս արջոց։ Արձակիցէ զնա բարեւ ընդ ճանապարհ։ Զտիմոթէոս զարձակեալն առ ձեզ. եւ այլն։
Արձակեցին նմա արջ մի. (ՃՃ.։)
Մեծաւ թշնամանօք արձակեցին զեպիսկոպոսն. (Բուզ. ՟Գ. 4։)
Զէշ ձիոյ արձակել. (Սեբեր. -է)
Արկանել. ձգել. ձկտել.
Ոչ գիլս արձակեցին. (՟Ա. Մակ. ՟Բ 36։)
Արձակել աշտէս, կամ քարինս հարուածս նետից. (Խոր. ՟Բ 5։ Նար. ՟Կ՟Զ։)
Արձակեսցէ զարմատ իւր. (Ովս. ՟Ժ՟Դ 6։)
βάλλω, ἑξάγω, φύω, ἑπιφαίνω, mitto, produco, educo, pullulo եւ այլն. Ի վեր կամ ի դուրս հանել. բողբոջել. տարածել. ծաւալել. սփռել. յորդել. կր. Ելանել. ծագել. բուսաիլ. ծաւալիլ.
Թզենի արձակեաց զբողբոջ իւր։ Արձակել արմատս ի խոնարհ։ Արձակել զբարունակս, կամ շառաւիղս։ Ստեղանցն արձակելոց յաշտանտկէ անտի։ Ոչխարի եւ արջառոյ ծնունդ արձակեալ է. եւ այլն։
Արձակին բոյսք առաքինութեան. (Յճխ. ՟Ժ՟Թ։)
Ամենայն պաղոյ նախ նախ արձակի ծաղիկն. (Կլիմաք.։)
Ի ցօղոյ երկնից գէսս արձակեալ մարմնոցն։ (Յհ. կթ.։)
Հոսանօք արձակելովք յերկնից։ արձակեալ իբրեւ զհեղեղատ. (Ագաթ.։)
Որք ապաշխարութեամբ արձակիցեն արտասուս. (Բրս. յուդիտ.։)
Ի հպել ի սէրն Աստուծոյ՝ զարտասուաց վտակս արձակեսցէ. (Կլիմաք.։)
Արձակել զլոյս ճառագայթից, կամ զհեղումն լուսոյ, կամ փայլատակունս, կամ աննուազ փայլումն. (Ագաթ.։ Մագ.։ Եղիշ.։) (Նար.։)
Ծայր արձակել. (Անյաղթ բարձր.։)
Հոտ արձակել. (Ագաթ.։ Շ. բարձր.։)
Զամենայն շնորհս արձակէ ձեզ. (Լմբ. պտրգ.։)
ἑπαίρω. elevo, extollo. Ամբառնալ.
Ոչ արձակեսցէ զնշանն։ նշանս արձակեալս. (Ես. ՟Լ՟Գ 23։ ՟Ա. Մակ. ՟Զ 43։)
Զաչս իւր ի կուռս ոչ արձակիցէ. (Եզեկ. ՟Ժ՟Ը 6։ ՟Ի՟Գ 5. 20.) (որ եւ ասի, ԱԿՆ ԴՆԵԼ, կամ ԿԱՌՈՒՑԱՆԵԼ։)
Զոտս արձակեաց, եւ հար զհրէայն. (՟Ա. Մակ. ՟Բ 24։)
ԱՐՁԱԿԵԼ ԶԿԻՆ. cf. ԿԻՆ։
ԱՐՁԱԿԵԼ Ի ՄԵՂԱՑ. Տե՛ս ի ՟Ա նշ։
ՁԱՅՆ ԱՐՁԱԿԵԼ. cf. ՁԱՅՆ։
ԱՐՁԱԿԵԼ ԶԹՈՒՂԹ, է Բանալ զկնքեալն։ Ճ. ՟Բ.։