great;
large, big;
strong, powerful, mighty;
rich, opulent;
important, serious, considerable, momentous;
—, — իմն, —ս, —աւ, —ու, greatly, highly, much, very much, too much, excessively;
— օր, feast day, high-day;
— դաշտ, vast, spacious field or plain;
— ժամս, ժամանակս, during many hours;
for a long time;
զ— ժամս գիշերոյ, a great part of the night;
ո՞չ է քեզ —, is it not important?.
(յորմէ յն. մէ՛ղաս, մի՛զօն. լտ. մա՛կնուս, մա՛յօռ ). μέγας, -άλη, -γα magnus, -a, -um. սանս. մահաթ. Առաւելեալն ըստ քանակի. որպէս եւ ըստ որակի, ըստ բնութեան, ըստ ժամանակի, եւ ըստ ո՛ր եւ է հանգամանաց. մենծ ... եբր. կապօլ, րապա եւ այլն. cf. ՄԵԾԱՄԵԾ. որ փոխանակ յոգնականիս Մեծք՝ ստէպ թարգմանի ի մեզ.
Քաղաք մեծ։ Գետ մեծ՝ եփրատ։ Վէմ մի մեծ։ Ազգ կամ բանակ մեծ։ Ուրախութիւն կամ կոծ կամ սուգ մեծ։ Զարմացաւ զարմացումն մեծ յոյժ։ Աղաղակեաց ի ձայն մեծ.եւ այլն։
Իբրեւ եղեւ մեծ մովսէս։ Ի փոքուէ մինչեւ ցմեծն։ Եղբայրս դորա կրտսեր՝ եղիցի մեծ քան զդա։ Մեծ է պատիժ իմ քան զթողուլդ զիս։ Մեծ է ինձ, եթէ արդարեւ տակաւին կենդանի իցէ որդի իմ յովէսփ։ Մեծ ե՛ւս ինչ ուրախութիւն քան զայս ոչ ունիմ։ Մեծ է տէր, եւ օրհնեալ է յոյժ։ Մեծ ես դու տէր. եւ այլն։
Մեծ ոմն զինքն կարծէր քան զբնութիւն հայրենի կարգին։ Մեծ է սէրն աստուծոյ քան զամենայն մեծութիւնս երկրաւորս։ Մեծաւ անարգանօք տանջէր։ Դուք ե՛ւս մեծի մասին վիճակի հասեալ էք։ Կայր ցմեծ ժամս յանհնարին պրկոցսն. (Եղիշ.։)
Աղաղակէին ցմեծ ժամս։ Զարմանայ մեծ ժամս։ Մեծ ժամանակ պահեցին զհ(տ քո ի լերին աստ. այսինքն երկար. (. Ա։ րդն. ծն։ Եփր. թագ.։)
Մե՛ծ են ցաւքդ, այլ առաւել մեծ է բժիշկն. (Գէ. ես.։)
Մեծամեծ մարտն՝ մեծացն վայել էին։ Եհար զյովբ մեծօք հարուածովք։ Ամենայն մարդիկ ընդ մեղօք են, ոմանք ընդ մեծիւ՝ ոման ըննդ փոքու. (Իսիւք.։)
Մեծիւ յաղթութեամբ. (Արծր. ՟Բ.)
այլ սովորականն է
Մեծաւ յաղթութեամբ։ Ուրախութեամբ մեծաւ։ Մեծաւ փառօք, եւ այլն։
Վասն մեծ հացին (այսինքն կոչնոց), զոր արար յովաբու. (Եփր. թագ.։)
Մեծ է (այսինքն ի վեր է) քան զմեզ՝ պատմել զնմանէ, որպէս արժանի է նա. (Եւս. պտմ. ՟Ը. 1։)
ՄԵ՛Ծ ՄԵԾ ԻՄՆ, ՄԵԾՍ, ՄԵԾԱՒ ՄԵԾԱՒ. մ. Մեծապէս. յոյժ. կարի. շատ.
Բեկանէր անկանէր ի մեծ խրոխտալոյն. (Եղիշ. ՟Է։)
Եբաց զբերանն, եւ գոդեաց յոյժ մեծմեծ. (Ոսկիփոր.։)
Մեծ իմն յուսացեալ էին ի տաճարն. (Գէ. ես.։)
՛ մեծագոյնս ի վայր անկցիս. (Ածաբ. նոր կիր.։)
Մի՛ համբարձցիս մեծս, զի մի՛ եւ դու անկցիս յերկնից որպէս փայլակն. (Աթ. համբ.։)
Չիք յարդարոց կա՛մ մեծաւ, կամ փոքու, որ ոչ էանց զօրինօքն. (Եփր. գղ. (այսինքն ի մեծ կարգի, կամ մեծաւ մեղօք։))
Փոքու իմն հաւանեցուցանես ... խնդրէի յաստուծոյ՝ ե՛ւ փոքու ե՛ւ մեծաւ. (Գծ. ՟Ի՟Զ. 28.) այսինքն ըստ յն. սակաւուք, կամ բազմօք (բանիւք եւ իրօք)։
Մեռեալն՝ կենդանւոյն ոչ մեծաւ եւ ո՛չ փոքու վնաս կարէ առնել. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 2։)
Որ վաճառէն, մեծու ասէ, եւ փոքու վաճառէ. եւ որ գնեն, փոքու ասէ, եւ մեծու գնէ. (Ոսկ. ապաշխ.։)
ՄԵԾ ՍԿԱՅԱԶՕՐ կամ ՄԵԾՍԿԱՅԱԶՕՐ ա. Սեպհական զօրութեան սկայի մեծի.
Մեծսկայազօր սրիութեամբ յաղթող գտանէի անմահն տեսակի. (Պիտ.։)
ՄԵԾՕՐ կամ ՄԵԾ ՕՐ. ա.գ. Օր մեծ. այսինքն երկայն տիւ.
Բացագոյն էր իբր մեծօր հասարակօրոյ միոյ հետեւակագնացի առնն ճանապարհի. (Խոր. ՟Ա. 11։)