Other definitions containing this entry
Յաղագս հինգ ձայնիցն պատմէ, սեռի, տեսակի, տարբերութեան, յատկի, պատահման։ Քանզի ամենայն իմաստասիրութեան ձայն կա՛մ սեռ է, կամ տեսակ եւ այլն։ Ձայն երկակի է. կա՛մ յօդեալ, կամ անյօդ. իսկ յօդեալն ձայն նշանական, կա՛մ հանուր, կամ մասնական. (Անյաղթ պորփ.։)
ՄԱՍՆԱՅՔ, այց ԸՍՏ ՄԱՍՆԵԱՅՔ. որ եւ ԸՍՏ ՄԱՍԱՆՑՆ, ԸՍՏ ՄԱՍԻՆՑՆ. τὰ κατὰ μέρος . իբրու particulares, -ria. Հելլենաբանութիւն. Մասնականք. մասնաւորք.
Գոլն, եւ մարթն, եւ հարկաւորն։ Ամենայն նախադասութիւն կա՛մ գոլ է, կամ մարթ, կամ հարկաւոր։ Ընդհանուրն ի վերայ մարթին նիւթոյ ոչ երբէք ճշմարտի։ Բայց մասնական բացասութիւն այժմ ի վերայ մարթին հակադարձի։ Հարկաւորն քան զմարթն. (եւ այլն։ Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
ՈՒՐԵՔ. ա. իբր մասնական անուն, Իմն. ինչ. ուրեմն.
Անհուն ասէ զանորիշսն։ Զմիջինսն անորիշ եթող։ Մասնական ձայնք անորիշք են. (Անյաղթ պորփ.։)
Զհանուր մարդ բաժանմեմք յիւրաքանչիւր անհատս։ Մարդ եւ կենդանի՝ հանուրբ եւ մասնականաւ զանազանին ի միմեանց. (Սահմ.։)
Ի միակէն սկսեալ, եւ ի մասնակացն (կամ ի մասնական) բազմացեալ. (Եղիշ. դտ.։)
ՈՒՐԵՄՆ. τις, τι, τινα, τινι quidam, quaedam, quoddam եւ այլն. Որպէս անուն մասնական, Իմն. ինչ. այն ինչ. (ի յետնոց վրիպակաւ գրեալ Ուրումն) մը, մի.
Երեւակայութիւն է բացագոյիցն մասնական գիտութիւն։ Երեւակայութիւն՝ բացագոյիցն է յիշողութիւն. (Սահմ. ՟Ժ՟Գ. (հին տպ. բացակայից)։)
Քանզի է յորակումն գոյացութիւն, թէպէտեւ բնազանցաբար. քանզի երկակի է ստորոգութիւն. մին ըստ բնութեան, իսկ միւսն բնազանց. ըստ բնութեան՝ յորժամ հանուրքն մասնականացն, եւ պատահումն գոյացութեանց ստորոգին. իսկ բնազանցաբար, յորժամ մասնականքն ընդհանուրցն, եւ գոյացութիւնք պատահմանց ստորոգին. (Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
Առանց յօդի առաջարկութիւնք համազօրք են մասնականաց առաջարկութեանց. իսկ հանդերձ յօդիւն համազօրք գոն հանրականաց. (Սահմ. ՟Է։)
Մասնական անուն՝ նշանակիչ զտրամաբաշխութիւն իւրաքանչիւր կամ երկաքանչիւր անձանց եւ իրաց.
Մակբաշխ է, որ ներկուցէ կամ յաւելեաց իմն ունիցի զվերաբերութիւնն. ո՛րգոն, երկաքանչիւր, իւրաքանչիւր. (Թր. քեր.) (որ պակասի յայժմու յն. որպէս թէ լինէր ἑπιδιανεμητικός, -ον distributivus, -um. որ վերածի առ լատինս՝ ի մասնական, եւ ի հանրական. partitivum, et universale ).
ԸՍՏ ՄԱՍՆԵԱՅՔ. որ եւ ԸՍՏ ՄԱՍԱՆՑՆ, ԸՍՏ ՄԱՍԻՆՑՆ. τὰ κατὰ μέρος . իբրու particulares, -ria. Հելլենաբանութիւն. Մասնականք. մասնաւորք.
Հոծն վասն մասնականցն շարամօտ գոլ առ միմեանս, եւ անգայտն վասն տարակա՛ց ելոյն ի միմեանց. (Արիստ. որակ.։)
Որ ոչ զսորա վեցեսեան ունի (հմտութիւնս), մասնական. ծովագնաց է։ Եթէ ոչ զվեցեսեանն ունիցի, ոչ ասի կատարեալ քերթող. (Քեր. քերթ.։)
Հանրականաւն զմասնականսն հաւատարմացուցանէ. (Անյաղթ պորփ.։)
Ասացեալ հանրական տռփումն, յայտնէ եւ մասնականս, ասելով զաստուած գոլ հանրական եւ մասնական որպէս պատճառ, եւ ամենեցունց բաշխող. (Մաքս. ի դիոն.։)
μερικός particularis, partialis, privatus. Մասնական, առանձնական. ըստմասնեայ. որ ինչ է ըստ ասին եւեթ. չափաւոր. սակաւ. եւ Եզական. անհատ. իւրաքանչիւր.
Իսկ եթէ մասնական գոյ, յոռեգոյն գոյ քան զայլ արհեստ եւ զմակացութիւն. (Սահմ. ՟Ա։)
Որ ոչ զսորա վեցեսեան ունի (հմտութիւնս), մասնական. ծովագնաց է։ Եթէ ոչ զվեցեսեանն ունիցի, ոչ ասի կատարեալ քերթող. (Քեր. քերթ.։)
Զայսպիսի զանտարորոշս նախադասութիւնս՝ հանգիտակարողս գոլ մասնականաց. (Անյաղթ պորփ. ՟Ի՟Ե։)
μεριστός dividuus, divisus Բաժանելի կամ բաժանեալ. անջատական. տրոհական. մասնական.
Բաժանական կենդանոյն՝ բանականն եւ անբանն։ Բաղկացականքն հանրականագոյնք են, իսկ բաժանականքն՝ մասնականագոյնք. (Անյաղթ պորփ.։)
Իմաստասիրութիւն գիտութիւն էիցն է կամ էակաց։ Ընդհանուր եւ մասնական գիտութիւն։ Սուտ գիտութիւն. (Սահմ. ստէպ։)
Սոկրատէս ոչ կարէ զընդհանուր սպիտակն ընդունել. սակայն մտօք զբանն ընդհանուր սպիտակին կարէ ընդունել։ Սահման եւ սահմանադրութիւն ընդհանուրբն եւ մասնականաւն զանազանին ի միմեանց. (Սահմ. ՟Ա. ՟Գ։)
Յորժամ մասնականաւն զընդհանուրն հաւատարմացուցանեմք, այնպիսին մակածական կոչի. որպէս, վասն զի մարդ եւ ձի զներքին կլափն շարժեն, ապա ուրեմն ամենայն կենդանի զներքին կլափն շարժէ. (որ ոչ ճշմարտի ի վերայ կոկորդիլոսի, եւ փիւնիկ հաւու)։ Կարեւոր եղիցի ժողովելն մակածականացն եւ յարացուցից, որք ոչ հարկաւոր ինչ ժողովեն. (Անյաղթ պորփ. եւ Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
Տարադատէ, այսինքն որոշէ՝ զմասնականն ի հանրականացն։ Բանականն՝ որ տարադատէ զմեզ յանբանից. (Անյաղթ պորփ.։)
παρασυντακτικός continuo connectens. Ազգ պատճառական շաղկապի՝ հթարկադրեալ կամ յարակցեալ բազմատի իբր թէականի. որ ըստ յն. յարբաղկացական, յաւելուածով իրիք մասնական իլ բաղկացական. զոր օրինակ բաղմատք են, զի քան, թէ. եւ տարբաղմատք, քանզի, վասն զի, որպէս թէ, քան թէ։
Զգայութիւն է առաջիկայ իրի մասնական գիտութիւն. վասն զի ամենայն զգայութիւն զմասնական գիտութիւն գիտէ. (Սահմ. ՟Ժ՟Գ։)
Մասնականի եւ համեմատի են հաղորդ ըստ միում շաղկապական կցորդութեանց ամենեցունց։ Ըստ կարգի յօդաւոր շաղկապականի կցորդութեան. (Դիոն. երկն. եւ Դիոն. եկեղ.։)
Ո՛չ զհոգին բանական՝ մարմին կարծեմք շարադրական, եւ ոչ դարձեալ զյոքնամասնական մարմինն՝ պարզ հոգի բանական. (Սարկ. հանգ.։)
Մակացութեան ապացուցական։ Ապացուցական հնարք։ Յորժամ ի հանրականէն զմասնականսն ցուցանէ եւ հաւատարմացուցանէ, իսկապէս ապացուցական կոչի. (Անյաղթ արիստ. եւ Անյաղթ պորփ.։)
Քանզի է յորակումն գոյացութիւն, թէպէտեւ բնազանցաբար. քանզի երկակի է ստորոգութիւն. մին ըստ բնութեան, իսկ միւսն բնազանց. ըստ բնութեան՝ յորժամ հանուրքն մասնականացն, եւ պատահումն գոյացութեանց ստորոգին. իսկ բնազանցաբար, յորժամ մասնականքն ընդհանուրցն, եւ գոյացութիւնք պատահմանց ստորոգին. (Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
Այլ եւ այս երբեմն ճշմարտակցէ։ Հանդերձ ճշմարտակցելովն. վասն զի ճշմարիտքն ոչ երբէք մարտնչին ընդ միմեանս։ Մասնական բացասութիւն ո՛չ առ ինքն եւ ո՛չ առ այլ՝ ո՛չ ճշմարտակցէ, եւ ոչ ստակցէ. (Անյաղթ պերիարմ. եւ Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
Մասնականացն, եւ ենթալուսնեացն ոչինչ միշտ եւ նոյնպէս բնաւորեցաւ գոլ. (Անյաղթ պորփ.։)
Զանտարորոշ նախադասութիւնս հանգիտակարողս գոլով մասնականաց. (Անյաղթ պորփ.։)
μερικός, ὀ ἑπὶ μέρους partialis, particularis. Մասնական. մասնաւոր.
Որպէս Միութիւն, եւ մասնականութիւն, եւ միաւորութիւն.
ՅՈԳՆԱՄԱՍՆԱԿԱՆ ՅՈԳՆԱՄԱՍՆԵԱՅ. cf. ԲԱԶՄԱՄԱՍՆԵԱՅ.
Ո՛չ զհոգին բանական՝ մարմին կարծեմք շարադրական, եւ ո՛չ դարձեալ զյոքնամասնական մարմինն՝ պարզ հոգի բանական. (Սարկ. հանգ.։)
Առնու զսկզբունս, որ պէտս ունին ապացուցութեան։ Որ հանրականաւն զմասնականսն հաւատարմացուցանէ, ամենայն իրօք ճշմարիտ է, եւ նա է իսկապէս յեղանակ ապացուցութեան։
μερικώτερος magis particularis. Առաւել կամ կարի մասնական. ի մասունս մասունս եւ յանհատս տարածեալ.
Բաղկացականքն հանրականագոյնք են, իսկ բաժանականքն՝ մասնականագոյն. (Անյաղթ պորփ.։)
Միոյ աստուծոյ նախախնամութեանն երեւեցուցիչք. իսկ զայլսն՝ բոլորականագունիցն նորին, եւ մասնականագունիցն. (Դիոն. ածայ.։)
ՅՈԳՆԱՄԱՍՆԱԿԱՆ ՅՈԳՆԱՄԱՍՆԵԱՅ. cf. ԲԱԶՄԱՄԱՍՆԵԱՅ.
Ո՛չ զհոգին բանական՝ մարմին կարծեմք շարադրական, եւ ո՛չ դարձեալ զյոքնամասնական մարմինն՝ պարզ հոգի բանական. (Սարկ. հանգ.։)
ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱԿԱՆ ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱՅՔ կամ ԵԱՅՔ. cf. ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆ.
Ոչ ի նմանամասնականսն, եւ ոչ յաննմանամասնականսն. զի յատուկ աննմանամասնեայց (կամ նայց) եւ այլն։ Ի նմանամասնեայս լինի, կամ յաննմանամասնեայս։ Յաննմանամասնայս (կամ նեայս), որպէս սոկրատէս է ի ձեռս, եւ յոտս, եւ ի գլուխ. (Սահմ. եւ Պորփ.։)
Երեւցուցիչ բոլորականագունիցն նորին եւ մասնականագունիցն (նախախնամութեանց՝ են անուանք Աստուծոյ). (Դիոն. ածայ.։)
Երեւակայութիւն է բացագոյնիցն մասնական գիտութիւն։ Արուեստ է ունակութիւն ճանապարհորդել՝ հանդերձ երեւակայութեամբ. (Սահմ. ՟Ժ՟Բ. ՟Ժ՟Գ։)
ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱԿԱՆ ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱՅՔ կամ ԵԱՅՔ. cf. ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆ.
Ոչ ի նմանամասնականսն, եւ ոչ յաննմանամասնականսն. զի յատուկ աննմանամասնեայց (կամ նայց) եւ այլն։ Ի նմանամասնեայս լինի, կամ յաննմանամասնեայս։ Յաննմանամասնայս (կամ նեայս), որպէս սոկրատէս է ի ձեռս, եւ յոտս, եւ ի գլուխ. (Սահմ. եւ Պորփ.։)
ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱԿԱՆ ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆԱՅՔ կամ ԵԱՅՔ. cf. ԱՆՆՄԱՆԱՄԱՍՆ.
Ոչ ի նմանամասնականսն, եւ ոչ յաննմանամասնականսն. զի յատուկ աննմանամասնեայց (կամ նայց) եւ այլն։ Ի նմանամասնեայս լինի, կամ յաննմանամասնեայս։ Յաննմանամասնայս (կամ նեայս), որպէս սոկրատէս է ի ձեռս, եւ յոտս, եւ ի գլուխ. (Սահմ. եւ Պորփ.։)
ՄԻԱՄԱՍՆԱԿՈՒԹԻՒՆ կամ ՄԻԱՄԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ. Ունելն զմի մասն ինչ եւթ. պարզութիւն.
ՄԻԱՄԱՍՆԱԿՈՒԹԻՒՆ կամ ՄԻԱՄԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ. Ունելն զմի մասն ինչ եւթ. պարզութիւն.
Ի՞Ւ. գ.մ. Ի գործիականէ հարցական եւ մասնական բառիցս Ինչ, եւ ԻՄՆ, որոց՝ իրիք, իմիք իրիւք. եւ ի՞մ, իմիք, ի՞ւ իւիք, առ իմէ՞, զմէ՞, զի՞. յն. τί; διὰ τί; որպէս հոլովական բառիցս, Զի՞նչ ինչ, եւ Ո՞ր ինչ. զորօրինակ եւ Ո՞ ոք, ի տրականն լինի ու՞մ ումեք։ Արմատն կայ եւ ի ձայնս, Հիմ եւ Հիբար, հիկէն. այլ ոչ գտանի լոկ Ի։ Արդ՝ Ի՞Ւ, ըստ որում հարցական, նշանակէ, որո՞վ բանիւ կամ իրօք. ինչո՞վ. κατὰ τί; quona? unde?.
ԻՔ. τις, τι aliquid, aliquid որպէս անուն մասնական, իբրու չէզոքն ձայնիս Ոք, ոմն, նովին նշանակութեամբ, կամ որպէս Իմն, ինչ. ուստի կազմի եւ իրիք, իմիք, իւիք. իք մը, մէկ.
Իսկ ընդհանուր ստորագրութիւն առ մասնական. ո՛րգոն, ամենայն մարդ՝ կենդանի՝ մարդ։ Իք մարդ գընայ. եւ իք գնայ անմարդ. (Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
Դուն ուրեք խնդրով՝ ըստ օրինակի մասնական անուանց.
Մասնականք անթիւք եւ անբաւք են, եւ ոչ կարեն յեզր ելանել. (Անյաղթ պորփ.։)
τις, τι quis, quid, aliquis, -qua, -quod չէզոք նմասնական անուանս Ոմն, եզակի եւեթ եթէ հոլովականն եւ եթէ անհոլովն. ինչ. ինչ մի. մի. մի ինչ. իր ինչ. մէկ բան մը. իք մը.
Անհոլով, որպէս մասնական անուն իմն. որոյ եւ մուրացածոյ հոլովքն անկ են եւ սմին. τις, τι quoddam, aliquid, aliquot;
ullus, -a, -um. մէկ, մը, իք մը, քանի մը.
Voir tout